مجله به نژادی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1395 | دوره:32-1 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

سازگاری نه رقم بومی و وارداتی زیتون در قالب آزمایش اسپلیت پلات در زمان، بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی طارم، رودبار، کازرون و سرپل ذهاب از سال 1383 تا 1387 به مدت پنج سال ارزیابی شد. در این بررسی برخی صفات گل و میوه مانند تعدادگل درگل آذین، درصدگل های کامل، وزن میوه، طول و قطر میوه، نسبت گوشت بههسته، درصد روغن در ماده خشک میوه، عملکردبه درخت و کارآئی عملکرد اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد که در طی پنج سال در هر مکان تفاوت های معنی داری وجود داشت. در هر مکان نیز بین ارقام از نظر صفات مورد ارزیابی تفاوت های معنی داری وجود داشت. با در نظر گرفتن نتایج پنج ساله این بررسی، در ایستگاه تحقیقات زیتون کازرون رقم کنسروالیا با عملکرد و نسبت گوشت به هسته بالا به عنوان رقم دو منظوره و رقم آمیگدالولیا با عملکرد و درصد روغن بالا به عنوان رقم روغنی شناسائی شدند. در ایستگاه تحقیقات سرپل ذهاب نیز رقم کنسروالیا به عنوان یک رقم دو منظوره و در منطقه طارم ارقام کنسروالیا و زرد به عنوان ارقام دو منظوره، و ارقام کرونیکی و آربکینا به عنوان ارقام روغنی شناسائی شدند.

گرده افشانی از مهم ترین فاکتورها در مدیریت نخلستان ها است که نقش مهمی در بهبود کمیت و کیفیت محصول خرما دارد. این پژوهش با هدف تعیین مناسب ترین پایه گرده زا برای خرمای شاهانی در قالب دو آزمایش جداگانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جهرم و دانشگاه تربیت مدرس در سال های 1392-1390 انجام شد. آزمایش اول به منظور تعیین مناسب ترین پایه گرده زا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار (گرده نر بومی جهرم، بومی داراب، بومی قیروکارزین، بومی لارستان، بومی فراشبند و گرده نر کشت بافتی بویر 11) و چهار تکرار انجام شد. آزمایش دوم به منظور بررسی درصد قوه نامیه دانه گرده، در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تیمار پایه گرده زا و چهار تکرار اجرا شد. نتایج حاصل از آزمایش اول نشان داد که اثر پایه های گرده زا بر صفات درصد تشکیل میوه، عملکرد، طول، قطر، وزن و حجم میوه معنی دار بود. بیشترین درصد تشکیل میوه و عملکرد به ترتیب در تیمارهای استفاده از پایه گرده زای بومی لارستان و پایه های بومی لارستان و بومی داراب به دست آمد.برخلاف صفات درصد رطوبت و خاکستر میوه، pH و اسیدیته آب میوه، اثر تیمارهای مختلف دانه گرده بر صفات نسبت گوشت به هسته و TSS معنی دار بود. بر اساس نتایج حاصل از آزمایش دوم، بین پایه های نر مورد مطالعه اختلاف معنی داری از نظر درصد جوانه زنی دانه گرده مشاهده شد. بیشترین و کمترین درصد جوانه زنی دانه گرده به ترتیب مربوط به پایه نر بومی لارستان و کشت بافتی بویر 11 بود. به طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که پایه های گرده زای بومی لارستان و بومی داراب مناسب ترین پایه گرده زا در بین پایه های نر برای خرما رقم شاهانی در منطقه جهرم استان فارس هستند.

پونه (Mentha longifolia syn. Mentha sylvestris) یکی از گیاهان دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی پونه های جنوب غرب ایران، 35 اکوتیپ از شش استان لرستان، اصفهان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفت. برای بررسی صفات مورفولوژیکی در زمان گلدهی از هر رویشگاه، ده نمونه گیاهی کامل انتخاب و هفده صفت کمی و کیفی برای هر اکوتیپ بررسی شد. نتایج نشان داد که تنوع زیادی در بین اکوتیپ ها وجود دارد. تجزیه خوشه ای، اکوتیپ های مورد مطالعه را به چهار گروه مجزا تقسیم کرد. تجزیه به مولفه ها صفات موثر را در چهار گروه قرارداد که درمجموع 81.5 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد شاخه گل دهنده، تعداد گره و تعداد برگ در بوته در مولفه اول قرار گرفتند. طول گیاه با صفات قطر شاخه اصلی و تعداد گره همبستگی مثبتی داشت، بنابراین از آن ها می توان در برنامه های به نژادی به منظور افزایش عملکرد بهره جست. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد دو اکوتیپ شماره 6 و 13 (لرستان و فارس) به دلیل داشتن صفات مطلوب و درنهایت میزان اسانس بالا، پتانسیل خوبی برای کشت و توسعه زراعی دارند.

فنل ها از متابولیت های ثانویه موثر در تحمل به تنش های محیطی در گیاهان است و بافت های برگ و میوه درخت به منبع مهمی از این گروه ترکیبات محسوب می شوند. پژوهش اخیر با هدف بررسی میزان و تغییرات فنل در بافت های برگ و میوه ژنوتیپ های به منطقه اصفهان و ارتباط آن با تحمل به بیماری آتشک انجام شد.برای این منظور، دوازده ژنوتیپ گزینش شده KVD4، SHA1، KVD3، PH2، ET1، NB3، KVD1، KM1، SVS1، SVS2، NB2 و شاهد رقم اصفهان، مورد ارزیابی قرار گرفتند. عصاره های اتانولی از نمونه های برگ در بهار و تابستان واز میوه های رسیده در ابتدای پاییز تهیه و با استفاده از معرف فولین سیکالتیو میزان فنل کل بر حسب معادل اسید گالیک اندازه گیری شد. نتایج بیانگر این بود که ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر میزان فنل کل برگ دارای تفاوت معنی داری بودند. ژنوتیپ KVD4 و رقم اصفهان با مقادیر 14.9 و 2.7 میلی گرم اسیدگالیک برگرم بافت تازه برگ به ترتیب بیش ترین و کم ترین میزان فنل کل را داشتند. برگ های ژنوتیپ های به، افزایش پیوسته ای را در مواد فنلی تا انتهای تابستان نشان دادند.برخلاف نمونه های برگی، تفاوت معنی داری در میزان فنل کل میوه ها در ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی مشاهده نشد. ارزیابی تاثیر میزان فنل به عنوان یکی از مهم ترین آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی روی توسعه بیماری آتشک، بیانگر همبستگی منفی شاخص حساسیت واریته ای (I.V.S) با میزان فنل کل در برگ های ابتدای تابستان در ژنوتیپ های به مورد بررسی بود.

در این پژوهش 21 لاین امیدبخش گندم اقلیم سرد همراه با دو رقم شاهد حساس بولانی و موروکو به منظور تعیین مقاومت نسبی آن ها نسبت به بیماری زنگ زرد در مزرعه تحقیقاتی اردبیل ارزیابی شدند. در این مطالعه اجزائ مختلف مقاومت نسبی شامل ضریب آلودگی، شدت نهائی بیماری، مقدار نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و نرخ آلودگی ظاهری در مرحله گیاهچه ای و گیاه کامل در شرایط مزرعه ارزیابی شدند.بعد از شاهد حساس، لاین های C-91-9 و C-91-20 بیشترین مقدار ضریب آلودگی، شدت نهائی بیماری، مقدار نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، نرخ آلودگی ظاهری، تراکم جوش و اندازه جوش را داشتند. لاین های C-91-1، C-91-7، C-91-8، C-91-15 و C-91-18 در هر دو مرحله گیاهچه ای و گیاه کامل مقاوم، مصون یا آلودگی پایینی داشتند. لاین های C-91-12 و C91-21 که در مرحله گیاهچه ای حساس اما در مرحله گیاه کامل مقاوم بودند و مقادیر پایین آلودگی را نشان دادند، به عنوان لاین های دارای مقاومت تدریجی ارزیابی شدند. لاین های C-91-13 و C-91-14 در مرحله گیاهچه ای نیمه مقاوم و در مرحله گیاه کامل مقاومت کامل یا سطح مطلوبی از مقاومت نسبی را نشان دادند ولی لاین های C-91-3، C-91-4، C-91-1 و C-91-17 مقاومت نسبی (تدریجی) متوسطی داشتند و لاین های C-91-2، C-91-5، C-91-9، C-91-10، C-91-11، C-91-6، C-91-20 و C-91-19 حساس بودند. رابطه مثبت و معنی داری بین شدت نهایی آلودگی با مقادیر ضریب آلودگی و همچنین بین rAUDPC و نرخ آلودگی ظاهری مشاهده شد. بیشترین ضریب همبستگی (r) بین شدت نهایی آلودگی با ضریب آلودگی به دست آمد (r = 0.99).

در هیبریدهای بین گونه ای بسته به ترکیب ژنتیکی والدین، گامت های کاهش نیافته به وفور تشکیل شده و فراوانی تشکیل آنها بیشتر از گونه های والدی است.تحقیق حاضر با هدف بررسی گامت های کاهش نیافته در هیبریدهای حاصل از تلاقی گندم نان (2 n = 6x = 42، AABBDD) با دو گونه (Aegilops cylindrica (2n = 4x = 28; CcCcDcDc و (Ae. triuncialis (2n = 4x = 28; UtUtCtCt انجام شد. فرض این بود که دانه های گرده کاهش نیافته با فراوانی بیشتری در هیبریدهای گندم× آجیلوپس تریانسیالیس که فاقد ژنوم همولوگ هستند (2n=ABDUtCt)، نسبت به هیبریدهای گندم× آجیلوپس سیلیندریکا که ژنوم همولوگ دارند (2n=ABDDcCc)، تشکیل می شود. این فرض از طریق بررسی میوز، میزان دانه های گرده کاهش نیافته، کارایی دانه گرده و میزان بذردهی در هیبریدها مورد تایید قرار گرفت. عدم وجود ژنوم های هومولوگ در هیبریدهای گندم×آجیلوپس تریانسیالیس، میوز را در 3 درصدسلول های مادر گرده به میوز غیر کاهشی سوق داد. محصول چنین تقسیم غیر کاهشی به صورت دانه های گرده کاهش نیافته و تولید بذر F2 در این نوع هیبرید تظاهر پیدا کرد.

برای تعیین خود (نا) سازگاری و دگر ناسازگاری ارقام گلابی آسیایی و اروپایی موجود در ایران، در این تحقیق طی دو آزمایش جداگانه نه رقم گلابی آسیایی و دو رقم گلابی اروپایی بومی ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به مدت دو سال (1391 و 1392) در باغ کلکسیون دانشگاه تربیت مدرس تهران، مورد مطالعه قرار گرفتند. از روش های خود و دگر گرده افشانی های کنترل شده در مزرعه و به دنبال آن بررسی رشد لوله های گرده در طول خامه با میکروسکوپ فلوئورسنس استفاده شد. درصد تشکیل میوه در 15، 35 و 75 روز بعد از تمام گل شمارش و محاسبه شد. برای بررسی چگونگی رشد لوله گرده، تعدادی گل 48، 72، 96 و 120 ساعت پس از گرده افشانی برداشت و در محلول فیکساتور اف. ای. ای. (FAA) تثبیت شدند. نتایج نشان داد که در آزمایش خودگرده افشانی در شمارش نهایی بیش ترین میزان تشکیل میوه مربوط به رقم KS9 (7.85 درصد) و کم ترین میزان مربوط به رقم سبری (صفر درصد) بود. نتایج حاصل از گرده افشانی های کنترل شده نشان داد که ارقام سبری، شاه میوه، KS7 و KS13 خودناسازگار و سایر ارقام مورد بررسی خودسازگار هستند. بر اساس نتایج این تحقیق می توان نتیجه گرفت که ارقام KS6، KS12 و KS13 با یک دیگر سازگار هستند، زیرا در تلاقی های این ارقام با یک دیگر درصد تشکیل میوه در شمارش نهایی بیشتر از 8.98 بود و لوله های گرده حداکثر تا 96 ساعت پس از گرده افشانی به انتهای خامه و تخمک رسیدند.

در این بررسی، از روش دای آلل کراس یک طرفه، روش 2 گریفینگ و مدل مخلوط B برای ارزیابی پارامترهای ژنتیکی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک هفت لاین کنجد و 21 توده F2 آن ها در شرایط آ بیاری و محدودیت آبی استفاده شد. بر اساس نسبت میانگین ترکیب پذیری عمومی به خصوصی در شرایط آبیاری، کنترل صفات تعداد روز تا آغازگل دهی، تعداد روز تا پایان گل دهی، تعداد روز گل دهی ، تعداد روزتا رسیدگی، تعداد کپسول در شاخه اصلی، وزن هزار دانه، عملکرد شاخه اصلی، طول کپسول، طول میان گره، تعداد گره غیر زاینده کپسول، تعداد گره زاینده کپسول و تعداد کل گره تحت تاثیر اثر افزایشی ژن ها، برخی صفات تحت تاثیر اثر غیر افزایشی ژن ها و برخی دیگر تحت تاثیر صفات ترکیب متوازنی از این دو اثر بود.مقادیر وراثت پذیری عمومی از 58.4 درصد برای طول میان گره تا 97.7 درصد برای تعداد کپسول در بوته متغیر بود. ارزیابی وراثت پذیری خصوصی نشان دهنده مقادیر بالای این شاخص برای صفات تعداد کپسول در شاخه اصلی با 82.5 درصد و روزتا رسیدگی با 80.5 درصد بود که حاکی از بازده بالای انتخاب برای این صفات بود. در شرایط محدودیت آبی در تمام صفات، اثر غیر افزایشی ژن ها نقش بیشتری داشت. وراثت پذیری عمومی صفات در این شرایط تغییر محسوسی نسبت به شرایط آبیاری نداشت، اما برآوردهای وراثت پذیری خصوصی در شرایط محدودیت آبی نسبت به آبیاری دچار کاهش شد که بیانگر احتمال کندی پیشرفت برنامه های به نژادی است.

بخش قابل توجهی از عملکرد سالانه محصولات کشاورزی به وسیله تن شهای زنده و غیرزنده از دست می رود که در این میان، دمای پایین یکی از مهم ترین عوامل غیرزنده محدودکننده رشد و تولید گیاهان زراعی است. ...