رشد فناوری
سال:1394 | دوره:12 | شماره:45 |تعداد مقالات:9

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به علت عدم ارتباط سازمان های پژوهش و فناوری (RTOs) با صنعت و تمایل بیشتر آنها برای انجام فعالیت های نزدیک تر به دانشگا ها، که منجر به ناکارآمدی آنها در انجام ماموریت اصلی شان شده بود، از سی سال پیش، دولت ها در بسیاری از کشورها با کاهش بودجه های دولتی سازمان های پژوهش و فناوری، آنها را برای تامین مالی از طریق بودجه های تحقیقاتی صنعت هدایت نمودند و در برخی از موارد نیز از طریق قطع بودجه های دولتی سازمان های پژوهش و فناوری به درآمدزائی (به منظور خودکفائی) مجبور شدند. براین اساس نوع دیگری از سازمان های پژوهشی با عنوان سازمان های تحقیق قراردادی (CRO) شکل گرفت. در این مقاله به منظور پاسخ به این سوال که آیا الگوی تحقیقات قراردادی با ماموریت سازمان های پژوهش و فناوری در توسعه فناوری تطابق دارد یا خیر، ابتدا به مرور تاریخی موضوع پرداخته و سپس فرایند تحقیقات قراردادی و تحقیقات مستقل و ویژگی های آنها بررسی شده است و بر مبنای آن نتایج و پیشنهادات ارائه شده است. نتایج نشان می دهد که انجام تحقیقات توسعه فناوری توسط سازمان های پژوهش و فناوری به شکل تحقیقات قراردادی میان بنگاه صنعت و سازمان های پژوهش و فناوری به علت مغایرت با الزامات و ماهیت توسعه فناوری و شرایط کار سازمان های پژوهش و فناوری گزینه مناسبی نمی باشد و رویکرد تحقیقات مستقل به عنوان روش مناسب تر پیشنهاد می شود.

امروزه، داشتن توانایی آینده نگری و تصمیم گیری درست برای هر سازمانی ضروری است. سازمان های موفق و پیشرفته برای بقا در محیط رقابتی و با تغییرات سریع راهبرد دانش محوری را برگزیده اند. روش مقابله با تغییرات و تصمیم گیری مناسب در مقابل آنها نقشی محوری در آینده سازمان ایفا می کند. دو مفهومی که در تصمیم گیری های مدیران نقش اساسی ایفا می کنند، مدیریت دانش و هوشمندی کسب وکار هستند. هوشمندی کسب وکار و مدیریت دانش مفاهیمی با حوزه بسیار نزدیک به هم و شاید مشابه هستند که تاکنون روابط روشن و مناسب بین این دو مفهوم به درستی مشخص نشده است و بیشتر مدیران در تعیین مرز بین این دو مفهوم دچار مشکل می شوند. محققان درباره نوع ارتباط بین آنها نظرهای متفاوتی دارند. در این مقاله، ابتدا هوشمندی کسب وکار و مدیریت دانش تعریف خواهد شد و پس از آن دیدگاه های محققان مختلف درباره نوع ارتباط آنها بیان می شود. به طور کلی، مشخص شده است که مدیریت دانش و هوشمندی کسب وکار هر دو اهداف مشترک دارند و فرآیند تصمیم گیری را بهبود می بخشند و پیاده سازی و اجرای این دو در سازمان ها از مزیت های رقابتی سازمان محسوب می شود. با این حال، مدیریت دانش شامل هر دو نوع دانش ضمنی و صریح است و داده های غیرساخت یافته را هم در نظر می گیرد. درحالی که هوشمندی کسب وکار بیشتر روی دانش صریح تمرکز می کند. در نهایت با بیان ضعف های هریک نتیجه گیری می شود که فارغ از نوع ارتباط این دو، مدیریت دانش و هوشمندی کسب وکار باید باهم ادغام شوند، چراکه هریک مزایا و معایبی دارند.

نقش علم و دانش در رشد ملی به دلیل ایجاد تخصص و ارتقای بهره وری کل عوامل تولید، همواره مورد توجه است و جایگاه فناوری و دانش به عنوان عوامل درون زا در این توسعه، یک جایگاه حیاتی محسوب می گردد. از سوی دیگر تبدیل دانش به کالا/ خدمت است که موجب رفع نیازمندی های جوامع مختلف می گردد. شرکت های دانش بنیان از جمله موسسه های هستند که به عنوان کارخانه تبدیل دانش به کالا/ خدمت فعالیت می نمایند. با آنکه شرکت های دانش بنیان عامل ایجاد اقتصاد دانشی پایدار و توسعه دانش بومی در بسیاری از کشورها می باشند، اما این موسسه ها در ایران مطابق با چشم انداز 20 ساله کشور، از لحاظ کمی و کیفی در وضعیت مطلوب قرار نداشته و در مسیر توسعه خود دچار چالش هایی هستند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های فراروی شرکت های دانش بنیان موجود در پارک علم و فناوری اقبال یزد و اولویت بندی این چالش ها با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی انجام پذیرفته است. نمونه مورد مطالعه شامل 137 نفر از مدیران و کارکنان رده بالای این شرکت ها بوده است. 59 چالش به دست آمده از مطالعه ادبیات موضوع و نظر خبرگان، در یک پرسشنامه تدوین و بین جامعه هدف توزیع گردید. اعتبارسنجی 128 پرسشنامه گردآوری شده، توسط روش شبکه عصبی مصنوعی پیش انتشار با MSE=2.0332 تایید گردید و اولویت بندی چالش ها به وسیله شبکه عصبی مصنوعی تابع شعاع مدار انجام پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که 19 چالش از 59 چالش به دست آمده در اولویت بوده اند. از جمله این چالش ها می توان به: مشکلات اقتصادی کشور، رکود صنعت و بازارهای داخلی و سیاست های ناموزون حمایتی دولت، اشاره نمود.

دانش منبعی ارزشمند و راهبردی و نیز یک دارایی مطرح است و ارایه محصولات و خدمات با کیفیت مناسب و اقتصادی، بدون مدیریت و استفاده صحیح از این منبع ارزشمند، امری سخت و بعضا ناممکن است. امروزه مدیریت دانش به یکی از فعالیت های مهم سازمان های امروزی برای بهبود و حفظ مزیت رقابتی تبدیل شده است که هدف نهایی آن بهره برداری و توسعه دارایی های دانشی در راستای تحقق اهداف و ایجاد ارزش افزوده برای سازمان است. توجه به مدیریت دانش در تدوین راهبردهای کسب و کار جهت کسب مزیت رقابتی امری حیاتی می باشد. به همین جهت شناسایی عوامل موثر بر پیاده سازی مدیریت دانش مبتنی بر راهبردهای کسب و کار در این تحقیق مورد توجه قرار گرفت. در این راستا 55 عامل موثر بر پیاده سازی مدیریت دانش استخراج شد و با استفاده از روش دلفی و اخذ نظرات خبرگان، ارتباط آنها با راهبردهای کسب و کار احصاء گردید که بر این اساس 35 عامل موثر در 6 بعد رهبری، راهبردی، زیرساخت، ساختار، فرهنگی و علمی مورد تایید خبرگان قرار گرفت. در میان ابعاد شناسایی شده، بعد رهبری بیشترین اهمیت را نسبت به دیگر عوامل دارد. پس از آن ابعاد راهبرد و علمی نقش داشته اند. در مجموع نیز 64 درصد عامل های شناسایی شده تایید گردید.

امروزه با توجه به رشد و توسعه پژوهش های آکادمیک در حوزه فناوری های برتر، شرکت های کوچک و متوسط نقش بسزایی در تحریک و تشویق کارآفرینی و رشد و شکوفایی اقتصادی کشورها ایفا می کنند، بنابراین پاسخ به این سوال ضروری است که چه عواملی سبب رشد و موفقیت این شرکت ها خواهند شد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر رشد و موفقیت این شرکت ها با استفاده از یک مطالعه کیفی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش تحلیلی است. بدین منظور مصاحبه نیمه ساختاریافته با استفاده از روش کیفی تحلیل تم صورت گرفته است. خبرگان مورد مصاحبه در تحقیق حاضر 20 نفر از مدیران عامل شرکت های موفق و برتر دانشگاهی و دانش بنیان مستقر در شهرک علم و تحقیقات اصفهان (شیخ بهایی) در 3سال اخیر هستند. مرور ادبیات، پژوهش های انجام گرفته و نتایج مصاحبه ها نشان دهنده 3تم اصلی است که عوامل موثر بر رشد و موفقیت شرکت های دانش بنیان را در 3 سطح فردی، سازمانی و محیطی طبقه بندی می کند. براساس نتایج بررسی به نظر می رسد دولت و شرایط محیطی نقش مهم تری در ایجاد زمینه ای مناسب برای رشد و موفقیت این شرکت ها ایفا می کنند و با توجه به مصاحبه های صورت گرفته، از دید خبرگان این عامل نقش اصلی در موفقیت و دوام شرکت های زایشی و دانش بنیان دارد. در پایان مقاله براساس یافته ها، ضمن اشاره به برخی کاستی های موجود در زمینه فعالیت این شرکت ها و اهم تاکیدات خبرگان امر، برخی ملاحظات لازم جهت تقویت عوامل موثر نیز ارائه شده است.

تجارب خبرگان از مهم ترین منابع کسب دانش و آموزش سازمانی است. تشریح دانش ضمنی سخت یا گاهی غیرممکن می شود. خبرگان افراد خیلی مشغول و باارزشی هستند و نباید جدایی از کار آنها برای فرایند کسب دانش، طولانی باشد. کسب دانش ضمنی فرایند پرهزینه و وقت گیری است. در سازمان های بزرگ، خبرگان در یک ساختمان یا یک شهر متمرکز نیستند و استفاده کنندگان دانش نیز ممکن است در حوزه جغرافیایی وسیعی گسترده باشند. تکنیک های کسب دانش به تنهایی نمی توانند کارایی داشته باشند. با در نظر گرفتن موارد مذکور برای افزایش بهره وری و اثربخشی پروژه اکتساب و انتشار دانش سازمان، تکنیک های قصه گویی و سناریوسازی برای کسب و انتشار دانش حاصل از تجارب خبرگان ترکیب شده و با تدوین الزامات لازم برای ایجاد مدلی مبتنی بر قصه گویی و سناریوسازی، به معرفی و اعتبارسنجی مدل پیشنهادی پرداخته شده است. درخصوص پارامترهای موثر و نیازمندی های سیستم های اکتساب تجربه، پژوهشی صورت نپذیرفته است. بنابراین، برای پیاده سازی مدل به بهترین نحو باید ابتدا این ویژگی ها فهرست و اولویت بندی شده تا با توجه به نیاز سازمان، بهترین پیاده سازی صورت پذیرد. هدف اصلی از این مقاله ارائه راهکار مناسب برای کسب و انتشار دانش ضمنی خبرگان سازمان است. افزایش کارایی تکنیک های کسب دانش، ایجاد نظام مقایسه مدل های کسب تجربه و افزایش مشارکت خبرگان و سایر عوامل دانشی در سازمان، از نتایج این تحقیق است. این مدل امکان اکتساب دانش ضمنی را به صورت ساخت یافته، میسر می کند. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع استدلال قیاسی ـ استقرایی است. از دیدگاه نوع داده های مورد تحلیل، با توجه به روش استدلال، روش تحقیق کیفی استفاده شده است. تئوری زمینه ای جهت اکتشاف الزامات مدل و تگنیک دلفی برای اعتباربخشی آن استفاده شده است.

ارتباطات دیجیتال یکی از صنایعی است که با نرخ رشد بسیار بالا در حوزه نوآوری در حال گسترش و پیشروی می باشد. این صنعت در سطح جهانی دارای تحولات گسترده ای بوده، به طوری که مدل های کسب و کار آن دچار دگرگونی قابل ملاحظه ای براساس تغییرات فناوری نسل های نوین در این صنعت شده است. فناوری نسل های نوین فناوری مهمی را با نام بستر شبکه داده به وجود آورده است که در این مقاله از آن به عنوان نظام نوآوری فناورانه نام برده شده است. در نظام نوآوری فناورانه موجود با ایجاد زمینه های تخریب خلاقانه، محیط کسب و کار سازمان ها را با دو آلترنتیو انطباق و کسب موفقیت یا فروپاشی کامل سیستم مواجه نموده است. برخلاف بسیاری از مقالات که رویکرد ساختاری و کارکردی را به صورت جداگانه جهت بررسی نظام نوآوری فناورانه به کار برده اند. در این مقاله براساس فرآیندی مشخص مطالعات ساختاری را به عنوان پیش نیازی جهت مطالعات کارکردی معرفی نموده تا زمینه های مناسب تری برای مطالعات کارکردی فراهم شود. با استفاده از بررسی ادبیات موضوعی و مسائل موجود در صنعت، پرسشنامه ای جهت ارزیابی هشت عامل کارکردی تدوین نموده، از طریق اعمال فازهای توسعه فناوری به عنوان عاملی تاثیرگذار در وابستگی و اولویت بندی عوامل کارکردی که تاکنون کمتر به آن توجه شده است، کارکردها در فاز مورد نظر را اولویت بندی و عوامل مسدود کننده، نیروهای پیشران و سپس سیاست های مورد نیاز تحلیل و تدوین شده اند. براساس نتایج به دست آمده، بررسی فرآیند مذکور به عنوان چارچوب مناسبی برای مطالعات کارکردی مدنظر قرار گرفته و نهایتا با ارائه سیاست گذاری های مناسب، مطالعات کارکردی بیشتر را در این صنعت پیشنهاد نموده ایم.

امروزه در اغلب سازمان های مبتنی بر پروژه، مدیران پروژه با چالش ها و مشکلات فراوانی مواجه هستند. پروژه ها فرآیندهای راهبردی سازمانی هستند که برای دستیابی به اهداف کسب وکار انجام می شوند. پژوهش ها حاکی از آن است که بسیاری از سازمان ها در اجرای پروژه ها به اهداف از پیش تعیین شده کسب وکار، دست پیدا نمی کنند. بنابراین، به منظور کاهش و کنترل این چالش ها در پروژه ها بایستی رویکرد از مدیریت سنتی به مدیریت راهبردی تغییر یابد تا پاسخگوی بهینه سازی عملکرد و موفقیت یک پروژه گردد. مدیریت راهبردی پروژه سازمان ها را در جهت دستیابی بهتر به اهداف سازمانی سوق می دهد. در نتیجه، سازمان ها به منظور دستیابی به مزیت رقابتی و عملکرد بهتر باید یک چارچوب برنامه ریزی و اجرایی مناسب، مطابق با رویکرد راهبردی داشته باشند. مدیران و تیم های پروژه باید یاد بگیرند که چگونه به جنبه های کسب وکاری پروژه ها و حمایت از راهبرد شرکت، بجای تمرکز سنتی بر دستیابی به اهداف زمانی، بودجه ای و عملکردی توجه نمایند. در این مقاله که با روش مطالعه کتابخانه ای انجام شده است، توصیفی از مفهوم مدیریت راهبردی پروژه و تفاوت آن با مدیریت کلاسیک پروژه ارائه می گردد. سپس مدل های مدیریت راهبردی پروژه که به سازمان ها در دستیابی به موفقیت پروژه ها و خلق مزیت رقابتی کمک می کند، بررسی شده است. در نهایت، نتیجه گیری شده است که سازمان ها به منظور دستیابی به مزیت رقابتی، اطمینان از موفقیت پروژه ها و عملکرد بهتر باید به جنبه های راهبردی مدیریت پروژه توجه نمایند و فرآیندهای مدیریت راهبردی پروژه را در سازمان اجرا کنند.