گیاهان دارویی
سال:1383 | دوره:4 | شماره:13 |تعداد مقالات:14

گیاه کنگر فرنگی (Cynara scolymus L.) جز گیاهان غیربومی و کشت شده در ایران است. این گیاه بیشتر مصرف غذایی داشته و بنابراین جز گیاهان بی خطر است. در این مقاله سعی شده شرایط کشت، برداشت و موارد مصرف آن با توجه به طب سنتی و مطالعات کنترل شده بالینی بررسی شود.

کوکسیدیوز یک بیماری عفونی است که دستگاه گوارش میزبان ها را درگیر می کند و عمدتاً توسط تک یاخته های جنس آیمریا ایجاد می شود. این انگل طیف وسیعی از مهره داران را مبتلا می سازد و در طیور از اهمیت خاصی برخوردار است. در شرایطی که یک جمعیت متراکم در کنار هم زندگی می کنند موارد بیماری افزایش می یابد. از دهه 1940 داروهای متنوعی برای درمان این بیماری عرضه شده است اما افزایش مقاومت به داروهای متداول ضدکوکسیدیایی محققان را به ارایه روش های جدید جهت درمان این بیماری وادار نموده است. یکی از این روش ها استفاده از گیاهان دارویی است. این مقاله مروری بر بیش از 35 نوع گیاه دارویی و داروهای گیاهی با کاربرد ضدکوکسیدیایی در طی سال های 1940 تاکنون دارد. این بررسی ها نشان می دهد که بسیاری از فرآورده های گیاهی می توانند علاوه بر دارا بودن اثرات ضدکوکسیدیایی با ایجاد یک لایه محافظ موکوسی بر روی روده ها از نفوذ و رشد عامل بیماری جلوگیری کرده و یا با تحریک سیستم ایمنی بدن در مقابل عامل بیماری در کنترل کوکسیدیوز موثر باشند

مقدمه: درمان فوری ترومبوآمبولیسم مصرف داروهای فیبرینولیتیک مانند استرپتوکیناز (SK) و اوروکیناز (UK) می باشد. بایست توجه داشت که این داروها علاوه بر لیز لخته نابه جا دارای عوارض جانبی مثل ایجاد حالت لیتیک عمومی، کاهش فیبرینوژن سرم، تاثیر بر میخ های هموستاتیک بدن و خونریزی های کشنده، ایجاد حالت آلرژی و کهیر نیز می باشند. هدف: امروزه مطالعات بر روی ترکیبات طبیعی و گیاهان با خواص دارویی انجام گرفته است. در این مطالعه به منظور یافتن ترکیباتی که بتواند به تنهایی یا به عنوان داروی مکمل در درمان ترومبوآمبولیسم به کار روند به بررسی تاثیر کرفس کوهی (Amirkabiria odoratissima Mozaffarian) پرداخته شد. روش تحقیق: برای این منظور عصاره پلی فنلیک گیاه تهیه شد و نیز اسانس گیری به روش تقطیر با بخار آب از برگ گیاه انجام گردید و اسانس آن به وسیله دستگاه GC/MS آنالیزگردید. اثرات فیبرینولیتیک استرپتوکیناز (به عنوان شاهد مثبت و مقایسه)، عصاره و اسانس کرفس کوهی به روش فلوریمتری انجام گردید. ابتدا فیبرینوژن با ماده (فلورسئین ایزوتیوسیانات) FITC نشان دار و سپس در محیط پلاسمایی با استفاده از یون کلسیم لخته نشان دار تشکیل گردید و به آن استرپتوکیناز (1000-100 واحد در میلی لیتر) و اسانس در رقت های 1/10 V/V) و 1/100، 1/1000) و عصاره در رقت های 1/1 V/V) و 10/1، 100/1، 1000/1) اضافه شد و پس از زمان های 15، 30 و 60 دقیقه فلورسانس اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج حاصل رابطه خطی بین فلورسانس و غلظت های 300 تا 700 واحد در میکرولیتر استرپتوکیناز را نشان داده است. اسانس کرفس کوهی در حل لخته تاثیر داشته و با گذشت زمان مجاورت اسانس با محیط افزایش ناچیزی نشان داده است. عصاره گیاه مزبور در حل لخته دارای اثری نسبی بوده است. نتیجه گیری: نتایج نشان داده است که عصاره کرفس کوهی دارای اثرات قابل توجه فیبرینولیتیک می باشد. لذا بررسی فراکسیون های مختلف این گیاه و نیز جداسازی و خالص نمودن آن جهت بررسی اثرات فیبرینولیتیک توصیه می گردد.

اثر مهارکنندگی عصاره تام موسیر (Allium hirtifolium Boiss.) پس از استخراج بر روی 4 گونه باکتری گرم منفی و دو گونه باکتری گرم مثبت آزمایش گردید. رشد تمامی میکرو ارگانیسم های آزمایش شده توسط عصاره موسیر مهار گشت. حداقل غلظت مهارکنندگی برای باسیل های گرم منفی شامل اشریشیاکولی، کلبسیلا پنمونیه و پروتئوس میرابیلیس 624 -78 میکروگرم در میلی لیتر بود. درحالی که حداقل غلظت مهارکنندگی برای پسودو موناس آئروژینوزا 80-20 میلی گرم در میلی لیتر بود. حداقل مهارکنندگی برای سویه های استافیلوکوکوس اروئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس به ترتیب 312-156 و 312-5/19 میکروگرم در میلی لیتر بود. به نظر می رسد که خاصیت ضدباکتریایی عصاره موسیر به واسطه ترکیبات تیوسلفاناتی آن باشد.

مقدمه: با توجه به عوارض داروهای شیمیایی در برطرف کردن درد، امروزه توجه زیادی به سمت داروهای گیاهی از جمله گشنیز جلب شده است . براساس مطالعات قبلی احتمالاً این گیاه می تواند بر تعدیل درد حاد موثر باشد. هدف: هدف این پژوهش تعیین اثر عصاره آبی تخم گیاه گشنیز بر درد حاد در دو مدل Tail flick و Hot plate در موش سوری بوده است. روش تحقیق: در این مطالعه 70 سر موش سوری نر نژاد آلبینو با وزن 25 تا30 گرم مورد استفاده قرار گرفتند. عصاره آبی تخم گیاه گشنیز با دوزهای 100 و 200 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن یا هم حجم آن سالین به صورت داخل صفاقی 30 دقیقه قبل از انجام آزمون ها به حیوانات تزریق شد. ملاک ارزیابی درد در آزمون Tail flick اندازه گیری زمان پاسخ به درد به دنبال بلندکردن دم و در Hot Plate زمان شروع لیسیدن پاهای جلویی و یا بالابردن پاهای عقبی (پرش) توسط حیوان بود. یافته ها: نتایج نشان داد که عصاره تخم گیاه گشنیز به طور معنی داری پاسخ دهی حیوانات را به محرک های دردزا در هر دو مدل کاهش می دهد(p<0.01). ضمن اینکه دارو با دوز 200 میلی گرم اثر بارزتری داشت. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که عصاره تخم گیاه گشنیز سبب کاهش درد حاد (افزایش بی دردی) می شود. برای پی بردن به مکانیسم های ضددردی اثر عصاره تخم گیاه گشنیز نیاز به تحقیقات بیشتری می باشد.

مقدمه: با توجه به عوارض مختلف گزارش شده از آنتی اکسیدان های تجاری، در سال های اخیر، تحقیقات بر روی دستیابی به آنتی اکسیدان های سالم تر و موثرتر از منابع طبیعی، متمرکز شده است. هیدروکینون، یک ماده روشن کننده است که به سختی پایدار می شود و بر اثر اکسیداسیون در معرض هوا به سرعت قهوه ای رنگ می گردد. هدف: هدف از این مطالعه مقایسه فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی برگ های چای سبز با آنتی اکسیدان های کرم هیدروکینون 2 درصد بود. روش تحقیق: در این پژوهش، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی برگ های خشک شده چای سبز در مقایسه با آنتی اکسیدان های تجاری (سدیم متا بی سولفیت و بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن BHT) در غلظت های 1/0، 5/0، 1 و 2 درصد (وزنی/ وزنی) در کرم هیدروکینون 2 درصد بررسی گردید. فراورده های حاوی آنتی اکسیدان ها و عصاره فوق به مدت سه ماه در دمای 5/0± 25 درجه سانتی گراد و 5/0 ± 45 درجه سانتی گراد و به دور از نور نگهداری شدند. پایداری فیزیکی و درصد هیدروکینون باقیمانده پس از 2 هفته، 1، 2 و 3 ماه بررسی گردید.یافته ها: نتایج مطالعه حاکی از تسریع تخریب هیدروکینون با افزایش دما بود. در ماه سوم، در هر دو دمای 25 و 45 درجه سانتی گراد، عصاره در تمامی غلظت ها فعالیت بیشتری را در مقایسه با آنتی اکسیدان های تجاری نشان داد (p<0.001). در ماه سوم، فراورده های حاوی عصاره پایداری فیزیکی مناسبی را با مقدار هیدروکینون باقیمانده 70، 75، 77 و81 درصد (به ترتیب افزایش غلظت) در دمای 25 درجه و 50، 54، 58 و 62 درصد در دمای 45 درجه سانتی گراد، نشان داد.نتیجه گیری: با استفاده از این نتایج می توان عصاره چای سبز را با غلظت های فوق را به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی موثر برای مواد حساس به اکسیداسیون پیشنهاد نمود.

مقدمه: گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak. subsp. daenensis) یکی از گونه های اندمیک جنس آویشن در ایران است. این گیاه به صورت سنتی به عنوان ضدنفخ، هضم کننده غذا، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط آور در ایران مصرف می شود.هدف: هدف از این مطالعه بررسی اجزای تشکیل دهنده اسانس سرشاخه های گل دار آویشن دنایی بود. روش تحقیق: در این مطالعه اسانس سرشاخه های گل دار گیاه که به روش تقطیر با آب به دست آمده بود توسط تکنیک های GC/FID و GC/MS آنالیز گردید. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد، این اسانس حاوی بیش از 26 ترکیب (معادل تقریباً 7/99 درصد) است. ترکیبات اصلی اسانس عبارت بودند از: تیمول (7/74 درصد)، پارا-سایمن (5/6 درصد)، بتا-کاریوفیلن (8/3 درصد) و متیل کارواکرول (6/3 درصد).نتیجه گیری: این گونه دارای درصد بالایی از مواد فنولی مخصوصاً تیمول است که می تواند به عنوان جایگزین آویشن اروپایی معرفی گردد

مقدمه: سیر یکی از گیاهان دارویی است که اثربخشی آن در درمان فشار خون ملایم و پروفایل چربی های خون ثابت شده است.هدف: در این مطالعه میزان آلیسین و خصوصیات گیاهشناسی اکوتیپ های سیر در مرحله پیش از کشت مورد مطالعه قرار گرفت.روش تحقیق: شاخص های مورفولوژیک مورد مطالعه در مرحله پیش از کشت مشتمل بود بر میانگین وزن سیر، میانگین وزن سیرچه و تعداد سیرچه تشکیل دهنده هر سیر. میزان آلیسین با استفاده از دستگاه HPLC اندازه گیری گردید. همچنین بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق همبستگی های موجود بین صفات نیز محاسبه گردید. نتایج: کلیه اکوتیپ ها مورد مطالعه از نظر مقدار آلیسین بسیار عالی بوده و آلیسین موجود در آنها بیش از استاندارد بین المللی توصیه شده (5/4 میلی گرم بر گرم) بود. نتایج حاصل از این مطالعه با استفاده از روش تجزیه کلاستر مورد پردازش قرار گرفته و اکوتیپ ها بر اساس میزان شباهت های مورفولوژیک و بیوشیمیایی در دندروگرامی متشکل از شش گروه اصلی جای گرفتند. نتیجه گیری: در این مطالعه ارتباط معنی داری بین تنوع ژنتیکی و منشای جغرافیایی به دست نیامد بنابراین چنین به نظر می آید که عوامل ژنتیکی بیش از عوامل محیطی در خصوصیات بیوشیمیایی نقش دارند

مقدمه: طب گیاهی به عنوان یکی از روش های طب مکمل، از هزاران سال قبل مورد استفاده بوده است. طب مکمل شامل گروهی از روش های درمانی غیر آکادمیک است که از حدود سه دهه قبل تحت عنوان طب جایگزین و سپس به عنوان مکمل های طب رایج نامیده شده اند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت بیش از 60 درصد جمعیت جهان از ترکیبات گیاهی برای درمان استفاده می کنند که این آمار در کشورهای توسعه نیافته بالاتر و در کشورهای توسعه یافته کمتر است. به طور کلی استفاده از درمان های گیاهی در دنیا رو به افزایش بوده و همچنان استانداردهای این روش و چگونگی ارتباط آنها با اصول طب رایج مورد اختلاف است. هدف: این پژوهش با هدف "تعیین میزان آگاهی و نگرش در خصوص طب گیاهی و میزان استفاده از این روش" انجام شده است. نوع مطالعه، تحلیلی و جمعیت تحت مطالعه شامل جمعیت شهر تهران (گروه سنی بالای 15 سال) بوده است. این مطالعه در سال 1382 در شهر تهران به روش نمونه گیری خوشه ای انجام شده است. یافته ها: در این مطالعه 4123 نفر تحت بررسی قرار گرفتند. 6/75 درصد از جمعیت تحت مطالعه از طب گیاهی آگاهی داشته و 4/38 درصد کل افراد و 8/50 درصد افراد آگاه از طب گیاهی از آن استفاده کرده بودند. بیش از 60 درصد کل جمعیت مناطق مختلف شهر تهران از این روش آگاه بوده و بین 70-19 درصد جمعیت مناطق نیز از این روش استفاده کرده بودند. تمامی مناطق جهت استفاده از طب گیاهی هزینه کرده بودند. طریقه آشنایی با طب گیاهی اغلب از طریق اطرافیان بوده است. اغلب استفاده کنندگان از طب گیاهی میزان تاثیر این روش را زیاد اعلام کردند. افراد اغلب به کادر غیر پزشکی مراجعه کرده و عمدتاً به علت بیماری های گوارشی، تنفسی و اعصاب و روان از این روش استفاده کرده بودند. زنان، متاهلین و سالمندان بیشتر از سایر گروه ها از طب گیاهی استفاده کرده بودند. نتیجه گیری: با توجه به آگاهی بالای افراد نسبت به طب گیاهی و میزان استفاده بالا از این روش در جامعه، انجام تحقیقات منسجم در خصوص تعیین میزان اثر بخشی این روش و برنامه ریزی جهت چگونگی ارایه این روش در آموزش های دانشگاهی امری ضروری به نظر می رسد. به طور کلی، سیاستگذاران امر سلامت در راستای در دسترس قرار دادن روش های اثربخش و پیشگیری از اثرات نامناسب احتمالی باید نظام آموزشی مورد نیاز و نظام ارزیابی اثر بخشی این روش ها را تعیین نمایند.

مقدمه: گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) گیاهی علفی، معطر و پایا از خانواده نعنا است که در مناطق مختلف ایران مورد استفاده خوراکی و دارویی قرار می گیرد و امروزه در بسیاری از نقاط جهان کشت و سازگار شده است. با توجه به اهمیت و کاربرد وسیع اسانس گیاه در ساخت داروها، مواد غذایی و آرایشی، بهداشتی تصمیم بر آن شد که کشت سلولی گیاه مورد بررسی قرار گیرد.هدف: هدف از این مطالعه، تولید و نگهداری کالوس از بذر گیاه بادرنجبویه و بررسی توانایی کالوس برای تولید متابولیت های ثانویه و مقایسه آن با متابولیت های تولید شده در گیاه کامل است.روش تحقیق: بذرهای گیاه بادرنجبویه، با قرار گرفتن در محلول های استریل کننده، استریل شدند و بعد از رشد در محیط آگار 8/0 درصد و تولید دانه رست، قسمت های فوقانی دانه رست در شرایط کاملاً استریل به محیط کشت MS اتوکلاو شده که دارای مقادیر مشخصی از هورمون های گیاهی بود منتقل و جهت رشد و ایجاد کالوس در گرمخانه در دمای 27-25 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. بعد از ایجاد مقادیر لازم از کالوس، عصاره دی کلرو متانی کالوس تهیه شده و به دستگاه GC تزریق گردید. اسانس حاصل از سرشاخه های هوایی گیاه کامل هم جهت تعیین ترکیبات موجود به دستگاه GC/MS تزریق شد.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که بیشترین درصد ترکیبات موجود در اسانس گیاه را سیترونلال، نرال، ژرانیال و بتاکاریوفیلن تشکیل می دهند. در مقابل، کالوس هیچ گونه ترکیب اسانسی تولید نکرده است. اما بررسی مقدماتی روی عصاره کالوس نشان داد که سلول ها، تانن تولید کرده اند.نتیجه گیری: نتایج حاکی از آنی است که کالوس به دست آمده از گیاه بادرنجبویه در محیط MS و با هورمون های گیاهی فوق نمی تواند تولید روغن فرار نماید اما کالوس مزبور توانسته است تانن تولید نماید.