مطالعات شبه قاره
سال:1390 | دوره:3 | شماره:7 |تعداد مقالات:11

در این مقاله کوشش شده است تا فلسفه «خودی» و «بیخودی» اقبال لاهوری در مثنوی های «اسرار خودی» و «رموز بیخودی» مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.اقبال معتقد است که شرقیان بویژه مسلمانان شخصیت خود را گم کرده و «خویشتن» خویش را فراموش نموده و در نتیجه مجذوب و مرعوب غرب شده اند. اهل اسلام باید به اسرار نهفته ای که در «خودی» خود دارند پی ببرند و به نیروهای بالقوه خود فعلیت دهند «خودی» در تعبیرات اقبال یعنی خودآگاهی، خودیابی، خودشناسی، خودباوری در مثنوی اسرار خودی. عواملی که باعث تقویت و استحکام «خودی» می شوند عبارتند از: امید و آرزو، عشق و ایمان، همت و اراده قوی.عوامل تضعیف خودی عبارتند از: سوال و گدایی، عدم اتکا به داشته های خویش احساس ضعف و ناتوانی؛ همچنین اقبال برای تربیت خودی به سه مرحله قایل است: مرحله اول اطاعت از دستورات قرآن، مرحله دوم ضبط نفس و خویشتن داری از مناهی، مرحله سوم نیابت الهی است، در این مرحله انسان به مقام «ابر مرد» یا خلیفه اللهی ترقی می کند.«بیخودی» یعنی محو در جامعه اسلامی، همراه با حفظ شوونات فردی. همچنان که اقبال در «اسرار خودی» عمل به دستورات قرآن توصیه می نماید. در اینجا نیز جامعه اسلامی را جهت غلبه بر ناامیدی و ترس و اندوه و همچنین نظام بخشیدن به جهان به پیروی از احکام شریعت و سنت نبوی دعوت می نماید.

پنچتنتره در زبان سانسکریت کتابی کلاسیک است درباره حکمت عملی و سیاسی و راه و روش عاقلانه در امور روزانه زندگانی انسانیی، اما داستانها و فابلهای این کتاب با استفاده از هر دو گروه شخصیت های انسانی و غیر انسانی بیان شده است. این کتاب از زمان اولین ترجمه خارجیش به زبان پهلوی در قرن ششم میلادی، به شکلهای مختلف یعنی ترجمه ها، روایت ها و گزیده ها در سراسر دنیا سیاحت نموده است. داستان اولین ترجمه پنچتنتره به جای خود داستانی جالب چون بیشتر داستانها و حکایتهای این کتاب است. در این مقاله روایات اولین ترجمه خارجی این کتاب، قصه ها و جهانگردیش مطرح شده است.

این مقاله به بررسی چگونگی تقابل هویت شرقی و غربی در رمان «بنیاد گرای ناراضی» اثر محسن حمید، رمان نویس پاکستانی-آمریکایی، می پردازد که در آن شخصیت اصلی هویتی جهان-بومی که واژه ای جدید است که بوسیله محققین پسا استعماری به منظور نشان دادن تضاد مداوم و تقابل بین هویت جهانی و بومی موجود در مهاجرین ابداع شده است. این مقاله بر اساس نظریه های پسا استعماری ادوارد سعید، فانون و هومی بها بها به بررسی هویت در رمان فوق می پردازد. هدف مطرح کردن سوالی است که به نظر ساده و تمسخر آمیز می رسد و آن اینکه قیمت انسان در ساختن یک امپراطوری چقدر است؟ به علاوه در این مقاله به بررسی این نکته می پردازد که هویت انسان ها در یک محیط فرهنگی کاملا بیگانه (با فرهنگ اصیل خود) با چه چالش ها و مشکلات غامض و خطرهای فرهنگی روبرو می شود. هویت باید ثابت باشد، حال آنکه بر اساس این رمان هویت افراد هویتی جهان-بومی و در معرض خطر است که البتهدلیل آنتضاد فرهنگی موجود است که در آن هویت و فرهنگ افراد به سود هژمونی (سلطه و فرهنگ برتر) در معرض تغییر قرار می گیرد. این رمان هم صدا با جمله معروف ادوارد سعید که: «شرق باز می نویسد»، واکنشی به گفتمان و استیلای استعماری از سوی پاکستان (به عنوان نماد شرق) است که مشوق استعمار زدایی یا استعمار ستیزی است. به علاوه این رمان انعکاسی از تاسف و نگرانی نویسنده به برچسب تروریست نسبت داده شده به مسلمانان است که البته دلیل اصلی آن تفسیر جبر موجود در راه رسیدن به هژمونی یا به عبارت دیگر سلطه برتر است که تحت عنوان جهانی شدن به افراد معرفی می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه رضایت شغلی با تعهد سازمانی و سلامت روان در بین کارمندان دانشگاه مسلم علی گر و دانشگاه سیستان و بلوچستان می باشد. نمونه این پژوهش را 205 کارمند (104 کارمند از دانشگاه مسلم علی گر و 101 کارمند از دانشگاه سیستان و بلوچستان) تشکیل می دهند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه رضایت شغلی، مقیاس تعهد سازمانی و پرسشنامه سلامت روان (GHQ-12) استفاده گردیده است. نتایج نشان داد که رضایت شغلی با تعهد عاطفی، تعهد مداوم و تعهد هنجاری و نمرات کلی تعهد سازمانی رابطه مثبت و معنی داری دارد. اما رضایت شغلی با نشانه های جسمانی، اضطراب، کژ کنشی اجتماعی، افسردگی و نمرات کلی سلامت روان رابطه منفی داشت. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که در بین کارمندان دانشگاه مسلم علی گر نمرات کلی تعهد سازمانی %21.9 واریانس و در مرحله دوم نمرات کلی سلامت روان به میزان %8 واریانس را برای رضایت شغلی تبیین کرد. در بین کارمندان دانشگاه سیستان و بلوچستان نمرات کلی تعهد سازمانی به میزان %29.1 واریانس و در مرحله دوم نمرات کژکنشی اجتماعی به میزان %5.7 واریانس را برای رضایت شغلی تبیین کرد. نتایج آزمون t نشان داد که کارمندان دانشگاه مسلم علی گر به طور معنی داری نمرات بالاتری در مقایسه با کارمندان دانشگاه سیستان و بلوچستان در کل سلامت روان و زیر مقیاس افسردگی کسب کردند. اما تفاوت آماری معنی داری بین کارمندان دانشگاه مسلم علی گر و دانشگاه سیستان و بلوچستان در نمرات رضایت شغلی، تعهد عاطفی، مداوم، هنجاری و نمرات کلی تعهد سازمانی، نشانه های جسمانی، اضطراب و کژکنشی اجتماعی وجود نداشت. نهایتا می توان نتیجه گرفت که سلامت روان کارمندان دانشگاه مسلم علی گر وضعیت بهتری نسبت به کارمندان دانشگاه سیستان و بلوچستان دارد اما رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان دو دانشگاه مورد بررسی یکسان است.

هدف از پ‍‍ژوهش حاضر یافتن ارتباط بین معنویت و خشنودی از زندگی در میان جوانان دانشجو بود. بر این اساس هشتاد دانشجو از دو دانشکده دانشگاه اسلامی علیگره انتخاب شدند. نمونه بصورت مساوی از دو گروه دختر و پسر بودند. پرسشنامه های سنجش معنوی و خشنودی از زندگی برای همه گروه نمونه اجرا شد. دادههای بدست آمده با روش همبستگی و آزمون تی مستقل تحلیل شد. دادههای بدست آمده همبستگی مثبتی بین معنویت و خشنودی از زندگی را نشان می دهد، همچنین تفاوت معنی داری بین دختران و پسران دانشجو مشاهده شد.

پهنه مکران با روند شرقی – غربی در دو کشور ایران و پاکستان گسترش دارد. ویژگی های زمین شناسی حاکم بر این منطقه موجب شده است که این پهنه از دیرباز مورد توجه زمین شناسان باشد. طول این پهنه حدود 900 کیلومتر و عرض آن در خشکی حدود 300 کیلومتر است. عمده مطالعات از دهه هفتاد میلادی شروع شده و تا کنون توسط زمین شناسان مختلف از سراسر دنیا ادامه یافته است. مطالعات کلیدی و اساسی مربوط به تحقیقات و پژوهش های سیستماتیکی است که مجموعه مکران را در بر گرفته و نتایج آن منجر به تهیه گزارش های زمین شناسی مکران و یا پروفیل های لرزه ای است که از بستر دریای عمان شده است. در این پژوهش ها روشن شدن وضعیت و موقعیت تکتونیکی مکران و آشکار شدن جهت و میزان حرکت نسبی صفحه عربی به سمت شمال، کلیدی برای تجزیه و تحلیل های مختلف از جمله نئوتکتونیک، سواحل بالا آمده، سبک تغییر شکل رسوبات، چین خوردگی ها، ماگماتیزم و ... در مکران می باشد. گستردگی و تنوع موضوعات زمین شناسی آن سبب شد تا پژوهش ها و مطالعات مربوط به آن را در قالب شش محور کلی «مطالعات کلی زمین شناسی»، «مطالعات تکتونیکی و ساختاری»، «مطالعات ژئوفیزیکی»، «مطالعات لرزه خیزی»، «مطالعات موادمعدنی و هیدروکربوری» و «مطالعات نئوتکتونیکی و سواحل بالا آمده» معرفی گردد.

شیخ ناصر علی سرهندی ملقب به «صائبای ثانی» و متخلص به علی از شاعران معروف پارسی گوی هند در سده یازدهم هجری است که ولادت او در سال 1048 ه.ق در سرهند اتاق افتاده است. وی در میان شاعران پارسی گوی هند از جمله سرآمدان است. ویژگی شعری او داشتن خیالات باریک و بسیار دقیق و دقت در یافتن مضمونهای تازه دیریاب و داشتن زبان ساده متمایل به محاوره است. ناصر علی در قالب قصیده، غزل و مثنوی و رباعی طبع آزمایی کرده است. در قصاید به مدح حاکمان پرداخته و غزلیات او بیانگر احوال عاطفی اوست. ویژگی بارز شعر ناصر علی آن است که او در شعرش بیشتر بر ذوق تکیه داشت تا بر دانش و اطلاع خویش. او پیوسته به ایران و زبان فارسی عشق می ورزید و نسبت به حافظ اظهار ارادت می کرد. در این مقاله سعی شده است که به شرح احوال و ویژگیهای سبکی شعر ناصر علی پرداخته شود .

همزمان با آغاز عصر قاجار رقابت دولت های اروپایی برای دست یابی به منابع سایر کشورها افزایش یافت و ناگزیر ایران نیز به دایره سیاست های جهان کشیده شد. استقرار انگلیسی ها در هندوستان و توسعه طلبی روسیه و فرانسه که مهمترین رقبای استعماری انگلیس بودند، فصل تازه ای از روابط ایران و هندوستان را گشود و برای چند دهه شبه قاره هند را به کانون اصلی مناسبات ایران و اروپا تبدیل کرد. قرار داشتن ایران در همسایگی هند از یک سو آزمندی روسیه و فرانسه را بر انگیخت و آنان را به برقراری مناسبات سیاسی با ایران تشویق کرد و از سوی دیگر دولت انگلیس را واداشت تا در برابر ایران دیپلماسی فعال تری را در پیش گیرد.قیام مردم هند به رهبری تیپو سلطان علیه انگلیسی ها و همراهی زمان شاه امیر افغانستان با این قیام و تلاش فرانسه برای برانگیختن ایران نسبت به تحولات هندوستان اوضاع سیاسی آسیای جنوب غربی را پیچیده تر کرد.در این مقاله جنبه های مختلف مناسبات ایران با حکومت انگلیسی هند مورد بررسی قرار گرفته است.

در زمانهای بسیار دور، هنگامی که قبیله های ایرانی و هندی هنوز از یکدیگر جدا نشده بودند و در دشتهای گسترده آسیای مرکزی بسر می بردند، دارای فرمانروای واحد بودند که هم رئیس قبیله ها و هم پیشوای مذهبی آنها بود. یکی از دلایل محکم ارتباط آنها نشانه های اسطوره ای است. قدیمی ترین اسطوره های آسیا که از آن مردم هند است بیشتر تصویرگر فرهنگ اقوام آریایی است که در حدود هزاره دوم ق.م به هند مهاجرت کردند. مردم ایران و هند در طول تاریخ حتی پیش از ورود اقوام آریایی به فلات ایران و سرزمین هند با یکدیگر ارتباط داشتند. یافته های باستان شناسی در هند، مشابه آثاری است که باستان شناسان در فلات ایران و در بین النهرین به دست آورده اند. این کشف حکایت از آن دارد که ساکنان هند و ایران پیش از مهاجرت طایفه های آریایی، با همدیگر ارتباط داشته اند. در مهاجرت اقوام آریایی به داخل فلات ایران طوایف مادها و پارسها ستوندار جابجای اقوام بودند. در دوره هخامنشیان اولین بار کوروش با فتح باختر یا بلخ به شبه قاره هند نزدیک شد، و پس از او داریوش در 517 ق.م شمال غربی هند را تصرف نمود. لذا آثار مستند به جای مانده از دوره هخامنشیان مانند نقشها و کتیبه های تخت جمشید نشان دهنده گسترش قلمرو حکومت ایران در غرب هند است و بیانگر آن است که بخشهایی از غرب هند در این عهد خراجگزار حکومت مرکزی ایران بوده است. ساتراپی جدید یا همان هندوش کتیبه های هخامنشی، که تا بخش جنوبی دره سند و در پاکستان کنونی گسترده بود، شرقی ترین استان امپراتوری هخامنشی بود. بعد از تسخیر هند طلای زیادی همه ساله از هند به ایران ارسال می شده است. اتفاقات تاریخی، تجارت و اعتقادات مذهبی باعث ورود هنر ایران به ویژه هنر دوره هخامنشی، پارتی و ساسانی و هنر دوره اسلامی ایران به هند شده است.