دانش آب و خاک (دانش کشاورزی)
سال:1397 | دوره:28 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

در این مطالعه اثر دو نوع ماده آلی شامل کود گاوی و کمپوست بقایای باگاس نیشکر بر روی شکل های شیمیایی کادمیم خاک در طول سه دوره زمانی روز مورد بررسی قرار گرفت. نمونه خاک با اسپری کردن محلول نمک کادمیوم به سطح آلودگی 50 میلی گرم کادمیم بر کیلوگرم خاک رسیده و پس از گذشت 90 روز، مقادیر 25 و 50 تن در هکتار از مواد آلی مذکور به خاک اضافه گردید. سپس در زمان های 1، 30 و 60 روز پس از اضافه کردن مواد آلی، برخی ویژگی های شیمیایی و نیز شکل های شیمیایی کادمیم در نمونه های خاک بر اساس روش عصاره گیری دنباله ای تسیر تعیین شدند. نتایج نشان داد که بیشترین شکل کادمیم در همه تیمارها به شکل کربناتی اختصاص داشت و بر اثر استفاده از هر دو نوع ماده آلی و به ویژه کود گاوی، مقدار کادمیم متصل به مواد آلی و نیز کادمیم محلول و تبادلی به دلیل افزایش مقدار کربن آلی کل (TOC) و محلول (DOC) به طور معناداری (p < 0. 05) افزایش یافت و مقدار کادمیم متصل به کربنات ها به ویژه در خاک تیمار شده با 50 تن در هکتار کود گاوی به طور معناداری (p < 0. 05) کاهش یافت. از طرف دیگر در همه نمونه های خاک، اثر گذشت زمان تنها بر مقدار کادمیم متصل به مواد آلی و کربنات ها معنادار شد. افزودن هر دو نوع ماده آلی و به ویژه کود گاوی باعث کاهش معنادار (p < 0. 05) درصد فاکتور تحرک کادمیم از 6/57 درصد در تیمار شاهد به 9/43 و 8/40 درصد به ترتیب در تیمارهای 25 و 50 تن کود گاوی و 6/49 و 9/46 درصد در تیمارهای 25 و 50 تن در هکتار کمپوست باگاس شد. در نهایت چنین نتیجه گیری شد که افزودن کودهای دامی و بقایای گیاهی پوسیده شده به خاک باعث کاهش اجزاء با زیست-فراهمی بالای کادمیم، به ویژه اجزاء کربناتی، نسبت به سایر شکل های شیمیایی این فلز و متعاقباً کاهش تحرک کادمیم در خاک شدند.

شوری آب و خاک از مهمترین عوامل محیطی کاهش دهندة رشد و تولید محصول در مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران می باشد. استفاده از باکتری های محرک رشد گیاه مخصوصاً سودوموناس ها و نیز قارچ های میکوریزی از راهکارهای مفید برای تسهیل رشد گیاهان در خاک های شور به حساب می آید. در این تحقیق اثر مایه زنی دو سویه از باکتریPseudomonas fluorescens (P. fluorescens Tabriz (PFT) و P. fluorescens Cha0 (PFC))، و قارچ Rhizophagus irregularis بر غلظت پرولین برگ و برخی از شاخص های رشد گیاه گوجه فرنگی رقم Super Strain B تحت چهار سطح شوری (56/1، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر به ترتیب 1S، 2S، 3S و 4S) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه-های آماری نشان داد که وزن تر اندام هوایی گیاهان غیرمیکوریزی (-AM) به طور معنی دار (36/17%) بالاتر از گیاهان میکوریزی (+AM) است (05/0p<). اثر اصلی باکتری بر تمام پارامترهای اندازه گیری شده در این تحقیق معنی دار شد. وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و شاخص کلروفیل برگ ها در حضور تیمار PFC به طور معنی دار (05/0p<) بالاتر از تیمار PFT و تیمار PF0 (تیمار شاهد بدون باکتری) شد و کاربرد هر دو تیمار باکتریایی توانست درصد کلنیزاسیون ریشه را نسبت به تیمار شاهد بطور معنی دار (تیمار PFC 88/34% و تیمار PFT 22/31%) افزایش دهد (05/0p<). وزن تر ریشه و شاخص کلروفیل گیاه با افزایش سطوح شوری تا سطح 3S روند افزایشی داشته و در 4S، این دو پارامتر کاهش یافتند (05/0p<). همچنین درصد کلنیزاسیون ریشه با افزایش سطوح شوری کاهش معنی دار (05/0p<) و غلظت پرولین برگ ها با افزایش شوری افزایش معنی دار نشان داد (05/0p<).

هدف این مقاله، انتخاب مناسب ترین تابع توزیع احتمال برای محاسبه دو شاخص خشکسالی RDI و SPI و مقایسه این دو شاخص می باشد. بر این اساس، با استفاده از آمار هواشناسی سی ایستگاه همدید در ایران، سری داده های سالانه بارندگی و نسبت بارش به تبخیر-تعرق پتانسیل به دست آمد. ابتدا تابع توزیع نرمال یا گاما برای تعیین مقادیر سالانه شاخص SPI و تابع توزیع لاگ نرمال یا گاما برای تعیین مقادیر سالانه شاخص RDI مورد استفاده قرار گرفت. سپس با استفاده از آماره کلموگروف-اسمیرنف، برترین تابع توزیع جهت برازش سری داده ها در ایستگاه های مورد مطالعه تعیین شد. بعد از تعیین مقادیر شاخص ها بر اساس تابع توزیع مناسب و توابع توزیع اشاره شده، میزان جابجایی طبقات مختلف خشکسالی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بیشتر ایستگاه ها، توابع توزیع اشاره شده نمی توانند به عنوان مناسب ترین تابع توزیع انتخاب شوند و کاربرد آنها در تعیین شاخص ها، باعث تغییر طبقات خشکسالی خواهد شد. نتایج شاخص های آماری (434/0 RMSE) نشان داد که سری های زمانی سالانه دو شاخص خشکسالی RDI و SPI (محاسبه شده بر اساس مناسب ترین تابع توزیع احتمال) تقریبا مشابه می باشد و اختلاف آنها در هیچ ایستگاهی معنی دار نیست. همچنین نتایج نشان دهنده حساسیت بیشتر شاخص RDI نسبت به شاخص SPI به انتخاب تابع توزیع می باشد و انتخاب تابع توزیع برتر جهت تعیین این شاخص از اهمیت بیشتری برخوردار است.

تبخیر-تعرق گیاهان درکل به دو روش اندازه گیری مستقیم و یا برآورد غیرمستقیم از روی داده های هواشناسی تعیین می-شود. تعیین مستقیم تبخیر-تعرق گیاهان پرهزینه و وقت گیر است، لذا روش هائی تعیین شده اند که بتوان با استفاده از آنها نیاز آبی محصولات را با دقت قابل قبولی تعیین نمود. در این مطالعه تبخیر-تعرق مرجع توسط فرمول بیلان آبی خاک با استفاده از لایسیمتر برای دوره های 10 روزه و ماهانه در دشت تبریز تعیین گردیده و با نتایج به دست آمده از برخی روابط تجربی مقایسه شد. نتایج نشان داد که مقدار تبخیر-تعرق مرجع (ETo) سالانه در طول 9 ماه به طور متوسط برابر 9/1226 میلی متر می باشد. در این مدت متوسط تبخیر از تشت کلاس A (Ep)، برابر 3/1947 میلی متر بود. مقایسه تبخیر-تعرق اندازه گیری شده توسط لایسیمتر با آنچه توسط روابط مختلف تجربی بدست آمده نشان داد که روش تشت تبخیر کلاس A (99/0=R2 ) و روش هارگریوز به ترتیب بیش ترین و کمترین همبستگی را با مقادیر اندازه گیری شده توسط لایسیمتر دارند. با این وجود نزدیکترین روش به لایسیمتر از نظر شاخص های مورد بررسی، روش پنمن-مانتیث بود. در کل بهترین روش برای برآورد تبخیر-تعرق مرجع در دشت تبریز روش پنمن-مانتیث شناخته شد. همچنین بهترین رابطه رگرسیونی برای تعیین تبخیر-تعرق مرجع از روی داده های هواشناسی ارائه گردید.

برای مدیریت و استفاده بهینه از خاک نیاز به رده بندی درست خاک ها و شناسایی ویژگی های اصلی آنها می باشد. بنابراین در این تحقیق کارایی دو سامانه رده بندی خاک و همچنین بررسی یکی از اصلی ترین ویژگی های خاک یعنی شناسایی و تخمین مقدار نسبی کانی های رسی که بیشتر ویژگی های خاک را تحت تاثیر قرار می دهد مورد بحث قرار گرفته است. بدین منظور خاک های شور و گچی دو منطقه از آذربایجان شرقی (دشت تبریز و خواجه) انتخاب و پس از تشریح خاکرخ ها، همه افق ها و لایه ها نمونه برداری شدند. سپس نمونه ها آماده و آزمایشات مختلف برای بررسی کارایی دو سامانه آمریکایی و مرجع جهانی انجام گرفت. در اکثر خاکرخ ها وجود افق های تحتانی با بافت سنگین رسی باعث تجمع بیش از حد املاح در افق های سطحی و میانی و تشکیل افق سالیک و جیپسیک شده است. بطور کلی خاک های این دو منطقه بر اساس سامانه مرجع جهانی(WRB) و آمریکایی(ST) به ترتیب در سه گروه اصلی سولونچاک، سولونتز و جیپسی سول و در دو زیررده سالیدز و جیپسیدز رده بندی می شوند. بر اساس نتایج کانی شناسی، غالب ترین و فراوان ترین کانی رس در این خاک ها، کانی ایلایت بوده که می تواند به صورت کلاس کانی شناسی در قسمت خانواده سامانه آمریکایی مورد استفاده قرار گیرد. در نتیجه سامانه جهانی (با پیشنهاد اضافه کردن کلاس مینرالوژی در لیست توصیف کننده ها) نسبت به سامانه آمریکایی کارایی بهتری در توصیف ویژگی های این خاک ها در نام کلاس خود اراده می دهد.

آبگیرهای افقی یکی از سازه های متداول در برداشت آب از کانال های روباز مانند رودخانه ها و منابعی مانند دریاچه ها و مخازن سدها می باشند. یکی از پدیده های هیدرولیکی که عمدتاً به هنگام آبگیری از کانال ها ایجاد می شود، تشکیل جریان گردابی و حباب های هوا می باشد که می تواند مشکلات زیادی برای تأسیسات هیدرو مکانیکی آبگیرها ایجاد نماید. ارتفاع ناکافی آب بالای لوله آبگیر (عمق استغراق) از دلایل عمده تشکیل جریان گردابی در آبگیرهای افقی می باشد. به دلیل اهمیت این پدیده تاکنون مطالعات بسیاری جهت تخمین عمق استغراق بحرانی انجام گرفته است. با این وجود، به دلیل عدم قطعیت در تشکیل گرداب در نزدیکی لوله آبگیر، نتایج حاصل از دقت مطلوبی برخوردار نمی باشد. در تحقیق کنونی با استفاده از سه سری داده آزمایشگاهی، کارآیی روش های هوش مصنوعی (ماشین بردار پشتیبان SVM و سیستم استنتاج عصبی-فازی انطباقی ANFIS و برنامه ریزی بیان ژن GEP) و روابط کلاسیک در تخمین عمق استغراق بحرانی آبگیرهای افقی در کانال های روباز و با فاصله متفاوت آبگیر از کف کانال مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده بیان گر آن است که روش های هوش مصنوعی در تخمین عمق استغراق بحرانی بسیار دقیق تر از مدل های کلاسیک بوده و می توان همبستگی مناسبی را بین مقادیر مشاهداتی و محاسباتی مشاهده نمود. ﺑ ﻬ ﺘ ﺮ ﻳ ﻦ نتایج برای داده های آزﻣ ﻮ ن، با استفاده از روش SVM در ﺣ ﺎ ﻟ ﺖ C=di/2 (di و C به ترتیب قطر و فاصله آبگیر از کف کانال می باشند) با مقادیر 976/0DC=، 988/0R= و 191/0RMSE= به دست آمد. مطابق با نتایج تحلیل حساسیت مشاهده گردید که سرعت نسبی جریان و عدد وبر در لوله آبگیر به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را در تخمین عمق استغراق بحرانی دارا می باشند.

به منظور مطالعه اثر قارچ های میکوریزی، منابع و سطوح مختلف آهن بر رشد و جذب عناصر غذایی پایه مکزیکن لایم (Citrus aurantifolia L)(که یکی از پایه های بسیار مهم مرکبات در مناطق جنوب کشور محسوب می شوند)، آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه فاکتور و چهار تکرار انجام گرفت. فاکتورها شامل قارچ میکوریز در سه سطح (شاهد بدون قارچ میکوریز، Rhizophagus irregularis، Glomus versiforme)، منابع آهن در دوسطح (کلات آهن و سولفات آهن) و هرکدام از این منابع در3 سطح (0، 5/7 و 15 میلی گرم آهن بر کیلوگرم) بود. نتایج نشان داد که برهمکنش قارچ و منابع آهن به طور مو ثر ی باعث بهبود صفات رشدی و غلظت عناصر غذایی نیتروژن، پتاسیم، آهن، روی، مس و منگنز گیاه می شود. نتایج نشان داد که در تیمارهای مایه زنی با قارچ، با افزایش سطوح آهن، غلظت عناصر غذایی آهن، روی، مس و منگنز در گیاه افزایش یافته است که احتمالا بدلیل اثرات متعادل کنندگی همزیستی میکوریزی بر غلظت عناصر غذایی در گیاه می باشد. تیمارهای کاربرد همزمان قارچ با سولفات آهن به نظر می رسد که بر روی صفات رشدی مختلف تاثیر مناسب داشته است و به جای کلات آهن یا در کاهش مصرف آن می تواند موثر باشد.

نشت یکی از عوامل اصلی تخریب شیروانی های خاکی است. در شیروانی های خاکی، به دلیل نوسان عمق آب زیرزمینی و یا سطح آب در سد خاکی، کانال یا رودخانه، گرادیان نشت از مقدار بحرانی تجاوز کرده و پدیده جوشش اتفاق می افتد. در این تحقیق، کارآیی صفحه های ژئوگرید در کنترل جوشش شیروانی خاکی تحت صعود آب زیرزمینی و نزول سطح آب کانال با استفاده از مدل آزمایشگاهی بررسی شد. صفحه های ژئوگرید در سه طول 10، 15 و 20 سانتی متر و با فواصل 1، 2، 3 و 4 سانتی متری در شیروانی خاکی قرار داده شدند. آزمایش ها در عمق های مختلف آب زیرزمینی و آب کانال انجام گرفت. نتایج نشان داد که در بهترین مدل ژئوگرید (صفحه ها با طول 20 سانتی متر و فاصله 1 سانتی متر) نسبت به مدل شاهد (شیروانی خاکی بدون نصب صفحه ها)، گرادیان جوشش در شرایط صعود آب زیرزمینی و نزول آب کانال به ترتیب 5/71 و 236 درصد افزایش داشت. با افزایش طول صفحه ها و یا کاهش فاصله میانی صفحه ها، گرادیان جوشش افزایش یافت. در تمامی صفحه ها با فواصل مختلف، تعداد عدم وقوع جوشش ها در شرایط نزول آب کانال نسبت به حالت صعود آب زیرزمینی کمتر بود. این وضعیت ناشی از تأثیر توأمان فشار آب منفذی و ایستابی خاک اشباع لایه های بالا است. در شرایط صعود آب زیرزمینی، جوشش عمدتاَ در عمق های نسبی آب کانال برابر 167/0 و 333/0 اتفاق افتاد. در شرایط نزول آب کانال، حالت بحرانی زمانی اتفاق افتاد که سطح آب زیرزمینی بالا باشد.

در این مطالعه، مدل زمانی و مکانی انتقال نمک، با استفاده از آزمایش تونل باد، مورد بررسی واقع شد. در این مدل، از چهار عامل مهم شامل زمان، فاصله از منبع نمکی، شوری (EC) و سرعت باد استفاده شد که در آن شوری به عنوان متغیر وابسته و بقیه متغیرها به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. با استفاده از مدل آزمایشگاهی مذکور، مقدار شوری اندازه گیری شده و با مقدار نظیر محاسبه شده از مدل رگرسیونی مقایسه گردید. معیارهای ارزیابی شامل آماره های ضریب تعیین (R2)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و متوسط قدر مطلق خطاها (MAE) بود که در این مطالعه به ترتیب، معادل R2=0. 96، RMSE= 79. 12 µ s/m و MAE= 46. 15 µ s/m بدست آمدند. با توجه به معیارهای ارزیابی فوق می توان نتیجه گرفت که دقت مدل رگرسیونی ارائه شده جهت ارزیابی انتقال گرد نمک در زمان ها و فواصل مختلف و بازای سرعت های مختلف باد بسیار خوب است.

کانال های دایروی دارای سرریزجانبی به شکل گسترده ای برای تنظیم و کنترل عمق جریان در شبکه های جمع آوری فاضلاب شهری مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، آشفتگی میدان جریان و تغییرات سطح آزاد جریان فوق بحرانی در داخل یک کانال دایروی دارای سرریزجانبی با استفاده از نرم افزار FLOW-3D، مدل آشفتگی RNG و طرح VOF شبیه سازی سه-بعدی شد. مقایسه بین نتایج شبیه سازی و آزمایشگاهی نشان داد که مدل عددی، سطح آزاد و مشخصات میدان جریان را با دقت قابل قبولی شبیه سازی کرده است. بر اساس نتایج شبیه سازی عددی، عمق جریان در امتداد سرریزجانبی از ابتدای سرریز بسمت انتهای آن با کاهش همراه بود. در کلیه شبیه سازی ها یک افت سطح آزاد در ابتدای بالادست سرریزجانبی اتفاق افتاد. همچنین یک پرش سطحی در انتهای دهانه سرریزجانبی به وقوع پیوست. تغییرات انرژی مخصوص در طول سرریزجانبی برای رژیم جریان فوق بحرانی تقریبا ثابت است و افت انرژی ناچیز می باشد اما با افزایش طول سرریزجانبی اختلاف انرژی در بالادست و پائین دست سرریزجانبی افزایش می یابد. شبیه سازی میدان سرعت نشان می-دهد که بیشینه مقدار سرعت طولی و عرضی جریان به ترتیب در انتها و وسط دهانه سرریزجانبی به وقوع پیوست. همچنین در هر مقطع عرضی، بیشینه سرعت قائم در مجاورت تاج سرریزجانبی اتفاق افتاد.

فرآیندهای طبیعی در رودخانه های مئاندری نظیر آبشستگی در قوس خارجی و رسوب گذاری در قوس داخلی باعث انتقال عرضی قوس رودخانه در جهت پائین دست می گردند. تاکنون روش های متعددی برای کنترل این انتقال ارائه شده است. در این مطالعه اثرات کاربرد صفحات شناور در میزان عمق آبشستگی و رسوب گذاری در قوس رودخانه بررسی شده است. برای این منظور مدل فیزیکی با بستر متحرک از قوس 180 درجه رودخانه کارون واقع در جنوب اهواز ساخته شد. هم چنین اندازه گیری های توپوگرافی بستر فلوم نشان داد که قوس در بازه 130 درجه تا پائین دست قوس دچار آبشستگی زیادی می باشد. از این رو در مدل تعداد هفت صفحه شناور به صورت متوالی در قوس خارجی بازه فوق نصب گردیدند و تحت سه عدد فرود 18/0، 20/0 و 22/0 مورد آزمایش قرار گرفتند. در تمام آزمایش ها عمق جریان ثابت بود. ابعاد صفحات نیز بر اساس توصیه های ادگارد برای صفحات مستغرق طراحی شد. با برداشت توپوگرافی بستر توسط متر لیزری و وارد کردن نتایج حاصل به نرم افزار تک پلات(Tecplot)، وضعیت توپوگرافی ترسیم شد و نتایج به دست آمده نشان داد که با نصب صفحات شناور بیشینه عمق آبشستگی در سه عدد فرود 18/0، 2/0 و 22/0 به ترتیب 50 درصد، 50 درصد و 40 درصد کاهش است. هم چنین کارگذاری صفحات شناور باعث رسوب گذاری در پاشنه ساحل خارجی شده و باعث ساحل سازی می گردد.

امروزه بیشینه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در کشور به عمل می آید. همچنین عمده منابع آب قابل استحصال، مورد بهره برداری قرار گرفته اند و مدیریت منابع آب در آینده به استحصال بیشتر از منابع آب زیرزمینی موجود وابسته است. پیش بینی نوسانات عمق آب زیرزمینی جهت برنامه ریزی مناسب به ویژه در مناطق خشک ضروری است. در این پژوهش جهت پیش بینی عمق آب زیرزمینی دشت چمچمال از تحلیل طیفی سری های زمانی استفاده شده است. برای این منظور از سری های ماهانه عمق آب زیرزمینی طی سال های 88-1374 برای دوره واسنجی استفاده گردید و منحنی تناوب نگار داده ها ترسیم گردید. با استفاده از روش تحلیل طیفی بسط فوریه، دوره تناوب داده ها مورد بررسی قرار گرفت و جزء قطعی تناوب داده ها حذف گردید. در گام بعد نرمال بودن و ایستایی داده ها مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه مدل های مختلف سری زمانی بر داده ها برازش داده شد و کارائی و دقت مدل های برازش داده شده با معیار آکائیک مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین مدل های کلاسیک سری زمانی، در پیزومترهای قشلاق آباد، بزن آباد و گاوکل به ترتیب مدل هایARMA(1, 1)، ARMA(2, 1) و ARMA(1, 1) بهترین برازش را بر داده ها دارند. نهایتاً برای تشخیص درستی الگوی برازش داده شده از آزمون فرض ایستایی باقیمانده ها استفاده گردید. نتایج این پژوهش با به کارگیری ضریب همبستگی 78/0و شاخص پراکندگی 4 تا 14 درصدی پیزومترها، کارآیی و دقت بالای تکنیک سری زمانی را در پیش بینی عمق آب زیرزمینی پیزومترهای منطقه نشان داد. نحوه به کارگیری تحلیل طیفی به فرم مطرح شده در این تحقیق در پیش بینی عمق آب زیرزمینی بسیار سودمند می باشد.

سرریزهای مستغرق سازه های مهم چند منظوره در کنترل فرسایش هستند که برای کنترل فرسایش، احیاء آبراهه ها و بهبود زیستگاه آبزیان استفاده می شوند. هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر ارتفاع سرریزهای مستغرق واقع در قوس آبراهه بر الگوی جریان و کارایی آن ها در کنترل فرسایش و رسوب گذاری با استفاده از مدل MIKE 3 FLOW MODEL FMمی-باشد. متغیرهای مورد بررسی در تحقیق حاضر شامل سه دبی 120، 150 و 180 لیتر بر ثانیه، سه نسبت ارتفاع سازه به عمق آب برابر با 3/0، 7/0 (سرریز مستغرق) و 2/1 (آبشکن) بود. نسبت طول سرریزها (3 برابر عرض سطح آب) و همین-طور شیب تاج سرریزها (شیب تخت) و زاویه سرریزها (60 درجه) در طی آزمایش ها ثابت بودند. مقایسه نتایج نشان داد که درصد خطای محاسبه بیشینه عمق آبشستگی در دماغه سازه ها بین شبیه سازی عددی و نتایج آزمایشگاهی در حدود 6/7 درصد می باشد. بنابراین تطابق خوبی بین نتایج مدل و آزمایشگاهی وجود دارد. علاوه بر آن نتایج نشان داد که سرریزهای مستغرق نسبت به آبشکن تأثیر بیشتری در کاهش سرعت جریان و کاهش آبشستگی در طول قوس خارجی و کاهش رسوب گذاری در طول قوس داخلی دارند و این اثر با افزایش ارتفاع سرریز بهبود می یابد. به طور متوسط مقدار سرعت در قوس خارجی در سرریزهای با ارتفاع y3/0، y7/0 و y2/1 به ترتیب 81، 85 و 70 درصد کاهش یافت. به طور کلی نتایج تحقیق حاضر نشان داد که سرریزهای با ارتفاع y7/0 بیشترین تأثیر را در حفاظت قوس خارجی داشتند.

در این مطالعه، به منظور ارائه سیاست بهینه بهره برداری مخزن سد مهاباد، دو مدل بهره برداری بهینه با استفاده از روش های برنامه ریزی غیرخطی (حلال مینوس/گمز) و الگوریتم بهینه سازی حرارتی، نوشته شد. به دلیل فقدان داده های نیاز زیست محیطی، این داده ها با استفاده از روش تنانت محاسبه گردید. در هریک از این مدل ها، تابع هدف به صورت کمینه سازی اختلاف آب مورد نیاز کشاورزی در پایین دست سد و آب رهاسازی شده از سد در طول 23 سال دوره آماری بهره برداری سد (1393-1370)، در نظر گرفته شد و کارآیی آن ها با استفاده از شاخص های بهره برداری مخزن مورد ارزیابی قرار گرفت. مقادیر حاصل شده برای تابع هدف در هر دو مدل بهینه سازی و همچنین نتایج شاخص های عملکرد مخزن سد نشان داد، روش فرا ابتکاری شبیه سازی حرارتی با مقدار تابع هدف معادل 01/22، قابلیت اعتماد زمانی 25%، سرعت برگشت پذیری 22/22%، آسیب پذیری 04/41% و شاخص پایداری 032/0، در مقایسه با برنامه ریزی غیرخطی با مقدار تابع هدف معادل 92/88، قابلیت اعتماد زمانی 18/48%، سرعت برگشت پذیری 86/32%، آسیب پذیری 27/84% و شاخص پایداری 024/0 نتایج نسبتا بهینه تری ارائه داد. همچنین مشخص گردید که روش حرارتی نسبت به روش برنامه ریزی غیرخطی به زمان اجرای طولانی تری تا رسیدن به نقطه بهینه سراسریلازم داشت، ولی با محاسبه میزان کمبود 24/1632 میلیون مترمکعب نسبت به روش برنامه ریزی غیرخطی که دارای مقدار کمبود4/3351میلیون مترمکعب بود، میزان کمبودها را نسبت به روش برنامه ریزی غیرخطی (حلال مینوس/گمز) کاهش داده و عملکرد نسبتا مناسب تری راارائه داد.

در شبکه های آبیاری معمولاً میزان آب تحویلی به اراضی پایین دست هر دریچه با نیاز واقعی آن تطبیق نداشته و در بعضی موارد به مقدار قابل توجهی از آن بیشتر و در بعضی موارد نیز به مراتب کمتر است. این عدم تناسب و بی عدالتی در تحویل و توزیع آب نه تنها موجب کاهش عمکرد محصول و نارضایتی زارعینی که کمتر از نیاز خود آب دریافت کرده اند می گردد، بلکه برای مزارعی که آب بیش از حد دریافت داشته اند نیز ممکن است موجب کاهش محصول در اثر آبیاری بیش از حد گردد. در این تحقیق با استفاده از مدل هیدرودینامیک RootCanal که یکی از مدل های شبیه سازی هیدرولیکی کانال های آبیاری می باشد به شبیه سازی چند گزینه تحویل و توزیع آب در کانال E1R1 شبکه آبیاری دز پرداخته شده است. سپس با استفاده از نتایج شبیه سازی جریان به محاسبه شاخص های ارزیابی عملکرد کانال پرداخته شد و احجام تلفات آب تعیین گردید. همچنین دستورالعمل های مناسب بهره برداری تعیین، اجراء و پس از کاربرد آنها دوباره عملکرد کانال و احجام تلفات و کمبود محاسبه گردیده است. نتایج نشان می دهد در کلیه گزینه ها، افزایش تعداد عملیات بهره برداری موجب بهبود شاخص های عملکرد آبگیرها و کل کانال گردیده و از بین گزینه های مختلف شبیه سازی شده، بیشینه بهبود عملکرد 49 درصد می باشد که مربوط به آبگیر 6 در سناریو 2 می باشد.

پخش سیلاب در مناطق نفوذپذیر یک استراتژی مناسب برای مهار سیلاب و بهره وری از آن است. تعیین مکان مناسب برای پخش سیلاب، خود یکی از مهم ترین مراحل انجام این گونه پروژه ها می باشد. در این مقاله مناطق مستعد پخش سیلاب در دشت شبستر بر اساس چهار عامل شیب، نفوذپذیری، ضریب قابلیت انتقال و ضخامت آبرفت خشک (غیراشباع) مکانیابی شد. بدین منظور، با استفاده از داده های لاگ های حفاری و اطلاعات چاه های پیزومتری، اکتشافی و بهره برداری موجود در منطقه، لایه های اطلاعاتی پارامترها در سیستم اطلاعات جغرافیایی (نرم افزار 10Arc GIS) تهیه و سپس این نقشه ها با هم تلفیق شد. بر اساس نتایج بدست آمده مشاهده می شود که بیشترین مساحت از کل محدوده آبخوان برابر با 794/192 کیلومتر مربع (153/40 درصد)، دارای استعداد پخش سیلاب مناسب و کمترین وسعت معادل 046/61 کیلومتر مربع (714/12 درصد) از مساحت آبخوان در محدوده خیلی مناسب قرار می گیرد.

برای بررسی تأثیر منگنز و سالیسیلیک اسید در شرایط شور بر ترکیب شیمیایی، تنظیم کننده های اسمزی و روابط آبی دانهال های پسته (Pistacia vera L. ) رقم بادامی ریز زرند، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه انجام شد. تیمارها شامل منگنز (0، 10 و 20 میلی گرم منگنز بر کیلوگرم خاک از منبع سولفات منگنز)، محلول پاشی هورمون سالیسیلیک اسید سه بار با غلظت صفر، 5/0 و 1 میلی مولار و شوری (0، 1200 و 2400 میلی گرم کلرید سدیم بر کیلوگرم خاک) بودند که در انتهای آزمایش میانگین شوری هایی به ترتیب برابر با 9/2، 8/7 و 1/16 دسی زیمنس بر متر ایجاد نمودند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش مقدار نسبی آب برگ و افزایش نشت یونی گردید، لیکن مصرف توأمان منگنز و سالیسیلیک اسید باعث افزایش 46 درصدی مقدار نسبی آب برگ و کاهش نشت الکترولیت گردید. تنش شوری غلظت آهن، روی و منگنز شاخساره را کاهش، ولی مصرف توأمان 20 میلی گرم منگنز و 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید غلظت این عناصر را به ترتیب 26، 89 و 80 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. با افزایش شوری غلظت پرولین و قندهای محلول افزایش یافت و مصرف توأمان منگنز و سالیسیلیک اسید نیز غلظت این پارامترها را به ترتیب 100 و 88 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که در شرایط شور، مصرف توأمان منگنز و سالیسیلیک اسید از طریق بهبود پارامترهای فیزیولوژی و هم چنین افزایش غلظت عناصر غذایی کم مصرف، توانایی گیاه پسته را در مقابله با تنش شوری بهبود بخشید.

پذیرفتاری مغناطیسی، شاخصی از ویژگی های مغناطیسی یک ماده است که برخی از ذرات معدنی خاک از چنین ویژگی مستثناء نیستند. مطالعه حاضر برای تعیین توزیع عمودی پذیرفتاری مغناطیسی (X)، پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس (Xfd) و ارتباط آن با غلظت آهن معادل کل در 15 پروفیل از خاک هایی با مواد مادری آذرین، رسوبی و آبرفتی واقع در اراضی بخش مرکزی استان زنجان انجام گردید. نتایج تاثیر واضحی از میزان لیتولوژی مواد مادری در برآورد پذیرفتاری مغناطیسی خاک دارد. در خاک های تشکیل شده برروی سنگ های آذرین و خاک های مشتق شده از سنگ های رسوبی به-ترتیب کمینه و بیشینه پذیرفتاری مغناطیسی بین 200 تا 1400 10-8m3kg-1 و 42 تا 158 10-8m3kg-1 می باشد. هرچند فرآیندهای خاک سازی روی افزایش پذیرفتاری مغناطیسی تاثیر می گذارند، اما در سنگ های آذرین با وجود میزان بالای کانی های مغناطیسی، تاثیر لیتوژنیکی مواد مادری بر فرآیندهای تشکیل خاک بیشتر است. پذیرفتاری مغناطیسی در خاک-های مشتق شده از سنگ های رسوبی، بیشتر از مواد مادری از همان نوع است که علت آن خاک ساختی بودن کانی های فرّی مغناطیس در خاک می باشد. بین مدل تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی در خاک های تشکیل شده روی سنگ های آذرین با خاک های به وجود آمده روی سنگ های رسوبی تفاوت قابل توجهی وجود دارد. در پروفیل خاک های آبرفتی توزیع عمودی غلظت آهن معادل کل و مقدار پذیرفتاری مغناطیسی (10-118 تا 567 10-8m3kg-1) تابع نوع مواد مادری واحدهای اراضی مجاور، ردیف زمانی و فرآیندهای خاک سازی است. غلظت آهن معادل کل از روند مشابهی با توزیع پذیرفتاری مغناطیسی تبعیت می کند.