مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1396 | دوره:23 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

طبق تعریف بومی معنویت عبارت است از «بعد والای وجودی انسان که در وجود همه انسان ها به ودیعه نهاده شده تا راه رسیدن به کمال را طی کنند که همان قرب به اله است» بر اساس این تعریف همه انسان ها، چه بیمار و چه غیربیمار، نیازمند ارتقای این بعد وجودی خود هستند. ازجمله آن ها بیماران دردمند حوزه روان هستند که معنویت می تواند پشتوانه ای برای معنابخشیدن به رنج ها و سازگارشدن با بحران ها باشد...

اهداف: این مطالعه، با هدف مقایسه خطاهای شناختی و نشخوارهای فکری، در بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی و فوبی اجتماعی انجام شد.مواد و روش ها: طرح پژوهش، تحقیق توصیفی پس رویدادی، از نوع مقطعی بود. شرکت کنندگان پژوهش، سی نفر بیمار مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی و سی نفر بیمار مبتلا به اختلال فوبی اجتماعی، در رده سنی پانزده تا پنجاه سال شهر زنجان بودند. این افراد، به صورت نمونه دردسترس و با استفاده از تشخیص روان پزشک و مصاحبه تشخیصی ساختاریافته (SCID-I) و (SCID-II) و بر اساس معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها، پرسش نامه خطاهای شناختی (CET) و پرسش نامه سبک پاسخ دهی نشخواری (RRS) به کار رفت. داده ها، با استفاده از نسخه هجدهم نرم افزار SPSS و از طریق روش تحلیل واریانس چندمتغیره (MANOVA) تحلیل شد.یافته  ها: نتایج نشان داد که بین مولفه های خطای شناختی بیماران دو گروه، تفاوت معنادار وجود دارد (p£0.05). افزون براین، بین میانگین نمرات مولفه های نشخوار فکری در گروه ها، در سطح 0.05 تفاوت معنادار وجود ندارد.نتیجه  گیری: بر اساس یافته های پژوهش، خطاهای شناختی و نشخوارهای فکری، نقش مهمی در اختلال های وسواس فکری عملی و فوبی اجتماعی دارد که هر دو گروه، آن ها را تجربه می کنند، هرچند بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی، درمقایسه با بیماران مبتلا به اختلال فوبی اجتماعی، خطاهای شناختی بیشتری دارند. همچنین نتایج، نقش برابر نشخوارهای فکری را در آسیب شناسی این دو گروه تایید می کند.

اهدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی متغیر های کنترل تکانه و نظم بخشی هیجانی در بیماران مبتلا به اعتیاد غذایی درمقایسه با گروه کنترل بود.مواد و روش  ها: پژوهش حاضر، از نوع مقطعی (پس رویدادی) بود و تمامی نمونه های این مطالعه را بیماران مرد تشکیل می دادند. از بین بیماران مراجعه کننده به کلینیک چاقی بیمارستان امام خمینی (ره) و کلینیک های چاقی شهر تهران، بر اساس نمونه گیری مبتنی بر هدف، سی نفر مرد مبتلا به اعتیاد غذایی به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب شدند. همچنین، سی نفر باتوجه به همتاسازی انجام شده با گروه پژوهشی از بین کارکنان کلینیک، بیمارستان و دانشجویان دانشگاه تهران برگزیده شدند. برای ارزیابی کنترل تکانه و نظم بخشی هیجانی، به ترتیب از این ابزارها استفاده شد: مصاحبه نیمه ساختاریافته SCID-I برای سرند و پرسش نامه اعتیاد غذایی یال (YFAS) به منظور تشخیص گروه های پژوهشی، مقیاس تکانشگری بارت (BIS- 11) و پرسش نامه دشواری برای تنظیم هیجانی گراتز (DERS). افزون براین، به منظور ارزیابی هریک از متغیرها، از تحلیل واریانس چندمتغیره (MANOVA) و نسخه شانزدهم نرم افزار SPSS استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که بیماران مبتلا به اعتیاد غذایی درمقایسه با گروه کنترل، در تمامی شاخص های کنترل تکانه و نیز تنظیم هیجانی، ازنظر آماری نمره کمتری کسب کردند.نتیجه گیری: بیماران مبتلا به اعتیاد غذایی درمقایسه با گروه کنترل، تکانشگری بیشتر و نظم بخشی کمتری داشتند، بنابراین، نقص در کنترل تکانه و نظم بخشی هیجانی، از عوامل مهم در شکل گیری و تداوم اعتیاد غذایی محسوب می شود.

اهداف: هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تعدیل کنندگی ویژگی های شخصیتی در رابطه میان همسرآزاری علیه زنان با نشانه های افسردگی در آن ها بود.مواد و روش ها: روش پژوهش پیمایشی و از نوع همبستگی است. 400 زن متاهل با روش نمونه گیری در دسترس، به سه پرسش نامه همسرآزاری قهاری، افسردگی بک (BDI-II) و ویژگی های شخصیتی NEO پاسخ دادند. تحلیل داده ها به روش رگرسیون سلسه مراتبی و با استفاده از نرم افزار spss 22 انجام شده است.یافته ها: زنانی که دچار همسرآزاری می شوند، به طور معناداری دچار نشانه های افسردگی هستند. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، از بین ویژگی های شخصیتی، تنها ویژگی توافق جویی بین خشونت روان شناختی و خشونت جنسی با میزان نشانگان افسردگی نقش تعدیل کنندگی ایفا می کرد.نتیجه گیری: با شناسایی و تشخیص ویژگی های شخصیتی در زنان قربانی همسر آزاری می توان زنان آسیب پذیر به خشونت را آموزش داد و درمان کرد.

اهداف: قوانین بهداشت روان در کشورها برای حفظ حقوق انسانی و مدنی افراد مبتلا به اختلال روانی تدوین شده اند. در ایران در مجموعه قوانین موجود به صورت پراکنده قوانینی وجود دارد، اما قانون بهداشت روانی مستقلی وجود ندارد. هدف از این طرح تدوین پیش نویس قانون بهداشت روان در ایران است.مواد و روش ها: پیش نویس قانون بهداشت روان طی سه مرحله تدوین شد. در مرحله اول تدوین کنندگان، منابع موجود درباره قوانین مدون داخلی و خارجی را مرور کردند و از بین قوانین بهداشت روان کشورهای دیگر، یکی را که به نظر از همه کامل تر بود، به عنوان نمونه و راهنما انتخاب کردند. پس از آن درباره موضوعات مختلف در جلسات گروهی از جنبه های مختلف بحث و تبادل نظر انجام شد و درنهایت با رعایت وجوه فرهنگی، پیش نویس اولیه تدوین شد. این پیش نویس برای تعداد زیادی از کارشناسان بهداشت روان کشور، سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی ارسال و نظر آنان جمع آوری و طبقه بندی شد. سپس موضوعاتی که بر سر آن ها اختلاف نظر بود، در یک کارگاه کشوری با حضور صاحب نظران مطرح و نظر آنان جمع بندی و پیش نویس اولیه ویرایش نهایی شد. در مرحله دوم در مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با حضور چند نفر از حقوق دانان، پیش نویس تدوین شده به مواد قانونی تبدیل شد و مجددا همچون مرحله اول، نظر کارشناسی صاحب نظران حقوقی و مراجع قضایی و تعداد زیادی از مراکز دانشگاهی، سازمان های دولتی و غیردولتی جمع آوری شد. برای تصمیم گیری نهایی، نظرات مغایر در کارگاه دوم کشوری مطرح و آخرین اصلاحات لازم انجام و پیش نویس در 10 فصل و 112 ماده نهایی شد. در مرحله سوم بر اساس پیشنهاد دفتر حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی متن تهیه شده بازنگری و پیش نویس در 6 فصل و 50 ماده خلاصه شد.نتیجه گیری: پیش نویس قانون بهداشت روان طی 8 سال در 6 فصل و 50 ماده تدوین شد. فصل های پیش نویس شامل تعاریف، بستری و درمان اجباری، روش های خاص درمانی، بیمار کیفری، گروه های ویژه و مقررات دیگر است.

اهداف: افسردگی مرگ، نگرش های افسرده وار مربوط به مرگ را در ابعاد ناامیدی، تنهایی، رعب، غمگینی و قطعیت مرگ شامل می شود. پژوهش حاضر، با هدف بررسی برخی هم بسته های مذهبی افسردگی مرگ انجام شد.مواد و روش ها: در این بررسی توصیفی تحلیلی، نمونه ای به حجم 347 نفر به روش تصادفی طبقه ای، از بین دانشجویان دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی انتخاب شدند. شرکت کنندگان به مقیاس های افسردگی مرگ، عمل به باور های دینی معبد، مقابله مذهبی و سبک های دل بستگی به خدا پاسخ دادند. داده ها، با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیری در نسخه بیست ویکم نرم افزار SPSS تحلیل شد.یافته ها: از بین متغیرهای بررسی شده، مقابله مذهبی منفی و سبک دل بستگی ناایمن به خدا، بیشترین سهم را در تبیین افسردگی مرگ نشان داد.نتیجه گیری: کسانی که هنگام مواجهه با رویدادهای زندگی از راهبردهای انطباقی منفی استفاده می کنند، افسردگی مرگ بیشتری تجربه می کنند. همچنین، افسردگی مرگ در این گونه افراد بیشتر است: افرادی که خدا را بیشتر به عنوان منبعی از تنبیه تصور می کنند تا منبعی از عشق و کسانی که در پذیرش خداوند به عنوان پایگاه امن، دچار تردید و اضطراب هستند.

اهداف: هدف از این مطالعه، ساخت و اعتباریابی مقیاس اضطراب از پژوهش برای دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد بود.مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر، از نوع هم بستگی بود و جامعه پژوهش آن را تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 94-1393 تشکیل می دادند. مقیاس تهیه شده این مطالعه، در دو مرحله مقدماتی و نهایی اجرا شد: در مرحله اجرای مقدماتی، ابتدا ابزار روی صد نفر از دانشجویان با روش نمونه گیری دردسترس اجرا شد. سپس در مرحله اجرای نهایی، ابزار روی چهارصد نفر از دانشجویان اجرا شد که با روش نمونه گیری سهمیه ای برحسب جنسیت و رشته تحصیلی انتخاب شده بودند. داده ها، به کمک نسخه بیستم نرم افزار آماری SPSS و با روش تحلیل عاملی تحلیل شد. روایی مقیاس، ازطریق شیوه های داوری متخصصان و روایی هم گرا و واگرا و تحلیل عاملی و همچنین پایایی مقیاس، با کمک روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی به دست آمد.یافته ها: یافته ها نشان داد که تحلیل عاملی، تنها از یک عامل حمایت می کند. درنهایت، چهل عبارت انتخاب شد که روی هرعبارت حداقل بار عاملی، 0.3 داشت. روایی هم گرا و واگرای ابزار، ازطریق مطالعه هم بستگی با آزمون های اضطراب حالت و صفت اشپیل برگر و عزت نفس کوپر اسمیت بررسی شد. میزان هم بستگی بین عزت نفس و اضطراب از پژوهش، -0.63 و میزان هم بستگی بین اضطراب حالت و صفت اشپیل برگر و اضطراب از پژوهش، 0.65 مشاهده شد. پایایی مقیاس ازطریق آلفای کرونباخ، 0.87 و از روش بازآزمایی با یک هفته فاصله از اجرای مقدماتی، 0.76 مشاهده شد.نتیجه گیری نتایج نشان داد که مقیاس اضطراب از پژوهش، از روایی و پایایی درخورتوجهی برخوردار است و می تواند در بخش تحقیقاتی و مشاوره ای به کار گرفته شود.

اهداف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی ویژگی های روان سنجی در مقیاس انعطاف ناپذیری روان شناختی تصویر بدنی (BIPIS)، بر دانشجویان در هر دو جنس بود.مواد و روش ها: جامعه آماری پژوهش حاضر، دانشجویان دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال تحصیلی 95-1394 بودند که بر اساس نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 329 نفر انتخاب شدند. به منظور بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس مذکور، ابتدا مقیاس انعطاف ناپذیری روان شناختی تصویر بدنی (BIPIS) با شیوه ترجمه معکوس، ترجمه شد. درنهایت برای بررسی شاخص های روان سنجی آن، این مقیاس همراه با مقیاس فراشناخت بدشکلی بدنی و پرسش نامه انعطاف پذیری تصویر ذهنی از بدن اجرا شد. داده های گردآوری شده، با استفاده از این ابزارها تجزیه و تحلیل شد: نسخه 22 نرم افزار SPSS، نسخه 8.8 نرم افزار لیزرل، آلفای کرونباخ، روایی ملاکی، هم بستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی.یافته ها: تحلیل داده های گردآوری شده، نشان داد که این مقیاس ازنظر پایایی در کل و در هر دو جنس، ضرایب آلفای 0.90 تا 0.93 دارد. همچنین، روایی همزمان آن با خرده مقیاس های فراشناخت بدشکلی بدنی و انعطاف پذیری تصویر ذهنی از بدن، به ترتیب راهبردهای کنترل فراشناختی 0.71، عینیت بخشیدن به افکار 0.62، باورهای مثبت و منفی فراشناختی 0.75، رفتارهای ایمنی 0.69 و پرسش نامه انعطاف پذیری تصویر ذهنی از بدن (BI-AAQ)، -0.58 به دست آمد که در سطح p<0.01 معنادار بود. افزون براین نتایج تحلیل عاملی تاییدی، از ساختار تک عاملی پرسش نامه حمایت کرد.نتیجه گیری: مقیاس انعطاف ناپذیری روان شناختی تصویر بدنی (BIPIS)، ویژگی های روان سنجی مطلوبی در دانشجویان ایرانی دارد.

اهداف: هدف مطالعه حاضر، تعیین اثربخشی پیگیری تلفنی در افراد مبتلا به اختلالات شدید روان پزشکی، در مقایسه با خدمات معمول پس ازترخیص از بیمارستان بود.مواد و روش ها: این مطالعه، کارآزمایی بالینی شاهددار و تصادفی بود. فرضیه اولیه پژوهش حاضر، این بود که پیگیری تلفنی افراد مبتلا به اختلالات شدید روان پزشکی پس ازترخیص از بیمارستان در درمانگاه سرپایی، در مقایسه با خدمات معمولی که در بیمارستان ارائه می شود، در کاهش مدت زمان بستری و دفعات بستری روان پزشکی موثرتر است. در این مطالعه، بیماران از مرکز روان پزشکی ایران و بعداز اخذ رضایت آگاهانه کتبی، به طورتصادفی وارد گروه های مداخله و شاهد شدند. در گروه مداخله، هماهنگ کننده مطالعه برای حضور بموقع بیماران در درمانگاه، یک روز قبل از زمان ملاقات، آن ها را ازطریق تلفن پیگیری می کرد و در روز پس از ملاقات نیز، دوباره تماس گرفته می شد تا از حضور بیماران در جلسه ملاقات اطمینان حاصل شود. بیماران به مدت دوازده ماه پس ازترخیص، پیگیری شدند. پیامدهای اولیه این مطالعه، طول مدت اقامت در بیمارستان و هرگونه بستری روان پزشکی در طول مدت دوازده ماه پیگیری و پیامد ثانویه آن، شدت علائم آسیب روانی بیماران درطول مدت پیگیری بود.نتیجه گیری: این مقاله، پروتکل مطالعه کارآزمایی بالینی شاهددار و تصادفی بود که اثربخشی پیگیری تلفنی را در درمانگاه سرپایی و در افراد مبتلا به اختلالات شدید روان پزشکی در ایران بررسی کرد. یافته های این گونه مطالعات، می تواند بر سیاست گذاری و برنامه ریزی ها در سطح کشور برای افراد مبتلا به اختلال های شدید روان پزشکی موثر باشد.

مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی ایران (شهیدنواب صفوی) در سال 1360 با امکانات محدود درمانی و رفاهی و نیروی انسانی و با نام مرکز روانپزشکی نواب صفوی شروع به کار کرد. در سال 1365 پس از تاسیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، این مرکز با عنوان مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی، وظیفه آموزش دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی و دستیاران روانپزشکی را به عهده گرفت. در حال حاضر و پس از گذشت سی و پنج سال، این مرکز آموزشی درمانی با ظرفیت 160 تخت و با امکانات آموزشی درمانی گسترده ای مانند روانپزشکی جامعه نگر، روان درمانی شناختی رفتاری، روان درمانی تحلیلی، آزمایشگاه عصب شناختی، درمانگاه سوء مصرف الکل و مواد و بخش بستری الکل و اعتیاد در حال خدمت رسانی به مردم است. روند روبه رشد مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی ایران در بیش از سه دهه از توسعه کمی و کیفی دانشگاه علوم پزشکی ایران جدا نبوده است. تا زمان نگارش این مقاله، چهار تن از بنیان گذاران این مرکز یعنی دکتر سید ضیاء حسینی، دکتر حسن حسن زاده، دکتر بیوک بارز و دکتر اصغر الهی دار فانی را وداع گفته اند.