علوم باغبانی ایران
سال:1390 | دوره:42 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

بادام یکی از مهمترین محصولات خشک میوه است که با توجه با اهداف خاص نیاز به اصلاح دارد. به این منظور اولین مرحله ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم موجود است. در این راستا 56 ژنوتیپ پر رشد از طریق ثبت نه صفت مورفولوژیک (قطر تنه، ارتفاع تنه اصلی، تراکم تاج، زاویه تاج، تعداد شاخه، متوسط اندازه شاخه، رنگ نوک سرشاخه و قدرت رشد) بر اساس توصیفگر در ایستگاه تحقیقات باغبانی دانشگاه تهران ارزیابی شدند. تجزیه خوشه ای، در فاصله 9 ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم نمود. در گروه اول همه ژنوتیپ ها به استثنای دو ژنوتیپ از ایستگاه تحقیقات گروه باغبانی دانشگاه تهران و استهبان، بقیه از آذربایجان (غربی و شرقی) بودند. در گروه دوم به غیر از دو ژنوتیپ از کاشمر و استهبان، بقیه ژنوتیپ ها از آذربایجان بودند. در گروه سوم سه ژنوتیپ از ایستگاه تحقیقات و دو ژنوتیپ از آذربایجان بودند. در گروه چهارم نیز ژنوتیپ های مناطق مختلف قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده از ضریب همبستگی، صفات همبستگی بالائی را با هم نشان دادند و در اکثر صفات همبستگی معنی دار شد. بیشترین میزان همبستگی (0.74) بین صفات تراکم تاج و انشعاب دهی مشاهده شد که در سطح 1% معنی دار شدند. کمترین میزان همبستگی (0.007-) بین صفات قدرت رشد و تراکم تاج مشاهده شد.

شناخت نیازهای اکولوژیکی، فرایندهای رشد و نمو درختان میوه برای حصول به عملکردی مطلوب در صنعت میوه کاری ضروری می باشد. همچنین با تعیین الگوی رشد می توان طول دوره رشد و نمو میوه و مراحل بحرانی رشد جهت اعمال مدیریت صحیح در باغ را مشخص کرد. در این تحقیق، نرخ فتوسنتز کل و تغییرات الگوی رشد رویشی و زایشی (میوه) در 9 رقم گلابی آسیایی اندازه گیری شد. آزمایش در قالب یک طرح کرت خرد شده در زمان بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) با 9 رقم در 5 تکرار و در 14 هفته انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده بین ارقام، زمان های مختلف اندازه گیری و اثر متقابل زمان و رقم، تفاوت معنی داری در میزان نرخ فتوسنتز کل مشاهده گرد.(P≤0.01) ید در بین ارقام مورد آزمایش، ‘KS13’با 17.10 و ‘KS14’ با 11.15 میکرومول دی اکسیدکربن بر مترمربع بر ثانیه (µmol CO2 m-2 s-1)، به ترتیب بیشترین و کمترین میزان نرخ فتوسنتز کل را در طی 14 هفته اندازه گیری نشان دادند. همچنین حداکثر میزان فتوسنتز در هفته چهاردهم (24.25 µmol CO2 m-2 s-1) و حداقل میزان آن در هفته دوم (7.37 µmol CO2 m-2 s-1) ثبت گردید. با توجه به نتایج بدست آمده ارقام ‘KS13’ و ‘KS6’ دارای میزان نرخ فتوسنتز کل بالایی بودند. همچنین رشد تجمعی رویشی (شاخه) و زایشی (میوه) با توجه به تغییرات در طول فصل رشد و نمو اندازه گیری شد. نتایج، الگوی رشد ساده و کامل سیگموئیدی را برای تمام ارقام مورد بررسی مشخص نمود. مدت زمان هر یک از فازهای رشد تجمعی میوه با توجه به رقم مورد مطالعه متفاوت بود. بطوریکه فاز رکود رشدی 62 روز پس از تمام گل در ارقامKS13 ، KS14 و KS12 و 72 روز پس از تمام گل در ارقامKS6 ، KS7، KS8، KS9، KS10 و KS11  اتفاق افتاد. همچنین نتایج نشان داد که از نظر زمان رسیدن میوه، ارقامKS7 ، KS10،  KS11و KS14 زودرس، ارقامKS6 ،  KS9و KS13 میان رس و دو رقم KS8 و KS12 دیررس بودند. با توجه به نرخ فتوسنتز مطلوب اکثر ارقام در شرایط آب و هوایی تهران چنین به نظر می رسد که این ارقام از نظر تولید محصول کافی و با توجه به منابع تولید شده حاصل از فتوسنتز سازگاری خوبی را نشان می دهند. از طرفی با توجه به نتایج حاصل از رشد رویشی و زایشی می توان اطلاعات بدست آمده را برای مدیریت باغ های گلابی آسیایی در شرایط آب و هوایی تهران استفاده نمود.

به منظور کاهش سرمازدگی میوه های انار رقم رباب فارس در سردخانه، میوه ها قبل از انبار در غلظت های 0.7، 1.4 و 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک به مدت 10 دقیقه غوطه ور شدند. میوه ها به مدت 4 ماه در انبار سرد (دمای 2 °C و رطوبت نسبی 85 تا 90 درصد) نگهداری و در فواصل زمانی 1 ماه، از انبار خارج و میزان سرمازدگی و برخی پارامترهای بیوشیمیایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش دوره نگهداری میزان سرمازدگی و نشت یونی افزایش یافت اما در میوه های تیمار شده روند افزایش بسیار کندتر از میوه های شاهد بود. با افزایش دوره انبارمانی و غلظت اسید سالیسیلیک، فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز افزایش یافت. در طول دوره انبارمانی فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان ویتامین ث در میوه های شاهد کاهش شدیدی داشت اما در میوه های تیمار شده این کاهش بسیار اندک بود. همچنین مواد جامد محلول و pH میوه ها در طول دوره انبارمانی افزایش و اسیدیته قابل تیتراسیون کاهش یافت. اسید سالیسیلیک از میان صفات مربوط به کیفیت میوه، تنها بر اسیدیته قابل تیتراسیون اثر داشت و باعث کاهش آن شد. در کاهش میزان سرمازدگی و حفظ کیفیت میوه، تیمار 1.4 میلی مولار اسید سالیسیلیک بهتر از دیگر تیمارها تشخیص داده شد. نتایج این آزمایش بیانگر تاثیر مثبت اسید سالیسیلیک در کاهش سرمازدگی و حفظ ظرفیت آنتی اکسیدانی انار رقم رباب فارس در سردخانه می باشد.

مرگ جوانه اولیه (Primary bud necrosis) یک ناهنجاری فیزیولوژیکی است که موجب کاهش عملکرد در تاکستان ها می گردد. پژوهش حاضر به منظور تعیین زمان و شدت بروز مرگ جوانه و مطالعه تغییرات آناتومیکی در جوانه های در حال تکامل انگور در تاک های میوه دار و بی میوه رقم عسکری انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل تیمار حذف میوه در 2 سطح (میوه دار و بی میوه) و فاکتور دوم، زمان نمونه برداری در 10 سطح (از 40 تا 130 روز پس از شکفتن جوانه) بود. به این منظور در فصل رشد، شاخه های نمونه از بوته های میوه دار و بی میوه، جمع آوری شد. سپس با برش عرضی و به کمک میکروسکوپ دیجیتالی نسبت به تعیین درصد جوانه های دارای نشانه بافت مردگی و سالم اقدام شد. نتایج نشان داد که اثر تیمار حذف میوه، تاریخ نمونه برداری و برهمکنش آنها بر درصد مرگ جوانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. در هر دو بوته میوه دار و بی میوه، کمترین درصد مرگ جوانه در 40 و 50 روز پس از شکفتن جوانه و بیشترین درصد مرگ جوانه اولیه در 130 روز پس از شکفتن جوانه مشاهده گردید که در بوته بی میوه نسبت به بوته میوه دار بیشتر بود. همچنین از نظر ظاهری تفاوتی بین جوانه با بافت آسیب دیده و جوانه با بافت سالم مشاهده نگردید و اولین نشانه داخلی از ناهنجاری مرگ جوانه اولیه در منطقه مورد مطالعه در انگور عسکری، از 60 روز پس از شکفتن جوانه آغاز گردید. مشاهده آناتومیکی جوانه نشان داد که نشانه بروز ناهنجاری مرگ جوانه اولیه در محدوده مرکزی جوانه ظاهر و به تدریج در کل جوانه توسعه می یابد و جوانه مرکب حاوی جوانه مرده اولیه، روی شاخه باقی مانده و ریزش نمی کند.

به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر عملکرد، شاخص های رشد و مقاومت به خشکی خربزه ایرانی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری (شروع آبیاری در پتانسیل ماتریک 50-، 65- و 75- سانتی بار) و دو توده خربزه ایرانی (زرد جلالی و سوسکی سبز) بود. در طول دوره رشد صفات سطح برگ، هدایت روزنه ای و پرولین و در زمان برداشت طول و قطر ساقه، وزن متوسط میوه و عملکرد اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تیمارهای آبیاری بر سطح برگ، طول ساقه، تجمع پرولین، وزن متوسط میوه و عملکرد تاثیر معنی داری داشتند و تنش کم آبی باعث کاهش وزن متوسط میوه و عملکرد خربزه گردید. کمترین سطح برگ(31533 mm2) ، طول ساقه(258.56 cm) ، وزن متوسط میوه ( 2898.1گرم) و عملکرد (57.96 t/ha) و بیشترین مقدار پرولین (1.455 mg/g FW) در تنش شدید (شروع آبیاری در 75- سانتی بار) حاصل شد. از نظر صفات مورد مطالعه در بین دو توده خربزه تفاوت چشمگیری مشاهده نشد.

به منظور بررسی اثر دو گونه قارچ میکوریز (Glomus mosseae و G. intraradices) بر روی جنبه های مختلف رشد دو رقم پسته (بادامی ریز زرند و قزوینی) در شرایط تنش خشکی، آزمایش گلخانه ای با سه فاکتور شامل سه سطح میکوریز (بدون میکوریز به عنوان شاهد، G. mosseae و G. intraradices)، چهار سطح تنش خشکی (آبیاری بر اساس 100 درصد ظرفیت مزرعه به عنوان شاهد، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه) و دو رقم پسته (بادامی ریز زرند و قزوینی) با سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که سه ماه پس از آغاز تیمارهای خشکی، خصوصیات رویشی مانند ارتفاع و قطر ساقه، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه با افزایش خشکی به طور معنی داری کاهش یافتند. روابط آبی تمام گیاهان ازجمله محتوای نسبی آب برگ و کارایی استفاده از آب در اثر خشکی به شدت تحت تاثیر قرار گرفت و کاهش یافت. در پاسخ به تنش خشکی، فرایندهای تنظیم کننده اسمزی در گیاهان پسته فعال شد و میزان پرولین و قندهای محلول در برگ گیاهان افزایش یافت. کاربرد میکوریز به طور قابل ملاحظه ای رشد رویشی گیاهان را در شرایط خشکی افزایش داد، به طوری که G. mosseae و G. intraradices به ترتیب 100 و 72 درصد ارتفاع را نسبت به شاهد افزایش دادند. روابط آبی گیاهان دارای میکوریز در مقایسه با گیاهان بدون میکوریز بهبود یافت. همچنین، نتایج نشان داد که غلظت پرولین و قندهای محلول در برگ گیاهان میکوریزدار کمتر و در ریشه بیشتر از گیاهان بدون میکوریز بود.

به منظور بررسی تاثیر تراکم های بالا و روش های مختلف کشت بنه زعفران (Crocus sativus L.) بر برخی خصوصیات زراعی و رفتار بنه ها، مطالعه ای در سه سال زراعی 86-85، 87-86 و 88-87 بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایشی سه روش مختلف کشت بصورت ردیفی، کپه ای و تصادفی (پخشی) و تراکم های مختلف بنه بر مبنای سه سطح تراکم کم، متوسط و زیاد (به ترتیب معادل 4، 8 و 12 تن بنه در هکتار) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تراکم بنه در هر سه سال بهره برداری از زمین، تعداد گل، وزن تر و خشک گلهای تولیدشده، وزن تر و خشک کلاله در واحد سطح را تحت تاثیر قرار داد به طوری که با افزایش تراکم از سطح 4 به 12 تن بنه در هکتار، میانگین صفات مذکور از روندی افزایشی برخوردار بود. در کل مدت بهره برداری از مزرعه، کشت ردیفی نسبت به دو روش کشت کپه ای و تصادفی، منجر به افزایش تعداد گل، وزن تر و خشک گلهای تولیدشده در واحد سطح شد. نوع روش کشت نیز بر وزن تر کلاله در دو سال اول و بر وزن خشک کلاله در هر سه سال تاثیرگذار بود و بیشترین وزن تر و خشک کلاله در روش کشت ردیفی نسبت به دو روش کپه ای و تصادفی حاصل شد. تعداد بنه دختری تولیدشده در واحد سطح تنها در سال دوم تحت تاثیر تیمارهای تراکم بنه و روش کاشت قرار گرفتند، به طوری که تراکم 12 تن بنه در هکتار، تعداد بنه های تولیدی را به میزان 30.81% نسبت به تراکم کم افزایش داد. همچنین روش کشت کپه ای نسبت به کشت ردیفی تعداد بنه دختری بیشتری تولید کرد (43.07%). در هیچ یک از سال های مورد مطالعه وزن تر و خشک بنه های دختری تولیدشده در واحد سطح، تحت تاثیر تراکم بنه قرار نگرفتند اما، در طی سال اول تحقیق، تغییر روش کشت از ردیفی به کپه ای و تصادفی منجر به کاهش وزن تر و خشک بنه ها در واحد سطح شد. اثر متقابل تراکم و روش کشت تنها در سال اول بر تعداد گل، وزن تر و خشک گل، وزن تر و خشک کلاله در واحد سطح تاثیرگذار بود و در سال سوم تعداد، وزن تر و خشک بنه تولیدشده را تحت تاثیر قرار داد.

به منظور بررسی تاثیر تیمارهای هینوکیتیول (0.1، 1، 5 و 10 میکرومولار)، هومیک اسید (100، 500، 1000، 5000 و 10000 میلی گرم برلیتر)، ساکارز (2.5، 5، 7.5 و 10 درصد) و تیوسولفات نقره (0.25، 0.5، 1 و 2 میلی مولار)، بر عمر گلجایی و برخی صفات کیفی گل بریده سوسن رقم یلووین پژوهشی با دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار در هر تیمار در آزمایشگاه پس از برداشت دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تیمار تیوسولفات نقره در غلظت های 0.25 تا 1 میلی مولار در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها طول عمر گلجایی گل بریده سوسن را (2 روز) افزایش داد، همچنین تیمار هینوکیتیول در غلظت های 10-5 میکرومولار عمر گلجایی این گل را تا 2.4 روز کاهش داد. مشخص شد تیمارهای اعمال شده جز در غلظت های بالا سبب افزایش محلول جذب شده و وزن تر نسبی گل های بریده شدند. اسید هومیک، به عنوان یک ترکیب جایگزین با فعالیت شبه سیتوکینینی به طور مشخصی ماندگاری برگ را افزایش داد، به طوری که تیمار کوتاه مدت با هومیک اسید 1000 میلی گرم برلیتر، بهترین تیمار در جلوگیری از زردی برگ در شرایط آزمایشی این پژوهش بود.

امروزه استفاده از تحریک کننده های زیستی مانند ترکیبات هوموسی در مدیریت چمن مرسوم شده است. از اهداف استفاده از این ترکیبات، افزایش استقرار چمن و تحریک آن به تحمل تنش است. هدف از انجام این آزمایش مطالعه تاثیر هومیک اسید بر بهبود برخی از فاکتورهای رشدی چمن بود و به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شرایط کنترل شده اجرا شد. بذرها در گلدان های پلی اتیلن کشت شدند و بعد از استقرار گیاهان با محلول آماده شده هومیک اسید از نوع لئوناردیت در غلظت های 0، 100، 400 و 1000 میلی گرم درلیتر به صورت ماهیانه اسپری شدند. تا نه هفته بعد از زمان شروع تیمار صفاتی همچون ارتفاع، وزن تر و خشک، برخی عناصر ماکرو و میکرو و کیفیت ظاهری نمونه ها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد هومیک اسید در غلظت های 100 و 400 بهتر از غلظت 1000 میلی گرم درلیتر عمل کرد. غلظت های 100 میلی گرم درلیتر بر صفات وزن تر، وزن خشک و کیفیت ظاهری و 400 میلی گرم درلیتر بر میزان آهن و پتاسیم تاثیر معنی داری داشتند. دو غلظت 400 و 1000 میلی گرم درلیتر هومیک اسید با گذشت زمان تاثیر بهتری بر میزان جذب عنصر روی داشتند. هیچ کدام از غلظت ها تاثیری بر مقدار فسفر نداشتند. همچنین افزایش در میزان غلظت هومیک اسید موجب کاهش در میزان ارتفاع شد.

در این پژوهش، اثر تیمارهای ارگانیک، تلفیقی و متداول بر کیفیت میوه کیوی رقم ‘هایوارد’ در زمان برداشت بررسی شد. صفاتی مانند اندازه میوه، سفتی بافت، مواد جامد محلول(TSS) ، اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، کلروفیل کل، کارتنوئید کل، ویتامین C، فنل کل، ترکیبات فلاونوئیدی (کاتچین، کوئرستین 3- گالاکتوزاید، کوئرستین کل و کلروژنیک اسید) و ظرفیت آنتی اکسیدانی میوه ها در دو سال اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که کارتنوئید کل، TA و TSS/TA میوه های کیوی ارگانیگ در مقایسه با میوه های متداول یا تلفیقی اختلاف معنی داری نداشتند، اما سفتی بافت میوه، TSS، ویتامینC ، کلروفیل کل، فنل کل، نوع فلاونوئیدها مثل کوئرستین 3- گالاکتوزاید، کاتچین و کلروژنیک اسید و ظرفیت آنتی اکسیدانی بالاتری داشتند. میزان TSS و اندازه میوه ها در روش کشت متداول و تلفیقی به طور معنی داری بالاتر از ارگانیک بوده است، در حالی که اندازه میوه در تیمار ارگانیک اندکی کوچکتر و گرد شده بود. همبستگی منفی و معنی داری بین سفتی بافت و TSS میوه وجود داشت، اما سفتی بافت با فلاونوئید کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی و کلروفیل کل همبستگی مثبت و معنی داری نشان دادند. در مجموع، نتایج نشان داد که ارزش غذایی و ترکیبات آنتی اکسیدانی میوه ها در روش کشاورزی ارگانیک می تواند بالاتر باشد.