توسعه کارآفرینی
سال:1395 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

با توجه به اهمیت کارآفرینی در شکوفایی و توسعة کشور، درک فرایند مطلوب وقوع آن در هر حوزه و رشته صنعت ضروری به نظر می رسد. در این میان، پژوهشگران تحقیق حاضر صنایع غذایی کشور را مد نظر قرار داده اند که بسیاری از ویژگی های خاص از جمله بازار مصرف وسیع داخلی را دارد. هدف تحقیق حاضر طراحی مدل فرایندی کارآفرینی در صنایع غذایی کشورمان است. این پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیقات نظری و کاربردی است. روش تحقیق برحسب گردآوری اطلاعات توصیفی و پژوهش حاضر از جمله پژوهش های کیفی است که راهبرد آن مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد است و با مدنظر قراردادن افراد مطلع در حوزة کارآفرینی در صنایع غذایی به عنوان جامعة آماری، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، سیزده نفر را به عنوان خبرگان تحقیق انتخاب کرده است. سپس با استفاده از مصاحبة نیمه ساختاریافته داده ها گردآوری و در سه مرحلة کدگذاری باز، محوری و انتخابی داده ها تحلیل شده اند. در مدل فرایندی تجویزی این پژوهش، پدیدة اصلی تشخیص فرصت مناسب به منظور دستیابی و توسعة بازار و بهره برداری از آن است که ناشی از عوامل فردی، شخصیتی و شغلی است. اگر کارآفرین در شرایط زمینه ای و محیطی مناسب قرار گیرد، می تواند راهبردها یا گام های ویژه و متنوعی را به منظور شناسایی و بهره برداری از فرصت در پیش گیرد که موجب پیامدهای متنوعی در دو سطح خرد و کلان می شود.

این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موجود در سیاست ها و برنامه های اجرایی و اثرگذار بر ارتقای عملکرد شرکت های دانش بنیان ایران صورت گرفته است. در سال های اخیر، سیاست گذاران و مدیران اجرایی توجه ویژه ای به مباحث مرتبط با ایجاد و ارتقای عملکرد شرکت های دانش بنیان داشته اند. این شرکت ها یکی از ابزارهای مهم انتقال دانش، فناوری و تجاری سازی نتایج دانشگاهی هستند. پژوهش کیفی حاضر با استفاده از بررسی سیاست ها و اسناد و مدارک چند کشور، مطالعة عمیق متون علمی، مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته و تکنیک دلفی، عوامل و معیارهایی را شناسایی کرده است که در سیاست ها و برنامه های اجرایی دولتی وجود دارد و بر ارتقای عملکرد شرکت های دانش بنیان مؤثر است. نتایج این پژوهش مجموعه ای از عوامل همچون عوامل نهادی، مالی، بازار، فرهنگی، انسانی، شبکه ای، اطلاعاتی، محیطی-اجتماعی، محیطی-جغرافیایی، روابط بین المللی و زیرساختارهای فیزیکی و معیارهای مرتبط با آن است. علاوه براین، الگویی متشکل از عوامل معرفی شده در پژوهش نیز ارائه شده است. عوامل و معیارهای مرتبط با آن و الگوی نهایی این پژوهش با شرایط ایران در این حوزه انطباق داشته است و ممکن است برای سیاست گذاران، استراتژیست های دانشگاهی و برنامه ریزان در حوزة شرکت های دانش بنیان ایران مفید و قابل استفاده باشد.

در شرکت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، به دلیل تغییرات پرشتاب فناوری و چرخة کوتاه عمر فناوری ها، نوآوری اهمیت شایان توجهی دارد. هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر موفقیت نوآوری باز در شرکت های فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و به صورت کمی و با استفاده از روش دلفی انجام گرفته است. پس از مطالعة متون متعدد، 11 عامل و 57 شاخص متناسب با شرایط این شرکت ها در کشور شناسایی شد. جامعة آماری/ پانل دلفی شامل 24 نفر از متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات و نوآوری می شود که براساس تحصیلات و تجربیات شغلی و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها از طریق پیمایش پرسشنامه در قالب طیف پنج گزینه ای لیکرت و تحلیل داده ها براساس آزمون ناپارامتری W کندال مطابق با روش دلفی و با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری SPSS18 انجام گرفت. عوامل و شاخص های مؤثر بر موفقیت نوآوری باز در این شرکت ها اولویت بندی شدند. این عوامل جست وجو و جذب دانش خارجی، مدیریت، چالش ها و رقابت های ایده، مشارکت مشتریان، بستر کاری مشارکتی، شبکه سازی و فرهنگ اشتراک دانش، همکاری، انتقال دانش و فناوری به خارج از شرکت، مشارکت کارکنان، ایجاد کسب وکار خطرپذیر و برون سپاری بودند. سپس مقدار ضریب تطابق کندال 719/0 به دست آمد که نشان دهندة توافق قوی بین اعضای پانل و شرط لازم برای خاتمة دورهای دلفی است.

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها از نوع توصیفی-همبستگی است و تأثیر سرمایه های فکری سازمان بر فرایند کارآفرینی فناورانه را بررسی می کند. جامعة آماری پژوهش دربرگیرندة 375 نفر از مدیران و کارشناسان شرکت های فناور مستقر در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران بود که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی و فرمول کوکران، 190 نفر حجم نمونه درنظر گرفته شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و نرم افزار Smart PLS صورت پذیرفت. نتایج پژوهش بیانگر تأثیر مثبت و معنادار سرمایة فکری و ابعاد آن (سرمایة انسانی، سرمایة ساختاری، سرمایة ارتباطی) بر فرایند کارآفرینی فناورانه است. همچنین، سرمایة فکری منبع بالقوه ای برای مزیت رقابتی شرکت ها به شمار می رود که درنهایت موجب رشد و توسعة این گونه شرکت ها می شود و به بهبود وضعیت فرایند کارآفرینی فناورانه در این شرکت ها کمک می کند.

توجه به تأمین مالی و ابزارهای بازاریابی برای تأمین مالی سهم بالایی در رفع مشکلات تأمین مالی شرکت ها و جلوگیری از ورشکستگی آن ها دارد. در این پژوهش، بعد از مرور تحقیق های صورت گرفته در زمینة بازاریابی و کاربرد آن در تأمین مالی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته، ابتدا مؤلفه های بازاریابی تأمین مالی شناسایی و سپس براساس آن ها راهبرد های بازاریابی برای تأمین مالی تدوین شد. رویکرد پژوهش کیفی است. روایت های مصاحبه شوندگان به منظور تحقق اهداف مطالعه، به صورت کاربردی و با روش روایتی و ابزار مصاحبة نیمه ساختاریافته براساس پروتکل 5wh مستند شد و درنهایت یافته ها با نرم افزار Atlas ti دسته بندی و تحلیل شد. جامعة آماری شامل مدیران ارشد شرکت های فعال در مرحلة رشد صنعت غذایی استان تهران می شود که 12 نفر از مدیران ارشد به شیوة دردسترس برای نمونة آماری درنظر گرفته شده اند. کدگذاری داده ها در سه مرحله شامل کدگذاری اولیه، ثانویه و شناسایی مقوله ها انجام گرفت و نتایج پژوهش راهبرد های بازاریابی را برای تأمین مالی از جمله توسعة سرمایه گذاری، حفظ سرمایه گذاران فعلی و عقب نشینی در سرمایه گذاری و همچنین اقدامات بازاریابی را براساس سه عنصر بازاریابی تأمین مالی از جمله آمیخته بازاریابی، بخش بندی بازار و تمایز ارائه می دهد.

این پژوهش به دنبال طراحی مدل پورتفولیوی کارآفرینی و تحلیل اثر سرمایة اجتماعی، تجربه و دانش پیشین، منابع مالی و سرمایة انسانی فرد کارآفرین پورتفولیو بر پورتفولیوی کارآفرینی و همچنین تأثیر پورتفولیوی کارآفرینی بر تشخیص فرصت های جدید و رشد و توسعة کسب وکارهاست. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و براساس ماهیت و روش، توصیفی-پیمایشی است. جامعة آماری این پژوهش شامل تمام کارآفرینان پورتفولیو در سطح شهر اصفهان می شود که پورتفولیوی کارآفرینی ایجاد کرده اند و تعداد آن ها تقریباً 280 نفر است. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامة محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن تأیید شده است. نتایج بیان می کند سرمایة اجتماعی، دانش و تجربة پیشین و منابع دردسترس فرد کارآفرین تأثیر مثبت و معناداری بر پورتفولیوی کارآفرینی دارد و پورتفولیوی کارآفرینی نیز تأثیر مثبت و معناداری بر رشد و توسعة کسب وکارها و تشخیص فرصت های جدید دارد.

کارآفرینان در راه اندازی و مدیریت کسب وکار با چالش های متنوعی روبه رو هستند. استفاده از مربیان کسب وکار در کمک به کارآفرینان برای درک نقاط کور، چالش ها و موانع کسب وکار نقش مهمی ایفا می کند. پژوهش توصیفی پیمایشی حاضر با هدف شناسایی شایستگی های مورد نیاز مربیان کسب وکار انجام گرفته است. جامعة آماری این پژوهش شامل تمام مربیان کسب وکار مشغول به فعالیت در استان اصفهان می شود که درمجموع 314 نفر بوده اند و 250 نفر آن ها حاضر به همکاری شدند. در این پژوهش، برای گردآوری داده ها از پرسشنامة محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل یافته ها از تحلیل عاملی تأییدی با نرم افزار آموس استفاده شده است. نتایج نشان داد شاخص های «داشتن تجربة عمیق در کسب وکار»، «داشتن تجربه و آشنایی با چالش ها و نقاط کور کسب وکار»، «طرح ریزی فعالیت ها، تعریف طرح چشم انداز و تعیین اهداف توسعه ای»، «داشتن اطلاعات مناسب از حوزه کاری شاگرد»، «قدرت تجزیه و تحلیل مسائل»، «ایجاد قرارداد مربیگری رسمی»، «ایجاد و حفظ شبکه ارتباطی با مربیان و متخصصان حوزة کسب وکار برای اشتراک گذاری ایده، دانش و تجارب با آن ها»، «هوشیاری نسبت به آخرین روندها و تغییرات محیط کسب وکار»، «هم ترازی تخصص و تجربة مربی با حوزة فعالیت و نیازهای کارآفرین یا صاحب کسب وکار»، «انگیزه بخشی، انرژی بخشی و امیدبخشی» شاخص هایی هستند که بیشترین اهمیت را در چارچوب شایستگی های مورد نیاز مربیان کسب وکار دارند و به توجه و توسعه نیاز دارند. درنهایت، راهکارهای ارتقای شایستگی ها در مربیان کسب وکار پیشنهاد شده است.

با توجه به نقش کارآفرینی به عنوان موتور محرک توسعة اقتصادی، شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد کسب وکار حائز اهمیت است. ازآنجا که کارآفرینی فرایندی شناختی است و ترس، از عوامل اثرگذار بر آن است، در پژوهش حاضر تأثیر انواع ترس ادراک شدة کارآفرینان بر عملکرد فردی کارآفرینان و عملکرد کسب وکار آنان بررسی شده است. این پژوهش براساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر نحوة گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی-همبستگی است. جامعة آماری این پژوهش، کارآفرینان کسب وکارهای کوچک شهرستان گناباد هستند. با مراجعه به ادارة صنایع و معادن 147 کارآفرین شناسایی شدند که براساس جدول مورگان 105 نمونه انتخاب شد. نمونه ها براساس نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه با طیف لیکرت جمع آوری شد و داده ها در قالب مدل یابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار لیزرل آزمون و تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین ترس از استرس کاری و اجتماعی و ترس از نداشتن منابع با عملکرد فردی و عملکرد کسب وکار تأثیر منفی و معنی داری وجود دارد. همچنین، بین ترس از مرگ و خطر با عملکرد فردی و عملکرد کسب وکار تأثیر مثبت و معنی داری وجود دارد، اما بین سایر انواع ترس با عملکرد تأثیر معنی داری مشاهده نشده است.

کارآفرینی یکی از کلیدی ترین ملزومات توسعة اقتصادی است؛ بنابراین، پژوهشگران همواره به شناسایی تعیین کننده های توسعة فعالیت های کارآفرینانه توجه داشته اند. فضای اقتصادی آزاد و کاهش حجم دولت، بسترهایی برای تقویت کارآفرینی قلمداد می شود. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر آزادی اقتصادی بر توسعة فعالیت های کارآفرینی است. به این منظور، 50 کشور جهان طی دورة 2004 تا 2013 برای نمونه انتخاب شد و از رویکرد پانل پویا و روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده شد. برای نیل به نتایج قابل اعتمادتر، از دو شاخص اندازه گیری آزادی اقتصادی بنیاد فریزر و بنیاد هریتیج و همچنین از دو شاخص دیده بان جهانی کارآفرینی (GEM) و بانک جهانی استفاده شده است. براساس نتایج، آزادی اقتصادی بستر مناسبی برای ارتقای فعالیت های کارآفرینانه ایجاد می کند. همچنین، بررسی تأثیر سایر عوامل نشان می دهد توسعة انسانی (آموزش، بهداشت و تولید سرانه)، تقویت اثربخشی دولت و جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز تأثیر مثبت و معنی دار بر توسعة فعالیت های کارآفرینی دارد. درنتیجه، به منظور ایجاد بستری مناسب برای توسعة فعالیت های کارآفرینانه، باید موانع موجود برای شروع کسب وکار مانند زمان لازم برای اخذ مجوز و بوروکراسی برطرف شوند. کاهش محدودیت ها در بازارهای مالی و پولی، تجارت و سرمایه گذاری نیز ممکن است موجب تقویت کارآفرینی شود. کاهش حضور دولت در اقتصاد و التزام به رعایت حقوق مالکیت و همچنین کنترل فساد و ایجاد شفافیت از دیگر ضرورت ها در این زمینه است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ظرفیت جذب دانش بر کارآفرینی سازمانی و عملکرد نوآورانه در شرکت های مستقر در شهرک علمی-تحقیقاتی استان اصفهان صورت گرفته است. این تحقیق از نظر ماهیت و روش، توصیفی-همبستگی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعة آماری پژوهش شامل تمام شرکت های مستقر در شهرک علمی-تحقیقاتی استان اصفهان می شود که تعداد آن ها تا زمان انجام دادن پژوهش 248 بوده است. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان، 144 شرکت به دست آمد. به منظور گردآوری اطلاعات لازم برای آزمون فرضیات، برای هریک از متغیرها از یک پرسشنامة استاندارد استفاده شد. تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد ظرفیت جذب از طریق کارآفرینی سازمانی بر عملکرد نوآورانه تأثیر دارد، ولی تأثیر مستقیم ظرفیت جذب در دو بعد اکتساب و انتقال دانش بر عملکرد نوآورانه تأیید نمی شود؛ به عبارت دیگر، افزایش ظرفیت جذب دانش در شرکت ها به کارآفرینی سازمانی منجر می شود، اما این موضوع به معنای افزایش مستقیم عملکرد نوآورانه نیست.