سلامت کار ایران
سال:1395 | دوره:13 | شماره:6 |تعداد مقالات:10

زمینه و هدف: تولوئن یکی از ترکیبات آلی فرار سمی است که حذف آن از هوای آلوده ضروری است. یکی از فن آوری های موجود برای حذف این ترکیب، تجزیه فتوکاتالیستی است. این مطالعه با هدف تعیین کارایی کاتالیست ZnO-SnO2/AC بر حذف فتوکاتالیستی بخارات تولوئن صورت گرفت. روش بررسی: در این مطالعه تجربی، ویژگی های کاتالیست تولیدشده با تعیین سطح ویژه به روشBET و بررسی های تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) تعیین شد. کارآیی تجزیه گاز تولوئن با استفاده از کاتالیست ZnO-SnO2/AC تحت اشعه UV مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین تاثیر غلظت اولیه تولوئن و شدت تابش اشعه UV بر تجزیه گاز تولوئن بررسی شد. یافته ها: نتایج حاصل از بررسی های تعیین سطح ویژه با روش BET و تصاویر SEM، حاکی از انباشتگی نانو اکسیدهای کوپل شده اکسید روی-دی اکسید قلع در منافذ ساختار سطح کربن فعال بود. همچنین تثبیت نانو کامپوزیت ZnO-SnO2 برروی جاذب کربن فعال، یک اثر افزایشی بر میزان تجزیه فتوکاتالیستی تولوئن داشت. با افزایش غلظت اولیه تولوئن ورودی، کارایی سیستم کاهش می یابد. همچنین مشخص گردید تجزیه فتوکاتالیستی تولوئن ارتباط مستقیمی با شدت تابش دارد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد تثبیت نانو اکسید های کوپل شده ZnO-SnO2 بر روی ماده جاذب کربن فعال روشی کاربردی و امیدوارکننده جهت حذف بخارات تولوئن از هوا تحت اشعه UV باشد.

زمینه و هدف: ارزیابی عملکرد نظام مدیریت HSE پیمانکاران یک مرحله کلیدی در فرایند مدیریت پیمانکاران محسوب می شود و پایه های بهبود مستمر را تشکیل می دهد. لذا هدف پژوهش کنونی ارائه یک الگویی کاربردی برای ارزیابی عملکرد HSE سطح پروژه پیمانکاران می باشد. روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی-کاربردی، پس از تعیین فاکتورهای اصلی و شاخص های مربوط به هر یک از آنها، پرسشنامه مورد نظر آماده شد و سپس فرایند روایی و پایایی پرسشنامه انجام گردید. با استفاده از این پرسشنامه و با نظرسنجی از 3 گروه از خبرگان HSE شرکت، اهمیت فاکتورهای اصلی و شاخص های آنها مشخص شد. سپس نتایج خروجی نظرات خبرگان بررسی گردید و با کمک فرمول های مربوطه، اهمیت نسبی فاکتورهای اصلی و شاخص های آنها محاسبه گردید. برای شکل گیری الگو، نمره شاخص های عملکرد محاسبه گردید. در پایان به منظور اعتبار سنجی الگوی ارائه شده، عملکرد HSE سه پیمانکار بزرگ ساخت و ساز یک شرکت فعال در حوزه پتروشیمی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: الگوی ارائه شده از 7 فاکتور اصلی و 123 شاخص تشکیل شده است. دامنه نمره کل ارزیابی عملکرد پیمانکار از نظر HSE در سطح پروژه می تواند بین 80 (عملکرد خیلی ضعیف) تا 400 (عملکرد خیلی خوب) باشد. نتایج ارزیابی عملکرد سطح پروژه 3 پیمانکار نشان داد که پیمانکار اول عملکردHSE خوب و پیمانکار دوم و سوم عملکرد HSE متوسطی دارند. نتیجه گیری: الگوی پیشنهادی می تواند توسط کارفرمایان سازمان های بزرگ جهت ارزیابی عملکرد HSE سطح پروژه پیمانکاران خود بکار گرفته شود. همچنین با توجه به نمره خروجی از فرایند ارزیابی عملکرد می توان پیمانکاران را طبق عملکرد HSE آنها سطح بندی کرد و بعنوان ورودی در انتخاب پیمانکاران برای پروژه های بعدی استفاده کرد.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف آزمودن الگویی از روابط روش های مدیریت ایمنی با رفتارهای ناایمن با میانجی گری انگیزش ایمنی انجام شد. روش بررسی: طرح پژوهش همبستگی از طریق الگویابی معادلات ساختاری بود و نمونه پژوهش شامل 265 نفر از کارکنان عملیاتی یک شرکت صنعتی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این پژوهش مقیاس روش های مدیریت ایمنی، مقیاس انگیزش ایمنی و پرسشنامه رفتارهای ناایمن را تکمیل نمودند. روایی و پایایی همه پرسشنامه ها قابل قبول گزارش شده است. ارزیابی الگوی پیشنهادی با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری (SEM) براساس نرم افزارAMOS-21 و SPSS-19 انجام گرفت. جهت آزمودن اثرات واسطه ای از روش بوت استراپ در برنامه ماکرو آزمون پریچر و هیز استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که الگوی پیشنهادی از برازندگی خوبی برخوردار است. روش های مدیریت ایمنی اثر مستقیمی بر رفتارهای ناایمن و انگیزش ایمنی دارد(0001/0< P). همچنین اثر واسطه ای انگیزش ایمنی در رابطه بین روش های مدیریت ایمنی با رفتارهای ناایمن مورد تائید قرار گرفت (0001/0< P). نتیجه گیری: بنابراین، سازمان ها می توانند با بهبود رویه های مدیریت ایمنی خود و نیز آموزش به کارکنان و سرپرستان برای تقویت انگیزش ایمنی، رفتارهای ناایمن و به دنبال آن حوادث شغلی را کاهش دهند.

زمینه و هدف: بررسی ذرات، ملکول های بیولوژیکی و سایر مواد وارد شده به اتمسفر به عنوان ذرات هوابرد یکی از حوزه های تحقیقاتی در علوم بهداشتی به حساب می آیند. مراکز تحقیقاتی نگهداری حیوانات (آزمایشگاهی) به دلیل پتانسیل تولید آلاینده های هوابرد آزاردهنده (همانند بو) به ویژه در مجاورت مناطق مسکونی-اداری و آموزشی باعث تشدید حساسیت و گاهاً شکایت افراد در معرض می شود. در راستای پاسخ به چالش ذکر شده بررسی کمی-کیفی آلاینده های منتشره از حیوانخانه دانشگاه علوم پزشکی ایران، به منظور شناسایی و ارزیابی میزان مواجهه محققان و شاغلین با ریسک فاکتورهای شیمیایی اجرا گردید. روش بررسی: به منظور نمونه برداری و ارزیابی آلایندهای موجود در حیوانخانه روش های استاندارد ASTM D3686-95 به منظور سنجش مواد آلی فرار، ASTM D 4490-90 به منظور سنجش آمونیاک، H2S و CO2 و روش NIOSH 0500 به منظور سنجش گرد و غبار مورد استفاده قرار گرفت. پس از آماده سازی ست های نمونه برداری و کالیبراسیون آنها، نمونه برداری و آنالیزهای کمی و کیفی لازم انجام گردید. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل، گرد و غبار اندازه گیری شده نیاز به اقدامات کنترلی داشته و نیز حاکی از حضور آلاینده های سمی بسیاری از جمله زایلن و تری کلرومتان در هر یک از سالن های حیوانخانه می باشد. این درحالی است که نتایج آنالیز کمی این مطالعه، مقدار غلظت هر یک از آلاینده های آلی فرار را کمتر از حدمجاز تشخیص داده است. همچنین نتایج بررسی آمونیاک در محل نگهداری حیوانات بزرگ همچون خرگوش بیش از موش ها بوده است. نتیجه گیری: بهره برداری مکرر بصورت خواسته و ناخواسته (ناشی از تردد افراد) از تهویه طبیعی و کیفیت و کمیت پاکسازی فضای مورد استفاده توسط بخش خدمات حیوانخانه دانشگاه علوم پزشکی ایران، مهم ترین عامل موثر شناخته شده در بهبود کیفیت هوا و کاهش غلظت آلاینده های با سمیت بالا در این مرکز شناخته شده است.

زمینه و هدف: شغل راهبری قطار درون شهری در طبقه مشاغل نوظهور در ایران است و بنابراین، تا کنون مطالعات محدودی بر روی واکاوی وظایف و خطرات این شغل انجام شده است. با توجه به این امر، این مطالعه با هدف واکاوی وظایف و خطرات شغل راهبری مترو و ارایه راهکارهای کنترلی انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه از نوع کیفی است که طی سالهای 1392 الی 1393 در مترو شهر تهران انجام شده است. در این مطالعه که مطالعه ای تلفیقی است داده ها به روش های بررسی میدانی، بررسی اسنادی، مصاحبه انفرادی، مصاحبه گروهی متمرکز و بحث گروهی متمرکز گردآوری شدند. از روش های واکاوی وظیفه، مدل سازمانی حوادث، سیستم طبقه بندی فاکتورهای انسانی، واکاوی اثر و حالت شکست، واکاوی درخت واقعه، واکاوی درخت خطا، مدل انرژی هادن، واکاوی پایش مدیریت و درخت ریسک، امتیاز اولویت ریسک و حدود پایین و بالای کنترل در شناسایی و واکاوی خطرات استفاده شد. یافته ها: به دلیل گستردگی وظایف شغل راهبری، راهبران در شغل خود با خطرات متعددی مواجه هستند. در حالت فعال بودن سیستم ایمنی خودکار (ATP)، بیشتر خطرات در شرایط تحت کنترل و در حالت غیر فعال بودن این سیستم، بیشتر خطرات غیر قابل کنترل هستند. نتیجه گیری: عدم توازن تعهد مدیریت به ایمنی در مقابل تعهد به مشتری مداری، ریشه بسیاری از نقص های سیستم و خطرات در عملیات و شغل راهبری است. با استقرار سیستم مجوز کار در حالت غیر فعال بودن ATP، می توان بسیاری از خطرات جدی را تحت کنترل قرار داد.

زمینه و هدف: ذهن آگاهی، از فنونی است که به منظور کاهش استرس و افزایش بهزیستی روان شناختی به کار می رود. لذا پژوهش حاضر باهدف تعیین میزان اثربخشی آموزش مهارت های ذهن آگاهی بر استرس شغلی و بهزیستی روان شناختی معلمان زن شهر قزوین انجام شد. روش بررسی: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل، جامعه آماری کلیه معلمان زن مقطع متوسطه شهر قزوین بودند. حجم نمونه 30 نفر بود که به روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند. به عنوان ابزار اندازه گیری از پرسشنامه استرس شغلی اسیپو و پرسشنامه بهزیستی روان شناختی ریف (فرم کوتاه) استفاده گردید. ابتدا هر 30 شرکت کننده به پرسشنامه ها پاسخ دادند (پیش آزمون). سپس شرکت کنندگان به دو گروه 15 نفر آزمایشی و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایشی در معرض آموزش گروهی مهارت های ذهن آگاهی (8 جلسه آموزشی) قرار گرفت اما گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت ننمودند و در لیست انتظار بودند. سپس هر دو گروه مجدداً به پرسشنامه ها پاسخ دادند (پس آزمون). یافته ها: میانگین نمرات استرس شغلی در دو گروه آزمایش و کنترل در مرحله پیش آزمون (93/133± 34/27)، (33/127± 55/22) و در مرحله پس آزمون، (86/100± 73/19)، (46/128± 86/17) و در متغیر بهزیستی روان شناختی میانگین نمرات در دو گروه آزمایش و کنترل در مرحله پیش آزمون (06/88± 46/7)، (86/85± 02/11) و در مرحله پس آزمون (13/97± 15/5)، (60/85± 17/9) بود. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد استرس شغلی معلمان گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل پس از مداخله، کاهش محسوسی داشته و همچنین مولفه های استرس شغلی و بهزیستی روان شناختی در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل افزایش پیداکرده است (p<0/05) نتیجه گیری: آموزش مهارت های ذهن آگاهی در کاهش استرس شغلی و افزایش بهزیستی روان شناختی معلمان زن اثربخش بود. لذا با برگزاری دوره های آموزشی ذهن آگاهی از طریق آموزش ضمن خدمت در جهت افزایش بهزیستی روان شناختی و کاهش استرس شغلی معلمان می توان گام برداشت.

زمینه و هدف: امروزه، نقش اساسی نیروی انسانی در فعالیتهای اقتصادی-اجتماعی باعث شده است که این نیرو به عنوان مهمترین جزء هر سازمان، بیشترین نقش را در ارتقاء بهره وری و حرکت به سوی توسعه و تعالی ایفا کند. از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر بهره وری نیروی انسانی می توان به میزان تناسب او با نیازمندیهای شغلی اش اشاره نمود. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی میزان توانمندی انجام کار در کارمندان بانک و تعیین ارتباط آن با بهره وری شغلی است. روش بررسی: 117 کارمند بانک در این تحقیق توصیفی – تحلیلی شرکت کردند. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه گردآوری گردید. اطلاعات دموگرافیک و شغلی نظیر سن، سابقه کار، میزان تحصیلات و. . . از طریق یک پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک جمع آوری گردیدند. جهت ارزیابی وضعیت توانمندی شاغلین از شاخص توانمندی کار و به منظور ارزیابی بهره وری فردی از پرسشنامه کیفیت – کمیت استفاده گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون همبستگی پیرسون تحلیل شدند. یافته ها: یافته های تحقیق میانگین امتیاز شاخص توانمندی کار کارمندان مورد بررسی را 9/4 ± 43/40 نشان داد. چنانچه کارمندان علیرغم بیماری و کسالت در محل کار حاضر شوند، بهره وری ایشان به طور متوسط 1/2 ± 2/4 ساعت نسبت به شرایط عادی کاهش می یابد. شاخص توانمندی انجام کار با افت بهره وری شغلی همبستگی منفی معنی دار دارد ( 3/0-; r= 011/0 p=). نتیجه گیری: نظر به اینکه توانمندی شغلی به طور مستقیم با افت بهره وری در ارتباط است، اتخاذ تمهیدات لازم جهت حفظ توانمندی کارمندان بانک در سطح خوب و جلوگیری از افت آن ضروریست. این اقدامات می توانند ضمن کاهش هزینه ها، از طریق افزایش انگیزه و رضایت کارکنان زمینه اعتلای بهره وری بانکهای کشور را فراهم آورند.

زمینه و هدف: استرس شغلی مشکل عمده در دنیای مدرن و نگرانی بزرگ برای سازمانها می باشد. کارکنان نجات از جمله آتش نشانها دائما در معرض مواد سمی، شوکهای عاطفی بالا و استرس ناشی از آسیب جسمی در ضمن انجام وظیفه خود هستند. پیشرفت استرس شغلی در آتش نشانها سبب کاهش انگیزه کاری و در نهایت کاهش بهره وری می گردد. پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش مدیریت استرس بر استرس آتش نشانان شهر رشت انجام شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع کارآزمایی شاهددار تصادفی بود. ابتدا پرسشنامه استرس شغلی برای تعداد 141 نفر آتش نشانان تکمیل و 128 نفر از آتشنشانها که نمره استرس آنها بالا بود برای مطالعه انتخاب و به دوگروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. آتش نشانهای آزمون طی دوجلسه 3 ساعته تحت آموزش مدیریت استرس قرار گرفتند. دو هفته بعد از پایان جلسه آموزشی برای هردو گروه پرسشنامه توزیع و تکمیل شد. به فاصله یک ماه بعد نیز آزمون پیگیری انجام و نتایج مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که آموزش مدیریت استرس در بهبود ارتباطات کارکنان موثر بود و منجر به بهبود نمره حیطه ارتباط شد (05/0p=) ولی در سایر حیطه ها تاثیری نداشت. با توجه به شرایط سخت کاری آتش نشانان، آموزش مدیریت استرس مانع از بدتر شدن وضعیت استرس آنها با گذشت زمان شد و میانگین نمره استرس آتش نشانان با گذشت زمان در گروه آزمون ثابت ماند. در صورتیکه در گروه شاهد با توجه به اینکه آموزشی دریافت نکردند، میانگین نمره استرس بدتر شد ولی این کاهش از نظر آماری معنا دار نبود. در حیطه تغییر در گروه شاهد کاهش معناداری مشاهده شد(003/0=p) و این کاهش معنادار در گروه آزمون وجود نداشت. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که آموزش مدیریت استرس بر آتش نشانان در بهبود زیر مقیاس ارتباط موثر بود و منجر به ثابت ماندن وضعیت استرس در گروه آزمون شد و از بدتر شدن وضعیت پیشگیری کرد.

زمینه و هدف: جهت پیشگیری از وقوع حوادث در فرآیندهای شیمیایی ضروری است که از چندین لایه حفاظتی استفاده گردد. در همین راستا تجزیه و تحلیل کفایت و مقاومت لایه های حفاظتی مورد استفاده، یک ضرورت است. این مطالعه به بررسی سطح امنیت لایه های حفاظتی موجود در واحد تولید کریستال های سفالکسین یکی از شرکت های داروسازی می پردازد. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد که در آن خطرات موجود در واحد تولید کریستال های سفالکسین یکی از شرکت های داروسازی با استفاده از روش LOPA ارزیابی شده اند. بدین منظور با مراجعه به واحد تولید سفالکسین و بازرسی واحد که تولید کریستال های سفالکسین در 4 راکتور آن صورت می گیرد، نخست با استفاده از روش HAZOP، سناریوهای مختلف نوشته شده و خطرات شناسایی شدند. سپس با استفاده از روش LOPA که یک روش آنالیز و ارزیابی ریسک است، لایه های حفاظتی موجود آنالیز شدند و در نهایت عدد ریسک محاسبه گردید. یافته ها: با استفاده از این روش 104 سناریو شناسایی شدند. از کل 104 سناریو 102 سناریو در سطح قابل قبول می باشند و تنها دو سناریو به قضاوت مدیریت برای معلوم کردن اینکه کاهش بیشتری نیاز است یا خیر، احتیاج دارند. نتیجه گیری: تکنیک LOPA روشی سودمند در ارزیابی کفایت لایه های حفاظتی مستقل بکار رفته در کاهش ریسک واحد تولید کریستال های سفالکسین شرکت داروسازی است. نتایج نشان دادند که بدست آوردن فرکانس رویداد آغازگر بعضی از رویدادها از روی جداول اختصاصی روش عملی نیست و این امر استفاده از قضاوت های کارشناسانه و تبادل تجارب را مورد تاکید قرار می دهد و به دلیل دخالت مستقیم نیروی انسانی در ارزیابی خطر و تازگی روش، مهارت تیم بررسی کننده در صحت و دقت نتایج بسیار مهم است و از این رو کالیبراسیون و ارزیابی مراحل انجام کار نیز مهم است.

زمینه و هدف: برآورد میزان فشار وارد بر مهره های کمر در شرایط مختلف کاری همواره یکی از جنبه های مهم و کاربردی در مهندسی فاکتورهای انسانی در محیط های عمرانی و صنعتی بوده است که برآورد صحیح آن به بهبود شرایط کار و وضعیت افراد کمک فراوانی می کند. یکی از مسائل پیش روی کارشناسان، تخصیص بهینه نیروی انسانی به کارها و وظایف مختلف با توجه به ویژگی های بدنی آنهاست. هدف از پژوهش پیش رو ارائه رویکردی جهت تعیین کار مناسب برای هر کارگر ساختمانی با هدف کمینه سازی ریسک آسیب به مهره های کمر در کل کارها است روش بررسی: در این مطالعه 9 کار ساختمانی متداول انتخاب و فشار وارد بر ناحیه لومبار برای هر یک از افراد در حین انجام هر کار مورد ارزیابی قرارگرفت. بدین منشور میانگین مدت زمان قرار گیری بدن در یک پوزیشن، در طول شیفت کاری مبنای محاسبات قرار گرفت. سپس با استفاده از روش شافین و دوزیس، ریسک کاری (فشار وارد بر کمر) مرتبط با هر تخصیص محاسبه شد. در گام بعدی به منظور تخصیص بهینه کار میان افراد از یک مدل برنامه ریزی خطی بهره بردیم که در آن هزینه تخصیص ها برابر ریسک کار در نظر گرفته شده و تابع هدف مدل، کمینه سازی ریسک کل کار افراد (تخصیص ها) می باشد. در نهایت با حل مدل، توزیع کار میان افراد مشخص گردید. یافته ها: از آنجا که مشخصات آنتروپومتریک افراد از صدک 5 تا صدک 95 انتخاب شده است، در این مطالعه مشخص شد که با افزایش قد و وزن، میزان ریسک اغلب کار ها افزایش خواهد یافت. با این وجود با استفاده از رویکرد پیشنهاد شده، می توان تصمیمی اتخاذ نمود که در حین تخصیص تا حد امکان از ریسک کاری میان افراد کاسته شود. نتیجه گیری: استفاده از افرادی که دارای قد و وزن بالاتری هستند، چندان در این گونه کارهای ساختمانی مناسب نبوده و تا 20% ریسک کاری آنها را افزایش خواهد داد. همچنین استفاده از روش ذکر شده برای کاهش ریسک کاری کل میان افراد می تواند مفید باشد.