جغرافیا
سال:1394 | دوره:13 | شماره:47 |تعداد مقالات:19

امروزه اهمیت طراحی معماری همساز با اقلیم و لزوم توجه به آن برکسی پوشیده نیست. این موضوع که نتایج مهمی از جمله صرفه جویی در مصرف انرژی و هماهنگی هرچه بیشتر انسان با طبیعت و نزدیک شدن به معماری پایدار را در پی دارد، در تمام جهان مورد توجه می باشد. در کشور ما نیز هماهنگی معماری با خصوصیات آب و هوایی هر منطقه از دیرباز مورد توجه بوده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و شناخت راهکارها و ترفندهایی است که در خانه های تاریخی مناطق کوهستانی و سرد برای سازگاری با اقلیم مورد استفاده قرار گرفته و تاثیری که اقلیم در عناصر معماری مسکونی گذاشته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و جامعه نمونه مورد مطالعه خانه های تاریخی شهر اردبیل می باشد. تاکنون پژوهش های زیادی در مورد معماری تاریخی اقلیمی گرم و خشک و کویری در ایران انجام گرفته ولی در مورد اقلیم کوهستانی سرد و خیلی سرد و معماری بومی مناطق دارای این اقلیم ها، کمتر مطالعه و پژوهش انجام گرفته است. با توجه به اینکه در معماری امروز شهرهای ایران، جای خالی توجه به طراحی اقلیمی مشهود و محسوس می باشد، امید است در پژوهش های آینده با شناخت بیشتر معماری بومی همساز با اقلیم، به ارائه راهکارهایی برای به کارگیری تجارب گذشتگان در معماری امروز برسیم.

با عنایت به تنوع ویژگی های محیط طبیعی، وسعت سرزمین و مرزهای آن و نیز همسایگان متعدد، جمهوری اسلامی ایران کشوری است که از نظر خصوصیات و امکانات فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی و سیاسی- هم به لحاظ درونی و هم بیرونی- با شرایط متنوعی روبرو است. این شرایط ویژه بلحاظ توسعه و امنیت، نه تنها فرصت هایی را پیش رو قرار می دهد، اما در عین حال زمینه ساز پاره ای دل مشغولی های جدی بوده است. شناسایی این خصوصیات و جستجوی راهکارها و راهبردهایی متناسب برای بهره گیری از فرصت ها و رفع و تعدیل محدودیت ها در راستای توسعه و امنیت سرزمین در سطح محلی، منطقه ای و ملی الزامی جلوه می کند. بروز عینی دو ویژگی اصلی مناطق مرزی سرزمین، یعنی وسعت و تنوع- را می توان در خصوصیات زیر جستجو نمود:الف. تنوع محیطی- اکولوژیک مناطق مرزی به لحاظ عوامل و عناصر محیطی- اکولوژیک؛ب. تنوع بستر تاریخی- فرهنگی و خصوصیات اجتماعی و اقتصادی- سیاسی؛ج. تنوع موقعیت محلی و منطقه ای نواحی مرزی و مرزها (به ویژه با توجه به کشورهای همجوار)؛ ود. الزامات و اقتضائات متفاوت منطقه ای و برخورداری از درجات متفاوت توسعه یافتگی، به لحاظ شاخص های محلی، منطقه ای و ملی توسعه.افزون بر این، عرصه های شهری و روستایی نواحی مرزی، اگرچه به طور کلی زیر تاثیر روندهای حاکم بر شهرها و روستاهای کل کشور و برخی خصوصیات عمومی آنها قرار دارند، از بسیاری جنبه های دیگر با سکونتگاه های داخلی- چه به لحاظ بافت و ساختار و چه از نظر فعالیت ها و روابط فضایی- متفاوت هستند. چنین وضعیتی در شرایط نامتناسب اجتماعی- اقتصادی و ناکارآمدی ساختاری- کارکردی سکونتگاه ها، می تواند به شکل گیری فعالیت ها و روابط نامتعارف دامن بزند. این گونه خصوصیات عرصه های سکونتگاهی در نواحی مرزی، ابعاد متنوع و پیچیده ای به خود می گیرند که قاعدتا ضرورت دستیابی به توسعه و امنیت را دوچندان می سازند.این مقاله کوشش دارد تا با بررسی اهمیت و جایگاه عرصه های سکونتگاهی مناطق مرزی، بر پیوستگی توسعه و امنیت در این گونه تاکید ورزد. روش شناسی این مقاله بلحاظ نظری بر ضرورت اتخاذ برنامه ریزی فضایی و رویکرد توسعه یکپارچه بوده است.

در این پژوهش محله استادسرای شهر رشت از دید شاخص های کالبدی مورد تحلیل قرار گرفته است. برای گردآوری داده های موردنیاز تحقیق، منابع اطلاعات مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. بخش اصلی داده های تحقیق به منظور تحلیل احساس امنیت در محیط کالبدی شهر در چارچوب شاخص های تعریف شده، از طریق مشاهده و برداشت میدانی در محله استادسرا صورت گرفته است. هدف این تحقیق تحلیلی بر سلسله مراتب امنیت بافت قدیمی و جدید محله استادسرای رشت از دید شاخص های کالبدی است.روش این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش شناسی توصیفی- تحلیلی می باشد.به منظور تحلیل و بررسی امنیت در شهر رشت از مجموعه شاخص هایی بهره گرفته شده است که به نحوی ویژگی های کالبدی و طراحی محلات را به تصویر می کشد. این شاخص ها شامل: کیفیت معابر، پوشش گیاهی، کیفیت ابنیه، روشنایی، مبلمان شهری، فشردگی بافت و در نهایت، باز یا بسته بودن فضا می شود. به منظور تحلیل و تبیین امنیت در فضای کالبدی از یک مقیاس 0 و 1 استفاده شده است.

ادغام یا الحاق روند قانونی است که به شهرداری ها اجازه می دهد تا زمین های محدوده شهری خود را افزایش دهند. اغلب، آنچه در این فرایند مورد غفلت برنامه ریزان قرار گرفته، سنجش پیامدهای زیست محیطی است. با توجه به اینکه، پیامدهای زیست محیطی با آثار تخریبی بازگشت ناپذیر همراه بوده است، توجه برنامه ریزان به آن را، امری ضروری می سازد. هدف این مقاله، تحلیل پیامدهای زیست محیطی الحاق روستاها در منطقه 18 شهرداری تهران است. این پژوهش، بر اساس هدف بنیادی- کاربردی و روش؛ توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه، شهروندان و مسوولان نواحی 5 گانه منطقه 18 هستند. حجم نمونه بر اساس فرمول کرکران 400 خانوار (از شهروندان) برآورد شد. نتایج پژوهش نشان می دهد تغییر کاربری، رشد صنعت، رشد جمعیت و سوداگری زمین سبب بروز پیامدهای زیست محیطی (نظیر آلودگی آب، هوا، فرونشست، بیماری و ترافیک)، اقتصادی (نظیر کاهش فعالیت های کشاورزی، افزایش کارخانه ها و صنایع مبلمان و اشتغال های کاذب)، اجتماعی (نظیر مهاجرپذیری، کاهش حس مکان، کاهش نرخ سواد در مردان) و کالبدی (نظیر تداخل کاربری های صنعتی و مسکونی، کاهش اراضی کشاورزی، افزایش واحدهای مسکونی) شده اند. این پیامدها، توازن و تعادل محیطی را که مبتنی بر ظرفیت های بوم شناختی شکل گرفته بود، برهم زده است. به طوری که، توسعه محدوده را با ناپایداری روبرو ساخته است.

باد نعمت خدادادی و به عنوان یکی از مظاهر انرژی های نو، برای جایگزین شدن سوخت های فسیلی از جایگاه ویژه ای طی سال های اخیر برای محققان برخوردار بوده است. استان سمنان با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود شرایط مناسب را برای انجام پژوهش در این زمینه داراست. هدف از این پژوهش توان سنجی استفاده از باد با رویکرد اقلیمی به منظور راه اندازی نیروگاه های بادی در منطقه سمنان می باشد. روش تحقیق ابتدا. برای فازی سازی معیارها نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایه ها (سرعت باد، سرعت باد غالب، فشار، دما، شیب، ارتفاع، مناطق حفاظت شده، کاربری اراضی...) بر اساس درجه بندی عضویت آن ها در محدوده صفر الی یک در نرم افزار ادریسی مشخص گردید. سپس با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن دهی به لایه ها انتخاب و به کمک نرم افزار Expert choice پیاده سازی گردید. سپس از نرم افزار ArcGIS، به منظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایه ها استفاده شد و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استان سمنان، از نظر قابلیت احداث نیروگاه بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم گردیدند. نتایج نشان داد مناطق با درجه عالی جهت احداث نیروگاه بادی در منطقه شامل محدوده شمال در ایستگاه دامغان با مساحتی بالغ بر 343301.70 هکتار یا 3.54 درصد قرار دارد. علاوه بر این، مناطق با درجه خوب با مساحتی بالغ بر 2279250.32 هکتار یا 23.43 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه، شامل ایستگاه های بیارجمند، جنوب غربی شاهرود (ایستگاه نماینده: شاهرود)، دامغان و شمال گرمسار (ایستگاه نماینده: گرمسار) می باشد.

یکی از مهمترین دغدغه های برنامه ریزان شهری، تامین حداکثر رضایتمندی شهروندان است. موضوع رضایتمندی ساکنین یک شهر بعنوان پایه و اساس پیامدهایی چون حس تعلق به مکان، هویت، مشارکت فعال، پیوستگی اجتماعی و... به عنوان هدف بنیادین برنامه ریزی شهری، از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. هدف اصلی از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل جایگاه شهروندی در الگوهای برنامه ریزی شهری و شاخص های شهروندی در دو بخش حقوق و وظایف می باشد. نوع و روش تحقیق ترکیبی (پیمایشی، همبستگی و اسنادی و...) با بهره گیری از آزمون های آماری از جمله (آزمون T و آزمون فریدمن) بوده و از ابزار اندازه گیری پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات از میان 100 نفر متخصصان و کارشناسان که به روش نمونه گیری خوشه ای توام با تصادفی ساده انتخاب شده بود، استفاده گردیده است. در بررسی الگوهای برنامه ریزی شهری، نتایج نشان می دهد که اگر چه هر الگویی بر گروهی و دسته ای از شهروندی تاکید دارند، ولی بستری برای حضور و مشارکت شهروندان به معنای عام را فراهم نمی آورند و مشارکت برای گروه های برگزیده ای از مردم فراهم می شود و بیش از آن که در جهت منافع جمعی باشد در جهت منافع گروهی و طبقاتی عمل می کند. همچنین در بررسی شاخص های شهروندی در بخش حقوق؛ موضوع مشارکت (8.13)، عدالت (7.45)، امنیت (7.27)، دارای بیشترین تاثیر در شاخص های مورد بررسی می باشد، و نیز در بخش تعهدات و وظایف؛ شاخص های قانون مداری و پذیرش منافع عمومی با ضریب (3.27) از جایگاه و اهمیت بالاتری برخوردار می باشد.

هدف این مقاله عوامل بهبود امنیت اجتماعی از دیدگاه روستاییان شهرستان شهرستان می باشد. در مرحله نخست، عوامل بهبود امنیت اجتماعی در محدوده مورد مطالعه، از دیدگاه نخبگان محلی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد شناسایی قرار گرفت. برای نیل به این مقصود، با 35 نفر از ساکنان منطقه مورد مطالعه که دارای تحصیلات دانشگاهی با حداقل مدرک تحصیلی فوق دیپلم بودند، مصاحبه های جداگانه ای به عمل آمد. در مرحله دوم تحقیق، برای شناخت و تحلیل دیدگاه اجتماعات روستایی و میزان توافق نظری آنها با نتایج مرحله نخست، 31 علت شناسایی شده مبنای طراحی پرسش نامه به روش لیکرت، قرار گرفت. گفتنی است جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش، شامل کل روستاییان بالای 15 سال ساکن در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر می باشد (N=90359)، که از این میان تعداد 383 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد 30 پرسش نامه صورت گرفت و با داده های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS، پایایی بخش های مختلف پرسش نامه تحقیق 0.75 الی 0.77 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل تحلیل عاملی استفاده شد و نتایج این مدل نشان داد مهم ترین عوامل بهبود امنیت اجتماعی از دیدگاه روستاییان در منطقه مورد مطالعه شامل چهار مولفه (بهبود شاخص های رفاه اقتصادی و اقدام مداخله ای دولت، تقویت سرمایه اجتماعی و ظرفیت های شناختی، تحقق عدالت اجتماعی و پایبندی به ارزش ها و تعلقات مکانی و آرامش روحی و روانی) است که مقدار واریانس و واریانس تجمعی تبیین شده توسط این شش عامل 61.01 می باشد. و در نهایت، بر اساس نتایج تحقیق پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.

پیشرفت و صنعتی شدن جوامع بشری در قرن گذشته باعث تشدید غلظت گازهای گلخانه ای و تغییرات در آب و هوای نقاط مختلف کره زمین شده است. نماد این تغییرات اقلیمی، در تغییر مقادیر طولانی مدت پارامترهای هواشناسی می باشد.خشکسالی ها پدیده های حدی هیدرولوژیکی هستند که با فقدان طولانی مدت بارندگی در یک منطقه وسیع مشخص می شوند و در هر وضعیت اقلیمی ممکن است رخ دهند. این پدیده اثرات قابل توجهی بر اقتصاد محیط زیست و منابع آب دارد. از این رو، بررسی تاثیرات اقلیمی بر خشکسالی می تواند نقش مهمی در برنامه ریزی و مدیریت سیستم های منابع آب، به ویژه در یک دوره خشک آب و هوایی داشته باشد. توجه به پدیده تغییر اقلیم و تاثیر آن بر منابع آب از اهمیت بالائی برخوردار می باشد که در کشورمان کمتر به آن پرداخته شده است. در این تحقیق به شناسائی اثرات تغییرات اقلیمی بر الگوی توزیع زمانی و مکانی خشکسالی با رویکرد پویائی سیستم پرداخته شده است که به بررسی همزمان چندین عامل و ارتباط دوگانه تغییرات اقلیمی با روندهای زمانی و مکانی خشکسالی پرداخته است.

تنوع و ظرفیت بسیار بالای عوامل مکانی و فضایی در محیط شهری باعث تنوع زیاد شاخص های ضروری برای احراز خلاقیت در مناطق شهری می شود. با شاخص سازی می توان قابلیت ها و پتانسیل های ارتقاء خلاقیت در شهرها که عاملی برای خلق نوآوری در استعداد فرهنگی و اقتصادی شهرهاست مورد ارزیابی قرار داد. تعیین شاخص های مکانی برای شهر خلاق بر اساس فرهنگ ایرانی اسلامی از اولین گام ها برای معرفی شهر خلاق ایرانی اسلامی است. در این مقاله، به روش میدانی بر اساس تدوین پرسشنامه CVR و CVI تلاش شد با نظرسنجی از خبرگان و متخصصین حوزه مطالعات شهر خلاق و شهر ایرانی اسلامی نسبت به ارزیابی و تحلیل محتوای شاخص های مکانی اثرگذار در ایجاد خلاقیت شهری در حوزه های مختلف برنامه ریزی شهری اقدام شود. بعد از تجزیه و تحلیل پرسشنامه های جمع آوری شده از تعداد 97 زیرشاخص 14 مورد به علت عدم احراز نسبت روایی محتوایی حذف و 83 زیرشاخص در قالب 11 شاخص مورد تایید قرار گرفت. همچنین اهمیت و نقش شاخص های مکانی و فضایی در رشد خلاقیت شهر ایرانی اسلامی محرز گردید.

بررسی نحوه چیدمان مکانی و شدت توسعه مناطق سکونتگاهی در مقیاس های منطقه ای و ملی یکی از ارکان اصلی برای تصمیم گیری در مورد زمین است و اطلاعات مهمی در خصوص نوع و شدت توسعه و تقابل دوسویه شهر و روستا فرآهم می کند. از این رو در مطالعه حاضر با به کارگیری مجموعه ای از فنون شامل تکنیک های سنجش از دور و مدل سازی تغییرات مکانی به بررسی شدت توسعه و تقابل مکانی شهر و روستا در شهرستان فلاورجان، اصفهان پرداخته شده است. در ابتدا با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره لندست، تصویری از گذشته شهرستان در سال های 1382، 1389 و 1395 ترسیم و میزان توسعه سکونتگاهی بررسی شد. سپس با استفاده از مدل سلول های خودکار- مارکوف به بررسی سه نوع توسعه محتمل در آینده شامل؛ 1. ادامه روند کنونی، 2. توسعه شهر و 3. توسعه روستایی در سال های 1400، 1405 و 1410 پرداخته شد. نتایج حاصل از پردازش تصاویر ماهواره ای حاکی از غالبیت کلی توسعه روستایی (به میزان 0.27 درصد) و غالبیت نسبی توسعه شهری به ازای تعداد پارسل سکونتگاهی (سالانه 10 هکتار به ازای هر پارسل شهری) است. در بخش مدل سازی برای 15 سال آینده، نواحی شهری و روستایی به ترتیب به بیشترین حد توسعه خود در سناریو توسعه شهری (2081 هکتار) و سناریو توسعه روستایی (2296 هکتار) رسیدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده شدت تقابل مکانی بین شهر و روستا و مقدار حداکثر توسعه آن ها تحت وجود محرک های فیزیکی و اجتماعی است و می تواند به عنوان شاخصی از شدت و جهت اثر محرک های تغییردهنده سیمای سکونتگاهی مورد استفاده قرار گیرد.

در این مقاله بنا به ضرورت و نیز حساسیت استان قزوین به عنوان یکی از قطب های صنعتی کشور به عنوان نمونه در ارتباط تحلیل اکتشافی آسیب پذیری شبکه انتقال انرژی از منظر آمایش دفاعی سرزمین مورد بررسی قرار گرفته است.در این مقاله از روش توصیفی و نیز تحلیلی بهره گرفته شده است و بدون شک بر مبنای هدف تعریف شده این مقاله در دسته بندی مطالعات کاربردی قرار می گیرد. تکنیک های آمای مورد استفاده در این مقاله شامل Euclidean Distance و GWR در چارچوب ابزار Spatial Statistic نرم افزار Arc GIS انجام شده است.نتایج بررسی های انجام شده حاکی شدت بالای آسیب پذیری منطقه از منظر خطوط انتقال انرژی یعنی خطوط انتقال برق، گاز، نفت، تلفن و فیبر نوری است. تمرکز فضایی این خطوط و نیز همبستگی بالای جغرافیایی آن ها در ارتباط با توزیع جمعیت و فعالیت نشان دهنده ضریب بالای صدمه پذیری و تخریب مرکز حیاتی منطقه یعنی شهر قزوین و شهرهای پیرامونی دارد.

گردشگری به عنوان صنعتی نوین، در سال های اخیر تاثیرات بسیاری بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته و بسیاری از کشورهای جهان به لحاظ درآمدزایی فراوان این بخش سرمایه گذاری های عمده ای را در سطوح محلی جهت ایجاد امکانات و تاسیسات مورد نیاز توسعه این صنعت اختصاص داده اند. از سویی، با توجه به محدودیت های مختلف اعم از فنی، مالی، زمانی و مانند آن امکان بهره گیری و توسعه تمام ظرفیت ها گردشگری در سطوح محلی در مدت زمان کوتاه وجود ندارد. بنابراین، استفاده از روش های مناسب برای رتبه بندی و تعیین بهترین مقاصد گردشگری به منظور گسترش و تخصیص منابع به مدد تعدادی از معیارها و شاخص ها، ضروری می باشد. در سال های اخیر و به منظور بهره برداری و ساماندهی هر چه بیشتر جاذبه های گردشگری، ایجاد مناطق نمونه گردشگری به عنوان الگوی توسعه گردشگری در کشور ایران انتخاب شده است. از این رو، به نظر می رسد مطالعه و سطح بندی مناطق نمونه گردشگری در سطح استانی و ملی می تواند زمینه ساز رشد و توسعه گردشگری را فراهم آورد. هدف از پژوهش حاضر سطح بندی 30 منطقه نمونه گردشگری استان خوزستان با استناد به 45 شاخص است. روش تحقیق پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابزار گرداوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی می باشد. در این پژوهش با توجه به تعدد شاخص های موردنظر و همچنین ارزش و اعتبار متفاوت شاخص ها از تکنیک تحلیل عاملی به منظور سطح بندی مناطق نمونه گردشگری استفاده شده است. بدین منظور از 45 شاخص مورد نظر 8 عامل استخراج گردید که عامل مراکز خدماتی- درمانی با مقدار ویژه 8.93 دارای بیشترین امتیاز و عامل انرژی- تفریحی با مقدار ویژه 2.30 دارای کمترین ارزش در سطح بندی بوده اند. بر اساس نتایج تکنیک تحلیل عاملی منطقه نمونه گردشگری فتح المبین با شاخص ترکیبی 7.6 در بالاترین رتبه و منطقه نمونه گردشگری انشان با شاخص ترکیبی 7.24- در پایین ترین رتبه از سطح بندی قرار گرفته است.

توسعه پایدار شهری یکی از مهم ترین چالش های دهه های اخیر می باشد. اهداف توسعه پایدار، در همه سطوح سازمان فضایی اجرا می شود؛ لیکن سطح شهری، به علت تمرکز پیوسته رو به رشد جمعیت و فعالیت های اقتصادی، به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، توجه بیشتری را جلب کرده است. این واژه در مفهوم گسترده آن به معنای بهره وری بهینه از منابع مالی، نیروی انسانی و غیره برای دستیابی به الگوی مصرف مناسب است. که با به کارگیری امکانات فنی، ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده به طور مطلوب امکان پذیر می شود. در واقع توسعه پایدار زمانی محقق می شود که مجموعه ای از پایداری زیست محیطی با هدف تعادل اکولوژیک، پایداری اقتصادی با هدف بقای اقتصادی و پایداری اجتماعی با هدف عدالت اجتماعی ایجاد شود. هدف این تحقیق تحلیل و اولویت بندی عوامل موثر بر توسعه پایدار شهری در کرمان با استفاده از رویکرد AHP می باشد. جامعه آماری این تحقیق هفت نفر از خبرگان در سازمان های مسکن شهرسازی کرمان و شهرداری کرمان بوده اند؛ که با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی نظرات آنها گردآوری شده است. اطلاعات گردآوری شده با رویکرد AHP گروهی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به نتایج بدست آمده توسعه پایدار اقتصادی با وزن 0.703 بیشترین تاثیر بر توسعه پایدار شهر کرمان داشته است و توسعه پایدار اجتماعی و زیست محیطی به ترتیب با وزن  0.211و 0.076 در اولویت دوم و سوم قرار دارند.

پدیده ریزگردها یکی از مهمترین مخاطره طبیعی است که در طول چند سال اخیر، منطقه غرب و جنوب غرب کشورمان و علی الخصوص منطقه مورد مطالعه در استان خوزستان را تحت تاثیر قرار داده و غیر از مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراوان، سلامتی مردم را به مخاطره افکنده است. بنابراین لازم است راهکارهای مقابله با ریزگردها شناسایی و بر اساس معیارهای در نظر گرفته شده، بهترین گزینه مقابله در منشاء انتخاب گردد. هدف از این بررسی، راهکارهای مقابله با ریزگردها به روش آزمون سلسله مراتبی و انتخاب بهترین گزینه و معیار در مبارزه با این طوفان ها در هورالعظیم می باشد. نقشه توپوگرافی 1:50000 و 1:250000 اهواز و تصاویر ماهواره ای هورالعظیم و نقشه زمین شناسی عراق و تنظیم پرسشنامه رتبه بندی شده معیارها و گزینه ها، جمع آوری نظرات کارشناسان حرفه ای سازمان های شهر اهواز و استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تنظیم ماتریس مقایسات رتبه ها و محاسبه آزمون سازگاری و وزن گزینه ها و معیارها، مواد و روش تحقیق حاضر است. نتایج نشان داد که بهترین روش مبارزه با ریزگردها در تالاب هورالعظیم، احیاء مراتع و جنگل هاست که کمترین هزینه را داشته و ریگ پاشی کمترین مدت زمان را به خود اختصاص می دهد. از لحاظ کارائی نیز، تامین آب تالاب و تامین دستگاه های نقش بند، که با کوبیدن لایه های روئی خاک، ذخیره آب را فراهم می کند بهترین گزینه است. با توجه به بالا بودن وزن معیار زمان بین بقیه معیارها، گزینه ریگ پاشی بایستی در اولویت باشد.

پس از دهه 1980 که توسعه پایدار به عنوان مفهومی بنیادی در گزارش برانت لند مطرح شد، این موضوع در مرکز توجه برنامه ریزی ها در سطوح مختلف قرار گرفت. از آنجائیکه شهر به عنوان مکان زیست و فعالیت سالم شهروندان به شمار می آید، و با توجه به اینکه رشد شهرها در جهان سوم معمولا برپایه اصول توسعه پایدار و برنامه ریزی شهری صحیح و آینده نگر نمی باشد، لازم است در جهت پایداری آن ها گام های موثری برداشته شود. در کشورهای کمتر توسعه یافته نابرابری های فضایی در مناطق شهری به طور چشمگیری در حال افزایش است، و این امر باعث جدایی گزینی طبقات اجتماعی- اقتصادی در مناطق شهری شده است. از مهمترین عواملی که باعث این جدایی گزینی و عدم برابری شهروندان در استفاده از امکانات و خدمات شهری می گردد، توزیع نابرابر این خدمات در مناطق مختلف شهری می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نابرابری در نواحی شهری از نظر شاخص های توسعه اقتصادی- اجتماعی و کالبدی در نواحی شش گانه خرمدره انجام شده است. با توجه به کارآمدی مدل الکتر(ELECTRE)  از 10 شاخص اقتصادی- اجتماعی و کالبدی دیگر مورد استفاده قرار گرفته شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. نتایج بدست آمده است از مدل الکتر حاکی از آن است که در بین نواحی ششگانه خرمدره، ناحیه 1 و 3 از نظر شاخص های توسعه اقتصادی- اجتماعی و کالبدی در بهترین شرایط و ناحیه 6 در نامناسب ترین شرایط از لحاظ دسترسی به خدمات و شاخص های توسعه قرار دارد؛ و این امر نشان دهنده این است که نواحی شهر خرمدره از نظر شاخص های اقتصادی- اجتماعی و کالبدی در شرایط کاملا متفاوتی قرار دارند.

سناریونگاری روشی موثر و کارآمد برای آینده نگاری است. طی سال های اخیر پژوهش های فراوانی در مورد روش های سناریونویسی انجام شده است و موفقیت های چشمگیری در چارچوب های روش شناختی آن به دست آمده است. هدف اصلی توسعه سناریوها برانگیختن اندیشه درباره رخدادهای ممکن، پیش فرض های مرتبط با این رخدادها، فرصت ها و تهدیدهای ممکن و روش های اقدام است. سناریوسازان از طریق فرایندهای گروهی و مشارکتی، مجموعه داستان هایی درباره آینده درازمدت می آفرینند. با توجه به اینکه یکی از چالش های اساسی تهیه سناریوها یکپارچه کردن دانش بازیگران علمی و بازیگران اجرایی برای درک بهتر تعاملات پیچیده بین عوامل تاثیرگذار در یک منطقه است، هدف پژوهش حاضر معرفی قالبی برای یکپارچه کردن دانش به منظور تهیه سناریوهای منطقه ای است که نیازمند مشارکت و همکاری بازیگران نامتجانسی از جامعه علمی و بخش اجرایی است. در این پژوهش سناریوهای آینده نظام شهری استان زنجان با استفاده از روش سناریونگاری تکوینی شناسایی شده است که در نهایت به تدوین چهار سناریوی باورپذیر منجر شده است. روش به کار گرفته شده برای تحلیل داده ها شیوه تحلیل تاثیرات متقابل است. یافته های پژوهش نشان می دهد موقعیت جغرافیایی استان و شبکه ها و زیرساخت های حمل ونقل و انرژی، اثرگذارترین عوامل در شکل گیری دگرگونی های نظام شهری استان زنجان هستند. بررسی عوامل موثر در آینده نظام شهری استان نشان داد که هیچ عاملی در حالت انفعال کامل قرار ندارد و حتی تاثیرپذیرترین عوامل نیز تاثیرگذاری بالایی بر آینده نظام شهری استان دارند.

امریکا تلاش کرد واقعه 11 سپتامبر را به ابزاری برای دستیابی اهدافش در سطح جهانی تبدیل کند. اهدافی چون دفاع از امریکا در مقابل اقدامات تروریستی با شعار مبارزه با تروریسم، تکمیل حلقه محاصره هارتلند انرژی و تثبیت هژمونی آمریکا بر جامعه جهانی (صفوی و شیخیانی، 1389: 2). لذا پس از 11سپتامبر بر اساس استراتژی جدید خود، جهان را به دو بلوک دوست و دشمن تقسیم نمود تا بدین وسیله در جهت پایه گذاری و تثبیت هژمونی کشورش گام بردارد. علیرغم این مسائل، ویژگی های ژئوپلیتیک افغانستان همچون مجاورت با روسیه و چین، دو رقیب قدرتمند امریکا، نزدیکی به خاورمیانه، گسترش بیشتر ناتو به شرق، همسایگی افغانستان با ایران و مرکز هارتلند انرژی، مجاورت با آسیای مرکزی و قفقاز، نزدیکی به اقیانوس هند، تنگه هرمز و خلیج فارس از مواردی بود که ناتو و غرب به خصوص امریکا را برآن داشت با حضور در افغانستان و اطراف مرزهای ایران علاوه بر مبارزه با تروریسم به عنوان هدفی کوتاه مدت، مقدمات تثبیت هژمونی خود را به عنوان هدفی بلندمدت فراهم سازد. ایالات متحده و ناتو در اکتبر 2001 به افغانستان حمله کرد و بعد از ده سال در 22 ژوئن 2011 باراک اوباما اعلام کرد که نیروهای امریکا در آینده نزدیک شروع به خروج از افغانستان می کنند. در حالی که ویژگی دولت در افغانستان، شکست تداوم یافته است و طالبان هنوز در حال فعالیت است و اقدامات تروریستی آنها مخل امنیت افغانستان است. افغانستان همچنان از فقدان امنیت، توسعه اقتصادی و سیاسی، فقدان امنیت اجتماعی، تروریسم و تولید و قاچاق مواد مخدر رنج می برد و به تبع آن کشورهای همسایه به ویژه جمهوری اسلامی ایران از وجود این ناامنی ها متضرر شده است.تحقیق حاضر تلاش دارد با روش تحلیلی- توصیفی و با هدف شناخت وضعیت و چالش های فراروی امنیت پایدار در افغانستان، به نقش تخریبی ناتو و نیروهای خارجی در تضعیف امنیت در افغانستان پرداخته و بر اساس اسناد معتبر و تحلیل محتوا، وضعیت موجود افغانستان را مورد کنکاش قرار دهد و می کوشد ضمن ارزیابی چالش های پیش رو امنیت پایدار در منطقه، نقش ناتو و نیروهای خارجی در بی ثبات سازی افغانستان و گسترش ناامنی، تروریسم و تجارت مواد مخدر را بررسی نماید.