مجله به زراعی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1395 | دوره:32-2 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

این تحقیق به صورت آزمایش اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال زراعی (92-1390) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. فاکتور اصلی چهار تاریخ کاشت بذر در خزانه شامل 15 شهریور، 30 شهریور، 14 مهر و 29 مهرماه بود. فواصل بین ردیف (20، 30 و 40 سانتی متر) و فواصل بین بوته ها روی ردیف (5، 7.5 و 10 سانتی متر) به صورت فاکتوریل، به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در سال اول آزمایش در تیمارهای مورد مطالعه، سوخ از 26 اسفند با طول روز 12 ساعت و 3 دقیقه تا 6 اردیبهشت با طول روز 13 ساعت و 16 دقیقه نشکیل شد. در سال دوم تشکیل سوخ از 10 سفند با طول روز 11 ساعت و 35 دقیقه تا 20 فروردین با طول روز 12 ساعت و 58 دقیفه متغیر بود. برداشت سوخ ها در زمان افتادگی 50 تا 80 درصد برگ ها و شروع خشک شدن آن ها انجام شد. حداکثر عملکرد (52.62 تن در هکتار) در تاریخ کاشت 30 شهریور تولید به دست آمد ولی اختلاف عملکرد دو تاریخ کاشت 15 شهریور و 30 شهریور معنی دار نبود. بیشترین بولتینگ (%17.05) در تاریخ کاشت 15 شهریور ماه مشاهده شد. مقدار عملکرد در فاصله بین ردیف 20 سانتی متر (51.52 تن در هکتار) نسبت به دو فاصله بین ردیف 30 و 40 سانتی متر و در فاصله بین بوته 5 سانتی متر (47.92 تن در هکتار) نسبت به دو فاصله بین بوته 7.5 و 10 سانتی متر بیشتر بود. کاهش تراکم بوته سبب کاهش درصد بولتینگ شد. بر اساس نتایج این پژوهش، کاشت بذر جمعیت بهبود یافته پیاز بهبهان در تاریخ 30 شهریور در خزانه و نشاکاری با تراکم 100 بوته در متر مربع با فاصله 5 × 20 سانتی متر برای منطقه بهبهان قابل توصیه است.

به منظور بررسی واکنش تیپ های مختلف گندم به تاخیر کاشت، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 86-1384 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش تاریخ کاشت های (20 مهر، 20 آبان و 20 آذر) در کرت های اصلی و ارقام گندم (پیشتاز و فلات به عنوان تیپ بهاره، توس و مهدوی به عنوان تیپ بینابین، سایسون و MV-17 به عنوان تیپ زمستانه) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تاخیر کاشت از 20 مهر تا 20 آذر سبب کاهش عملکرد دانه (از 7146 به 5665 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (از 18560 به 13410 کیلوگرم در هکتار)، تعداد سنبله در مترمربع (از 551 به 472 سنبله در مترمربع) و تعداد دانه در سنبله (از 38 به 36.1) شد. تاخیر کاشت از 20 مهر تا 20 آذر همچنین موجب کاهش تعداد برگ ظاهر شده در مرحله ظهور برجستگی دوگانه (6.0 در برابر 4.2) و طول دوره های رویشی (878 در برابر 540 درجه - روز رشد)، زایشی قبل از گرده افشانی (969 در برابر 883 درجه - روز رشد)، پرشدن دانه (815 در برابر 662 درجه - روز رشد)، کاشت تا گرده افشانی (1847 در برابر 1423 درجه - روز رشد)، و کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک (2662 در برابر 2085 درجه - روز رشد) شد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق اثر تاخیر کشت بر کاهش طول چرخه زندگی گیاه از طریق کاهش تمامی مراحل اصلی نمو (به ویژه دوره رویشی) اتفاق افتاد، ولی کاهش طول دوره رویشی در تیپ زمستانه به مراتب بیشتر از تیپ های بینابین و بهاره (به ترتیب 400 در برابر 328 و 278 درجه - روز رشد) بود و حال آن که اثر تاخیر کاشت بر کاهش طول دوره زایشی قبل از گرده افشانی در تیپ بهاره بیشتر از بینابین و زمستانه (به ترتیب 148 در برابر 90 و 19 درجه - روز رشد) بود. دوره پرشدن دانه در تیپ های بهاره، بینابین و زمستانه نیز در تاریخ کاشت های تاخیری به ترتیب 125، 173 و 161 درجه - روز رشد کاهش یافت.

در این پژوهش اثر چهار پایه رویشی کوئینس شامل پایه های BA29، کوئینس A، کوئینس B و کوئینس C به همراه دو پایه دانهالی محلی گنجونی و دانهالی گلابی در برهمکنش با ارقام شاه میوه، نطنزی و سبری مورد بررسی قرار گرفت. در انتهای فصل رشد صفات رویشی و پس از باردهی، عملکرد و برخی صفات کیفی میوه در هر یک از برهمکنش های پایه و پیوندک یادداشت شد. نتایج نشان داد عوامل سال، پایه و اثر متقابل پایه و رقم بر صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشتند. بیش ترین قطر پایه (10.4 سانتی متر)، قطر رقم (10.6 سانتی متر)، قطر محل پیوند (10.7 سانتی متر) و ارتفاع درخت (240.7 سانتی متر) در برهمکنش ارقام با پایه گنجونی و سپس با پایه دانهالی گلابی مشاهده شد. کم ترین رشد قطری پایه (6.4 سانتی متر)، رقم (6.97 سانتی متر) و محل پیوند (8.1 سانتی متر) در برهمکنش ارقام با پایه کوئینس A، کوئینس B و به ویژه کوئینس C به دست آمد. ارقام مورد بررسی روی پایه های دانهالی گلابی و گنجونی بدون داشتن اختلاف معنی دار با یک دیگر بیش ترین رشد رویشی سالیانه (63.1 سانتی متر) را داشتند. پایه های کوئینس در هر سه رقم، رشد رویشی کم تری را به درخت القا کردند. برهمکنش ارقام با پایه های کوئینس، عملکرد و عملکرد به سطح مقطع تنه بیش تری را در مقایسه با عملکرد و عملکرد به سطح مقطع تنه (0.24 کیلوگرم بر سانتی مترمربع) پایه های دانهالی به دنبال داشتند. بین رشد رویشی برهمکنش های پیوندی و محصول دهی آن ها ارتباط منفی دیده شد. نوع پایه بر خصوصیات کیفی میوه نیز اثرگذار بود، به طوری که پایه های کوئینس A،B و BA29 علاوه بر القای زودباردهی، سایر صفات کیفی میوه از جمله زمان رسیدن میوه، یکنواختی، تقارن، اندازه، کیفیت گوشت میوه و بازارپسندی میوه را نیز تحت تاثیر قرار دادند. به غیر از برهمکنش شاه میوه و نطنزی روی پایه کوئینس B، سایر ترکیبات پیوندی با پایه های کوئینس سازگاری نشان دادند.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای وارداتی و لاین های امید بخش کلزا، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در دو سال زراعی 90-1389 و 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. پنج تاریخ کاشت 1 آبان، 20 آبان، 10 آذر، 30 آذر و 20 دی در کرت های اصلی و دو هیبرید وارداتی هایولا 50 و هایولا 420 و دو لاین امیدبخش L5 (ورامین) و L6 (زابل) در کرت های فرعی قرار گرفتند. میانگین دمای هوا طی دوره سبز شدن در تاریخ های کشت اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم برای سال اول به ترتیب 19.5، 14.7، 13.8، 8.8 و 6.8 درجه سانتی گراد و برای سال دوم به 20.5، 15.1، 12.2، 6.8 و 8.5 ترتیب درجه سانتی گراد بود. در هر دو سال، با تاخیر در کاشت، عملکرد دانه، ماده خشک اندام هوایی و شاخص برداشت کاهش یافت. در سال اول، تاریخ کاشت اول با 4074 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با 2323 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. در سال دوم نیز تاریخ کاشت اول با 4125 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با 2316 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد دانه هیبرید جدید هایولا 50، هیبرید هایولا 420 و لاین های امیدبخش L5 و L6 به ترتیب 3534، 3329، 2977 و 3147 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین شاخص برداشت نیز در هیبریدهای هایولا 50 و هایولا 420 و لاین های L5 و L6 به ترتیب 30.6، 29.2، 27.9 و 29.1 درصد بود.

به منظور ارزیابی اثر متقابل شوری و متیل جاسمونات بر برخی شاخص های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی دو رقم ریحان، آزمایشی گلدانی با استفاده از تنش شوری کلرید سدیم 0، 30، 60 و 90 میلی مولار و محلول پاشی متیل جاسمونات 0 و 0.5 میلی مولار در دو رقم تجاری Rubi و Genove انجام شد. در طول دوره رشد صفات مورفولوژیکی بیوشیمیائی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد تیمار شوری کلرید سدیم روی تمامی صفات اندازه گیری شده به جز محتوی کارتنوئید تاثیر معنی داری داشته است. با افزایش سطح شوری تا 90 میلی مولار ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ساقه، میزان کربوهیدرات های کل و محتوای آب برگ در هر دو رقم کاهش ولی وزن تر ریشه، میزان نشت الکترولیت، پرولین، کلروفیل a و کلروفیل کل افزایش یافت. تیمار متیل جاسمونات بر روی وزن تر ساقه، میزان کربوهیدرات کل، پرولین و کلروفیل کل در سطح احتمال 1 درصد و بر ارتفاع بوته، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه و کلروفیل aوb در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی داری داشت ولی روی بقیه صفات بی تاثیر بود. اثر متقابل شوری و متیل جاسمونات فقط بر کلروفیل a، b و کل در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. اثر متقابل شوری، متیل جاسمونات و رقم نیز بر وزن تر ریشه، کربوهیدرات کل، کلروفیل a و کلروفیل کل در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود ولی روی صفات دیگر تاثیری نداشت. به طور کلی نتیجه این تحقیق نشان داد که دو رقم ریحان مورد مطالعه واکنش متفاوتی به شرایط تنش شوری و کاربرد متیل جاسمونات نشان دادند. کاربرد متیل جاسمونات در شرایط تنش شوری باعث بهبود صفات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و رنگیزه های فتوسنتزی در ریحان شد.

به منظور بررسی تحمل به خشکی ارقام و لاین های امیدبخش سورگوم دانه ای، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در دو سال 1392 و 1393 اجرا شد. تیمار آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری معمول یا بدون تنش (آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A)، تنش ملایم (آبیاری معمول تا زمان گل دهی و بعد از گل دهی آبیاری بعد از 120 میلی متر تبخیر از سطح تشتک) و تنش شدید (قطع آبیاری بعد از گل دهی) و ژنوتیپ ها به عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل ارقام کیمیا و سپیده و لاین های امیدبخش KGS15، KGS23 و KGS32 بودند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد وزن علوفه تر، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطوح مختلف آبیاری و همچنین ارقام و لاین ها از نظر تمام صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی دار داشتند. براساس شاخص های تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP)، لاین KGS23 و رقم کیمیا در کلیه شرایط آبیاری عملکرد دانه بالاتر از میانگین داشتند. این دو ژنوتیپ با بالاترین مقدار STI در نمودار بای پلات در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت به خشکی پایین قرار گرفتند. نتایج حاصله از نمودار چند متغییره بای پلات و همبستگی شاخص ها با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد شاخص های M‏P،GMP و STI نسبت به سایر شاخص ها در پیش بینی عملکرد از اهمیت بالایی برخودار بودند و با این شاخص ها می توان ژنوتیپ های متحمل را بهترگزینش کرد.

همیشه بهار با نام علمی .Calendula officinalis L گیاهی علفی و یکساله و متعلق به خانواده Asteraceae است. این گیاه علاوه بر استفاده زینتی به علت دارا بودن مونوترپن و سزکویی ترپن ها در اسانس، به عنوان یکی از گاهان دارویی بسیار مهم شناخته شده است (Khalid and Silva, 2010).