علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1390 | دوره:42 | شماره:4 |تعداد مقالات:23

این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه برخی خصوصیات بیوشیمیایی 50 ژنوتیپ آجیلوپس تائوچی (Aegilops tauschii) ایرانی و رقم کوهدشت به عنوان شاهد زراعی انجام گرفت. هشت صفت مرتبط با عملکرد و مقاومت به تنش های زنده و غیرزنده در یک طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در گلخانه گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران در سال 1388 مورد مطالعه قرار گرفت. این صفات شامل فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز، اندازه گیری محتوی کلروفیل، کارتنوئید و پروتئین محلول کل بود که بر روی بافت برگ انجام و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر تمامی صفات دارای اختلاف معنی داری بودند. در تمامی ژنوتیپ ها همبستگی معنی دار و مثبتی بین میزان کلروفیل a و کارتنوئید وجود داشت، ولی همبستگی بین میزان آنزیم، محتوی کلروفیل و کارتنوئید معنی دار نبود. همبستگی مثبت و معنی داری بین پروتئین، آنزیم های کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و پراکسیداز وجود داشت. همچنین یک رابطه منفی و معنی دار بین آنزیم کاتالاز با دو آنزیم دیگر (پلی فنل اکسیداز و پراکسیداز) مشاهده گردید، اما هیچ همبستگی بین دو آنزیم پلی فنل اکسیداز و پراکسیداز وجود نداشت. تجزیه به مولفه های اصلی 8 متغیر اولیه را در قالب دو مولفه جدید گروه بندی نمود که در مجموع این دو مولفه 69.3 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مولفه اول 42.9 درصد از تغییرات کل را توجیه کرد که عمدتا محتوای کلروفیل و کاروتنوئید را در بر می گرفت. در حالی که متغیر دوم 26.4 درصد از کل تغییرات را توجیه کرد که عمدتا پروتئین، آنزیم پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و کاتالاز را شامل می شد. همچنین تجزیه خوشه ای به روش UPGMA ژنوتیپ ها را به 5 گروه تقسیم کرد. نتایج این تحقیق نشان داد که ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات به طور معنی داری متفاوت بودند، برخی از ژنوتیپ ها نسبت به ژنوتیپ های دیگر و شاهد زراعی دارای میزان بالاتری از این صفات بودند، بنابراین می توان از این ژنوتیپ های وحشی (بخصوص ژنوتیپ ها با میزان بالایی از این صفات) در برنامه های اصلاحی استفاده نمود.

به منظور مطالعه تاثیر ارتفاع آب و عمق خاک بر سوروف و سوروف برنج، آزمایشی گلدانی در موسسه برنج کشور (رشت) در بهار سال 1387 انجام شد. تیمارها شامل گونه علف هرز (سوروف و سوروف برنج)، ارتفاع آب (0، 3، 6 و 9 سانتی متر) و عمق قرارگیری بذر در داخل خاک (0.5، 1.5، 2.5 و 3.5 سانتی متر) بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر ارتفاع آب و عمق خاک بر درصد جوانه زنی، مرگ و میر بوته ها، وزن خشک، ارتفاع و طول ریشه چه هر دو علف هرز مورد بررسی معنی دار بود. تجزیه رگرسیونی داده ها نشان داد که با افزایش ارتفاع آب و عمق خاک صفات درصد جوانه زنی، وزن خشک، ارتفاع و طول ریشه چه دارای روند کاهشی و میزان مرگ و میر بوته ها دارای روند افزایشی بود اما شیب کاهش صفات فوق الذکر و افزایش مرگ و میر همواره در سوروف بیشتر از سوروف برنج بود. درصد جوانه زنی در ارتفاع آب 9 سانتی متر در سوروف برنج 80 درصد و در سوروف 30 درصد در سه هفته بعد از کاشت بود. با افزایش ارتفاع آب و عمق خاک سرعت جوانه زنی سوروف کاهش بیشتری نسبت به سوروف برنج داشت. به طور کلی نتایج این بررسی نشان می دهد که سوروف برنج دارای تحمل بالاتری نسبت به سوروف به غرقاب بوده و میزان جوانه زنی آن نیز از اعماق پایین تر خاک بیشتر محتمل است. این ویژگیها می توانند شانس زنده مانی و بقاء بیشتری برای گونه جدید سوروف در مزارع برنج فراهم آورند.

به منظور مدل سازی نهاده های کشاورزی در ذرت، آزمایشی در سال 1387 در مزرعه کشاورزی پردیس دانشگاه تهران به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. فاکتورهای مورد آزمایش شامل 4 سطح کود نیتروژن (0، 180، 270، 360 کیلوگرم در هکتار کود اوره 46 درصد) و دوز علف کش نیکوسولفورون (0، 20، 40، 60 و 80 گرم ماده موثر در هکتار) تعیین گردید. بر اساس معادله برازش شده برای مدل سازی، جهت رسیدن به عملکرد بالا، 250 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و دوز 38 گرم ماده موثر در هکتار علف کش نیکوسولفورون مورد نیاز برای رسیدن به 50 درصد ماکزیمم عملکرد نیاز است. همچنین برازش داده ها بر اساس خطوط تراز، بالاترین عملکرد دانه ذرت در تیمار کود نیتروژن 270 کیلوگرم در هکتار و دوز 60 و 80 گرم در هکتار ماده موثر علف کش که معادل یازده تن در هکتار به دست آمد، همچنین بیوماس ذرت در همین تیمارها معادل هشت تن در هکتار به دست آمد. کمترین عملکرد و بیوماس ذرت (معادل سه تن در هکتار) مربوط به تیمار بدون کاربرد کود نیتروژن و علف کش بود. نتایج تحقیق نشان داد که کاربرد کود نیتروژن بیش از 360 کیلوگرم در هکتار منجر به افزایش دوز علف کش جهت کنترل مناسب علف های هرز می گردد. از این رو کاربرد کود نیتروژن در مزرعه می بایست با توجه به تراکم و گونه علف هرز استفاده شود.

به منظور بررسی صفات مهم زراعی کلزا و روابط بین آنها تحت شرایط آبیاری طبیعی و تنش خشکی 135 رگه هاپلویید مضاعف حاصل از تلاقی رگه زمستانه فرانسوی (دارمور) و رگه بهاره کره ای (یودال) به همراه هفت واریته تجاری و همچنین والدین مذکور در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار در دو شرایط آبیاری طبیعی و تنش خشکی در مزرعه پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی 1387- 1386 کشت شدند و صفات تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، ارتفاع پایین ترین شاخه فرعی از سطح زمین، طول گل آذین اصلی، تراکم خورجین در گل آذین اصلی، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه در خورجین، طول خورجین، طول نوک خورجین و ضخامت خورجین مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که جمعیت مذکور از نظر صفات مورد ارزیابی دارای تنوع بسیار زیادی بودند که حاصل چندشکلی و پس زمینه ژنتیکی متفاوت والدین این جمعیت می باشد. نتایج تجزیه همبستگی ساده نشان داد که تعداد روز تا گلدهی دارای بیشترین همبستگی منفی با عملکرد و صفات ضخامت خورجین و وزن هزاردانه به ترتیب دارای بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت نیز نشان داد که تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع پایین ترین شاخه فرعی از سطح زمین و ارتفاع بوته صفات اثرگذار و تعیین کننده عملکرد در جمعیت حاضر هستند. عملکرد دانه و وزن هزاردانه صفاتی بودند که به ترتیب بیشترین کاهش را در اثر تنش خشکی متحمل شدند، در حالی که طول خورجین، ضخامت و طول نوک خورجین کاهش معنی دار نشان ندادند. رگه های هاپلویید مضاعف از طریق تجزیه به مولفه های اصلی بر اساس شاخص های تحمل به خشکی گروه بندی شدند و بر این اساس دو مولفه اول و دوم مجموعا 98 درصد از تغییرات داده ها را توجیه کردند.

اسپرس از گیاهان علوفه ای چند ساله است که بدلیل ارزش غذایی بالا و تحمل به تنش های محیطی مورد توجه می باشد، ولی کمبود تنوع ژنتیکی برای برخی صفات مهم زراعی گسترش کشت آن را محدود کرده است. القای تنوع به روش موتاسیون یکی از روش های کارآمد در بهبود ژنتیکی گیاهان است. در این مطالعه به منظور بررسی میزان تنوع القایی توسط موتاژن شیمیایی اتیل متان سولفونات (EMS) و مقایسه ژنوتیپ های موتانت با ژنوتیپ های گزینش شده تحت شرایط طبیعی، تعداد 40 ژنوتیپ موتانت نسل سوم (گزینش شده از نسل دوم جامعه تحت موتاژن) به همراه 39 ژنوتیپ غیرموتانت (گزینش شده از جامعه عادی) از نظر خصوصیات مرفولوژیک و زراعی به مدت دو سال تحت شرایط مزرعه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار تنوع در هر دو جامعه در سال اول مربوط به صفات نسبت برگ به ساقه و حساسیت به سفیدک سطحی و در سال دوم صفات عملکرد علوفه، درصد ساقه، نسبت برگ به ساقه و دیرزیستی بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که از نظر اکثر صفات بویژه عملکرد علوفه خشک و نسبت برگ به ساقه ژنوتیپ های موتانت بهتر از غیرموتانت ها بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای جداگانه برای ژنوتیپ های موتانت و غیرموتانت تنوع و گوناگونی بالا را در هر یک از جوامع تایید کرد. در یکی از گروه های حاصل از تجزیه کلاستر در موتانت ها، ژنوتیپ هایی قرار گرفتند که در سال اول تنها تا مرحله رشد روزت پیش رفته و ساقه دهی و گلدهی آنها در سال دوم پس از زمستان گذرانی انجام شد که نشان می دهد موتاسیون نیاز به بهاره سازی را در این ژنوتیپ ها ایجاد کرده باشد. در مجموع نتایج نشان داد القای موتاسیون توانست سبب بروز تنوع در برخی صفات گردد که لازم است پایداری آن در نسل های بعدی بررسی گردد تا در صورت امکان بتوان از این تنوع برای گزینش ژنوتیپ های مناسب در پروژه های به نژادی تکمیلی استفاده کرد.

به منظور بررسی اثرات مخلوط کردن مقادیر مختلف پسمان های گیاهی جو و کود نیتروژن بر برخی ویژگی های کیفی خاک و در صد پروتئین دانه دو رقم جو (.Hordeum vulgare L) در شرایط دیم، آزمایشی دو ساله (88- 1387 و 87- 1386) در قالب طرح کرت های نواری خرد شده با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. کرت های عمودی شامل دو رقم جو رایج منطقه (افضل و ریحان) و کرت های افقی شامل سه میزان بقایا (صفر، 750 و 1500 کیلوگرم در هکتار) و کرت های فرعی سه میزان نیتروژن (صفر، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که در خصوص نیتروژن کل خاک و درصد پروتئین دانه اثرات سال و بر همکنش رقم × بقایا × نیتروژن اختلاف معنی دار وجود دارد. نتایج نشان داد در مواردی که بقایا به میزان 1500 کیلوگرم در هکتار به خاک اضافه می شود، بایستی میزان نیتروژن بکار برده شده نیز متناسب با افزایش بقایا اضافه شود. همچنین با افزایش بقایا درصد کربن خاک افزایش یافت و بین تیمارها اختلاف معنی دار P£0.01 مشاهده گردید. در این بررسی، بین دو رقم اختلاف معنی داری از نظر درصد کربن خاک مشاهده نشد. روند تغییرات سطوح مختلف نیتروژن در سطح صفر درصد بقایا نشان داد که با افزایش نیتروژن، درصد کربن خاک در هر دو رقم کاهش یافت. با افزایش نیتروژن، نیتروژن کل خاک به طور معنی داری افزایش یافت. روند تغییرات سطوح مختلف نیتروژن در سطوح مختلف کاربرد بقایا نشان داد که با افزایش نیتروژن درصد پروتئین دانه در هر دو رقم افزایش یافت.

در نظام های تناوبی غلات- لگوم های یکساله سختی بذر به عنوان شرط لازم جهت حفظ ذخیره بذر خاک محسوب می شود که تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی و مدیریتی قرار می گیرد. این پژوهش به منظور بررسی شرایط اقلیمی، روش کشت و نظام کوددهی بر روند شکسته شدن دانه سختی در یونجه یکساله (Medicago scutellata cv. Robinson) به اجرا در آمد. طرح به صورت کشت دیم و آبی در دو مکان در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود و ایستگاه تحقیقات حاصلخیزی خاک ماهیدشت در استان کرمانشاه در سال زراعی 88- 1387 انجام شد. پس از پایان دوره رشد فیزیولوژیک یونجه یکساله در تیر ماه، آزمون جوانه زنی بذر در فواصل هر 30 روز یکبار و در طول یک دوره هشت ماهه در آزمایشگاه انجام شد. نتایج نشان داد که با گذشت زمان درصد شکست سختی بذر از یک روند افزایشی پیروی نمود. سرعت شکست سختی بذر طی ماه های شهریور (ماه دوم) تا آبان ماه بیشتر بود. شکست سختی بذرهای تولیدی تحت تاثیر سطوح مختلف تیمارهای کودی قرار گرفت به طوری که در شرایط کشت دیم تیمار شاهد (بدون کود) و در شرایط آبی تیمارهای کودی باکتری تثبیت کننده نیتروژن+ قارچ میکوریزا و تیمار کودی باکتری تثبیت کننده نیتروژن+ باکتری تسهیل کننده جذب فسفر بیشترین درصد سختی بذر مشاهد شد.

دمای پایین به عنوان یک عامل محدودکننده تولیدات گیاهی به شمار می رود. در این تحقیق اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی دو رقم کلزا با درجه تحمل متفاوت به سرما مورد بررسی قرار گرفته است. سالیسیلیک اسید در 4 غلظت 0، 100، 200 و 400 میکرومول در مرحله روزت دو رقم کلزا RGS (بهاره و حساس به سرما) و LICORD (پاییزه و متحمل به سرما) محلول پاشی گردید. نمونه گیری از کرت ها 24 ساعت بعد از محلول پاشی انجام شد. مقدار کلروفیل a و b، کلروفیل کل(a+b) ، کاروتنوئیدها، آنتوسیانین، فلاونوئیدها، پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء، پرولین و مقدار قند اندام هوایی و ریشه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که سرما (بدون کاربرد سالیسیلیک اسید) باعث کاهش مقدار کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و قندهای محلول در رقم حساس به سرما شد، اما رقم مقاوم دارای برتری معنی داری در صفات ذکر شده نسبت به رقم حساس بود. همچنین مقدار پراکسیداسیون لیپیدی غشاء اندام هوایی در رقم مقاوم نسبت به رقم حساس بیشتر بود. محلول پاشی سالیسیلیک اسید در غلظت های پایین باعث افزایش معنی دار مقدار کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فلاونوئید، پرولین و قندهای محلول شد. در حالی که سبب کاهش معنی داری در پراکسیداسیون لیپیدی غشاء در هر دو رقم گردید. افزایش رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین و قندها و کاهش پراکسیداسیون لیپیدی غشاء نشان دهنده کاهش خسارت اکسیداتیو و نقش سالیسیلیک اسید در افزایش تحمل کلزا در برابر سرما می باشد. در این آزمایش مشاهده شد که سالیسیلیک اسید در غلظت های پایین تر از 200 میکرومول در رفع آسیب اکسایشی نقش موثر دارد ولی غلظت 400 میکرومول سالیسیلیک اسید خود سبب بروز تنش در گیاه می گردد.

کوشیا یک گونه گیاهی بسیار متحمل به شوری است که ممکن است منبع خوبی از علوفه دام را از طریق تولید زیست توده با مصرف آب شور فراهم کند. به منظور بررسی اثر شوری بر خصوصیات علوفه ای کوشیا آزمایشی با سه توده (بیرجند، بروجرد و سبزوار) و سه سطح شوری (5.2، 10.5 و 23.1 دسی زیمنس بر متر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های خرد شده با سه تکرار اجرا شد. افزایش میزان تنش شوری از 5.2 به 23.1 دسی زیمنس بر متر اثر معنی داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه های جانبی، عملکرد علوفه خشک، درصد ماده خشک، درصد ساقه، عملکرد ماده خشک ساقه، درصد برگ نداشت. متوسط عملکرد علوفه خشک 9.1 تن در هکتار، درصد ماده خشک 29.85، درصد ساقه 41.93 و درصد برگ 57.94 بود. کاهش عملکرد علوفه تر، قطر ساقه و عملکرد ماده خشک برگ با افزایش شوری مشهود بود. بین توده های کوشیا مورد مطالعه توده بیرجند از نظر اکثر صفات برتری نشان داد. نتایج نشان داد که کوشیا دارای صفات مناسبی از قبیل ارتفاع بوته، نسبت بالای برگ به ساقه، تعداد شاخه های فرعی زیاد و عملکرد علوفه تر و خشک قابل قبول در شرایط تنش شوری است که می تواند این گیاه را به عنوان گزینه مناسب برای تولید علوفه مطرح کند.

اسپرس از بقولات علوفه ای و مرتعی کشور است که به دلیل سازگاری و تحمل به تنش های محیطی مورد توجه می باشد. در این پژوهش پاسخ عملکرد علوفه، خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک 10 توده محلی و رقم اسپرس به تنش خشکی در دو محیط رطوبتی عدم تنش و تنش خشکی مورد ارزیابی و روابط بین صفات مختلف با استفاده از روش های چند متغیره آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر اکثر صفات مورد بررسی داشت. همبستگی عملکرد علوفه خشک در شرایط عدم تنش با صفات عملکرد علوفه تر، درصد ساقه، درصد رطوبت نسبی، تعداد ساقه در بوته، تعداد ساقه در بوته و تعداد گره در ساقه، مثبت و با درصد برگ و نسبت برگ به ساقه منفی و معنی دار بود. در حالی که عملکرد علوفه خشک در شرایط تنش خشکی با صفات عملکرد علوفه تر، درصد ساقه، تعداد گره در ساقه و درصد رطوبت نسبی برگ، همبستگی مثبت و با درصد برگ و نسبت برگ به ساقه همبستگی منفی و معنی دار داشت. نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای در شرایط عدم تنش نشان داد که درصد ساقه، درصد ماده خشک و تعداد ساقه در واحد سطح بیشترین سهم را در توجیه عملکرد علوفه خشک داشتند در حالی که در شرایط تنش صفات درصد ساقه، درصد ماده خشک و ارتفاع بوته دارای بیشترین سهم بودند. تجزیه به عامل ها در شرایط نرمال و تنش خشکی منجر به شناسایی پنج عامل پنهانی شد که در شرایط نرمال 90 درصد و در شرایط تنش خشکی 87 درصد از کل تغییرات را توجیه نمودند. این عوامل در شرایط عدم تنش به ترتیب عامل تولید علوفه، عامل اجزای عملکرد، عامل زایشی، عامل فتوسنتزی و عامل فنولوژیک و در شرایط تنش خشکی عامل اجزای عملکرد علوفه، عامل فتوسنتزی، عامل زایشی، عامل محتوای پرولین و عامل درصد ماده خشک نام گذاری گردیدند. نتایج حاکی از آن بودکه تنش خشکی بر روی روابط صفات تاثیر داشت بطوری که پیشنهاد می شود برای اصلاح جهت بهبود عملکرد در هر یک از شرایط عادی و تنش رطوبتی باید بطور مستقل نسبت به تعیین یک شاخص گزینش مناسب اقدام نمود.

این تحقیق با هدف بررسی اثر آللوپاتیک عصاره آبی و الکلی حاصل از مواد گیاهی درمنه، گشنیز، اکالیپتوس و زیره سبز بر رشد علف های هرز تاج خروس وحشی و سلمه تره در آزمایشگاه و مزرعه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) در سال 1387 انجام گرفت. برای تهیه عصاره ها، مواد گیاهی آسیاب و پودر و سپس درون بشر با مقدار معین آب مقطر مخلوط شدند. این محلول ها به مدت 72 ساعت در دمای 25 درجه سلسیوس شیکر شدند و آنگاه با عبور از کاغذ صافی و سانتریفوژ کردن، عصاره های گیاهی تهیه گردید. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که عصاره های درمنه و زیره سبز میزان جوانه زنی علف های هرز سلمه تره و تاج خروس وحشی را به طور معنی داری کاهش دادند، به طوری که این تاثیر بر جوانه زنی سلمه تره بیشتر بود. کمترین درصد جوانه زنی، در هر دو علف هرز با 98 درصد کاهش در تیمار 100 درصد عصاره الکلی بدست آمد. در بررسی های مزرعه ای نیز عصاره های الکلی حاصل از مواد گیاهی زیره سبز و درمنه کمترین درصد سبز شدن تاج خروس وحشی و سلمه تره را داشتند، در نتیجه بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی لوبیا چیتی و تعداد غلاف در مترمربع در این تیمارها بدست آمد. اما در شاهد (بدون عصاره های مواد گیاهی) بیشترین درصد سبز شدن هر دو علف هرز مشاهده شد و به همراه تیمار علف کش ترفلان+ یکبار وجین دستی کمترین عملکرد دانه و بیولوژیکی و تعداد غلاف در مترمربع لوبیا چیتی بدست آمد. در کل، عصاره های الکلی زیره سبز و درمنه بیشترین اثر بازدارندگی را بر رشد علف های هرز داشتند، که این امر در تحقیقات آینده می تواند در تولید مواد شیمیایی آللوپاتیک به عنوان ماده پایه برای الگوی ساخت علف کش های طبیعی مورد استفاده قرار بگیرد.

به منظور ارزیابی رقابت علف هرز پنیرک بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رقم چمران در سطوح مختلف کود نیتروژن، پژوهشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و به صورت سری های افزایشی انجام شد. فاکتور اصلی شامل چهار سطح نیتروژن (50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) از منبع اوره (46 درصد) و فاکتور فرعی شامل تراکم های مختلف علف هرز پنیرک (صفر، 5، 10، 15 و 20 بوته در مترمربع) بود. اثر تیمارهای نیتروژن، تراکم های علف هرز پنیرک و برهمکنش آنها بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین با افزایش تراکم علف هرز، عملکرد دانه گندم به طور معنی دار کاهش یافت. کاهش عملکرد دانه در تراکم های بالای علف هرز به دلیل کاهش تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه می باشد. در تراکم 20 بوته پنیرک در مترمربع، صفات عملکرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و وزن هزار دانه به ترتیب 27، 15، 10، 6 و 6 درصد نسبت به کرت شاهد بدون علف هرز کاهش یافتند. میزان کاهش عملکرد دانه در تراکم های مختلف پنیرک، در تیمار 50 کیلوگرم نیتروژن، 32- 7 درصد و در تیمار 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، 28- 9 درصد بود. بیشترین و کمترین وزن خشک تک بوته پنیرک به ترتیب به سطوح 200 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار اختصاص داشت. با افزایش تراکم علف هرز، کارایی زراعی مصرف نیتروژن در گندم کاهش یافت. شیب تغییرات کاهشی کارایی زراعی نیتروژن در تراکم های مختلف پنیرک در مقادیر بالای نیتروژن کمتر از سطوح پایین کود بود. بنابراین افزایش نیتروژن قابل دسترس گیاه زراعی باعث افزایش کارایی زراعی مصرف کود، کاهش قدرت رقابت علف هرز و افزایش عملکرد دانه گندم در تراکم های بالای علف هرز می گردد.

برای درک بهتر فرآیند شکست خواب در گندم نان (.Triticum aestivum L)، روند سنتز پروتئین ها در بذرهای خواب و پس رس و تاثیر تیمار هورمون های جیبرلین و اسیدآبسیزیک در این مراحل بررسی شد. به این منظور از شش تیمار شامل بذر خواب، بذر خوابی که به مدت 10 ساعت با جیبرلین تیمار شدند، بذرهایی که به مدت یک هفته، سه هفته، شش هفته پس رس شدند و بذرهایی که پس از شش هفته پس رسی به مدت 10 ساعت با اسیدآبسیزیک تیمار شدند، استفاده شد. جنین بذرهای تیمار شده استخراج شد و با استفاده از الکتروفورز دوبعدی الگوی پروتئینی آنها مورد مقایسه قرار گرفت. حدود 600 پروتئین روی ژل ها شناسایی شد که از آن میان در تیمارهای جیبرلین، یک هفته، سه هفته، شش هفته پس رس و تیمار اسیدآبسیزیک بر بذر پس رس به ترتیب 12، 40، 18، 15 و 38 لکه افزایش بیان و 13، 40، 32، 10 و 39 لکه کاهش بیان مشاهده گردید. 15 لکه فقط در تیمار اسیدآبسیزیک بر بذر پس رس مشاهده شد که در سایر تیمارها وجود نداشت. همچنین 20 لکه فقط در تیمار خواب و 23 لکه فقط در تیمار جیبرلین بیان شده بود. نتایج نشان داد که درصد جوانه زنی با افزایش هفته های پس رسی روند افزایشی داشت. مصرف جیبرلین در بذر خواب مشابه بذرهای شش هفته پس رس سبب افزایش جوانه زنی شد. همچنین اثر جیبرلین بر روند سنتز پروتئین ها مشابه شش هفته پس رسی بود. اسیدآبسیزیک سبب کاهش جوانه زنی در بذرهایی شد که شش هفته پس رسی را گذرانده بودند و نتایج درصد جوانه زنی این تیمار مشابه تیمار یک هفته پس رس بود. اثر مصرف اسیدآبسیزیک بر افزایش و کاهش بیان پروتئین ها مشابه بذرهایی بود که یک هفته پس رسی را گذرانده بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که جیبرلین اثر مشابه با پس رسی را دارد و اسیدآبسیزیک سبب افزایش خواب در بذر می شود.

این تحقیق با هدف بررسی اثر هورمون های جیبرلین و اسیدآبسیسیک بر توان سبز شدن، و سرعت سبز شدن، قدرت بذر و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی بذر و گیاهچه نخود تحت شرایط دیم و آبی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. کاربرد هورمون ها به صورت پرایمینگ بذر قبل از کشت در شرایط آبی و دیم اعمال شد. بذرها در غلظت های صفر (هیدروپرایمینگ) 50، 100 و 150 پی پی ام از هورمون جیبرلین و اسیدآبسیسیک به صورت جداگانه پرایم شده و سپس در مزرعه کشت شدند. رقم مورد استفاده، نخود رقم آزاد و آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بود. در خصوص صفاتی نظیر درصد سبز شدن، سرعت سبز شدن و تعداد شاخه های اولیه تفاوتی بین شرایط دیم و آبی مشاهده نشد. هیدروپرایمینگ منجر به افزایش وزن تر و خشک ریشه، سرعت رشد گیاهچه، وزن تر بخش هوایی و تعداد گره تثبیت کننده نیتروژن شد. پرایمینگ بذر با جیبرلین سبب افزایش طول ساقه، قدرت بذر و طول ریشه شد. بیشترین درصد و سرعت سبز شدن گیاهچه و وزن خشک ریشه در شرایط آبی و همچنین حداکثر طول ریشه و تعداد شاخه های اولیه در شرایط دیم از تیمار پرایمینگ با اسیدآبسیسیک بدست آمد. منشعب ترین ریشه ها در گیاهچه های حاصل از بذرهای پرایم نشده مشاهده شد. بهترین تیمار از نظر بهبود قدرت بذر در هر دو شرایط آبی و دیم، جیبرلین 100 پی پی ام بود.

مدل WOFOST یکی از مدل های شبیه سازی رشد محصول است که عملکرد دانه و اجزاء عملکرد را در مراحل مختلف بیولوژیک رشد گیاهان یک ساله به صورت دینامیک بررسی و شبیه سازی می کند. بخشی از خروجی های این مدل (عملکرد و میزان آب مصرفی توسط گیاه) در برنامه ریزی های آبیاری و مدیریت منابع آبی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در این مطالعه یک طرح در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تیمار آبیاری (آبیاری کامل، 20 و 40 درصد کم آبیاری) در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه واقع در ماهیدشت بر روی گیاه ذرت رقم 704C در کشت بهاره در سال 1389 اجرا گردید. مراحل مختلف فیزیولوزیکی رشد گیاه (زمان های جوانه زنی، گلدهی و رسیدن کامل) که جهت شبیه سازی رشد گیاه لازم است با مشاهدات عینی در مزرعه تعیین و بر اساس آن و با توجه به دمای هوا مقدار درجه- روز مورد نیاز برای رسیدن به این مراحل محاسبه گردید. در طول دوره رشد وزن خشک برگ، ساقه و اندام ذخیره ای و شاخص سطح برگ در 8 مرحله اندازه گیری گردید و بر اساس آنها پارامترهای گیاهی مدل واسنجی گردید. مقدار شاخص های آماری ریشه دوم مربعات خطاRMSE) )، ضریب کارائیE) )، شاخص سازگاریd) )، حداکثر خطا (ME) و ضریب باقیمانده (CRM) مربوط به عملکرد نهایی کل شبیه سازی و اندازه گیری شده به ترتیب 1174، 0.96، 0.99، 16.67 و 0.02- به دست آمد که حاکی از مطابقت نسبتا خوب نتایج شبیه سازی مدل می باشد.

به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز سیاهدانه، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 89- 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش در دو سری شامل دوره های کنترل و تداخل علف های هرز تنظیم شدند. سری اول شامل شش تیمار بود که از زمان سبز شدن تا صفر، 14، 28، 42، 56 و 70 روز پس از سبز شدن در کرت ها، علف های هرز کنترل شدند و سپس به آنها تا زمان برداشت سیاهدانه اجازه رشد داده شد. سری دوم نیز شامل شش تیمار بود که از زمان سبز شدن تا دوره های ذکر شده به علف های هرز در کرت ها اجازه رشد داده شد و سپس تا زمان برداشت، این علف های هرز کنترل شدند. در این مطالعه، شروع و پایان دوره بحرانی به ترتیب بر اساس معادلات لجستیک و گامپرتز در سه سطح 2.5، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول تعیین شد. بر اساس نتایج این آزمایش، گندمک (Stellaria graminea) در شروع دوره رشد سیاهدانه و تاج خروسAmaranthus retroflexus) )، سلمه (Chenopodium album) و سوروف (Echinochloa cruss-galli) در اواسط و نیز در پایان فصل رشد این گیاه، به عنوان علف های هرز غالب شناخته شدند. بر اساس نتایج این آزمایش، حداکثر دوره تداخل علف های هرز (شروع دوره بحرانی) در سه سطح 2.5، 5 و 10 درصد افت عملکرد به ترتیب 10.5، 13، 17.3 روز از سبز شدن سیاهدانه (86، 108 و 149 درجه روز- رشد پس از سبز شدن) تعیین شد. حداقل دوره کنترل علف های هرز (پایان دوره بحرانی) نیز در سه سطح افت عملکرد ذکر شده به ترتیب 76.8، 74.8 و 71.1 روز پس از سبز شدن (1005، 960 و 883 درجه روز- رشد) از کل دوره رشد سیاهدانه (معادل 84 روز یا 1188 درجه روز- رشد) بود.

قابلیت تولید گیاه نه تنها به تجمع ماده خشک، بلکه به توزیع کارآمد آن به دانه بستگی دارد که کلید ثبات عملکرد تحت شرایط تنش است. هدف تحقیق حاضر بررسی الگوی توزیع ماده خشک به اندام های هوایی و ارتباط آن با عملکرد دانه در طیف گسترده ای از ژنوتیپ های گندم (81 رقم) بود. آزمایش در قالب طرح لاتیس مربع ساده با 2 تکرار و در دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) طی سال زراعی 88- 1387 اجرا شد. تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله شروع و تا رسیدگی فیزیولوژیک دانه ادامه یافت. در این آزمایش عملکرد دانه، وزن دانه و وزن خشک اندام های گیاهی در در شرایط تنش و نرمال اندازه گیری شد. ارقام گندم واکنش های متفاوتی را به شرایط تنش نشان دادند و مقدار کاهش عملکرد از 7 تا 90 درصد متغیر بود. تاثیر تنش بر درصد تخصیص ماده خشک به اندام های مختلف در مرحله گرده افشانی معنی دار نگردید. در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با وزن خشک برگ در مرحله گرده افشانی به دست آمد. وزن خشک سنبله در مرحله رسیدگی با عملکرد رابطه مثبت و معنی داری در شرایط شاهد و تنش نشان داد. در مرحله رسیدگی تنش خشکی باعث کاهش ماده خشک اختصاص یافته به سنبله شد. اما تاثیر تنش بر وزن خشک برگ و ساقه معنی دار نگردید. در این مرحله همبستگی منفی بین وزن خشک ساقه با عملکرد دانه در شرایط تنش به دست آمد. وجود تنوع ژنتیکی بالا در ذخیره سازی و توزیع ماده خشک در بین ارقام نشان می دهد که امکان تغییر صفات مذکور در برنامه های اصلاح نباتات وجود دارد.

به منظور برآورد اجزای ژنتیکی در صفات مرتبط با کیفیت دانه از جمله فیبر، خاکستر، پروتئین و عملکرد روغن، نتاج حاصل از تلاقی های دای آلل 8 رقم گلرنگ زراعی در نسل های F1 و F2 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ های دای آلل کامل در نسلF1  (64 ژنوتیپ) و تلاقی های دای آلل یک طرفه آنها در نسلF2  (36 ژنوتیپ) به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس ژنتیکی نشان دهنده معنی دار بودن ترکیب پذیری عمومی (GCA) و ترکیب پذیری خصوصی (SCA) برای تمام صفات مرتبط با کیفیت دانه بود و در نتیجه بیانگر اهمیت توام اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی این صفات بود. میانگین مربعات اثرات تلاقی های متقابل برای فیبر دانه و عملکرد روغن معنی دار گردید که بیانگر اهمیت توارث سیتوپلاسمی در کنترل صفات ذکر شده می باشد. در صفات فیبر و عملکرد روغن، اهمیت بیشتر اثرات افزایشی بیانگر کارائی بالای انتخاب در نسل های اول حاصل از تلاقی در اصلاح این صفات بود. قابلیت توارث خصوصی پائین و مقدار بیشتر واریانس غالبیت در صفات خاکستر دانه بیانگر اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود، بنابراین به منظور اصلاح این صفت می توان از روش های مبنی بر تولید هیبرید استفاده کرد. اهمیت توام اثرات افزایشی و غالبیت در کنترل ژنتیکی محتوای پروتئین بیانگر کارائی توام روش های مبنی بر انتخاب و تولید هیبرید در اصلاح این صفت بود.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و اثر کودهای شیمیائی و زیستی فسفری بر عملکرد و درصد پروتئین دانه در دو رقم عدس مقاوم و حساس به تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) در سال زراعی 1389- 1388 انجام شد. عامل اصلی شامل سه سطح آبیاری (آبیاری پس از 70، 100 و 130 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) به کرت های اصلی و عوامل فرعی شامل نوع کود فسفری (شاهد بدون کود، 100% کود شیمیایی فسفری، 50% درصد کود شیمیایی فسفری+ کود زیستی و کود زیستی (باکتری سودوموناس سویه های 93 و 187 و باکتری ازتوباکتر) به همراه دو رقم ILL6039 و زیبا عدس به صورت فاکتوریل به کرت های فرعی اختصاص یافتند. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، پروتئین دانه و شاخص برداشت مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار رقم زیبا و کود تلفیقی در سطح شاهد آبیاری (70 میلی متر) بیشترین میزان عملکرد دانه (1404 کیلوگرم در هکتار) را حاصل نمود. همچنین استفاده از کود تلفیقی (کود زیستی+ 50% کود شیمیایی فسفری) در تمامی سطوح مختلف آبیاری عملکرد دانه بیشتری را نسبت به سایر تیمارهای کودی تولید نمود. لذا به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی به لحاظ مسائل زیست محیطی می توان استفاده از کود تلفیقی را در تولید گیاه عدس در شرایط متفاوت رطوبتی توصیه نمود.

به منظور ارزیابی واکنش و سرعت ظهور گیاهچه های کلزا نسبت به دما، در این آزمایش رابطه سرعت سبز شدن سه رقم کلزا شامل ارقام بدون گلبرگ، RGS003 و Syn3 نسبت به دما، به صورت گلدانی مورد برازش رگرسیونی غیرخطی قرار گرفت. برای این منظور از شش مدل، شامل توابع دندانه ای، دو تکه ای، بتا، منحنی، درجه دوم و درجه سوم استفاده شد و برای انتخاب مدل برتر از معیارهای جذر میانگین مربعات خطا، ضریب تبیین، ضریب همبستگی و ضرایب رگرسیون ساده خطی (a و b) بین سرعت ظهور گیاهچه مشاهده شده و سرعت پیش بینی شده استفاده شد. نتایج نشان داد که واکنش سبز شدن رقم RGS003 به دما به وسیله تابع بتا، رقم Syn3 به وسیله تابع بتا و منحنی و در رقم بدون گلبرگ، مدل دو تکه ای بهتر از سایر مدل ها توصیف می گردد. برآورد دماهای کاردینال با استفاده از برترین مدل ها نشان داد که دمای پایه از 7.89 تا 10.94 درجه سانتی گراد، دمای بهینه از 20.01 تا 24 درجه سانتی گراد و دمای سقف از 36 تا 37.19 درجه سانتی گراد برای ارقام مختلف کلزای مورد ارزیابی در نوسان بود. برآورد روز بیولوژیک مورد نیاز برای ظهور گیاهچه با استفاده از مدل های دو تکه ای و بتا نیز نشان داد که از این نظر بین ارقام کلزا اختلاف معنی داری وجود داشت. با توجه به این نتایج، می توان برای کمی سازی واکنش سرعت ظهور ارقام کلزا به دما از مدل های بتا و دو تکه ای استفاده کرد و از این مدل ها و پارامترهای برآورد شده از آنها (دمای پایه، دمای مطلوب و دمای سقف) در تهیه مدل های پیش بینی زمان سبز شدن گیاهچه در مزرعه استفاده کرد، همچنین می توان در مدل سازی ظهور گیاهچه ارقام کلزا از دماهای کاردینال همراه با مدل مربوط به آن استفاده کرد.