آمایش محیط
سال:1392 | دوره:6 | شماره:20 |تعداد مقالات:11

عوامل اصلی مدیریت مواد زاید جامد شهری مجموعه ای از فعالیت ها را شامل می شود که در جهت تحقق اهداف سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری باید انجام گیرد. بدون وجود این عوامل توان و قابلیت موفقیت سایر عوامل و به خصوص موفقیت سیستم وجود ندارد. بنابراین هدف از تحقیق حاضر، بررسی عوامل اصلی مدیریت مواد زاید جامد شهری در شهر بوکان با استفاده از مدل SWOT می باشد. این مدل یکی از مناسب ترین فنون برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل استراتژی است که در این پژوهش به عنوان ابزاری در برنامه ریزی سیستم یک پارچه مدیریت مواد زاید جامد شهر بوکان مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور برای تحقق این امر ابتدا با توجه به آزمون های انجام شده، فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید مورد شناسایی قرارگرفته و سپس بوسیله تکمیل پرسشنامه و محاسبه با استفاده از فرمول توان رتبه و معادله وزن استاندارد، تحلیل اولویت ها مشخص شده و برای توسعه مدیریت مواد زاید جامد شهر بوکان استراتژی های مناسبی ارائه شده است. نتایج حاصل از جمع بندی مدل SWOT نشان می دهد که، ضعف مدیریت مواد زاید جامد شهری در شهر بوکان بسیار بالا بوده به طوری که با امتیاز وزنی0.86  در رتبه اول مهم ترین ضعف ها قرار گرفته است. لذا نیازمند توجه بیش تر و ارائه سیاست های مناسب در جهت کاهش ضعف ها و رفع تهدیدها با استفاده از نقاط قوت و فرصت ها می باشد.

بافت قدیم شهر خوی منطبق بر هسته های تاریخی و مرکزی شهر است. وجود عناصر شهری بازار سنتی، مسجد جامع و ... از مهم ترین عوامل هویت بخش تاریخی و فرهنگی این منطقه می باشد. امروزه این بافت تاریخی با مشکلات کلانی چون استفاده از مصالح بنایی نا مقاوم، عدم امکان نفوذپذیری به داخل بافت ارگانیک، بدنه های فرسوده و کیفیت ضعیف ابنیه، ریزدانگی و ... مواجه است. با توجه به زلزله های شهرهایی چون بم نشان می دهد که تلفات انسانی و آسیب های کالبدی در بافت های قدیم بیش تر از سایر مناطق شهری است. لذا پهنه بندی آسیب پذیری این ناحیه از شهر، باعث شناسایی نیازها و اقدام برای تامین آن ها پیش از وقوع سانحه خواهد شد، در این پژوهش بافت قدیم شهر خوی (ناحیه 1) را از نظر عوامل درونی تاثیرگذار در آسیب پذیری مساکن شهری در برابر زلزله با توجه به شاخص هایی چون نوع مصالح، قدمت ساختمان، عمر ساختمان، تعداد طبقات، نوع کاربری، سطح اشغال بنا، مساحت قطعات، وضعیت قرارگیری ساختمان در بلوک، تعداد همسایگی قطعات، نوع خاک، شیب و شکل قطعه با روش AHP در محیط Arc/GIS مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان می دهد که 0.39 درصد از ساختمان ها دارای آسیب پذیری خیلی زیاد، 19.66 درصد دارای آسیب پذیری زیاد، 73.33 درصد دارای آسیب پذیری متوسط و 6.61 درصد دارای آسیب پذیری کم تری می باشند.

اسکان غیر رسمی با گسترش روز افزون در فضای شهری ایران موجب پیدایش، تکوین و همچنین گسترش تضاد و ناسازگاری در روح و کالبد شهرها شده است. این پدیده با ایجاد شرایط ناهنجار زیستی، شاخص های نازل توسعه یافتگی و تحمیل پهنه هایی ناهمسان بر شهرها، نه تنها تخصیص عادلانه منابع و خدمات رادر راستای عدالت اجتماعی زیر سوال برده است، بلکه حیات شهری را جهت رسیدن به توسعه پایدار به چالش کشیده است. عامل زایش این پدیده را می توان روابط نابرابر سیاسی - اقتصادی در سطح جهانی، ضعف برنامه های ملی در سطح میانی و ضعف برنامه ریزی شهری در سطح دانست. با توجه به این که هر نوع برنامه ریزی و طراحی شهری فرع بر معرفت و شناخت جامع محتوایی -کالبدی، علمی - عملی از سیستم شهری، زیر سیستم ها و سیستم های فرادستی شهر مورد مطالعه بارویکردی نسبیت گرایانه در بعد مکان و زمان می باشد، لذا شناخت پهنه ها و گونه های اسکان غیر رسمی بر اساس انواع شاخص های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیربنایی و برخورداری ضرورت می یابد. در پژوهش حاضر این مهم با استفاده از تکنیک توسعه یافتگی موریس و تکنیک سلسله مراتبی انجام گرفته است. لذا میزان توسعه یافتگی پهنه ها و محلات شهر بناب با توجه به شاخص های اقتصادی، کالبدی، برخورداری، اجتماعی تعیین می گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد که گسستی آشکار به لحاظ شاخص های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، برخورداری بین محلات مختلف شهر بناب وجود دارد و در نتیجه شاهد توزیع ناعادلانه خدمات و منابع در سطح محلات می باشیم. درنهایت با تکیه بر نتایج حاصل از مدل توسعه یافتگی موریس و سلسله مراتبی، به پهنه بندی یا محله بندی اسکان غیر رسمی درشهر میانه اندام بناب با توجه به میزان عدم توسعه یافتگی محلات شهری پرداخته شده است. در نهایت بر اساس این محله بندی ونیز شناخت حاصل از مطالعات و بررسی های تحقیق پیشنهادها و اولویت بندی های برنامه ریزی شهری محله محور در محلات نابسامان و مساله دار ارائه گردیده است.

جهت تدوین یک برنامه برای اشتغال زایی و توسعه پایدار منطقه، شناخت کافی از موقعیت و مزیت های آن ضرورت دارد. هدف از این مطالعه تعیین وضعیت اشتغال بخش ها و گروه های عمده فعالیت در کل شهرستان های استان کرمانشاه در طی دوره های 1385-1375 می باشد، که بدین منظور با استفاده از مدل تغییر - سهم به تشخیص بخش هایی که مزیت نسبی دارند و از قدرت رقابتی برخوردار هستند، پرداخته شده است.همچنین با به کارگیری شاخص ضریب مکانی (LQ)، بخش های پایه که صادر کننده نیروی شاغل خود بوده اند، مشخص گردیده است.روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها اسنادی و با تکیه اصلی بر داده های مستند مرکز آمار کشور می باشد و جهت ترسیم نمودارها و نقشه ها به ترتیب از نرم افزارهای Excel و GIS استفاده گردید.نتایج حاصل، بیانگر رشد نامتناسب شاغلان شهرستان های استان کرمانشاه نسبت به شاغلان استان کرمانشاه در طی دوره مطالعه مورد بررسی بوده و مدل تحلیل تغییر - سهم، علل این عدم تناسب را تغییرات رقابتی و ساختاری منفی شهرستان ها را بیان می کند. همچنین در سال 1375، بخش کشاورزی 73 درصد، بخش های صنعت و خدمات به طور مشابه 27 درصد شهرستان ها در بخش پایه ای قرار گرفته اند و در سال 1385 با تغییراتی نسبت به دوره قبل، بخش کشاورزی 64 درصد و بخش های صنعت و خدمات به طور مشابه، 28 درصد شهرستان ها در بخش پایه ای قرار گرفته اند و با استفاده از مدل تغییر- سهم اشتغال هر یک از بخش های اقتصادی در شهرستان های استان کرمانشاه طی سال 1395 پیش بینی می شود.

با توجه به اهمیت استفاده از عوامل طبیعی در معماری و شهرسازی امروز و نیاز به ایجاد پایداری اکولوژیک میان طبیعت و مصنوعات بشری حداکثر استفاده از عوامل محیطی و طبیعی در شهرسازی جزو ارکان پایداری در این زمینه می باشد. پژوهش حاضر به بررسی تاثیر عوامل خرد اقلیم بر آسایش محیطی و حرارتی در فضاهای شهری و ارتباط آن با ارتفاع ساختمان ها به عنوان جداره های موثر بر خرد اقلیم پرداخته است.مساله این است که چه اقداماتی را می توان در جهت دست یابی به آسایش حرارتی در محیط های شهری انجام داد؟ و آیا می توان از این اقدامات بصورت نظام مند در جهت ساماندهی حرارتی و محیطی فضاهای شهری استفاده کرد؟این مقاله به عنوان نمونه موردی، با بررسی وضعیت موجود خیابان شهرداری و تحلیل آن بوسیله نرم افزار ECOTECT بر اساس داده های اقلیمی تهران از نظر آسایش حرارتی به شناسایی محدوده های بحرانی از نظر آسایش حرارتی و محیطی اقدام شده است که عموما در ارتباط با ارتفاع جداره های شهری می باشد. بدین ترتیب سطوح همیشه در سایه و نیز سطوحی که همواره در معرض تابش افتاب قرار دارند شناسایی شده و جهت ایجاد آسایش محیطی در محدوده ها با اعمال تغییر در ارتفاع ساختمان ها به ایجاد مناطق آفتاب گیر و سایه دار در محدوده های مورد نیاز اقدام شده است. بدین صورت که در محدوده های همیشه در سایه با کاهش ارتفاع ساختمان ها یا ایجاد گشودگی های فضایی و در محدوده های همیشه در آفتاب با افزایش ارتفاع ساختمان ها و ایجاد سایه سعی در ایجاد آسایش حرارتی در این فضاها شده است. در نهایت با در نظر گرفتن تغییرات انجام شده و تحلیل دوباره این محدوده با استفاده از نرم افزار اکوتکت شرایط آسایشی ایجاد شده در طرح پیشنهادی بررسی شده است. توجه به این نکته ضروری است که ایجاد محیط های شهری دارای آسایش حرارتی و محیطی تاثیر مستقیم در تبادل انرژی میان محیط و ساختمان داشته و از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی و نیز دست یابی به یک شهرسازی پایدار نقش اساسی را ایفا می کند.

از آنجایی که جریان های مهاجرتی روستاییان به مراکز شهری به ویژه در کشورهای درحال توسعه در جهت رفع مشکلات زندگی و فرار از تنگناهای اقتصادی و کمبودهای خدماتی صورت می گیرد. آنچه که در این روند حرکتی مهم می باشد، دلایل این گونه مهاجرت ها در مبدا و همچنین چگونگی وضعیت زندگی مهاجرین به لحاظ معیشتی - رفاهی بعد از سکونت در مقصد می باشد. به عبارتی، بهتر است کوچ روستاییان که خود به دنبال فرار از نابرابری های موجود و تغییر در شرایط زندگی انجام گرفته، منتج به شرایط مساعدتری از زیست و بهبود در وضعیت اقتصادی - اجتماعی مهاجرین در دیگر سکونتگاه ها گردد. در تحقیق حاضر که به شیوه توصیفی - تحلیلی و با استفاده از ابزار سنجش انجام گرفته است، هدف از آن بررسی وضعیت معیشتی به ویژه شرایط زندگی اقتصادی مهاجرین روستایی دهستان رستم دو از توابع شهرستان رستم بعد از مهاجرت به شهرها می باشد. گردآوری داده ها از طریق انجام مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته و برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. جامعه آماری شامل سرپرستان خانوار مهاجر سه روستای (تل بندو، گنجالو و سرآسیاب سیاه) می باشد که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 90 نفر از آن ها به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که: عوامل اقتصادی به ویژه تلاش برای افزایش درآمد و رفع بیکاری از جمله مهم ترین علل مهاجرت روستاییان مورد مطالعه به شهرها می باشد. همچنین وضعیت اقتصادی روستاییان بعد از مهاجرت به شهرها با بهبود نسبی به لحاظ معیشتی همراه بوده است. به نحوی که بیش از 62 درصد از پاسخ گویان اذعان داشته اند که وضعیت رفاهی - درآمدی آنها بهتر از قبل شده است.

در طول تاریخ مراکز تجاری با دگرگونی های بسیاری همراه بوده اند. با گذشت زمان سطح وسیعی از اراضی شهرها به کاربری تجاری اختصاص یافته و نمود کالبدی آن به صورت مغازه، بازار، پاساژ، فروشگاه بزرگ، و ... ظاهر شده اند. جغرافیای اقتصادی جدید خرده فروشی، با توجه به فضاهای مصرف دوباره پیکربندی شده همچون مگامال و انتقال سرمایهی خرده فروشی هم در درون شهر و هم موقعیت بین المللی، توجه خاصی به پدیده دوباره سازی و تغییر خرده فروشی نموده است. رویکرد نظری خرید و مصرف به عنوان شکلی از فراغت ساختارهای جدیدی از فضاهای تجاری و خدماتی - تفریحی و فراغتی را در جهان سبب گردیده که یکی از آن ها مگامال می باشد. تحقیق های مختلف نیز نشان داده که مگامال، قسمت اصلی چشم انداز تجاری اکثر کشورهای دنیا بوده و نقش مهمی در صنعت خرده فروشی و توریسم پیدا نموده است. این مقاله از نوع مروری - توصیفی بوده و هدف آن بررسی و آشنایی با مگامال، بر اساس نظریه های خرید و مصرف به عنوان فراغت بوده است. نتیجه گیری شده که تلفیق مناسب پتانسیل های کالبدی و عملکردی بازار سنتی تبریز به عنوان یک میراث جهانی در مگامال ها موجبات اشاعهی پتانسیل های بازار تبریز نیز گردیده و ایجاد مگامال هایی مبتنی بر آن پتانسیل ها به عنوان مراکز و قطب های خدماتی، تجاری - تفریحی، فراغتی و شبکه ارتباطی حلقه ای در حریم شهر تبریز برای کاستن از بار ترافیکی، اقتصادی، و ... بازار و مشکلات دیگر شهر به ویژه مرکز آن و حفظ بازار پیشنهاد گردیده است.

هرچه به سال های اخیر نزدیک می شویم، مراجعه به مراکز درمانی بیش ترمی شود، جمعیت بیش تری ازفضاهای سبز عمومی استفاده نمود. ورزش تعدادبیش تری رابه خود جذب می کند و ... بنابراین فزونی گرفتن با نسبتی فراتر از میزان افزایش جمعیت روبه رشد است. از آنجایی که بهداشت و درمان از ضرورت های اولیه زندگی در شهر لذا موضوع عدالت اجتماعی و رسیدن به توسعه پایدار مطرح می شود و این مفهوم از عدالت، عدالت در فرصت ها است که هر فردی حق دارد با برخورداری از فرصت ها برابر با دیگران، توانائی های بالقوه خود را به بهترین وجه ممکن پرورش دهد. بنابراین دست یابی برابر خدمات بهداشتی - درمانی در چارچوب عدالت اجتماعی از ضرورت های اولیه زندگی محسوب می گردد و در بررسی های انجام شده عدم هماهنگی در توزیع این گونه خدمات در سطح شهر مشهود است لذا ضروری است تا با مطالعه موضوع فوق به ارزیابی خدمات بهداشتی - درمانی در سطح شهر پرداخته تا با نشان دادن نارسائی های موجود به مکان گزینی سرویس ها و خدمات جهت کارایی بهتر کمک شود.در واقع سیستم اطلاعات جغرافیایی به همراه ابزارها و تکنیک هایش توانایی دارد که با تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی در قالب مدل های مختلف و در حداقل زمان ممکنه در مکان یا ارسه ها مناسب احداث فضاهای درمانی نقش اصلی و حیاتی را ایفا نمایند. در تحقیق حاضر، هدف مکان یابی مناسب برای مراکز درمانی شهر سمنان با استفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیایی و به کمک نرم افزارهای مکان یابی بوده است که ابتدا به بررسی معیارهای بهینه مکان یابی پرداخته و با استفاده از این معیارها و همچنین تجزیه و تحلیل نقشه های GIS به تعیین سایت های پیشنهادی کاربری درمانی شهرسمنان اقدام نمودیم.