مجله آموزش عالی ایران
سال:1398 | دوره:11 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

هدف اصلی در این پژوهش بررسی کمی و کیفی جایگاه مهارت آموزی در مقایسه با دیگر مقوله های آموزشی مطرح شده در سند نقشه جامع علمی کشور است. این پژوهش، از نوع پژوهش های کاربردی بوده و ازنظر روش از نوع توصیفی است که در آن با استفاده از روش تحلیل محتوا از نوع مقوله ای به دو روش کیفی و ساختاری به سوال های پژوهش پاسخ داده شده است. در این پژوهش از پنج مقوله ی علم، فناوری، نوآوری، پژوهش و مهارت به همراه 48 زیرگروه و 92 شاخص، به عنوان شاخص های اندازه گیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که از بین مقوله های آموزشی به مقوله ی علم و مهارت به ترتیب بیشترین و کمترین توجه، در سند علمی کشور شده است و به برخی زیرگروه های مهارت مانند عدالت در دسترسی به مهارت، تعامل جهانی، تولید و دستاوردهای مهارت، مرجعیت مهارتی در جهان و انتشار مهارت اشاره ای در سند علمی کشور نشده است. همچنین در بخش های توجه به صاحبان مهارت، نهادهای مهارتی، تعریف اولویت های سند علمی کشور و سیاست گذاری در زمینه ی مهارت افزایی نیز نیاز به توجه بیشتر در این سند وجود دارد. به طورکلی اولویت های تعریف شده در این سند، رشته های صرفا علمی و پایه می باشد و لازم است رشته های مهارتی در این سند، دیده و اضافه شوند. در بخش سیاست گذاری اجرایی، هماهنگی و انسجام بخشی اجرای نقشه جامع علمی کشور جای خالی مسیولین اجرایی و آموزشی مهارتی کشور مشهود است. همچنین لازم است بازنگری و اصلاح هایی در تعریف راهبردهای کلان و راهبردها و اقدامات ملی متناسب با راهبردهای کلان، صورت گیرد تا از جامعیت لازم جهت پوشش دادن تمامی بخش های حوزه مهارت برخوردار باشند.

پژوهش، مطالعه ای نظام مند و کنترل شده تجربی و انتقادی درباره کشف روابط میان پدیده ها و ارایه ی فرضیه های گوناگون به شمار می رود و در جست وجوی دست یابی به هدف و عملی مشخص است و بر تامین سعادت و رفاه همگان تاکید می کند. آنچه مسلم است پژوهش ها باید نیازهای علمی و تکنولوژی کشور را برطرف و تولید ثروت کنند اما وقایع و اتفاقات موجود در آموزش عالی ازجمله آثار علمی غیرقابل استناد، کاهش کارایی تحقیق و. . . این مفروضات را زیر سوال برده است. به چه دلایلی کشور ما به زعم برخورداری از امکانات بالقوه در این بخش و نیروهای محقق نتوانسته است درزمینه ی تحقیقات و رفع نیازهای جامعه گام های موثری بردارد. پژوهش حاضر، باهدف شناسایی و تبیین علل موثر بر بروز کژ کارکردی های پژوهش در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران، از نوع کیفی و با رویکرد تحلیل محتوا انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با 22 نفر از پژوهشگران برتر، خبرگان و سیاست گذاران پژوهش کشور در سال 98-1397 به روش نمونه گیری هدفمند جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که مشکلات ساختاری موجود، ماموریت گرا نبودن دانشگاه، ضعف ارتباط دانشگاه، صنعت و جامعه، مقاله گرایی، ضعف نظام ارزیابی، افت معیارهای جامعه علمی، نظام نادرست پذیرش دانشجو و جذب هییت علمی و همچنین ضعف ساختار قانونی ازجمله علل اصلی کژ کارکردی های پژوهش در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران است.

پژوهش حاضر باهدف سنتز ادبیات گسترده در مورد دانشگاه کارآفرین صورت گرفته تا چارچوب جامع و یکپارچه ای از دانشگاه را در قالب پارادایم کارآفرینی ارایه نماید. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی است و با روش کیفی فراترکیب[1] یا سنتز پژوهی انجام شده است. جامعه آماری، کلیه مطالعات انجام شده در بازه زمانی 1998-2017 می باشد، در این راستا 183 پژوهش در زمینه موضوع موردنظر ارزیابی و درنهایت 58 مقاله به صورت هدفمند انتخاب گردید و با تحلیل محتوا و ترکیب ادبیات مربوطه با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی، درمجموع 94 کد 22 مفهوم، 9 مقوله کلیدی طی فرآیند جستجو و ترکیب نظام مند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت و اعتبار آن از طریق آزمون کاپای کافمن تایید گردید. نتایج تحلیل نشان داد مهم ترین مقوله های کلیدی شناسایی شده شامل؛ استراتژی نوآورانه، رهبری کارآفرینانه، فعالیت های اقتصادی کارآفرینانه، فرهنگ کارآفرینانه، ساختار منعطف، سیاست های آموزشی-حمایتی، تامین منابع، سازگاری با محیط نوآورانه و شبکه سازی است که در سه رده عوامل اصلی، زمینه ای و محیطی دسته بندی شدند و درنهایت پس از طی مراحل هفت گانه پژوهش الگوی جامع دانشگاه کارآفرین تدوین گردید. این پژوهش درک عمیق از ادبیات موجود در مورد دانشگاه کارآفرین را با سازماندهی عوامل موثر بر آن ارایه می دهد و می تواند در سیاست گذاری آموزش عالی جهت گذر از دانشگاه های تحقیقاتی به کارآفرین مورداستفاده قرار گیرد.

هدف از این پژوهش، ساخت و اعتبار یابی مدلی جهت ارزیابی بعد آموزشی در نظام آموزش از دور بود. این پژوهش ازنظر هدف، پژوهشی کاربردی می باشد که با رویکرد آمیخته اکتشافی (کیفی و کمی) انجام گرفت. مشارکت کنندگان این پژوهش در بخش کیفی 15 نفر از اساتید و پژوهشگران آموزش از دور بودند که به صورتی هدفمند انتخاب و با آن ها مصاحبه گردید. در بخش کمی مطالعه نیز جامعه آماری هدف (مدیران، برنامه ریزان و کارشناسان سازمان مرکزی دانشگاه پیام نور) بودند که 215 نفر از آنان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و از آن ها خواسته شده تا پرسشنامه پژوهش را تکمیل کنند. این پرسشنامه مشتمل بر 52 شاخص بود که روایی محتوای آن با استناد به نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 89 /0 ارزیابی و مورد تایید واقع شد. برای تحلیل داده های بخش کیفی از کدگذاری های باز و محوری بهره گرفته شده و برای تجزیه وتحلیل داده های کمی حاصل از پرسشنامه نیز علاوه بر شاخص های گرایش مرکزی از تحلیل عاملی تاییدی استفاده گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که مدل جامع ارزیابی بعد آموزشی در یک سیستم آموزش از دور دارای 7 بعد سازمان یاد دهنده؛ یاد دهنده؛ یادگیرنده؛ مبانی پداگوژی، تیوری و نسل های فناوری؛ مواد و محتوای آموزشی؛ روش ها و رویکردهای آموزشی؛ و زمان و مکان آموزشی با 52 شاخص ارزیابی مرتبط است که با بهره گیری از روش شناسی و ابزار مناسب می توانند برای ارزیابی بعد آموزشی نظام آموزش از دور مورداستفاده قرار گیرند.

با توسعه سریع فناوری اطلاعات، انتظار می رفت با رشد و گسترش آموزش الکترونیکی، شاهد درخششی اثربخش و چشمگیر در عرصه آموزش الکترونیکی دانشگاه ها باشیم، اما پس از گذشت دو دهه آثار عدم کارایی و عدم اثربخشی و نارضایتی در بین فراگیران مشاهده گردید. هدف از این پژوهش، شناسایی مولفه های ارزیابی اثربخشی درونی دوره های الکترونیکی دانشگاهی با رویکرد "مطالعه موردی کیفی" است. مشارکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار (تخصص و تجربه) و با لحاظ اشباع داده ها انتخاب شدند. داده های به دست آمده از طریق فن تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و یافته ها در قالب مجموعه ای از مضامین پایه، دسته بندی و شبکه مضامین سازماندهی شد. با تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها در کنار اسناد بالادستی و همسوسازی با مبانی نظری و سوابق پژوهشی، مولفه های ارزیابی اثربخشی آموزش الکترونیکی مشتمل بر 16 مضمون پایه کشف و اعتبار یابی گردید. اهم این مضامین شامل: آمادگی، رضایت و رفع نیاز فراگیران، آمادگی، انگیزش و مهارت اساتید، کیفیت درونی آموزش، هوشمندی ساختار و نظام مندی آموزش، عینیت و تناسب اهداف، طراحی فرآیند تولید و ارزیابی کیفیت محتوا، طراحی فرآیندهای آموزش الکترونیک، معماری محیط یادگیری، طراحی دوره های یادگیری موثر، روزآمد ساختن آموزش، توسعه تعاملات و توسعه زیرساخت های فنی است. امید است یافته های پژوهش، امکان ارزیابی شایسته، کارآمد سازی و اثربخشی هر چه بیشتر نظام آموزش الکترونیکی را به جهت پیچیدگی و نوآوری های روزافزون و امکان پاسخگویی به اقتضایات محیطی متناسب با الگوی بومی فراهم سازد.

به علت گسترش روزافزون استفاده از فناوری واقعیت مجازی در حوزه های مختلف و به خصوص آموزش، بررسی ادراک مخاطب از طریق این فناوری و قابلیت های آموزشی آن ضرورت دارد. لذا، هدف این پژوهش بررسی قابلیت های آموزشی سیستم واقعیت مجازی از طریق مقایسه تطبیقی ادراک محیط به دو صورت مستقیم و با استفاده از فناوری واقعیت مجازی بر مبنای ارزیابی روابط غیرخطی مولفه های ادراک بصری در فرآیند ادراک می باشد. روش تحقیق در این مقاله به صورت تجربی-پیمایشی می باشد؛ به طوری که مخاطبان به دو صورت مستقیم و با استفاده از عینک های واقعیت مجازی در زمان مشخص، فضا را مورد تماشا قرار داده و سپس مورد پیمایش قرارگرفته اند. جامعه آماری این پژوهش با توجه به تخصصی بودن مولفه های ادراک بصری، از بین دانشجویان رشته معماری انتخاب شده است. پایایی پرسشنامه بر اساس تکنیک آلفای کرونباخ و روایی محتوایی بر اساس نظر متخصصین مورد تایید قرار گرفت. بر اساس یافته های پیمایش در چهار بخش کفایت نمونه، تحلیل عامل R، همبستگی و رگرسیون، می توان نتیجه گیری کرد که مولفه های ادراک بصری، در پنج عامل احتمالی شناسایی و در این میان سه عامل به صورت قطعی تبیین شده است. در سطح عامل اول، ادراک بصری شامل مولفه هایی می باشد که توسط آن ها، درک پیچیدگی های محیط و در سطح عامل دوم، ادراک بصری شامل مولفه هایی می باشد که توسط آن ها، درک معنای محیط و در سطح عامل سوم، ادراک بصری شامل مولفه هایی می باشد که توسط آن ها، درک بینایی برای مخاطب میسر می شود.