برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

هدف اصلی این مقاله، بررسی روند تحولات میانگین سن ازدواج زنان و عوامل اجتماعی ـ جمعیتی موثر بر آن طی سال های 85-55 در سطح استان ها به تفکیک مناطق شهری و روستایی است. بدین منظور، ابتدا با مطالعه تئوری ها و تحقیقات انجام شده در این زمینه، چارچوب نظری تحقیق، تدوین و سپس از طریق داده های سرشماری مرکز آمار ایران طی سال های مذکور و نرم افزار spss شاخص های مورد نیاز ساخته و وارد معادله رگرسیون چندمتغیره شد.نتایج حاصل از بررسی، حاکی از آن است که میانگین سن ازدواج زنان در مناطق شهری و روستایی طی چهار سرشماری بیش از یک سال افزایش یافته است؛ همچنین تفاوت قابل توجهی بین میانگین سن ازدواج زنان روستایی و شهری دیده نشد. از مهم ترین عوامل موثر بر این افزایش طی چهار دوره، می توان به میزان بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی زنان، میزان تحصیلات عالی و میزان باسوادی اشاره کرد.

دریچه جمعیتی به دوره ای اطلاق می شود که در آن نسبت وابستگی سنی در مقیاسی که در تاریخ بی سابقه است، کوچک می شود. این دوره کوتاه است، ابتدا و انتهای آن به طور تقریبی مشخص است و در حدود چند دهه دوام می آورد.جمعیت ایران در آستانه سرشماری سال 1385 وارد دریچه جمعیتی شده است. دریچه جمعیتی آن در حدود چهار دهه باز می ماند و در حدود سال 1425 بسته خواهد شد. پس از بسته شدن دریچه جمعیتی، جمعیت ایران به سوی پیری مفرط و بی سابقه در تاریخ جمعیتی کشور پیش خواهد رفت. در تاریخ جمعیتی هر کشور «از جمله ایران» دریچه جمعیتی یک بار باز می شود و در زمانی که باز است، فرصتی استثنایی برای تبدیل اقتصاد در حال توسعه کشور به اقتصادی توسعه یافته فراهم می کند؛ البته دریچه جمعیتی خودکار نیست و خود به خود عمل نمی کند و باید فعال و هدایت شود. تبدیل دریچه جمعیتی به عنوان یک امکان بالقوه به «موهبتی جمعیتی» به عنوان یک فرصت بالفعل توسعه ای، مستلزم آمادگی، سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای درست برنامه هاست.ایران چند سالی است که به ظاهر بی تفاوت وارد دریچه جمعیتی شده است. زمان به سرعت می گذرد و این دوره کوتاه به سرعت کوتاه تر می شود؛ از این رو، هر چه زودتر باید مطالعات زمینه ای آغاز شود و از این فرصت ایجادشده تاریخی و تکرارناپذیر در جهت توسعه کشور استفاده شود.

همسوسازی نگرش ها و وحدت رویه در فعالیت های مدیران و کارکنان سازمان تامین اجتماعی از طریق بررسی و مقایسه دیدگاه های مختلف آنان در مورد مسایل سازمان و راه حل های مربوط به آن می تواند سازمان تامین اجتماعی را در رسیدن به اهداف بنیادی خود از قبیل جمع آوری حق بیمه و درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری، ارایه خدمات درمانی به طور مستقیم و غیرمستقیم، پرداخت مزایای نقدی و سرمایه گذاری و بهره وری از وجوه ذخایر سازمان کمک کند.در مقاله حاضر سعی شده است با استفاده از نظریه های کنش ارتباطی، بهره وری فعالیت، مفاهیم و زیربنا، نظریه چندعاملی و بهره وری در سازمان، مطالعه ای در سازمان تامین اجتماعی استان تهران انجام شود. در این پژوهش، با استفاده از از روش میدانی به همراه مطالعه کتابخانه ای و تکنیک پرسشنامه کلیه مدیران و کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان تهران به عنوان جامعه آماری و در مجموع 45 نفر از مدیران و کارکنان (13 مدیر و 32 کارمند) به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه ای تنظیم شد و پس از جمع آوری اطلاعات و داده ها و تجزیه و تحلیل آنها و اثبات اغلب فرضیه های تحقیق مشخص شد که بین دیدگاه های مدیران و کارکنان تامین اجتماعی در مورد چگونگی افزایش بهره وری، نحوه مدیریت و پیشرفت کار، مهم ترین مسایل مبتلا به سازمان و راه حل های ارایه شده برای حل مشکلات تفاوت معنی داری وجود دارد؛ به عبارت دیگر، مدیران و کارکنان سازمان مذکور به دلیل نداشتن ارتباط دو جانبه تعاملی و متقابل با نگاه های متفاوتی به مسایل می نگرند. ضروری است که به منظور افزایش کارایی و بهره وری بیشتر و همسویی در نظر و عمل تعامل و ارتباط دو جانبه بیشتری بین دو گروه مورد نظر ایجاد شود و روابط عمومی سازمان می تواند در این زمینه راه گشا و موثر باشد.

در این نوشتار، سعی بر آن بوده است که در بستر محدودی از زمان، تحول تاریخی اندیشه رفتار سازمانی به تصویر کشیده شود. این برهه تاریخی، زمانی از دهه 1920 تا اواخر دهه 1960 را شامل می شود؛ یعنی از زمان مطالعه «التون می» که از آن باید به عنوان تلاشی آغازین در این زمینه از مطالعه یاد کرد تا روزگاری که کار «فدریک هرزبرگ» مطرح شده است؛ کاری که در مقایسه با کارهای دیگر شاید یکی از کارهای نسبتا پیشرفته در این زمینه محسوب شود. در هر حال، مساله اساسی در این گلگشت تاریخی آن بود که نشان داده شود، متفکران سازمان در یک فرایند محدود تاریخی چه تحولی را در تبیین رفتار سازمانی به وجود آورده اند، و به چه نوع نارسایی هایی پاسخ داده اند و این تغییرات چه تاثیری بر رابطه رفتار سازمانی با چرخه تولید، رضایت شغلی و تعادل سازمان در سطح واقع داشته و تا چه اندازه به کاهش تضادی در سازمان کمک کرده که ذاتی سازمان است.

در مقاله حاضر، به بررسی تاثیر عوامل اجتماعی ـ اقتصادی موثر بر بی خانمانی افراد بی خانمان با هدف شناسایی و تاثیر این عوامل بر بی خانمانی پرداخته شده است. سوال اصلی تحقیق حاضر این است که چه عواملی بر بی خانمانی افراد تاثیر دارد و آیا این عوامل در جامعه غیربی خانمان نیز همان تاثیر را دارد؟ چارچوب نظری تحقیق حاضر، شامل نظریه هایی از جمله نظریه «گوتلیب»، «باومن» و «گریگسبی»، «کوگل» و «کوهن» است که از دل نظریه های فوق متغیرهای حمایت اجتماعی، حمایت عاطفی، اعتماد اجتماعی، وضعیت اشتغال و درآمد استخراج شد. جامعه آماری را افراد بی خانمان شهر تهران که در مراکز وابسته به شهرداری نگهداری و حمایت می شوند و افراد غیربی خانمان (جامعه گواه) که از منطقه 12 شهرداری تهران هستند و تجانس زیادی با افراد بی خانمان دارند، تشکیل می دهند. نمونه انتخابی شامل 230 نفر است که، 115 نفر افراد بی خانمان و 115 نفر افراد غیر بی خانمان را شامل می شود. حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است. برای جمع آوری اطلاعات از روش تحقیق پیمایش و ابزار پرسشنامه ساختمند استفاده شده است. نمونه گیری نیز به شیوه خوشه ای چند مرحله ای است و در داخل خوشه ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی دست به انتخاب نمونه زدیم. پس از جمع آوری اطلاعات نیز با استفاده از روش های آماری، از جمله آمار توصیفی و تحلیلی و آماره های t–test و رگرسیون دست به تحلیل زدیم. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بین جامعه بی خانمان و باخانمان تفاوت معناداری از نظر حمایت عاطفی، حمایت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، وضعیت اشتغال و میزان درآمد وجود دارد. با توجه به رگرسیون به دست آمده، به ترتیب متغیر حمایت عاطفی با ضریب بتای 0.470، متغیر حمایت اجتماعی با بتای 0.371 و متغیر اعتماد با بتای 0.123 بیشترین تاثیر را می پذیرد.

سابقه طرح مقوله «آمایش سرزمین» در ایران، به سال های پیش از انقلاب بر می گردد و بررسی و تجربه مطالعات نخستین آن، در دهه شصت مورد توجه قرار گرفته است و کشور ایران در حال حاضر، بیش از شش دهه، سابقه برنامه ریزی را در کارنامه خود دارد. فکر آمایش سرزمین در ایران، در اواخر سال 1345، در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، طی گزارشی با عنوان مساله افزایش جمعیت تهران و نگاهی پیرامون سیاست عمران کشوری مطرح شد که در آن هدف آمایش سرزمین، «جلوگیری از افزایش جمعیت تهران» و «تسریع توسعه اقتصادی سراسر کشور با ایجاد فعالیت های جدید در مناطق مختلف...» عنوان شده بود. در دوران انقلاب، مطالعات طرح پایه آمایش سرزمین اسلامی در نیمه نخست دهه 70ـ1360 به وسیله دفتر برنامه ریزی منطقه ای سازمان برنامه و بودجه شکل گرفت.در این مقاله، سعی ما بر این است تا سیر تحول برنامه های آمایش  سرزمین را از ابتدای شکل گیری برنامه های آمایش یعنی از برنامه پنجم عمرانی قبل از انقلاب تا برنامه چهارم توسعه بعد از انقلاب مورد توجه قرار دهیم و ببینیم آیا این برنامه ها به مرحله عمل رسیده اند یا خیر.روش ما در این مقاله، مطالعات کتابخانه ای مبتنی بر اسناد موجود در سازمان مدیریت و برنامه ریزی بوده است.

در این مقاله، یاریگری ها در شبکه روابط اجتماعی قنات مورد توجه قرار گرفته است. در حقیقت، فرض اصلی این مقاله بر شبکه روابط اجتماعی پیچیده ای استوار است که  ارتباط بین مالکان و استفاده کنندگان از قنات در روستاهای دارای قنات پدید آورده است. این شبکه روابط، منشا پیدایش سرمایه اجتماعی در روستاهاست که امروزه نتایج حاصل از آن بر برنامه ریزان امور روستایی آشکار است.در این مقاله، به دنبال بررسی شبکه روابط اجتماعی قنات ضمن بیان اهمیت و نقش قنات در تمدن ایرانی، نمونه ای از انواع یاریگری ها در سازماندهی امور قنات در روستای داوران از شهرستان رفسنجان به صورت کامل تشریح شده است.مطالعه میدانی این مقاله در دو روستای داوران (دارای قنات) و فردوسیه (فاقد قنات) در شهرستان رفسنجان انجام شده است. در این تحقیق، 300 نفر از اهالی روستای داوران (150 نفر مالک قنات و 150 نفر غیرمالک) و همچنین 150 نفر از اهالی روستای فردوسیه مورد پرسشگری قرار گرفتند. نتایج حاصل از بررسی داده های تحقیق نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین میزان سرمایه اجتماعی در دو روستای مورد مطالعه وجود دارد و میزان سرمایه اجتماعی در روستای دارای قنات یعنی روستای داوران بیشتر است. همچنین میزان سرمایه اجتماعی در روستای دارای قنات بین مالکان و غیرمالکان از تفاوت معنی داری برخوردار است و میزان سرمایه اجتماعی مالکان قنات بیشتر از غیرمالکان است؛ بنابراین، در دو سطح بین دو روستا، روستاییان در داخل روستای دارای قنات و همچنین روستاییان مالک قنات در روستای داوران، می توان اهمیت و نقش حضور در شبکه روابط اجتماعی قنات را در افزایش سرمایه اجتماعی افراد به خوبی مشاهده کرد.

در این مقاله، تحقیقات انجام شده در باب همه گیری شناسی اعتیاد و مصرف مواد مخدر مورد ارزیابی و نقد روش شناختی قرار گرفته و در باره نتایج آنها بحث شده است. تمرکز بر بخش هایی از این تحقیقات است که به برآورد و تخمین تعداد مصرف کنندگان مواد مخدر پرداخته اند. به نظر می رسد یکی از مهم ترین مسایل روش شناختی در این تحقیقات تورش است. تورش ناشی از اشتباهات روشمند، از مسایل و معضلات عمده تحقیقات اجتماعی است که به رغم اهمیتی که دارد کمتر بدان توجه می شود. در تحقیقات همه گیری شناسی انجام شده در ایران، تورش باعث شده است، برآوردهای انجام شده چندان قابل اعتماد نباشند.