علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1395 | دوره:47 | شماره:1 |تعداد مقالات:20

در این تحقیق، تاثیر دماهای مختلف بر جوانه زنی بذر گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata)، به منظور تعیین دماهای مهم یعنی کمینه، بهینه و بیشینه (کاردینال) بررسی شد. ارزیابی واکنش جوانه زنی در دماهای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. بذرهای جوانه زده هر روز شمارش شده و سپس سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی محاسبه و نمودار دماهای مهم جوانه زنی بذر اسفرزه بر پایه دو مدل رگرسیونی دو تکه ای و چندجمله ای درجه دو ترسیم شد. بنا بر نتایج به دست آمده، تاثیر دما بر درصد و سرعت جوانه زنی بذر اسفرزه معنی دار (P£0.01) بود. بالاترین سرعت جوانه زنی در دمای 20 درجه سلسیوس به میزان r50=0.067 مشاهده شد. بر پایه دو مدل دو تکه ای و چندجمله ای درجه دو، دماهای مهم جوانه زنی بذر اسفرزه شامل، دمای کمینه (پایه) (3.9 تا 4.5 درجه سلسیوس)، بهینه (18.8 تا 21.1 درجه سلسیوس) و بیشینه (33.7 تا 34.1 درجه سلسیوس) تعیین شد. با افزایش دما، شرایط مناسب تری ازلحاظ دمایی، برای جوانه زنی اسفرزه ایجاد و باعث افزایش سرعت جوانه زنی می شود.

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر خودگشنی یا خودگرده افشانی اجباری بر صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) و زراعی علف باغ صورت گرفت. سه جمعیت خودگشن، آزاد گرده افشان و والدینی به دست آمده از 25 ژنوتیپ علف باغ ایجاد و به صورت آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح آزمایشی بلوک کامل تصادفی بررسی شدند. اختلاف بین جمعیت ها در صفات، شمار روز تا گرده افشانی، قطر طوقه، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک ارتفاع، نسبت برگ به ساقه و درصد ماده خشک معنی دار بود. برای بیشتر صفات، میانگین جمعیت خودگشن کمتر از والدین و آزاد گرده افشان بود. برای صفت عملکرد علوفه خشک، جمعیت خودگشن نسبت به جمعیت والدینی 44 درصد کاهش عملکرد داشت که می تواند به دلیل ضعف ناشی از خویش آمیزی (اینبریدینگ) باشد. روز تا گرده افشانی در جمعیت خودگشن نسبت به جمعیت والدینی بالاتر بود که می تواند ناشی از نقش تاثیر افزایشی ژن در کنترل این صفات باشد. عملکرد علوفه خشک با صفات شمار روز تا خوشه دهی، شمار روز تا گرده افشانی همبستگی منفی و با صفات ارتفاع و طول برگ پرچم همبستگی مثبت داشت. نمودار دووجهی (بای پلات) مولفه های اصلی برای سه جمعیت توانست این سه جمعیت را از هم جداسازی کند که با نتایج تجزیه خوشه ای (کلاستر) سازگاری داشت. در مجموع نتایج نشان داد که علف باغ قابلیت خودگشنی را داشته و احتمال دارد بتوان در برنامه های اصلاحی آتی از این گیاه رگه خویش آمیز (لاین اینبرد) تهیه نمود.

به دلیل اهمیت ترکیبات ترپنی در زندگی انسان، بررسی رابطه بین آن ها و ژن های دخیل ضروری است. این ضرورت از نظر کشف ژن های مهم در تولید این مواد است. در میان گیاهان حاوی ترپن، جنس آرتمیزیا اهمیت زیادی دارد. در این بررسی، ژن های fds و hdr و idi در سه بافت برگ، گل و غنچه از گیاه Artemisia diffusa ارزیابی شدند. این بررسی با استفاده از مقایسه داده های حاصل از PCR در زمان واقعی ژن ها با داده های حاصل از GC-MS ترپن ها انجام گرفته است. نتایج این بررسی نشان داد که به احتمال در تولید بعضی از ترپن ها در بافت های خاص، ژن های نام برده تاثیر محدودکننده دارند. چنان که ژن idi برای 1,8-cineole و germacrene-D در غنچه تاثیر محدودکننده را نشان داد. از سوی دیگر، جدای از اینکه این ژن ها نقش مهمی در ترکیب (سنتز) ترپن ها دارند، در مورد دیگر ترکیبات ترپنی، به احتمال ژن های پایین دست تر مانند ترپن سنتازها این وظیفه محدودکنندگی در تولید به عهده دارند. به طوری که در تولید ماده beta-farnescene در هیچ یک از گل، برگ و غنچه ژن fds نقش محدودکننده را نشان نداد. عامل دیگری که بر نقش ژن های نام برده در تولید ترپن های موردنظر اثر می گذارد وجود تنظیم در سطح پس از رونویسی است که در این بررسی به آن پرداخته نشده است.

گرمای انتهای فصل گسترده ترین نوع تنش گرمایی در جهان است. به منظور بررسی تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر جو، آزمایشی در دو شرایط عادی (نرمال) و تنش گرما روی ده ژنوتیپ جو شامل ژنوتیپ های دو ردیفه ماهور، خرم، نیمروز، آبیدر و ژنوتیپ های شش ردیفه یوسف، ریحان 03، ایذه، زهک، نصرت و جنوب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش گرما باعث کاهش معنی دار صفات گذارشناختی (فنولوژیک) شامل شمار روز از کاشت تا سنبله دهی (38درصد) و شمار روز از کاشت تا رسیدگی (34درصد)، صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) شامل ارتفاع بوته (47درصد)، طول ساق گل یا پدانکل (36درصد) و عملکرد زیست توده یا بیولوژیک (52درصد) و صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل طول سنبله بدون ریشک (21درصد)، شمار سنبلچه در سنبله (31درصد)، شمار دانه در سنبله (36درصد)، وزن هزاردانه (7درصد)، شاخص برداشت (7درصد) و عملکرد دانه (42درصد) شد. در شرایط عادی ژنوتیپ یوسف با میانگین 5.4 تن در هکتار و در شرایط تنش ژنوتیپ های جنوب و ریحان 03 با میانگین 3.4 تن در هکتار، بیشترین میزان عملکرد و ژنوتیپ آبیدر در هر دو شرایط کمترین میزان عملکرد را به خود اختصاص دادند. در این تحقیق شاخص برداشت بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش (P£0.01، r=0.77) و در شرایط عادی (P£0.01، r=0.91) نشان داد. این موضوع بر کارایی این صفت برای ارزیابی ژنوتیپ ها در بررسی های تنش گرما تاکید دارد. به طورکلی ژنوتیپ های شش ردیفه جو ازنظر بیشتر صفات موردبررسی از ژنوتیپ های چهار ردیفه برتر بودند و عملکرد دانه بالاتری در هر دو شرایط عادی و تنش نشان دادند.

در سال زراعی 94-1393 به منظور بررسی تاثیر تنش کمبود آب بر ویژگی های رویشی و عملکرد پنبه، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرمسار انجام شد. سی ژنوتیپ پنبه در شرایط گلخانه و در یک آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، ارزیابی اولیه شد. پس ازآن، عملکرد پنج ژنوتیپ شامل K8802، K8801 آونگارد، ورامین، خرداد و بومی قوزه قرمز قم در شرایط مزرعه و در سطوح مختلف تنش کمبود آب بررسی شد. بررسی صحرایی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی بود که کرت های اصلی به سه سطح تنش (شاهد، متوسط و شدید) و کرت های فرعی به ژنوتیپ های پنبه اختصاص داده شدند. نتایج نشان داد، در شرایط گلخانه ویژگی های رویشی رقم های تحت تاثیر تنش کمبود آب قرار گرفتند. در آزمایش صحرایی و در شرایط تنش کمبود آب، رقم ها و ژنوتیپ های مختلف از نظر ویژگی های رویشی، عملکرد و اجزای عملکرد تفاوت معنی دار آماری داشتند. درمجموع، صفات زیست توده ریشه و شاخساره، شمار انشعاب ریشه، قطر طوقه و میزان سبزینگی همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد در مزرعه داشتند. به طورکلی مقایسه ژنوتیپ های موردبررسی در این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ k8801 از نظر تولید عملکرد در شرایط تنش کمبود آب، بیشترین میزان این صفت را داشت و به عنوان ژنوتیپ برتر در این منطقه معرفی شد.

به منظور بررسی تاثیر شیوه کاربرد کود های فسفات و سولفات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت تحت تنش رطوبتی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا همدان در بهار و تابستان 1393 انجام گرفت. عامل تنش رطوبتی در کرت های اصلی شامل سه سطح آبیاری پس از 60 ،90 و 120 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A و در کرت های فرعی دو عامل شیوه کاربرد کود سولفات روی در سه سطح (بدون کاربرد، محلول پاشی، کاربرد خاکی به صورت پخش) و عامل شیوه کاربرد کود فسفاته با دو سطح (کاربرد پخش و کاربرد نواری) به صورت فاکتوریل قرار داده شدند. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد، با افزایش شدت تنش از 60 به 90 و 120 میلی متر تبخیر عملکرد دانه به ترتیب به میزان 28 و 54 درصد کاهش یافت. محلول پاشی سولفات روی در شرایط بدون تنش، نسبت به بدون کاربرد و کاربرد خاکی سولفات روی باعث افزایش معنی دار شمار ردیف دانه در بلال، عملکرد زیست توده (بیولوژیک)، طول و قطر بلال شد. بنا بر نتایج کاربرد نواری کود فسفات در شرایط تنش شدید رطوبت و بدون کاربرد سولفات روی سبب افزایش معنی دار شمار دانه در ردیف بلال و وزن صددانه شد. بیشترین شاخص برداشت از تیمار بدون تنش رطوبت به همراه محلول پاشی سولفات روی به میزان 47.56 درصد به دست آمد.

آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. Daenensis) گیاه دارویی بومی ایران بوده و ازنظر فنول های مونوترپن ]به ویژه تیمول (thymol) و کارواکرول (carvacrol)[ غنی است. هدف از این تحقیق جداسازی و شناسایی ریزوباکتری های بهبوددهنده رشد گیاه (PGPRs) از ریشه گاه (ریزوسفر) آویشن دنایی است. غربالگری سویه های PGPR با استفاده از آزمون های فیزیولوژیکی مانند توانایی تولید اکسین، توانایی تولید ترکیبات آهن بر (سیدروفور) و حل کنندگی فسفات و همچنین آزمون های جوانه زنی و قوه نامیه بذر آویشن دنایی انجام شد. 21 جدایه باکتری از نمونه ریشه گاه آویشن دنایی که از رویشگاه طبیعی گردآوری شده بودند، جداسازی شد و تاثیر تلقیح آن ها روی ویژگی های جوانه زنی آویشن دنایی در یک تحقیق آزمایشگاهی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. چهار جدایه به عنوان جدایه های PGPR شناسایی شدند. جدایه های TDE3، TDE16 و TDE20 توانایی تولید IAA، ترکیبات سیدروفور و حل کنندگی فسفات نامحلول را داشتند. جدایه TDE4 (Achromobacter spiritinus) تنها جدایه ای بود که سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه (ویگور) بذر را به طور معنی دار افزایش داد. چهار جدایه یادشده این قابلیت (پتانسیل) را دارند تا به عنوان بهبوددهنده رشد گیاه (PGPR)، در کشت آویشن دنایی استفاده شوند.

بیماری فوزاریوز سنبله گندم که توسط قارچ Fusarium graminearum ایجاد می شود یکی از بیماری های بسیار زیانبار گندم است که افزون بر کاهش کمیت و کیفیت محصول، قادر به تولید زهرابه های خطرناک سرطان زا در انسان و دام می شود. در این تحقیق تاثیر تیمارهای کودی مختلف (ورمی کمپوست، کود شیمیایی و قارچ ریشه یا میکوریز) بر عملکرد و بیان چند ژن دخیل در ایجاد مقاومت به بیماری بررسی شد. بدین منظور از گندم رقم فلات در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در گلخانه استفاده شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که، تاثیر تیمارهای مختلف کودی بر صفات وزن صددانه، ارتفاع بوته، وزن تک بوته، عملکرد دانه، وزن زیست توده و شاخص برداشت در سطح احتمال 1درصد معنی دار بود. تجزیه نتایج به دست آمده از بیان ژن های موثر در مقاومت نشان داد که ژن های بتا گلوکوناز و اکسالات اکسیداز در همه تیمارهای کودی نسبت به شاهد افزایش و بالاترین افزایش در تیمار مخلوط کود شیمیایی و ورمی کمپوست مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد مخلوط کودهای زیستی و شیمیایی می تواند باعث القاء مقاومت اکتسابی ساختارمند (سیستمیک) در گیاهان بیمار شود.

تنش شوری ازجمله مهم ترین تنش های غیرزنده تهدیدکننده گیاهان است. به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر صفات عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان و تجزیه ژنتیکی این صفات در رابطه باتحمل به شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کامل تصادفی با سه تکرار در گلدان و در فضای باز انجام گرفت. عامل های موردبررسی در این آزمایش شامل سطوح مختلف تنش شوری (عادی یا نرمال و تنش ناشی از 6 دسی-زیمنس بر متر) و رگه (لاین) های خویش آمیخته نوترکیب آفتابگردان (102 رگه حاصل از تلاقی بین دورگه RHA266 و PAC2 به همراه والدین) بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش شوری بر همه صفات موردبررسی به جز صفات طول دم برگ، عرض برگ، طول برگ، قطر طبق و وزن صددانه معنی دار است. تاثیر ژنوتیپ بر همه صفات موردبررسی معنی دار بود. تجزیه ژنتیکی صفات اندازه گیری شده با استفاده از نقشه پیوستگی تهیه شده با 221 نشانگر مولکولی (210SSR/11SNP) با میانگین فاصله 7.44 سانتی مورگان بین نشانگرها به روش مکان یابی فاصله ای مرکب (CIM) انجام گرفت. برای صفات موردبررسی درمجموع 31 QTL شناسایی شد که 14 QTL مربوط به شرایط عادی و 17 QTL مربوط به شرایط تنش شوری بود. بیشترین مقدار R2 (درصد تغییرات فنوتیپی توجیه شده) (39.7 درصد) مربوط به QTL شناسایی شده برای صفت شمار روز تا گلدهی در شرایط تنش شوری بود. چندی ازQTL های شناسایی شده برای صفات مختلف هم جایگاه بودند. استفاده از QTL های هم مکان موجب افزایش کارایی انتخاب به کمک نشانگر و پیشبرد برنامه های بهنژادی گیاهی می شود.

به منظور بررسی واکنش عملکرد و اجزای عملکرد لوبیاچیتی در شرایط رقابتی با علف های هرز در مخلوط با ذرت و کدوی تخمه کاغذی، آزمایشی در دو مکان (رشت و رودسر) در سال 1392 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل، لوبیاچیتی (100 و 75%)، ذرت – لوبیاچیتی (100:100 و 75:75%) و ذرت ـ لوبیاچیتی ـ کدوی تخمه کاغذی (100:100:100 و 75:75:75%) و دو تیمار وجین و بدون وجین (رقابت) بودند. نتایج نشان داد علف های هرز موجود در رشت نه گونه و در رودسر شش گونه بود. در رودسر علف هرز پهن برگ تاج خروس و در رشت علف های هرز باریک برگ مرغ و پنجه مرغی غالب بودند. در رودسر، تیمار وجین نقش برجسته ای در کنترل علف های هرز داشت، درحالی که در رشت نقش تیمار وجین به دلیل وجود علف های هرز چندساله کمرنگ تر بود. مخلوط های دوگانه و سه گانه، علف های هرز را بهتر از کشت خالص کنترل کردند. در رودسر، بیشترین شمار غلاف در بوته، دانه در غلاف، وزن صددانه و عملکرد دانه لوبیاچیتی در تیمار وجین در کشت خالص و در تیمار رقابت در مخلوط ها به دست آمد. در رشت بالاترین عملکرد دانه در کشت های خالص با تراکم بیشتر به دست آمد. درنهایت، در تیمارهای بدون وجین، کشت های مخلوط دوگانه و سه گانه به سبب کنترل بهتر علف های هرز در مقایسه با کشت های خالص بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد را تولید کردند.

توسعه سیستم ریشه ای اصلی و فرعی نقشی اساسی در میزان دسترسی گیاه به آب و مواد غذایی در شرایط تنش های غیرزیستی به ویژه شوری دارد. به منظور درک ارتباط بین پاسخ های رشدی ریشه و شاخص های فیزیولوژیک اندام هوایی دو رقم گندم نان با تحمل شوری متفاوت (کویر و شیراز)، آزمایشی گلخانه ای با استفاده از لوله های پی وی سی در دو سطح شوری (0 و 150 میلی مولار کلرید سدیم) انجام شد. شوری سبب کاهش رشد طولی ریشه، طول کل ریشه، هدایت روزنه ای، محتوای آب نسبی، شاخص سبزینه گی (کلروفیل) و وزن خشک اندام هوایی و ریشه در مقایسه با شاهد شد. اگرچه مقادیر اندازه گیری شده برای بیشتر صفات در رقم متحمل بیشتر از رقم حساس بود، ولی رشد طولی ریشه، طول کل ریشه و محتوای آب نسبی تحت تاثیر تیمار شوری کاهش بیشتری نسبت به رقم حساس نشان داد. بین ویژگی های رشدی ریشه و پاسخ های فیزیولوژیک گیاه در شرایط شوری همبستگی معنی داری مشاهده شد. با توجه به اثرهای به نسبت همسان شوری بر ویژگی های رشدی ریشه و اندام هوایی به نظر می رسد از پاسخ های رشدی ریشه می توان به عنوان معیاری برای غربالگری تحمل به شوری استفاده کرد. زیرا شوری خاک سبب کاهش توانایی گیاه برای جذب آب و درنتیجه کاهش سریع میزان رشد همراه با مجموعه ای از تغییرات فیزیولوژیکی بوده و درنهایت منجر به بروز اثرهای ناشی از تنش اسمزی می شود.

به منظور بررسی تاثیر پیش تیمار بذر و تیمار آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد نخود ژنوتیپ هاشم آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تاریخ کاشت بهاره و پاییزه در نورآباد-لرستان اجرا شد. عامل اصلی شامل چهار تیمار آبیاری (بدون آبیاری، 75، 100 و 150 میلی متر) بر پایه تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و عامل فرعی شامل دو پیش تیمار، پرایمینگ (شاهد، ده ساعت پیش تیمار) بود. کاشت پاییزه به ترتیب سبب افزایش 41.9، 7.4، 3.4، 32.5، 43.6، 62.9 و 13.7 درصدی شمار نیام بارور، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه تک بوته، عملکرد زیست توده یا زیستی (بیولوژیک)، عملکرد دانه و شاخص برداشت نسبت به کاشت بهاره شد. سطوح آبیاری پس از 75، 100 و 150 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر به ترتیب با میانگین 2296، 2044 و 1775 کیلوگرم در هکتار افزایش 75.4، 56.1 و 35.5 درصدی در عملکرد دانه نسبت به سطح بدون آبیاری (1309 کیلوگرم در هکتار) را نشان دادند. پیش تیمار بذر افزایش 8.5 درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد را نشان داد. می توان استنباط کرد که کاشت پاییزه به همراه آبیاری پس از 75 میلی متر تبخیر برای دستیابی به بیشترین عملکرد ژنوتیپ هاشم در شمال لرستان مناسب است و اعمال پیش تیمار بذر نیز می تواند سبب بهبود عملکرد دانه شود.

گلرنگ از گیاهان بومی ایران است و امکان اصلاح ژنتیکی آن با تلاقی های بین گونه ای وجود دارد. در این تحقیق 14 ژنوتیپ شامل ژنوتیپ های به دست آمده از تلاقی بین گونه ای گلرنگ اهلی- وحشی در نسل های F5 و F6، به همراه برخی ژنوتیپ های اهلی و وحشی و روابط بین برخی صفات زراعی و اجزای عملکرد آنها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان بررسی شدند. عملکرد دانه در بوته ژنوتیپ ها بین 6.41 تا 14.49 گرم متغیر و بیشترین میزان عملکرد دانه در بوته متعلق به ژنوتیپ F6 حاصل از تلاقی چهار بود. نتایج به دست آمده از تجزیه همبستگی بین صفات نشان داد که صفات وزن هزاردانه و قطر غوزه بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در بوته داشتند. نتایج به دست آمده از تجزیه رگرسیون مرحله ای نیز نشان داد که صفات وزن هزاردانه و قطر غوزه مهم ترین عامل های تعیین کننده عملکرد دانه در بوته بودند که درمجموع 61 درصد از تغییرات عملکرد دانه در بوته را توجیه کردند. نتایج تجزیه ضریب های مسیر ترتیبی نیز نشان داد که صفات وزن هزاردانه، قطر غوزه و شمار غوزه در بوته به عنوان متغیرهای رتبه اول انتخاب شده و 56درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. نتایج همچنین نشان داد که دو صفت وزن هزاردانه و قطر غوزه می توانند به عنوان شاخص انتخاب برای افزایش عملکرد در گلرنگ در نظر گرفته شوند.

پیچیدگی کنترل ژنتیکی تحمل به خشکی، استفاده از روش های مولکولی در کنار روش های زیست سنجی (بیومتری) را برای بهبود این صفت در گیاهان پرهیز ناپذیر می سازد. این پژوهش با شمار 121 رقم و رگه (لاین) پیشرفته سویا در دو محیط عادی (نرمال) و تحت تنش خشکی به همراه 21 نشانگر ریز ماهواره مرتبط با تحمل به تنش خشکی در دو منطقه رشت و گنبدکاووس اجرا شد. گروه بندی ژنوتیپ ها بر پایه شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص میانگین عملکرد (MP) و شاخص پایداری (YI) و همچنین عملکرد بوته در شرایط عادی و تنش با استفاده از تجزیه خوشه ای در هر دو منطقه، آن ها را به سه خوشه حساس، نیمه حساس و متحمل منتسب کرد. بنا بر نتایج، ژنوتیپ های شماره 8، 9، 11، 25، 34، 37، 42، 44، 49، 63، 66 و 86 در هر دو منطقه به عنوان ژنوتیپ های متحمل شناسایی شدند. تجزیه خوشه ای بر پایه نشانگرهای ریز ماهواره نیز رقم ها و رگه ها را به سه گروه تقسیم کرد. مقایسه دو نمودار درختواره ای (دندروگرام ) بیانگر همخوانی شایان توجه بین آن ها بود. تجزیه رگرسیونی گام به گام نیز نشان داد که نشانگرهای Satt454، Satt142، Satt648 و Satt345 ارتباط معنی داری با شاخص های تحمل به خشکی دارند و به طور متغیر بین 4 الی 15 درصد از تغییرات آن ها را توجیه کردند. این نتایج می تواند تاییدی بر نقش این نشانگرها در پیوسته بودن با نواحی ژنومی مرتبط باتحمل به تنش خشکی باشد و انتظار می رود بتوان از آن ها در برنامه های بهبود عملکرد سویا در رویارویی با تنش خشکی بهره برد.

به منظور برآورد تنوع، وراثت پذیری، روابط بین صفات و تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بین عملکرد دانه و اجزای عملکرد، چهارده رگه (لاین) نخود سفید به مدت سه سال (93-1390) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، ارزیابی شدند. نتایج تجزیه مرکب گویای معنی دار بودن تفاوت بین ژنوتیپ ها در اغلب صفات بود. بالاترین مقدار ضریب تغییرات فنوتیپی به ترتیب برای عملکرد دانه، شمار غلاف در بوته و شمار دانه در بوته و بالاترین مقدار ضریب تغییرات ژنوتیپی به ترتیب برای عملکرد دانه، عملکرد زیست توده (بیولوژیک) و ارتفاع بوته به دست آمد. این نتایج مبین این نکته بود که اصلاح این صفات از راه گزینش محتمل است. وراثت پذیری بالا همراه با بهره ژنتیکی میانگین بالا برای عملکرد دانه، شمار دانه در غلاف و وزن صددانه نشان داد که گزینش فنوتیپی برای این صفات می تواند موثر باشد. عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد زیست توده و شمار شاخه های اولیه داشت، لذا این صفات را می توان برای گزینش ژنوتیپ های با عملکرد بالا در نخود استفاده کرد. تجزیه مسیر آشکار ساخت که شمار دانه در بوته و به دنبال آن شمار شاخه اولیه ، وزن صددانه و عملکرد زیست توده تاثیر مستقیم مثبتی بر عملکرد دانه داشتند. همچنین می توان شمار شاخه های اولیه، شمار شاخه های ثانویه و شمار روز تا گلدهی را به عنوان معیار گزینش غیرمستقیم برای عملکرد دانه بالاتر به کار برد.