مجله به نژادی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1388 | دوره:25-1 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

تعداد 57 لاین پیشرفته گندم آبی مناطق معتدل کشور به منظور بررسی رابطه بین زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا و ارتفاع رسوب SDS، انتخاب شدند. جداسازی الکتروفورزی با روش SDS-PAGE انجام شد و برای تعیین کیفیت از ارتفاع رسوب SDS استفاده شد. در مکان ژنی Glu-A1 سه زیرواحد، در مکان ژنیGlu-B1  پنج زیرواحد و در مکان ژنی Glu-D1 دو زیرواحد شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بین زیرواحدهای 1 از مکان ژنی Glu-A1،18+17  از مکان ژنی Glu-B1 و 10+5 از مکان ژنی Glu-D1 با ارتفاع رسوب SDS همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. در تجزیه رگرسیون گام به گام، دو آلل نول از جایگاه ژنی Glu-A1 و 12+2 از جایگاه ژنی Glu-D1 با تاثیر منفی بر ارتفاع بالای رسوب SDS و دو زیرواحدهای 16+13 و 18+17 از جایگاه ژنی Glu-B1 با تاثیر مثبت بر ارتفاع بالای رسوب SDS وارد مدل شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که زیرواحد 1 از جایگاه ژنی Glu-A1، زیرواحد 16+13 از جایگاه ژنی Glu-B1 و زیرواحد 10+5 از جایگاه ژنی Glu-D1 دارای بالاترین میانگین ارتفاع رسوب SDS در جایگاه های ژنی سه گانه بودند.

به منظور شناسایی ژنوتیپ های بادام با صفات برتر، دیرگل و سازگار با اقلیم منطقه بروجرد در سال های 1385 و 1386 ژرم پلاسم موجود در منطقه با استفاده از دیسکریپتور بادام مورد ارزیابی قرار گرفت. ژنوتیپ ها از نظر عملکرد، مقاومت به آفات، بیماری ها، و صفات مرتبط با میوه و مغز ارزیابی شدند. با توجه به اهداف و صفات خاص اصلاحی، ژنوتیپ های شماره 57 (عملکرد و درصد مغز)، 112 (عملکرد)، 166 (عادت میوه دهی روی اسپور، عملکرد و درصد مغز)، 91 (اندازه و وزن مغز)، 177 (درصد مغز)، 43 (درصد مغز و دیرگلی) و ژنوتیپ های شماره 59، 103، 167 و 135 امتیاز بالاتری در بین 111 ژنوتیپ مورد بررسی به دست آوردند و به عنوان ژنوتیپ های برتر شناسایی شدند. تجزیه خوشه ای بر پایه برخی از صفات کمی و کیفی انجام شد که در نهایت ژنوتیپ ها به هفت گروه متمایز شدند. وزن مغز با طول، عرض و ضخامت میوه (ابعاد) و طول، عرض و ضخامت مغز همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال 1% داشت. برای صفات درصد مغز، درصد دوقلویی، درصد پوکی و ابعاد میوه و مغز ژنوتیپ ها تنوع بالایی مشاهده شد. در شروع مرحله تمام گل، 22 روز تاخیر در درختان بادام مورد ارزیابی در نواحی کم ارتفاع در مقایسه با درختان نواحی مرتفع در سال 1385 مشاهده شد، که قسمتی از این اختلاف به نظر می رسد ناشی از 539 متر اختلاف ارتفاع دو منطقه باشد.

به منظور بررسی عملکرد و شاخص های فیزیولوژیکی رشد در بین 13 رقم بهاره کلزا از سه گونه Brassica napus،Brassica rapa  و Brassica Juncea آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق، مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام از نظر عملکرد، ماده خشک کل و شاخص سطح برگ تفاوت معنی داری وجود داشت. میانگین عملکرد دانه در ارقام بهاره گونه کلزای معمولی (B. napus) بیشتر از ارقام گونه شلغم روغنی (B. rapa) بود. به جز سرعت رشد نسبی، مقادیر سایر شاخص های رشد در ارقام گونه کلزای معمولی بیشتر از ارقام گونه شلغم روغنی بود. حداکثر ماده خشک کل با دریافت 1105.3 درجه روز رشد و در مرحله پر شدن غلاف به دست آمد. حداکثر سطح سبز با دریافت 744.7 درجه روز رشد و در مرحله گلدهی به دست آمد و بعد از آن شاخص سطح سبز به طور تدریجی و با شیب ملایم کاهش یافت. حداکثر سرعت رشد محصول با دریافت 867.9 درجه روز رشد و در مرحله پایان گلدهی حاصل شد. در بررسی ضرایب همبستگی مجموع گونه ها و داخل گونه ها مشاهده شد که ماده خشک کل وشاخص سطح برگ دارای ضرایب بالاتر همبستگی نسبت به سایر شاخص های رشدی با عملکرد بودند.

به منظور مطالعه ژنتیکی صفات مرتبط با عملکرد در گندم نان، رقم حساس گاسپارد با دو رقم مقاوم به خشکیBCW  و سرداری تلاقی داده شد و نتایج F1، F2،BC1  و BC2 همرا با والدین در دو شرایط عادی و تنش رطوبتی در طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. صفاتی مانند زمان گلدهی، رسیدگی، وزن بوته، تعداد سنبله بارور، طول پدانکل، وزن هزار دانه و شاخص برداشت یادداشت برداری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس وزنی نشان داد که میانگین مربعات نسل ها برای تمامی صفات معنی دار است بنابراین تجزیه میانگین نسل ها با استفاده از آزمون مقیاس مشترک که همزمان تمام نسل ها را مورد آزمون قرار می دهد، برای تک تک صفات انجام شد. در توارث کلیه صفات، علاوه بر اثر افزایشی و غالبیت، اثر اپیستازی نیز نقش داشتند. متوسط توارث پذیری عمومی برای صفات مورد بررسی بین 0.44 تا 0.89 متغیر بود و تعداد ژن برای صفات مذکور بین 1 تا 3 عدد برآورد شد.

leptostyla Gnomonia فرم جنسی قارچ Marssonina juglandis عامل بیماری لکه سیاه یا آنتراکنوز گردو، از جمله مهم ترین بیماری های این محصول در مناطق مختلف گردو کاری دنیا است. در این تحقیق مقاومت نسبی یازده ژنوتیپ گردو (موجود در کلکسیون گردو کمال شهر کر ج) به صورت آزمایش فاکتوریل در پایه کاملا تصادفی با دو فاکتور، جدایه قارچی در سه سطح و ژنوتیپ های گردو در یازده سطح، ارزیابی شد. پس از پیوند ژنوتیپ های مورد نظر بر روی پایه بذری، مایه زنی نهال ها با سوسپانسیون اسپور قارچ با غلظت 105 اسپور در میلی لیتر انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین جوانه زنی کنیدی ها در سطح بالایی برگ ها رخ داده است. اولین علایم چهار روز پس از مایه زنی روی ژنوتیپ های Z60 و Hartley مشاهده شد. اندام های تولید مثل غیر جنسی، 27 روز پس از مایه زنی، نخست بر روی ژنوتیپ K72 ظاهر شدند. دوماه پس از مایه زنی، تعداد لکه ها و قطر آن ها روی برگ ها یادداشت برداری و پس از تعیین مساحت برگ، درصد سطح آلوده برگ در هر گیاه محاسبه شد. نتایج نشان داد که بین ارقام و ژنوتیپ های گردو از نظر میزان آلودگی (تعداد لکه ها و اندازه لکه ها) اختلاف معنی دار وجود دارد. بیشترین درصد سطح آلوده برگ در ژنوتیپ های Z60،K72  و رقم Hartley مشاهده شد. ارقام Vina وRonde de montignac  کمترین درصد سطح آلوده برگ را نشان دادند.

به منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های گندم، تاریخ کاشت مناسب و ژنوتیپ های پرمحصول برای اقلیم معتدل کشور، پانزده رقم و لاین امیدبخش گندم در قالب یک آزمایش اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و سه تاریخ کاشت (20 مهر، 10 آبان و 30 آبان) در شش منطقه به مدت دو سال زراعی (86-1384) مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد دانه ارقام و لاین های مورد آزمایش پس از جمع آوری نتایج دو ساله از ایستگاه های مختلف به منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تاریخ کاشت اول (20 مهر) برای تمام ایستگاه ها مناسب بود. بنابراین داده های دو ساله مربوط به تاریخ کاشت اول تجزیه واریانس مرکب شدند. با توجه به معنی دار شدن اثر رقم × سال × مکان، برای بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین ارقام پایدار تجزیه پایداری با روش های مختلف انجام شد. نتایج حاصل از روش های ارزیابی شده تا اندازه ای مشابه بودند و در بیشتر روش ها رقم شیراز با میانگین عملکرد 9.79 تن در هکتار پایدارترین رقم شناخته شد. واریانس انحراف از رگرسیون و ضریب تبیین این رقم به ترتیب 0.28 و 91.1 بود که نشان دهنده پایداری وسازگاری عمومی این رقم است. لاین M-81-14 با میانگین عملکرد 8.8 تن در هکتار، از نظر پایداری در رتبه دوم قرار داشت. ارقامMV17، سایسون، زرین و کویر در این پژوهش از پایداری نسبتا کمتری برخوردار بودند.

اخیرا چندین ژنوتیپ گندم مقاوم به بیوتیپ جدید (II) شته روسی شناسایی شده که لاین CI2401 یکی از مهم ترین آن ها است. به منظور مطالعه مقاومت به این شته از جمعیت F2 حاصل از تلاقی این لاین مقاوم با رقم زراعی و حساس Glupro استفاده شد. پس از کاشت جداگانه بذرهای F2، آلوده سازی گیاهچه ها در مرحله یک برگی با بیوتیپ II شته روسی انجام و مقاومت و حساسیت آن ها 15 و 20 روز بعد از آلوده سازی ارزیابی شد. بررسی نسبت های فنوتیپی در جمعیت F2 با استفاده از آزمون مربع کای نشان داد که نسبت افراد حساس به مقاوم مطابق نسبت ساده مندلی 3:1 است و بنابراین یک ژن غالب، مقاومت به بیوتیپ II شته روسی در این جمعیت را کنترل کرده است. به منظور تعیین محل این ژن مقاومت بر روی ژنوم گندم، از 42 جفت آغازگر اختصاصی SSR که تمامی بازوهای کروموزومی را پوشش می دهد استفاده شد. آزمون مربع کای برای تک تک این نشانگرها هیچ گونه انحرافی از تفرق ساده تک ژنی آن ها در این جمعیت نشان نداد. از بین تمامی این نشانگرها، تنها دو نشانگر  Xbarc126و Xgwm121 که جرء نشانگرهای اختصاصی کروموزوم شماره 7 از ژنوم D گندم هستند با ژن مقاومت تا حدودی پیوسته بوده و سایر نشانگرها با این ژن پیوستگی نشان ندادند. این امر نشان دهنده آن است که این ژن مقاومت نیز همانند بسیاری دیگر از ژن های مقاومت شناسایی شده قبلی بر روی کروموزوم7D  گندم قرار گرفته است و می توان از آن برای تولید ارقام مقاوم جدید استفاده کرد.

در این تحقیق، برای کسب اطلاعات مورد نیاز از پرسش نامه بهره گرفته و به روش تمام شماری داده های آ ن ها محاسبه و استنتاج شد. نتایج این بررسی نشان داد که در 21 موسسه ستادی و 32 مرکز تحقیقاتی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی (ستاک) در هر سال به طور متوسط 2664 طرح پژوهشی اجرا و پایان یافته و حدود 2702 طرح پژوهشی در دست اجرا (فعال) بود (متوسط سال های 1380، 1381 و 1382). محققین شامل محققین شاغل در موسسات و مراکز ستاک هر سال به طور سرانه حدود 1.38 طرح پژوهشی را به پایان می رسانند و 1.4 طرح هم در دست اجرا دارند. این دو شاخص در 9 تشکل پژوهشی دیگر مورد بررسی در این طرح، به ترتیب 1.1 و 0.4 طرح بود. بیشترین تعداد طرح های پژوهشی پایان یافته و در دست اجرا در زمینه علوم کشاورزی در سال های 1380 تا 1382 متعلق به پژوهندگان سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی (ستاک) بود. هر صد نفر از محققین ستاک به طور متوسط 3 عنوان کتاب علمی در هر سال تالیف و یا ترجمه کرده بودند که حدود یک سوم متوسط سرانه انتشار این نوع کتاب ها در سطح کشور است. سرانه کتاب های تالیفی و ترجمه ای روی هم در هر سال در 9 تشکل پژوهشی مورد بررسی در این طرح 0.13 عنوان بود که از متوسط سرانه آن در موسسات و مراکز پژوهشی ستاک و حتی در کل کشور بیشتر بود. سرانه مقالات علمی پژوهشی، علمی - ترویجی و ارائه شده در همایش های علمی داخلی و خارجی محققین ستاک در هر سال به طور متوسط، به ترتیب حدود 0.33، 0.13 و 1.02 عنوان و مجموع سرانه مقالات علمی - پژوهشی و علمی - ترویجی آن ها به طور متوسط برابر 0.46 مقاله بوده که تقریبا برابر این شاخص در کل کشور (0.466) بود.

در ایران هر ساله 200-300 هزار هکتار به کاشت گندم دوروم اختصاص دارد که حدود 70 درصد آن به صورت دیم کاری است. اکثر مناطق کاشت گندم دوروم در ایران در مناطق نیمه گرمسیر و معتدل کشور واقع شده است.

در سالهای 1366 الی 1382 سطح زیر کشت جو دیم در کشور بین 920000 تا 1200000 هکتار در نوسان بوده است. سطح زیر کشت جو در اقلیم های سرد، معتدل و نیمه گرم به ترتیب 363986، 228270 و 302883 هکتار است.

اصلاح رقم جدید گندم پیشگام با شجره (Bkt/90-Zhong87) در سال 1374 با دورگ گیری (با شماره کراس 14658-1) در بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر آغاز شد.