مدیریت فناوری اطلاعات
سال:1392 | دوره:5 | شماره:4 |تعداد مقالات:13

در عصر دانایی محوری، دانش تنها منبع متمایز سازمان به شمار میرود و برای حفظ مزیت رقابتی سازمان ضروری است. از این رو، مدیریت دانش به یکی از وظایف کلیدی سازمان های موفق امروزی تبدیل شده است. اجرای موثر مدیریت دانش در سازمان به زیر ساخت های گوناگونی نیاز دارد که فرهنگ سازمانی یکی از مهم ترین آنها است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر انواع فرهنگ سازمانی بر اقدامات مدیریت دانش در مراکز آموزشی یک سازمان دولتی است. داده های نظرسنجی از 275 مشارکت کننده جمع آوری شده است. برای ارزیابی مدل پژوهش نیز از تحلیل عاملی و آزمون تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، بین فرهنگ سازمانی قبیله ای و کارآفرینانه با اقدامات مدیریت دانش ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد، در حالی که این تاثیر در مورد فرهنگ سازمانی بازاری و سلسله مراتبی منفی است. این یافته ها نشان می دهد شناخت نوع فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان، به مدیران را توانایی می دهد تا از اقدامات مدیریت دانشی استفاده کنند که با فرهنگ سازمان تناسب داشته باشند. همچنین بر اساس یافته های این پژوهش پیشنهادهایی کاربردی به مدیران ارائه می شود تا فرهنگ سازمانی تسهیل گری برای اجرای اثربخش اقدامات مدیریت دانش در سازمان ایجاد کنند.

با توجه به اینکه در دنیای رقابتی امروز، افزون بر عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی نیز می تواند بر کسب و کارها تاثیرگذار باشند؛ شبکه های اجتماعی به منزله یک مشخصه اجتماعی، نیرویی محرکه و پایه ای، برای انسجام اجتماعی در فعالیت کسب و کارهای اینترنتی نقش بسیار مهمی دارند. هدف این مقاله بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی بر پایداری کسب و کارهای اینترنتی با میانجی گری شاخص قصد کارآفرینانه است. روش این پژوهش از نظر ماهیت، توصیفی- همبستگی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل شرکت هایی است که از درگاه بانک ملت خرید و فروش اینترنتی انجام می دهند که با محاسبه فرمول کوکران، 150 شرکت با روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک با ابزار پرسش نامه ارزیابی شدند. برپایه نتایج به دستامده، پایداری کسب و کارهای اینترنتی تابعی از ابعاد اجتماعی است که نیازمند نوعی شرایط اجتماعی است. در میان شاخص های سه گانه شبکه های اجتماعی، شاخص منابع اجتماعی اطلاعات بیشترین تاثیر را بر پایداری کسب وکارهای اینترنتی دارد؛ در حالی که شاخص محتوای روابط اجتماعی بیشترین تاثیر را بر قصد کارآفرینانه دارد.

در دهه های اخیر، به دلیل افزایش رقابت میان سازمان ها در توسعه محصولات، خدمات و بازارهای جدید، نرخ ایجاد و توسعه تکنولوژی های نوین به شدت افزایش یافته است. در چنین شرایط رقابتی، چالش اصلی شرکت ها، توسعه یا کسب تکنولوژی های صحیح براساس اهداف سازمان است. از این رو مطالعه پیش رو تلاش دارد بر اساس مدل پیشنهادی خود که با استفاده از یک روش پژوهش آمیخته به دست آمده است، مقیاسی را برای ارزیابی تکنولوژی ها در صنعت ارتباطات سیار معرفی کند. در این پژوهش مدل اولیه برمبنای مرور ادبیات مدیریت تکنولوژی و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با مدیران ارشد تکنولوژی بیان می شود. سپس با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی اعتبار مدل و مقیاس نهایی سنجیده می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که ابعاد فنی، دانش تکنولوژی، بازار، استراتژیک و مالی با ارزیابی تکنولوژی های ارتباطی در صنعت ارتباطات سیار ایران، همبستگی دارد. در این میان بعد معیارهای دانش تکنولوژی حائز بیشترین اهمیت است و پس از آن ابعاد معیارهای استراتژیک و بازار قرار دارند.

مطالعات پیشین در زمینه تجارت الکترونیک نشان داده اند که خصوصیات مصرف کنندگان، از مهم ترین عوامل در پذیرش خرید اینترنتی از سوی آنان است. البته اکثر مطالعات در این حوزه، بر یک محصول یا محصولات مشابه تمرکز داشته اند و تاثیر تنوع محصولات در پذیرش خرید اینترنتی نادیده گرفته شده است. برای مقابله با چنین محدودیتی، پژوهش پیش رو در نظر دارد به بررسی تاثیر انواع مختلفی از محصولات بپردازد. برای این امر از طبقه بندی «پترسون» استفاده شده که برای طبقه بندی کالاها و خدمات ارائه شده در فضای وب طراحی شده است. این پژوهش با روش توصیفی از نوع همبستگی انجام گرفته است. داده های آن با استفاده از ابزار پرسش نامه، در نمونه ای به تعداد 231 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران گردآوری شده است. تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد که خصوصیات مصرف کنندگان بر اساس کالاها و خدمات گوناگون، تاثیر متفاوتی دارد. پذیرش نوآوری در حوزه فناوری اطلاعات، خودکفایتی اینترنتی، ادراکات از امنیت وب، نگرانی های حریم خصوصی و درخور بودن محصول، ویژگی هایی هستند که بر اساس نوع کالا یا خدمات، بر نگرش افراد به پذیرش خرید اینترنتی آنان تاثیرگذارند.

در عصر کنونی مهم ترین دارایی سازمان ها، دانش منابع انسانی آنها است و همچنین ابزارها و عواملی که بر دانش منابع انسانی و مدیریت این دانش اثرگذار است. با مطالعه این عوامل، می توان برنامه هایی برای موفقیت مدیریت دانش طرح ریزی کرد. در این نوشتار به بررسی رابطه مدیریت دانش و تکنولوژی اطلاعات به صورت مستقیم و غیر مستقیم با میانجی گری توانمندسازی در شرکت ملی حفاری ایران پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و از نوع همبستگی است. روایی پرسش نامه بر اساس تحلیل عاملی تاییدی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت. جامعه آماری 300 نفر از کارشناسان و مدیران تعیین شده است. با روش نمونه گیری تصادفی ساده، 163 پرسش نامه جمع آوری شد. در مورد چگونگی تاثیرپذیری مدیریت دانش از طریق تکنولوژی اطلاعات، مطالعات اندکی انجام گرفته و این رابطه مبهم است. این مطالعه قصد دارد نقش میانجی توانمندسازی را در این رابطه بررسی کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تکنولوژی اطلاعات به صورت مستقیم و غیر مستقیم، از طریق توانمندسازی با مدیریت دانش رابطه مثبت و معناداری دارد.

تعداد فزاینده ای از سازمان ها در حال اجرای چارچوب های مختلف مدیریت خدمات فناوری اطلاعات (ITSM)، به منظور بهبود خدمات و فرایندهای فناوری اطلاعات خود هستند. برای پیاده سازی موفق پروژه های ITSM در یک سازمان، انتخاب سیستم مناسب ITSM ضروری است. ارزیابی و انتخاب بسته های نرم افزاری ITSM، فرایندی پیچیده و وقت گیر است. انتخاب سیستم نامناسب ممکن است پرهزینه باشد و تاثیرات بسیار بدی بر فرایندها و خدمات فناوری اطلاعات سازمان بگذارد. این نوشتار بر اساس روش تاپسیس فازی، مدلی برای حل چنین مساله ای ارائه می کند. این مدل مبتنی بر چارچوب ITIL است که معیارهای انتخاب سیستم ITSM را به دو دسته عمده کارکردی (استراتژی خدمت، طراحی خدمت، انتقال خدمت، عملیات خدمت، بهبود مستمر خدمات) و غیرکارکردی (کیفیت، فنی، فروشنده و پیاده سازی) تقسیم می کند که به طور کلی شامل چهل وشش معیار انتخاب است. درنهایت، یک مثال عددی در یک شرکت ارائه دهنده خدمات فناوری اطلاعات در ایران آورده شده است تا استفاده از مدل معرفی شده را نشان دهد.

به تازگی توسعه قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، موجب گسترش به کارگیری آن در موارد مختلف، همچون دورکاری شده است. برای به کارگیری کارآمد دورکاری، چارچوب مهم ترین بخش معماری شمرده می شود. به همین منظور با هدف تدوین چارچوب معماری دورکاری در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پژوهشی به شیوه بنیادی کاربردی و رویکرد کیفی انجام شده است. جامعه آماری مدیران ارشد و میانی سازمان دولتی بوده و مصاحبه ها تا رسیدن به مرحله اشباع ادامه داشت. برای افزایش اعتبار و روایی از روش مثلثی (چند محقق)، روش بررسی اعضا، بررسی زوجی و درنهایت، بررسی مجدد فرایند کدگذاری استفاده شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل های داده ها که از طریق کدگذاری انجام گرفت، مشخص شد چارچوب دارای شش ستون و سه سطح یا ردیف است، سطوح نشان داد در سه سطح می توان به مسئله دورکاری پرداخت. عالی ترین سطحی که می توان در آن به مسئله دورکاری پرداخت، سطح استراتژیک سازمان و به ترتیب از سطح میانی و سطح عملیاتی و ستون هایی تشکیل شده است که نشان دهنده انگیزه ها، اسناد قانونی، فرایندها، فناوری اطلاعات، امنیت اطلاعات و ساختار و تشکیلات است.

در این پژوهش موانع توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه تهران بررسی شده است. پس از بررسی ادبیات و کسب نظرات صاحب نظران، پنج مولفه به صورت نهایی شناسایی و مبنای طراحی سوال های پرسش نامه قرار گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش را کلیه کارشناسان ICT (متخصصان، مهندسان و افراد مسوول در بخش IT) تمامی دانشکده ها، موسسه ها، مراکز و اداره های دانشگاه تهران، در نیم سال دوم سال تحصیلی 88-1387 تشکیل داده اند که از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. روش پژوهش حاضر از دید هدف کاربردی و روش گردآوری داده ها، توصیفی پیمایشی است. برای تجزیه و تحلیل سوال های پژوهش از روش های آمار توصیفی و آزمون خی دو استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که موانع توسعه ICT در دانشگاه تهران، به ترتیب عبارتند از: موانع آموزشی (موانع پدگوژیکی)، موانع فنی تکنولوژی (موانع زمینه ای)، موانع بودجه ای و موانع قانونی. در پایان به منظور برطرف کردن این موانع، پیشنهادهای کاربردی ارائه شده است.

با توجه به گستردگی مفهوم پدیده هماهنگی به طور عام و در مباحث زنجیره تامین به طور خاص، در این پژوهش تلاش بر این است تا با تبیین ابعاد و اجزای هر بعد هماهنگی، به تعریف این پدیده پرداخته شود. پژوهشگران با به کارگیری رویکرد فراترکیب در این پژوهش، به تحلیل نتایج و یافته های محققان قبلی پرداخته و با انجام گام های هفت گانه این روش، پدیده هماهنگی شبکه تامین خودروسازی را در پنج بعد، شانزده زیر بعد و پنجاه و هفت جزء طبقه بندی کردند. در نهایت با استفاده از روش آنتروپی شانون، به تعیین ضریب اثر اجزای مشخص شده در صد و نود و چهار پژوهشی که نهایی شده، پرداخته شده است.

در عصر حاضر، فناوری اطلاعات راهبرد جدیدی است که تمام ابعاد سازمان ها را تحت تاثیر قرار داده است؛ به گونه ای که تصور یک سازمان بدون فناوری اطلاعات و همگام بودن با فناوری های نوین، غیرممکن به نظر می رسد. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر پذیرش نوآوری فناوری اطلاعات در سازمان های دولتی است. بدین منظور پس از بررسی، مبانی نظری شاخص های موثر بر پذیرش نوآوری فناوری اطلاعات شناسایی شده و در ادامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، در پنج عامل طبقه بندی شده است. همچنین با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مبتنی بر مدل یابی، معادلات ساختاری ارتباط عوامل و شاخص ها بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص هایی چون مزیت نسبی و قابلیت نوآوری، امنیت و قابلیت اعتماد، فرهنگ سازمانی، حمایت مدیریت، وضعیت اقتصادی اجتماعی و همکاری و هماهنگی بین بخش های سازمان، نقش مهمی در پذیرش نوآوری فناوری اطلاعات ایفا می کنند.

امروزه تصمیم گیران در سازمان به بررسی دائم تغییرات در محیط و سازمان نیاز دارند و در صورت لزوم تغییرات لازم را ایجاد می کنند. به همین دلیل آگاهی از سازمان و محیط در امر تصمیم گیری، حیاتی است. مدیریت دانش عاملی اصلی برای مزیت رقابتی سازمان ها شمرده می شود و سازمان ها سرمایه گذاری های کلانی در ایجاد پایگاه های دانش متمرکز در جهت بهبود فرایند کسب وکار، ارتقای توزیع دانش و نگهداری تجربه ها، حتی بعد از ترک کارمندان از سازمان انجام می دهند. همچنین سازمان ها در تلاش برای یافتن ابزارهایی برای انجام فرایند مدیریت دانش با سرعت و دقت بالا هستند. یکی از ابزارهایی که در این زمینه موثر و کارا بودن خود را اثبات کرده است، عامل های هوشمند است. در این پژوهش، هدف ارائه یک زیرساخت از مدیریت دانش با به کارگیری عامل های هوشمند است؛ به گونه ای که همه جوانب مدیریت دانش را در نظر بگیرد و موجب تسهیل در تصمیم گیری های سازمان شود. شبیه سازی سیستم پیشنهادی در یک کارخانه تولید خودرو، بیانگر کارایی و موثر بودن آن در پشتیبانی و بهبود تصمیم گیری است.

بهبود بهره وری، یکی از اهداف به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان ها است، اما همواره از زمان آغاز به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان ها، در مورد تاثیر این فناوری بر بهره وری سازمانی و سازوکار های این تاثیر، ابهام هایی وجود داشته است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر بهره وری و شناخت سازوکار های آن بر اساس رویکرد فرایندگرا است. برای این امر، پس از بررسی پژوهش های گذشته، تهیه فهرست ابتدایی از مجموعه تاثیرات فناوری اطلاعات بر فرایندهای سازمانی در دستور کار قرار گرفت. در ادامه با استفاده از نظر متخصصان و خبرگان، هشت مولفه نهایی استخراج و در قالب مدل مفهومی معرفی شد. سپس داده های میدانی از صد و چهل وهشت شرکت تولیدی و صنعتی در استان فارس با استفاده از پرسش نامه گردآوری شد. نتایج تحلیل این داده ها نشان می دهد فناوری اطلاعات از طریق رهگیری، ارتباط، بهبود پذیری، خودکارسازی، انعطاف پذیری، تحلیل پذیری، هماهنگ سازی و پایش پذیری فرایندها، می تواند بر بهره وری تاثیرگذار باشد. در پایان برای بهبود تاثیرگذاری فناوری اطلاعات بر بهره وری سازمانی، پیشنهادهایی ارائه شده است.

ظهور فناوری ارتباطات، مدل کسب وکار را به منزله واحد تجزیه و تحلیل جایگزین صنعت کرد تا شرکت ها بتوانند با ارزیابی مداوم نیازهای بازار و فناوری، مدل کسب و کار مناسب تری را انتخاب کنند. هدف این نوشتار شناسایی روش های طراحی مدل کسب و کار و ارائه چارچوب پیشنهادی کسب و کارها برای پیاده سازی طرح ها و ایده های تازه وارد به بازار یا حفظ و ارتقای موقعیت آنها در بازار های داخلی و جهانی است. برای دست یابی به این هدف، روش های مختلف طراحی مدل کسب و کار (MAPIT، IDEA، VISOR،FBBM و پویا) تجزیه وتحلیل شده و با استفاده از روش فراترکیب، چارچوبی برای طراحی مدل کسب وکار پیشنهاد می شود. برای سنجش روایی آن از تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد عناصر سازماندهی، فناوری، منابع مالی و هزینه ها، خدمات/کالاها، بازار و مشتریان و فازهای شناسایی، طراحی، ارزیابی و تجمیع در طراحی مدل کسب وکار، اهمیت زیادی دارند. آزمون مقایسه میانگین یک گروهی به دست آمده از معنادار بودن اهمیت عناصر پیشنهادی، طراحی مدل برای توسعه حضور کسب وکارهای مبتنی بر فناوری را حمایت کرده است.