جغرافیا
سال:1396 | دوره:15 (دوره جدید) | شماره:52 |تعداد مقالات:34

جغرافیا در بین معارف بشری از جایگاه ویژه ای برخوردار است. پرداختن هم افزا (سینرژیک) به مقولاتی هم پیوند، همچون نحوه استقرار، مکان، کنش متقابل انسان- محیط، حرکت و منطقه.. ویژگی خاص موضوعی این دانش را رقم زده است. در اصل، سده 19 میلادی- بلحاظ زمانی- نقطه عطف علمیت جغرافیا به شمار می آید. در این زمان بود که علوم طبیعی و فلسفه بوجهی یکپارچه در هم تنیدند و همزمان جغرافیا نیز کوشید به قانونمندیهای محیطی- انسانی پای بندی نشان دهد. در پی آن، در میانه سده بیستم، یک پای جغرافیا در قانونمندیهای علوم اجتماعی و پای دیگر آن در قوانین علوم طبیعی قرار گرفت. پس از این پای بندی بود که جغرافیا به عرصه های تازه ای راه یافت و جغرافیای کاربردی، به مثابه «کاربرد دانش و مهارتهای جغرافیایی در حل و تعدیل مسایل اجتماعی، اقتصادی و محیطی» (پاسیون، 2004، 25)، پا به عرصه نهاد. از آن زمان به این سو، جغرافیدانان در عرصه های کاملا متفاوتی به پژوهش و اندیشه ورزی پرداخته اند: از مباحث محض فضا و تولید فضا تا برنامه ریزی فضایی، و از واکاوی مسائل شهری و پیراشهری و روستایی تا برنامه ریزی شهری و منطقه ای و همچنین در عرصه سیاست و سیاستگزاری در عرصه های عمومی و پیشبرد راهبردهای دیپلماتیک.

فعالیت ها و روابط فضایی، متناسب با بستر ساختاری آن، زمینه ساز پویش و تحول اجتماعی- اقتصادی است. به سخن دیگر، مجموعه ساختارها، اعم از محیطی- کالبدی و اجتماعی- اقتصادی، بستری متناسب برای به ثمر نشستن توسعه را میسر می سازد، در همین راستا، در صورت جهت گیری مبتنی بر برنامه ریزی هدفمند و همسو با اصول توسعه پایدار، توسعه پایدار کالبدی- فضایی امکان پذیر می گردد.در این ارتباط، کوشش شده است تا با بررسی ابعاد مختلف ساختاری- کاکردی ناحیه مورد بررسی بدین پرسش پاسخ داده شود که آیا عرصه کالبدی- فضایی موجود می تواند بستر مناسبی برای پویایی و پایداری ناحیه به شمار آید و اگرنه، با چه تمهیدات و کدام قالب می توان این مهم را میسر ساخت.

امروزه کنترل و جمع آوری رواناب در درون منطقه شهری نسبت به انتقال آن به خارج از شهر اهمیت بیشتری یافته است. منطقه 1 و 3 تهران با مساحت 272 کیلومترمربع، در شمال شرق تهران قرار گرفته است که در هنگام بارندگی حجم زیادی از رواناب علاوه بر مسیل ها در خیابانها نیز جاری می شوند که مشکلات متعددی را ایجاد می نمایند. این پژوهش با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:25000 تهران، نقشه زمین شناسی 1:100000 تهران، داده های کاربری، و داده ارتفاعی ماهواره استر با پیکسل های 30 متری، داده های بارش ساعتی ایستگاه شمال تهران در بازه زمانی 2007 تا 2014، امکان سنجی جمع آوری و کنترل رواناب را انجام داده است. در این راستا، پتانسیل تولید رواناب با روش جاستین در دو منطقه 1 و 3 محاسبه شده است. اتوبان مدرس و خیابان شریعتی برای مکانیابی سیستم ماند بیولوژیکی و جوی باغچه، انتخاب شدند. عمل مکانیابی در راستای این دو شریان با استفاده از روش LID انجام شده است و برای ارزیابی و تصحیح آن از گزارش های آب گرفتگی بعد از بارش، موجود در مرکز 137 شهرداری تهران استفاده شد. محاسبات مربوط به پروفیل های طولی با نرم افزار SWMM انجام شد. مقایسه نتایج محاسبه رواناب روزانه با شرایط توپوگرافی و شبکه مسیل های موجود نشان داد که هنگام بارندگی، بخشی از رواناب تولید شده به سمت خیابان ها و اتوبان ها زهکشی می شوند که مکانیابی سیستم های جمع آوری رواناب در اولویت اول فضای سبز موجود در پارک های آب و آتش، ملت و قیطریه را تعیین نمود.

فرایند جهانی شدن، به افزایش مناطق کلان شهری جهان شتاب بیشتری بخشیده و مشکلات جدیدی بر مشکلات موجودشان افزوده است. گستردگی و پیچیدگی مجموعه مراکز زیست و فعالیت و نواحی هم بسته ای که نبض آنها با کلان شهر در یک نقطه می زند، مدیریت کلان شهری را در سطح فراتر از نهادهای منفک و یکایک شهرداری ها ضروری می سازد.به موازات مشکلات و تهدیدها در منطقه کلان شهری، چالش اصلی مدیریت کلان شهرها استفاده از امکانات و فرصت های بسیاری است که در بطن آنها وجود دارد. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف واکاوی عوامل موثر بر تحقق پذیری مدیریت یکپارچه شهری در کلانشهر تهران انجام شده است. این نوشتار از نظر عمق مطالعه کاربردی-توسعه ای و از لحاظ ماهیت و روش مبتنی بر رویکرد توصیفی و تحلیلی می باشد.روش پژوهش ترکیبی از نوع پیمایشی و اسنادی است و گردآوری اطلاعات و داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و جامعه آماری آن را دو گروه مدیران شهری، متخصصین و خبرگان شهری تهران تشکیل می دهند. با تکیه بر روش تحلیل عاملی تعداد 5 عامل از 27 شاخص مورد مطالعه احصاء گردید که همگی دارای مقادیر ویژه بالای یک می باشد و جمعا 68.501 درصد از واریانس را تبیین می کنند. همچنین نتایج به دست آمده نشانگر این است که مولفه های بسترهای قانونی با ضریب همبستگی 0.805، ضعف زیرساخت های اطلاعاتی برای مدیریت یکپارچه شهری 0.801، همپوشانی وظایف سازمانی در ارگان های مختلف مربوط به مدیریت شهری 0.782، عدم تدقیق جایگاه نظام مدیریت شهری نزد سازمان های ذی مدخل همسطح 0.784 و تعدد نگرش و دیدگاههای سیاسی با ضریب 0.777 موثرترین و تاثیرگذارترین عوامل در تحقق پذیری مدیریت یکپارچه کلانشهر تهران از دیدگاه مدیران شهری و کارشناسان شناسایی شدند.

مسائل و مشکلات عدیده ای مانند مساله آلودگی هوا، ترافیک سنگین و اتلاف وقت در خیابان ها، افزایش فعالیت های اداری و تجاری شهروندان در شهرها، افزایش تعداد جمعیت و عدم تناسب امکانات و خدمات و غیره که بدلایل مختلف در شهرها شکل گرفته است و همچنین مطالبه روز افزون شهروندان به ارائه خدمات مطلوب و با کیفیت، و از سوی شعار و سیاست گذاری مدیران شهری و دولت ها بر محوریت توسعه پایدار شهری، تصمیم سازی و برنامه ریزی بر اساس تکنولوژی و تکنیک های روز دنیا در مدیریت شهری را نه تنها اجتناب ناپذیر، بلکه ضروری ساخته است و ورود به دنیای شهر الکترونیک پاسخی منطقی و مناسب به این نیاز شهری می باشد. یکی از پرکاربردترین و محوری ترین نیازهای خدماتی الکترونیکی شهری، خدمات بانکی بوده که با الکترونیکی شدن فعالیت های آن سهم مهمی در توسعه پایدار شهری دارد. به همین منظور این پژوهش در کلانشهر کرج مورد بررسی و پژوهش قرار گرفت. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و از روش مطالعات کتابخانه ای و پژوهش میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. نتایج تحقیق که از طریق سنجش فرضیات با استفاده از آزمون های T تک نمونه ای یا One sample T test و همچنین همبستگی اسپیرمن انجام شد نشان می دهد که بانکداری الکترونیک نقش پراهمیتی در تحقق توسعه پایدار شهری داشته و در این راستا شهروندان به عنوان ذی نفعان اصلی آن تاثیر مستقیم در این مقوله دارد و در واقع بدون مشارکت شهروندان امکان دستیابی به اهداف مورد نظر میسر نیست.

با ظهور و شدت یافتن پدیده گرمایش جهانی، توسعه راهبردهای کارآمد برای سازگاری با این پدیده امری ضروری قلمداد می گردد. این ضرورت در گام نخست درکی مناسبی از آسیب پذیری مناطق مختلف از دگرگونی های آب و هوایی به دست می آورد و متناسب با گنجایش های منطقه ایی راهبردهای سازگاری با دگرگونی های آب و هوایی را ارائه می کند. هدف از این پژوهش شناخت اثر گرمایش جهانی بر تغییرات میزان دماهای فرین بالا طی دهه های آینده در قلمرو ایران است. به این منظور داده های پایگاه EH5OM برای دوره 2015 تا 2050 میلادی به شکل دیدبانی های 3 ساعته (8 بار در روز) تحت سناریو A1B. از مرکز فیزیک ماکس پلانک بارگیری و با استفاده از مدل منطقه ایی REGCM4 ریزپیمانه شدند. سپس داده های ساعتی دمای هوا ریزپیمانه نمایی شده با تفکیک مکانی 0.27´0.27 درجه قوسی به میانگین روزانه تبدیل شدند که در نتیجه ماتریسی به ابعاد 13140´2140 به دست آمد. برای شناسایی از روزهای فرین گرم از نمایه انحراف بهنجار شده دما (NTD) بهره بردیم، به طوری که داده های حاصل از خروجی مدل برحسب مقدار این نمایه و گستره حاکمیت گرما (NTD>0) مرتب گردیدند در گام بعدی 500 روز نخست که شرط (NTD>2) را برآورده کردند در حکم نمونه انتخاب شدند. نتایج نشان داد دورنمای فرین های گرم ایران بر اساس روش شبکه عصبی خودسازمانده (SOM) را می توان به 9 ناحیه تقسیم نمود. همچنین در دهه های آینده بیشینه گرماهای فرین در نیمه غربی و نوار ارتفاعی (کوهستان و کوهپایه) رخ خواهد داد به طوری که فرین های دمایی در مناطق یادشده بیشتر از نواحی داخلی و سواحل جنوبی کشور خواهند بود. کمینه رخداد فرین گرم ایران مربوط به ناحیه دشت کویر و پس ازآن جنوب شرق کشور می باشد.

در سال های اخیر نهادها و آژانس های فعال در زمینه کاهش سوانح، بیش تر فعالیت های خود را برای دست یابی به جامعه ای تاب آور در برابر سوانح متمرکز ساخته اند که در این میان زمین لرزه به دلیل خسارت وسیع و بی هنجاری های گسترده اجتماعی نسبت به سایر حوادث اولویت بالاتری برای تقویت تاب آوری جوامع در برابر سوانح طبیعی دارد.مطالعه حاضر، به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است. در این تحقیق برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و اسنادی و برای تجزیه تحلیل داده ها از مدل های FANP و ویکور استفاده شده است. نتایج نشان داد که می توان 17 شاخص تاب آوری کالبدی را در چهار عامل خلاصه کرد، به طوری که در میان عوامل، عامل دسترسی به خدمات اصلی و ویژگی های کالبدی بیشترین تاثیر را در تاب آوری کالبدی منطقه 12 شهر تهران داشتند. با جایگذاری بارهای عاملی به دست آمده از تحلیل عاملی در فرایند تحلیل شبکه ضریب اهمیت شاخص ها به دست آمد و شاخص های نقش شبکه معابر و سطح اشغال بیشترین تاثیر را بر میزان تاب آوری کالبدی منطقه 12 شهر تهران داشتند. در نهایت، نتایج حاصل از مدل ویکور برای سنجش میزان تاب آوری منطقه 12 نشان داد که نواحی شش گانه منطقه 12 شهر تهران از لحاظ میزان تاب آوری کالبدی در سطوح متفاوتی قرار دارند به طوری که نواحی 6 و 1 دارای بیشترین میزان تاب آوری و پس ازآن ها به ترتیب نواحی 2، 4، 5 و 3 دارای کم ترین میزان تاب آوری بودند.

مذهب در سیاست و پیوند با قدرت در زمره مطالعات ژئوپلیتیک به طور عام و ژئوپلیتیک فرهنگی (ژئوکالچر)، به طور خاص قابل بحث و بررسی است. در این مفهوم، ژئوپلیتیک شیعه به معنای قدرت و شدت تاثیر گذاری جامعه شیعه بر تحولات و سیاست های منطقه ای و بین المللی است. مفروضه اصلی پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که راهپیمایی اربعین به عنوان یکی آموزها و عناصر نمادین مذهب شیعه، از چه جایگاهی در وزن ژئوپلیتیکی و منابع قدرتی شیعیان برخوردار است؟ عواملی چند نظیر: موقعیت برتر شیعیان در منطقه، تسلط حداکثری شیعیان بر منابع انرژی خاورمیانه، قابلیت تهدید رژیم صهیونیستی، قدرت منطقه ای ایران، ماهیت مردم سالاری دولت های شیعی و اجمالا حوادث منطقه، طی این چهار دهه (از انقلاب ایران)، زمینه تثبیت قدرت شیعیان در منطقه را فراهم آوردند. هرچند بنیان های قدرتی این ژئوپلیتیک، همواره باعث تصویر سازی هراس از شیعه از جانب دول غربی- عربی، در منطقه بوده و هست، ولی واقعیات موجود گویای قدرت ژئوپلیتیکی شیعیان اند. پژوهش حاضر، به دنبال بازتعریفی از ژئوپلیتیک شیعه هست. مفروضه این است، هنگامی درک درستی از ژئوپلیتیک شیعه میسر می شود، که شناخت درستی از ریشه و سرچشمه واقعی قدرت شیعه حصول شود. در اینجا، افکار و عقاید و به تعبیری ایدئولوژی شیعی (عاشورا، غدیر، مهدویت و ولایت فقیه و...) همان زیر بنا و قدرت واقعی شیعه است. به تعبیری، در واقع قدرت حقیقی شیعه ناشی از این ارزش ها و باورها ست. یکی از این ارزش ها، که امروزه، تبدیل به نمایش ایمان، اتحاد و اقتدار شیعان در منطقه و جهان شده، راهپیمایی عظیم اربعین است.

گردشگری روستایی از جمله فعالیت های مهم اقتصادی و سودآور است که می تواند اثرات قابل ملاحظه ای از بعد اقتصادی، اجتماعی فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی فضایی بر روی جامعه میزبان داشته باشد. در این پژوهش، اثرات گردشگری بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی بخش اورامان شهرستان سروآباد مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع آوری داده ها ترکیبی از روش اسنادی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را سرپرستان خانوار 4 روستای بخش اورامان (اورامان تخت، سلین، بلبر و کماله) که دارای بیشترین حجم گردشگر هستند را تشکیل می دهد که تعداد آنها برابر با 1270 خانوار است.حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران اصلاح شده 250 نمونه به دست آمد، نمونه ها به دو روش نمونه گیری طبقه ای و تصادفی بر اساس جمعیت هر روستا انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته است. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ (0.84) به دست آمد. برای بررسی تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار از آماره های تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. یافته های این تحقیق با استفاده از آزمونهای آماری نشان می دهد که بر اساس آزمون تی تک نمونه ای گردشگری بر بعد انسانی، اجتماعی، فیزیکی، طبیعی و مالی روستائیان تاثیر مثبت دارد. بررسی تحلیل واریانس نشان داد که بین ابعاد مختلف معیشت پایدار اختلاف معنی داری وجود دارد. تحلیل رگرسیون نشان داد همه ابعاد معیشت پایدار (بعد انسانی، اجتماعی، طبیعی، فیزیکی، مالی) تاثیر معنی داری را بر معیشت پایدار روستاییان دارند. همچنین نتیجه بر اساس تحلیل مسیر حاکی از آن است که همه ابعاد تاثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر معیشت پایدار روستایی دارند، به طورکلی از دیدگاه مردم گردشگری بر معیشت پایدار روستاییان بخش اورامان تخت تاثیر مثبت دارد.

توجه به مقوله امنیت از بعد غیرانتظامی آن، پدیده ای جدید محسوب می شود و قاعدتا کمبود تحقیقات و مطالعات در این زمینه امری بدیهی است. ریشه برخی از جرایم و وجود احساس ناامنی را باید در عدم توجه برنامه ریزان و مدیران شهری جستجو کرد. مساله بزرگ در زمینه ایجاد امنیت و پیشگیری از رویدادهای بحرانی و جرم خیز این است که آیا شهرهای بزرگ، چنین شرایطی را فراهم کرده اند؟هدف این پژوهش شناخت نقش عوامل مختلف محیطی و کالبدی و تاثیرگذاری آن ها بر امنیت است. روش تحقیق ترکیبی از روش های توصیفی تحلیلی است. این مقاله در پی پاسخ به این سوال ها است: 1. آیا درهم آمیختگی عوامل محیطی و کالبدی در فضاهای شهری بر میزان امنیت آن موثر است؟ و 2. آیا ترکیب و توزیع کاربری های شهری پیرامون فضاهای عمومی موجود در محدوده مورد مطالعه بر افزایش امنیت شهری موثر است؟محدوده مورد مطالعه منطقه 8 شهرداری تهران است. اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای و روش میدانی به دست آمده و تحلیل از داده ها از طریق نرم افزارهای SPSS و Minitabs و GIS انجام شده است.نتایج پژوهش حاکی از آن است که میزان امنیت محله ها همانند تفاوت های محیطی و کالبدی در آن ها، متفاوت است. همچنین محله های 13 گانه منطقه 8 تهران از نظر میزان امنیت و تک تک مولفه های پژوهش رتبه بندی شدند. امنیت در آن دسته از فضاهای عمومی که از بدنه یا محدوده های پیرامونی با ویژگی کاربری های ترکیبی و متنوع اراضی شهری برخوردار بودند، در مقایسه با سایر فضاهای مشابه که فاقد ویژگی تنوع و ترکیب کاربری اراضی شهری بودند متفاوت بود.

یکی از کارویژه های اصلی حکومت ها در اداره بهتر قلمرو تحت حاکمیت خود، نظارت بر جریان امور اجتماعی و کنترل رفتارهای شهروندان در چارچوب قانون است. مدیریت و ساماندهی زندگی اجتماعی در دوران حاضر به دلیل پیچیدگی فرآیندهای گوناگون سیاسی، امنیتی و... در محیط های جغرافیایی از جمله شهرهای بزرگ، کاری بس طاقت فرسا بوده و نیازمند به کارگیری روش ها و ابزار کارآمد در این زمینه است. مسلما همه دولت ها برای تامین نیازهای گوناگون شهروندان خود از جمله امنیت محیط های شهری، از همه امکانات و ابزارهای لازم بهره گیری می نمایند، لیکن با این وجود، همواره فضاهایی وجود دارند که علیرغم تلاش دولت ها، خارج از نظارت و کنترل آن ها هستند. در این قبیل فضاها که به منزله حفره های دولت محسوب می شوند، حجم گسترده ای از جرائم و ناامنی های پیدا و پنهان بوقوع می پیوندد که باعث اختلال در جریان طبیعی امور اجتماعی می گردند. پرسشی که در این رابطه وجود دارد آن است که، چگونه می توان میزان نظارت و کنترل دولت ها را در این فضاها افزایش داد؟ در پاسخ به پرسش فوق، طی مقاله حاضر، تلاش شده تا ضمن بررسی اثرات به کارگیری ابزار هوشمند نظارت و کنترل (دوربین مداربسته)، در کاهش تخلفات و جرائم شهری، چگونگی افزایش کارائی دولت ها در کنترل فرآیندهای شهری مورد بررسی و تحقیق قرار بگیرد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی تحلیلی و بر پایه داده های میدانی انجام شده، بنابراین برای تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری، افزون بر منابع کتابخانه ای و الکترونیکی از یافته های پرسش نامه ای نیز استفاده شده است.لازم به ذکر است که روایی سوالات پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل عاملی و پایایی سوالات پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ آزموده شدند. در نهایت هم داده های حاصل از پرسشنامه از طریق آزمون میانگین یک جامعه (T-test)، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از بررسی های این مقاله نشان می دهد، به کارگیری سیستم های هوشمند نظارت در محیط های شهری، نقش چشم گیری در کاهش جرائم و ناامنی های اجتماعی دارد.

فرایند جهانی شدن گویای تلاش برای یکسان سازی فرهنگی از طریق ایجاد بازارهای گسترده برای تولید کالاهای مشابه در شکل انبوه است. در عمل فشار برای از میان بردن خرده فرهنگ ها طی سال های گذشته به مقاومت قومی منجر شده است که گویای تمایل شدید به ایجاد تعلق های هویتی برای جلوگیری از حذف فرهنگ های قومی است. کشور ایران از بارزترین نمونه های تنوع فرهنگی، قومی، زبانی و مذهبی در جهان است که برخلاف اکثر کشورهای چند قومیتی، تنوع و تکثر قومی محلی یا موزاییک بودن پهنه فرهنگی آن، درون زا و بومی است. شهر کرمانشاه با توان های توسعه ای بسیار، با تعلق قومی جماعتی قوی، می تواند پیش زمینه ایجاد بازارهای گردشگری قومی باشد. قومیت کرد از استمرار و پیوستگی فرامرزی برخوردار است که می تواند توان منطقه ای در حوزه کالایی شدن (گردشگری، رسانه و...) باشد. این مساله که چگونه از توان های قومی جهت نیل به اهداف توسعه اجتماعی در سطح محلی، منطقه ای و ملی می توان بهره برد، حایز اهمیت است. روش تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای و شیوه گردآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای است. جامعه آماری 40 نفر از مدیران شهری و 340 نفر از گردشگران می باشند. در مجموع اکثر پاسخگویان نمایه های قومی فرهنگی اثرگذار در توسعه گردشگری قومی در سطح شهر کرمانشاه را ضعیف و متوسط ارزیابی کرده اند. نتایج آزمون کای اسکوئر در بررسی کمیت توسعه گردشگری اجتماع محور با تاکید بر جنبه های قومی محلی در شهر کرمانشاه معنی دار است. از آنجا که مقدار (sig) یا سطح معنی داری متناظر با این آماره کوچکتر از مقدار (p>0.05) است بنابراین، با توجه به مقدار x2 و نیز درجه آزادی برابر با 4 و همچنین سطح معنی داری برابر با0.000، می توان نتیجه گرفت گردشگری قومی محلی در توسعه گردشگری اجتماع محور نقش اثرگذار دارد.

خشکسالی یک پدیده پیچیده می باشد که تعریف آن دشوار است. در مناطق مختلف تعاریف متفاوتی از آن ارائه می شود و هر کدام از آن تعاریف بستگی به میزان متوسط بارش دارد. خشکسالی می تواند پیامدهای بسیاری داشته باشد. از دیدگاه امنیتی با توجه به قرارگیری استان سیستان و بلوچستان در خشک ترین منطقه کشور، افزایش آسیب دیدگی اقلیمی و بیابانی ترشدن گذرگاه های مرزی و درون سرزمینی، ظرفیت بالقوه مبسوطی برای گسترش ناامنی از این منطقه به داخل کشور فراهم نموده است. اکنون نیز به علت شرایط نامناسب اقلیمی، دیده بانی و پاسداری در بسیاری نقاط استان غیرممکن یا بسیار پرخطر است و معبر امنی برای گروه های تروریستی فراهم کرده است. از سویی دیگر، از مهم ترین آثار خشکسالی ممکن است، مشکلات اقتصادی و اجتماعی مانند مهاجرت اجباری از مناطق خشک به سایر مناطق باشد. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی به بررسی خشکسالی و ارتباط آن با مهاجرت ساکنان استان سیستان و بلوچستان می پردازد. برای درک اینکه بارندگی تاثیرهای مختلفی بر منابع آب دارد، منجر به این گشت که از شاخص SPI برای بررسی میزان خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان بهره گرفته شود. داده های بارش ماهیانه (میلی متر)، سال های 2005-1985 برای چهار ایستگاه استان سیستان و بلوچستان (زاهدان، زابل، ایرانشهر، چهاربهار، کنارک) مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان دهنده آن است که کمبود آب در مناطقی که درگیر خشکسالی می شوند منجر به افزایش مهاجرت می شود. وقوع خشکسالی های شدید در منطقه، اثرات نامطلوب اقتصادی و اجتماعی برجای گذاشته است که با توجه به وابستگی شدید اقتصادی مردم سیستان و بلوچستان به کشاورزی این بحران منجر به پدیده مهاجرفرستی شده است و سبب شده است تعادل جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و... نامتوازن شده و به بحران های منطقه ای و عدم توسعه یافتگی منطقه منجر گردد.

گردشگری به عنوان صنعتی پاک و پویا شناخته شده است که در صورت توسعه منافع زیادی از جمله افزایش عدالت اجتماعی و افزایش اشتغال برای جامعه درپی خواهد داشت و در صورت وجود زیرساخت های شهری توسعه بیشتری خواهد یافت. رقابت شدید میان شهرها به عنوان مقاصد گردشگری، شهرها را ناگزیر به یافتن راهکارهایی جهت متمایز شدن از سایر شهرها و مقاصد گردشگری کرده است. شهر خلاق مبحثی جدید و مورد توجه در حوزه شهر سازی است و نقش اساسی در رشد و توسعه شهر دارد. ظهور و فراگیر شدن ایده شهرخلاق شاهدی بر این ادعاست و می توان گفت که توسعه گردشگری یکی از راه های مطمئن برای رسیدن به شهرهای خلاق است. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیرات پتانسیل های گردشگری در گسترش زیرساخت ها و شکل گیری شهر خلاق در شهر کرمانشاه می باشد. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است و ابزار اصلی گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه ساکنین شهر کرمانشاه است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 385پرسشنامه تعیین گردیده است که جهت تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه از روش معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم افزار Amos استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که پتانسیل های گردشگری در گسترش زیرساخت ها و شکل گیری گردشگری خلاق و خلاقیت در شهر کرمانشاه موثر می باشند، زیرا سطح معنی داری (p value) برای هر دو مسیر کمتر از 0.05 بوده است.

ناحیه تاریخی شهرها میراث ارزشمندی است که در طول زمان در هویت بخشی به حیات شهری نقش ویژه ای ایفا می کند. در این میان، نقش مدیریت شهری در برنامه ریزی مناطق تاریخی شهرها بسیار تعیین کننده است. ازاین رو، با توجه به اهمیت مساله مقاله حاضر به بررسی و تحلیل عملکرد مدیریت شهری در توسعه کالبدی - فیزیکی مناطق شهر یزد می پردازد. پژوهش حاضر از نظر اهداف در زمره تحقیقات کاربردی بوده و روش پژوهش نیز، توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت جمع آوری داده ها ازروش کتابخانه ای، اسنادی (استفاده از آمار، اطلاعات و نقشه سازمان ها) و پیمایشی استفاده شده است. از مدل آنتروپی شانون جهت وزن دهی شاخص های تحقیق و از مدل واسپس جهت رتبه بندی شده است. یافته های این پژوهش با توجه به بررسی سه منطقه شهر مبین آن است که مناطق شهر یزد به دلیل وجود بافت های تاریخی و فرسوده از لحاظ شاخص کالبدی ضعیف می باشد، که در این تحقیق به رتبه بندی و مقایسه هر سه منطقه با توجه با شاخص کالبدی و علل آنها و راهکارهای پیشنهادی پرداخته شده است. بررسی ها نشان می دهد منطقه 3 به دلیل ابنیه بافت فرسوده وتاریخی کمتری که دارد، رتبه نخست را دارا می باشد. منطقه دو و یک در رتبه های بعدی قرار می گیرند.

طی سالهای اخیر بر اثر خشکسالی های ایجاد شده و به تبع تغییر در مقادیر عناصر اقلیمی، میزان آبدهی رودخانه جراحی نیز تغییر کرده است. تحقیق حاضر بر روی بخشی از زیر حوضه رودخانه جراحی در جنوب استان خوزستان انجام شده است، که به بررسی تاثیر عناصر اقلیمی بر آبدهی رودخانه در منطقه می پردازد. بر همین اساس در این تحقیق اقدام به بررسی نوسانات عناصر اقلیمی (با تاکید بر دما و بارش) و وضعیت هیدرولوژیکی منطقه تحت آزمون ناپارامتری من- کندال و تخمینگر سن در نرم افزار MAKESENS شده است. به منظور نیل به اهداف تحقیق، نوسانات دما و بارش برای دوره آماری سی ساله (1392-1362) بررسی و مشخص شد که روند نوسانات دما در منطقه صعودی بوده و آماره من- کندال در حدود 2.21 و مقدار نمایه تخمینگر سن 0.3 بوده است، که هر دو در سطح 95 درصد معنی دار بوده است. به طورکلی نوسانات بارش در منطقه روند منفی داشته که این امر نشان دهنده کاهش نزولات جوی در منطقه است. هر چند که این نوسانات تحت هیچکدام از روش های ناپارامتری بررسی شده معنی دار نبوده اند. نوسانات دبی در همه ایستگاه های مورد مطالعه روند نزولی داشته است، که این روندها برای آزمون آماره من- کندال به طور متوسط در حدود -2.4 و برای نمایه تخمینگر سن در حدود -1.22 بوده است و در سطوح 95 و 99 درصد معنی دار بوده اند. بر اساس نتایج این تحقیق می توان گفت روند افزایشی نوسانات دما در منطقه و همچنین روند کاهشی میزان بارندگی در این دوره بر کاهش دبی رودخانه تا حدود زیادی تاثیر گذاشته است.

وندالیسم تخریب آگاهانه، ارادی و خود خواسته اموال، تاسیسات و متعلقات عمومی شهر است. شهرهای امروزی به موازات افزایش و گسترش جمعیت و فضاهای کالبدی با انواع مشکلات و آسیب های شهری روبرو هستند که در مجموع، این اجتماعات را از لحاظ سلامت محیط و احساس امنیت تهدید می کنند که از جمله این مسائل، رفتارهای وندالیستی در سطح شهر می باشد. با توجه به این شرایط ضرورت توجه به این که معضل اجتماعی گریبانگیر فضاهای عمومی شهرهای کشور شده است، از اهمیتی ویژه برخوردار است.متعاقب موضوع فضاهای عمومی شهر اردبیل که در معرض رفت و آمد افراد جوان قرار دارند نیز با چنین مسائل و مشکلاتی روبرو هستند. هدف اصلی از این تحقیق شناخت ویژگیهای فضای کالبدی در بروز رفتارهای وندالیستی در دو شهرک مورد مطالعه شهر اردبیل می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و روش تحلیل داده ها، توصیفی- تحلیلی است. مرحله اول تحقیق شامل گزینش شاخص ها و جمع آوری داده های کالبدی و فیزیکی دو شهرک مورد مطالعه موثر در ایجاد و گسترش پدیده وندالیسم از جمله نوع کاربری اراضی شهری، تراکم جمعیت، میزان دسترسی به تاسیسات قابل تخریب و میزان خلوت و باز بودن فضاهای شهری است، می باشد.مرحله دوم نیز شامل تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده و تهیه نقشه ها و همپوشانی آنها از طریق نرم افزار GIS به منظور شناسائی مناطق مستعد برای ایجاد این آسیب اجتماعی است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی پهنه بندی این دو شهرک از لحاظ میزان تاثیرپذیری از پدیده وندالیسم نشان می دهد که میزان آسیب پذیری شهرک کوثر بیشتر از شهرک کارشناسان می باشد.چراکه میزان فضاهای باز و خلوت با کاربری زمین های بایر شهری و فضای سبز در شهرک کوثر بیشتر است. همچنین تراکم ساختمانی و جمعیتی در شهرک کارشناسان بالاتر از شهرک کوثر می باشد. از عوامل مهم دیگر می توان به وجود مجتمع تفریحی و توریستی شورابیل در شهرک کوثر اشاره کرد که شرایط مناسبی برای وقوع این پدیده ایجاد کرده است.

آب یکی از زیرساختهای اصلی توسعه در بخش های مختلف اقتصادی اجتماعی کشورها محسوب می شود. روند افزایش جمعیت و نیاز به آب برای تامین غذای بشر، محدودیت ذاتی منابع آب به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، بهره برداری بی رویه از منابع آبی و فقدان مدیریت صحیح سبب شده است کمبود آب به تدریج بحران ها و چالش های مختلفی را بوجود آورد. به عنوان نمونه در سال های اخیر تنش بر سر آب رودخانه افین در منطقه قاینات خراسان جنوبی افزایش پیدا کرده است که در این تحقیق بررسی می شود.این تحقیق از نوع مطالعات موردی است که اطلاعات و داده های آن علاوه بر منابع کتابخانه ای و الکترونیکی، از طریق اسناد و مدارک مرتبط، مصاحبه با کارشناسان، مسوولین و نیز افراد بومی به دست آمده است. نتایج حاصله نشان می دهد افزایش سطح زیر کشت باغات در منطقه و افزایش جمعیت از یک طرف، و کاهش منابع آبی به دلیل خشکسالی های اخیر و استفاده های نادرست و بی رویه از سوی دیگر، باعث کاهش سهم هر فرد از آب های قابل مصرف و افزایش تقاضا برای آب و بروز اختلافات در منطقه شده است.

امروزه با استفاده از برنامه های جامع مدیریت بحران و با اجرای طرح های کاربردی پدافند غیرعامل قبل، می توان شدت گستردگی خسارات و تلفات ناشی از این گونه خطرات را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد. از مهمترین این تمهیدات به کارگیری اصول پدافند غیرعامل جهت کاهش خطرپذیری است، همچنین به کار بستن این تدابیر می تواند جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات طبیعی و انسان ساز مفید واقع شود. از طرفی سرزمین ما ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی همواره در معرض انواع خطرات طبیعی و تهدیدات انسان ساز (جنگ) قرار داشته است و تلفات انسانی و خسارات مالی سنگین متحمل شده است. از این رو و با توجه به اهمیت تحقیق، هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی آسیب پذیری تاسیسات شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر گرگان است که بدین منظور از روش توصیفی تحلیلی و پیمایش میدانی و متعاقب آن پهنه بندی و همپوشانی لایه های اطلاعاتی (IndexOverlay) در نرم افزار تحلیل فضایی GIS استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از 5 معیار دسترسی به راه، تراکم جمعیتی، پراکندگی مراکز پلیس 10+، تراکم ساختمانی و توزیع فضایی تاسیسات حیاتی و حساس شهر گرگان و پهنه بندی آنها و در نهایت، با استفاده از همپوشانی لایه های تهیه شده، مشخص گردید که قسمت شمال غربی شهر گرگان به دلیل تمرکز بالای تاسیسات حیاتی نظیر شرکت توزیع برق استان، شرکت پخش ملی فراورده های نفتی و شرکت آب منطقه ای از آسیب پذیری بیشتری برخوردار است که نیازمند تدابیر برنامه ریزی شده بیشتری در چارچوب پدافند غیرعامل می باشد.

هر سایت پروازی متاثر از عوامل جغرافیایی اقلیمی و توپوگرافی منطقه قابل بهره برداری خواهد بود. هدف از این پژوهش شناخت استانداردهای سایت های پرواز تفریحی، بررسی عوامل تاثیرگذار و تاثیرپذیر در پروازهای تفریحی، شناسایی مکان های مناسب سایت پرواز تفریحی در استان اصفهان می باشد.روش مورد استفاده در این تحقیق، به منظور مکان یابی سایت های پرواز تفریحی در استان اصفهان، ابزار و تکنیک های دیمیتل، بولین و نرم افزار GIS است. نتایج نشان می دهد مهمترین عامل ها به ترتیب، جهت شیب زمین، شیب زمین و توپوگرافی می باشد که هرسه پارامترهای فیزیکی می باشند و در رتبه بعد سرعت باد غالب و جهت وزش باد می باشد. سرعت باد غالب جهت وزش باد غالب، جهت شیب زمین توپوگرافی، شیب زمین و حریم هوایی جزء پارامترهای تاثیرگذار می باشد نقشه مکان های مناسب برای سایت پرواز تفریحی در استان اصفهان نشان می دهد پراکندگی سایت های مناسب در مناطق غربی بیشتر است.

از مهم ترین موضوعات زیست محیطی مطرح در برهه کنونی، بحران آب و چالش های امنیتی ناشی از آن است. آب سر منشاء تولید، تلاش و تمدن است و حیات و ممات انسان به بود و نبود آن وابسته است. در شرایطی که کشمکش بر سر منابع آب به طور فزاینده موجب تشنج در روابط بین دولت هاست، توجه روزافزون به مباحث رودخانه های مرزی، اهمیت فزاینده ای پیدا می کند و ما شاهد فزونی مشاجرات هیدروپلیتیک میان کشورها هستیم. ایران نیز به واسطه داشتن رودهای مرزی مشترک از این قاعده مستثنی نیست. در این میان رودخانه هریرود ازجمله رودهای مشترک ایران، افغانستان و ترکمنستان است که از افغانستان سرچشمه می گیرد. این رود مهم ترین منبع تامین کننده آب منطقه شمال شرق کشور است.از آنجا که دسترسی پایدار به منابع آبی به عنوان سرمایه ای ملی، تحت تاثیر مولفه های متعددی همچون شرایط جغرافیایی، اقلیم و آب و هوا، شرایط زمین شناختی و توپوگرافی، طرح های توسعه و طرح های فنی مدیریت و انتقال منابع آب، مسائل سیاسی اجتماعی و فرهنگ استفاده از آب، نوع معیشت و اقتصاد، سیاست های ملی و کلان دولتها و... است، لذا مستلزم داشتن نگاهی جامع، سیستمی و میان رشته ای است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با تاکید بر مسائل جغرافیایی و سیاسی و با استفاده از چارچوب نظری مکتب کپنهاگ که مهم ترین و جامع ترین کار علمی را در تعریف و تبیین مفهوم امنیت به مثابه یک موضوع بین رشته ای و فراگیر ارائه داده است، در پی پاسخ به این سوال است که آیا تحولات هیدروپلیتیک مرزی و بهره برداری از سد سلما در افغانستان، می تواند چالشی برای امنیت زیست محیطی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران باشد؟ و در صورت ایجاد چالش، رویکردها و راهکارهای مدیریت مطلوب آن چیست؟یافته های حاصل از تحقیق حاکی از آن است که با توجه به موقعیت بالادستی سد سلما با در نظر گرفتن فاکتور فصلی بودن آب هریرود، می تواند موضوع امنیت زیست محیطی باشد و از منظر امنیت ملی، با توجه به چشم انداز وابستگی شهرهای بزرگ منطقه شمال شرقی کشور به منابع آب این رود و بالا بودن ریسک امنیت آبی کشور، می تواند چالش زا باشد. در جهت مدیریت مطلوب چالش مذکور، داشتن نگاه سیستمی، در قالب رویکردهای حقوقی، اقتصادی و سیاسی ضروری می باشد و به طور خاص غیرامنیتی ساختن آن در سیاست های اعلامی و امنیتی دانستن آن در سیاست های اعمالی ضروری است.

در دهه های اخیر، گردشگری با رشد فزاینده ای مواجه بوده است، در این میان طبیعت گردی به دلیل مشغله های گریبان گیر هر چه بیشتر مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. ژئومورفوتوریسم به عنوان یکی از شاخه های رشته طبیعت گردی با تاکید بر چشم اندازهای ژئومورفولوژیکی، سعی در جذب هر بیشتر گردشگران دارد. بسیاری از کشورها از این امکانات بالقوه جهت درآمدزایی استفاده می کنند.منطقه کوهستانی طالقان با طبیعت زیبا به همراه سد آن که نشستگاه آن در دره ناودیسی در کنار لندفرم های متنوع قرار گرفته، شرایط و ظرفیت ژئومرفوسایت را در این منطقه ایجاد کرده است. در این تحقیق تلاش شده با روش کومانسکو، لندفرم های منطقه ارزیابی شود.نتایج این بخش از تحقیق نشان می دهد، لندفرم های گردنه ابراهیم آباد با کسب امتیاز 17.2 بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. در مرحله بعدی، منطقه از نظر ژئومورفوتوریستی پایدار با دو بعد طبیعی و انسانی توانمندی و ظرفیت سنجی شد. نتایج نشان می دهد، میانگین ظرفیت سنجی معادل 6.5 می باشد که نشان دهنده شرایط نسبتا مناسب برای ژئومورفوسایت پایدار است، اما از سودی دیگر، ضرورت برنامه ریزی در منطقه بیشتر احساس می شود.

کشور ایران به علت موقعیت لرزه خیزی و قرارگیری بر روی کمربند زلزله، در برابر این پدیده بسیار آسیب پذیر می باشد، بسیاری از شهرهای کشور، بر روی گسل های فعال قرار گرفته اند. عدم توجه و برنامه ریزی صحیح در این خصوص، تراکم جمعیت بالا و نحوه نامناسب پراکنش جمعیت در هنگام وقوع زلزله باعث افزایش خسارات جانی و مال می گردد. نقشه های پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله، ابزار کارآمدی برای مدیران جهت کاهش خطرات و تلفات ناشی از حوادث و به ویژه زلزله می باشند. با آگاهی از میزان آسیب پذیری و پتانسیل تخریب مناطق، به خصوص سکونتگاه ها می توان پیش بینی های لازم جهت کاهش اثرات تخریب را مدنظر قرار دارد. شهرستان طارم از شهرستان های استان زنجان و از مناطق زلزله خیز کشور می باشد. هیچ تردیدی وجود ندارد که بخش هایی از پهنه محدوده مورد مطالعه از نظر زمین ساختی فعال و پویا ست. هدف مقاله پهنه بندی مناطق با آسیب پذیری بالا در راستای مدیریت بحران و برنامه ریزی کاربری اراضی و کاهش اثرات زلزله در نواحی با آسیب پذیری بالاست. در این تحقیق با استفاده از داده های حاصل از مطالعات میدانی و اسناد و مدارک کتابخانه ای اطلاعات موردنیاز جمع آوری و به منظور پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله از نقشه های معیار از جمله: نقشه های فاصله از گسله ها، فاصله از زمین لغزش ها، زمین شناسی، شیب و کاربری زمین استفاده شد و پس از ساخت و تجزیه تحلیل لایه های اطلاعاتی در محیط نرم افزار Arc GIS از توابع عضویت فازی برای ارزیابی استفاده شد. لایه های فازی استاندارد شده در محیط GIS با عملگر گامای فازی تلفیق شدند و نقشه پهنه بندی آسیب پذیری تولید شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد حدود 45 درصد محدوده در بخش های شمالی و شرقی در پهنه ای با آسیب پذیری بسیار زیاد و زیاد، و حدود 40 درصد مساحت محدوده در پهنه با آسیب پذیری بسیار کم و کم قرار دارد.

هدف مقاله حاضر بررسی ارتباط امنیت، دلبستگی به مکان با مولفه های اقتصادی شهر است. استراتژی تحقیق از نوع همبستگی مبتنی بر تحلیل محتوا بوده و به منظور جمع آوری داده های حاصل از مطالعات میدانی از فن پرسشنامه استفاده شده است. همچنین جامعه آماری تحقیق شهر قم می باشد.نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که امنیت بر اقتصاد شهری اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد. بین دلبستگی به مکان و اقتصاد شهری رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین میان امنیت و دلبستگی به مکان رابطه مستقیم وجود داشته و 25 درصد واریانس راهبردهای دلبستگی به مکان را پیش بینی می کند. یافته های دیگر تحقیق حاکی از آن دارد که در میان مولفه های سنجیده شده تاثیرگذارترین مولفه امنیت، کیفیات بصری (0.98)، دلبستگی به مکان، زمان (0.80)، و اقتصادشهری، حمل و نقل و دسترسی (0.64) می باشد.

این مقاله به سنجش سطح پایداری در جوامع کوچک محلی (محله های شهری) در ﺑﻬﺮهﺑﺮداری و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊﻃﺒﯿﻌﯽ، اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ می پردازد ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎ ﯾﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﻠﻪای در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ و آﯾﻨﺪه از ﺳﻄﻮح ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺳﻼﻣﺖ، زﻧﺪﮔﯽﻣﻄﻠﻮب، اﻣﻨﯿﺖ، ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽﻣﯿﺎن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﭘﻮﯾﺎﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ، به این منظور، دراین مقاله دو محله از محله های بالا و پایین شهر بابل به عنوان نمونه انتخاب شدند تا به این سوال پاسخ داده شود که محله های تندست و سیاه تلی به لحاظ شاخص های توسعه پایدار (شاخص های منتخب این تحقیق) در چه وضعیتی قرار دارند و چه تفاوت هایی بین آنها وجود دارد؟ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪﻣﺎﻫﻴﺖﭘﮋوﻫﺶ و اﻫﺪاف در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه، روش ﺗﺤﻘﻴﻖ در این پژوهش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ با هدف کاربردی اﺳﺖ که پس از ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﻛﻪﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ محقق ﺳﺎﺧﺘﻪ صورت می گیرد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن های آﻣﺎری (آزمون T تک نمونه ای) در فضای نرم افزار SPSS، کار تجزیه و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده های جمع آوری شده انجام می گیرد.نتایج بررسی ها نشان می دهد که بین محله های شهری مورد مطالعه، به لحاظ شاخص های توسعه پایدار، تفاوت های چشمگیری وجود دارد، به طوری که محله سیاه تلی به لحاظ شاخص های پایداری در وضعیت ناپایدار و محله تندست بجز در شاخص های اجتماعی که ناپایدار بوده در سایر شاخص ها پایدار بوده است.

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی اثرات اجتماعی بهسازی بافت فرسوده محلات شهری در محدوده امام زاده یحیی شهر ساری می باشد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. به منظور شناخت وضعیت ساختار کالبدی- محیطی و همچنین معیارهای اصلی سنجش کیفیت زندگی در محله امام زاده یحیی از روش میدانی بهره گرفته شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه، فیش برداری و پرسشنامه بوده و جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنین محدوده محدوده امام زاده یحیی واقع در شهر ساری می باشد که بر اساس سرشماری سال 1395 دارای 965 نفر جمعیت می باشد، که تعداد 240 نفر از سرپرستان خانوار با استفاده از فرمول کوکران و 30 نفر از کارشناسان و متخصصان شهری به طور تصادفی انتخاب شده اند. در تجزیه و تحلیل این پژوهش برای بررسی تشخیص مطلوبیت مولفه ها و گویه ها از آزمون تی تک نمونه ای و جهت بررسی رابطه بین مولفه های کیفیت زندگی و خدمات عمومی از ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون رگرسیون استفاده شده است. یافته های حاصل از این تحقیق نشان داده است که بهسازی بافت فرسوده موجب افزایش کیفیت زندگی شهروندان، سهولت دسترسی به خدمات عمومی و رضایت شهروندان محدوده امام زاده یحیی از روند طرح بهسازی شده است.

فرآیند توسعه پایدار در برگیرنده کیفیت اقتصادی، اجتماعی و سرمایه محلی است که اجتماع های محلی را به تولید و بازساخت زندگی هدفمند برای تحقق ابعاد پایداری هدایت می کند. یعنی به عبارتی دیگر، محله های شهری به مثابه کوچکترین واحد سازمان فضایی شهر، در پایداری شهری نقش اساسی ایفا می کنند. هدف پژوهش حاضر تحلیل پایداری محله های شهرکرمان با تاکید برعملکرد مسوولین محلی می باشد. نوع تحقیق با توجه به هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی و تحلیلی است. اطلاعات و داده های موردنیاز با استفاده از روش های اسنادی و میدانی (پرسشنامه) در راستای شاخص های تحقیق جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل 150 نفر از ساکنین شش محله شهرکرمان که هر محله 25 نفر از ساکنین به طور تصادفی با استفاده از تکنیک دلفی انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS، آزمون کلموگروف اسمیرنوف و آزمون همبستگی پیرسون و همچنین از مدل آنتروپی برای وزن دهی و از مدل VIKOR برای رتبه بندی محلات شهرکرمان استفاده شده است. یافته های تحقیق با توجه به آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که شش محله شهرکرمان از لحاظ پایداری محلات با تاکید بر عملکرد مسوولین محلی رابطه معناداری بین آنها وجود دارند. درنهایت، بر اساس تکنیک رتبه بندی ویکور، به ترتیب محله (محله شهر)، محله (شیخ احمد کافی شمالی)، محله (بداغ آباد)، محله (خیابان سرباز)، محله (شهرک شهرداری) و محله (شهرک شهیدرجایی فاز2) رتبه بندی شده اند. به طورکلی می توان گفت که بر اساس شاخص پژوهش (اجتماعی، اقتصادی، دسترسی به خدمات، امنیت و رضایت از عملکرد مسوولین)، محله (محله شهر) وضعیت مطلوب تری از لحاظ پایداری محلات دارد.

امروزه مخاطرات زیست محیطی و از جمله ریزگردها دیگر تنها بحران طبیعی نیستند بلکه، می تواند طیفی از تبعات و بحران های امنیتی را بدنبال داشته باشد. چالش های عمده نظیر انهدام محیط زیست و گسترش بیابانها، نطفه آشوب های سیاسی و اجتماعی در آینده محسوب خواهند شد. از این پس، مسائل زیست محیطی و مساله ریزگردها در جریان تحولات اجتماعی و سیاسی وارد شده و این امکان را دارد که در اندازه مسائل امنیتی و اجتماعی نمود یابد. بر این اساس و با توجه به اهمیت پژوهش، در بعد مسائل جغرافیای سیاسی و امنیت در کشور، پژوهش حاضر، با هدف بررسی ریزگردها و رابطه آن با امنیت اجتماعی در شهر اهواز صورت گرفته است. روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد و جهت نشان دادن رابطه بین متغییرهای پژوهش از مدل ها و آزمون های آماری و مدل تحلیل مسیر استفاده شده است. بدین منظور پرسشنامه محقق ساخته تدوین شده، و جمع آوری داده ها از این طریق حاصل شد. با توجه به یافته های پژوهش می توان اینگونه استنتاج کرد که میزان احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان شهر اهواز پایین می باشد و بیشترین ارتباط عدم معنادار بین وضعیت تحصیلی شهروندان و میزان احساس امنیت در آنها می باشد. همچنین نتایج بدست آمده از جدول و دیاگرام تحلیل مسیر نشان دهنده بیشترین تاثیرگذاری متغیر مهاجرت به عنوان متغیر مستقل بر امنیت اجتماعی می باشد. به طوری امروزه شاهد مهاجرت نخبگان از استان خوزستان و شهر اهواز می باشیم.

اقتصاد شهری و نقش آن در رشد اقتصادی، ارتباط آن با دیگر بخش ها و فعالیت های اقتصادی، مطالعه اقتصاد شهری و رابطه آن با رشد اقتصادی را از اهمیت ویژه ای برخوردار ساخته است. در این مطالعه با استفاده از روش خودرگرسیون برداری با وقفه های توزیعی و داده های فصلی اقتصاد ایران، اثرات تغییرات اقتصاد شهری در بخش مسکونی و غیرمسکونی بر رشد اقتصادی و تخمین اثرات نهایی، کشش ها و تجزیه سهم متغیرها به عنوان منبع ایجاد رشد اقتصادی بررسی شده است، بر اساس نتایج این مطالعه رابطه مثبت و معنی داری بین رشد اقتصادی و رشد بخش مسکونی و غیرمسکونی در ایران وجود داشته است، در دوره های زمانی کوتاه مدت و بلندمدت به ترتیب رشد اقتصادی نسبت به رشد بخش غیرمسکونی، نیروی کار، رشد بخش مسکونی و مخارج دولت بیشترین کشش را نشان داده اند و در بلندمدت رشد مولفه های اقتصاد شهری اثرات مثبتی بر رشد اقتصادی در ایران داشته است.