فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1389 | دوره:4 | شماره:4 (پیاپی 16) |تعداد مقالات:15

به منظور مطالعه ساختار ژنتیکی جمعیت های گاوماهی سرگنده (Neogobius kessleri gorlap) با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره ای، تعداد 100 نمونه ماهی از سواحل گلستان و گیلان جمع آوری شد. DNA ژنومی نمونه ها از بافت نرم باله به روش فنل-کلروفرم استخراج گردید که غلظت آن در کلیه نمونه ها 50 تا 100 نانوگرم بود. واکنش PCR با استفاده از 6 جفت پرایمر میکروستلایت انجام و محصول PCR با استفاده از ژل پلی آکریل آمید 8 درصد الکتروفورز و با نیترات نقره رنگ آمیزی شدند. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان داد که هر 6 جفت پرایمر میکروستلایتی بررسی شده در گاوماهی سرگنده الگوی باندی پلی مورف داشتند. میانگین تعداد آلل های مشاهده شده و موثر در سواحل گلستان به ترتیب 11.333 و 7.660 و در استان گیلان 10.200 و 5.737 بود. همچنین میانگین هتروزیگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار به ترتیب 0.571 و 0.812 محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده در هر دو منطقه گیلان و گلستان و در جایگاه های مختلف میکروستلایت به جز جایگاه های NG71،NG111  و NG215 در سواحل گلستان انحراف از تعادل هاردی-واینبرگ به دست آمد. همچنین مقدار FST بین نمونه های سواحل گلستان و گیلان 0.052 و مقدار Nm بین دو منطقه 4.521 بود. فاصله ژنتیکی و شباهت ژنتیکی بین نمونه های دو منطقه 0.634 و 0.366 بود. نتایج به دست آمده از تست AMOVA و مقدار FST نشان داد که بین نمونه های دو منطقه اختلاف معنی دار وجود دارد. بر این اساس می‏توان عنوان نمود که 2 گروه ژنتیکی متفاوت از این گونه در سواحل ایرانی دریای خزر (گیلان و گلستان) وجود دارد.

در این تحقیق، اثرات جایگزینی سطوح مختلف روغن های گیاهی به جای روغن ماهی بر شاخص های رشد، ترکیب شیمیایی و پروفیل اسیدهای چرب بچه فیل ماهیان پرورشی (0.49±27.01 گرم) به مدت 8 هفته مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور 3 جیره غذایی ایزونیتروژنیک و ایزولیپیدیک حاوی 10 درصد روغن اضافه شده، فرمول بندی شد. جیره های غذایی شامل 100 درصد روغن ماهی کیلکا در تیمار اول (تیمار شاهد)، 50 درصد روغن ماهی و 50 درصد روغن های گیاهی مخلوط (روغن های سویا و کانولا با نسبت 1:1) در تیمار دوم و 100 درصد روغن های گیاهی مخلوط (روغن های سویا، کانولا و آفتابگردان با نسبت 1:1:1) در تیمار سوم بود. در پارامترهای عملکرد رشد و مصرف غذایی شامل درصد اضافه وزن، فاکتور وضعیت، رشد روزانه، نرخ رشد ویژه، درصد جذب غذا، ضریب تبدیل غذایی، نسبت بازده پروتئین و همچنین ترکیب شیمیایی لاشه شامل پروتئین خام، چربی خام، خاکستر و رطوبت بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود نداشت. با افزودن روغن های گیاهی به جیره غذایی، اسیدهای چرب چند غیراشباعی سری (n-6PUFA) n-6 به ویژه اسید لینولئیک ( (18:2n-6در لاشه فیل ماهی ها به طور معنی دار افزایش پیدا کرد، اما دکوزا هگزانوئیک اسید (DHA, 22:6n-3)، اسیدهای چرب چند غیراشباعی سری(n-3PUFA) n-3 ، اسیدهای چرب به شدت غیراشباع سری (n-3HUFA) n-3 و نسبت n-3/n-6 در لاشه فیل ماهی ها به طور معنی دار کاهش یافت. به طور کلی ترکیب اسیدهای چرب لاشه به میزان زیاد انعکاسی از منابع چربی جیره های غذایی بود. با توجه به عدم وجود اختلاف معنی دار، ماهیان تیمار دوم نسبت به سایر تیمارها عملکرد رشد بهتری را به دست آوردند و این نتایج نشان داد که فیل ماهی های پرورشی به اسیدهای چرب سری n-3،n-6 و n-9 در جیره غذایی نیاز دارند.

تالاب انزلی دارای توان اکولوژیک بالا و شرایط مناسبی برای پرورش کپورماهیان چینی در کنار سایر گونه های موجود می باشد. هدف از این تحقیق، رهاسازی بچه ماهیان و صید مجدد چهار گونه فیتوفاگ، بیگ هد، آمور و کپور معمولی پس از یک دوره 7-4 ماهه و تعیین ضریب بازگشت آن ها می باشد. این تحقیق در بهار و تابستان 1384 با رهاکرد 2200000 قطعه از انواع کپور ماهیان با میانگین وزنی 2±30 گرم به بخش های غربی تالاب انزلی (مناطق آبکنار، ماهروزه و قرابا) در دو نوبت و طی 95 مرحله رهاسازی آغاز گردید. درصد رهاسازی از هر گونه عبارت از 48 درصد آمور، 8.5 درصد بیگ هد، 32.5 درصد فیتوفاگ و 11 درصد کپور بوده است. نمونه برداری به صورت دو بار در هفته و در طول 7 ماه صورت گرفت. وزن با دقت یک گرم و طول با دقت یک میلی متر اندازه گیری شد. جهت پردازش داده ها از نرم افزار Excel استفاده گردید. بیوماس نهایی محاسبه شده این چهار گونه معادل 3.4 تن ماهی آمور، 71.2 تن بیگ هد، 167.8 تن فیتوفاگ و 23.5 تن کپور بود. به طور کلی ایستگاه آبکنار از صید بالاتری نسبت به سایر ایستگاه ها برخوردار بود، زیرا حدود 48 درصد از بچه ماهیان در این منطقه رهاسازی شدند. میانگین طول و وزن ماهیان آمور 3±42 سانتی متر و 26±1121 گرم، میانگین طول و وزن ماهیان بیگ هد 2±47 سانتی متر و 42±1185 گرم، میانگین طول و وزن ماهیان فیتوفاگ 4±49 سانتی متر و 67±1168 گرم و میانگین طول و وزن ماهیان ماهیان کپور معمولی 3±38 سانتی متر و 35±1208 گرم به دست آمد. میزان ضریب بازگشت شیلاتی 10 درصد تعیین گردید.

در این تحقیق امکان دستیابی به شرایط مناسب پرورش کرم خاکی گونه Eisenia foetida مورد بررسی قرار گرفته است تا با دست یابی به این مهم بتوان زمینه عدم وابستگی به خارج را از ورود غذای گران قیمت مولدسازی میگو بی نیاز ساخته و امکانات بالقوه موجود را به بالفعل تبدیل کرد. به همین منظور کرم های مورد نظر در دو تراکم اولیه 50 و 70 گرم و با سه مرحله جنسی مورد مطالعه قرار گرفت. طول مدت پرورش 15 هفته بود که متوسط درجه حرارت روزانه (حداکثر و حداقل) و میزان درصد رطوبت هوا اندازه گیری شده است. در تراکم ذخیره سازی اولیه 70 گرم، تمام کرم های بالغ، دارای کمربند تناسلی و متوسط وزن 0.51 گرم و کرم های جوان با وزن متوسط 0.38 گرم و فاقد کمربند تناسلی و کرم های نوزاد با وزن متوسط 0.27 گرم استفاده شد. در تراکم ذخیره سازی 50 گرمی، کرم های بالغ دارای کمربند تناسلی متوسط وزن 0.51، کرم های جوان با متوسط وزن 0.37 گرم و کرم های نوزاد با میانگین وزن 0.27 گرم بوده اند. بعد از گذشت 15 هفته، اقدام به برداشت کرم ها از محیط های کشت شد. در پایان دوره پرورش در تراکم 70 گرم، گروه کرم های بالغ به نرخ رشد 51.66، کرم های جوان 7.2 و گروه نوزادان 86.17 و در تراکم ذخیره سازی 50 گرم گروه بالغین دارای نرخ رشد 31.4، گروه جوان ها 10.4 و گروه نوزادان 10.8 به دست آمده است. نتایج حاصل از پرورش آزمایشی کرم خاکی قرمز (Eisenia foetida) با توجه به اسید آمینه های ضروری در بافت آن ها نشان می دهد که مناسب ترین تراکم برای تولید توده زنده، شروع با تراکم اولیه 70 گرم و با و ذخیره سازی افراد بالغ می باشد. برای رسیدن به توده بالاتر در هفته دهم پرورش باید کرم ها از محیط پرورش برداشت و زمینه رشد مجدد آنها فراهم شود.

درک مناسب از شاخص های زیست سنجی و تکثیری مولدین ماهیان خاویاری می تواند سبب بهبود روند کاری و افزایش بازده تکثیر مصنوعی گردد. این مطالعه با هدف تعیین شاخص های زیست سنجی و تکثیر مصنوعی مولدین تاس ماهی روسی (Acipenser gueldenstaedti) در شرایط آب و هوایی ایران و مقایسه آن با وضعیت و شرایط حاکم بر مولدین کارگاه های تکثیر تاس ماهی در روسیه انجام گردید. به همین سبب، 27 مولد ماده و 13 مولد نر، در کارگاه شهید مرجانی گرگان مورد بررسی قرار گرفت. پس از نگهداری مولدین در استخرهای کورانسکی و تعیین شاخص قطبیت در تخمک (GV)،12 عدد مولد ماده از جریان تکثیر مصنوعی حذف و سایرین تحت تزریق هورمون قرار گرفتند. پس از طی زمان رسیدگی، 10 مولد ماده و 5 مولد نر به تزریق هورمونی جواب مثبت دادند. جهت مقایسه نتایج حاصله با فعالیت های تکثیر مصنوعی و پرورش ماهیان خاویاری، آمارهای کسب شده با اطلاعات نرماتیوهای کارگاهی در روسیه مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین اطلاعات سال های پیش شیلات ایران در کارگاه های تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری استفاده شد. نتایج نشان می دهد وزن، سن، هم آوری مولدین و درصد مولدین تخم ده در ایران پایین تر از کارگاه های تکثیر در روسیه بوده که نشان دهنده کامل نبودن دوره تولیدمثلی و حضور در قبل از اولین سن تخم ریزی می باشند اما اندازه تخمک و وزن تخمدان در حد میانگین اندازه گیری شده در ولگا قرار داشت. بنابراین به نظر می رسد با توجه به عدم شرایط مناسب جهت مهاجرت تاس ماهی روسی در حوزه جنوبی خزر، مولدین مناسبی را به لحاظ فیزیولوژیک و رسیدگی جنسی در اختیار کارگاه های تکثیر قرار نداشته و مشکلاتی در تکثیر مصنوعی از لحاظ جواب دهی مولدین، درصد لقاح، بقا در انکوباسیون و سایر موارد بروز می کند.

ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) از مهم ترین ماهیان استخوانی سواحل جنوبی دریای خزر می باشد که جهت تخم ریزی به رودخانه های منتهی به دریای خزر از جمله رودخانه شیرود وارد می شود. در روند تکثیر مصنوعی ماهی سفید، عوامل متفاوتی دخیل می باشند که از مهم ترین آن ها کیفیت و کمیت مولدین ماده و تخمک های استحصالی از آن ها می باشد. به همین دلیل بررسی اثر سن، وزن و طول مولدین ماهی سفید مهاجر به رودخانه شیرود روی کارایی تکثیر مصنوعی در فصل تکثیر ضروری به نظر رسید. بدین منظور از اسفند 1386 تا اردیبهشت 1387، 90 عدد مولد ماهی سفید ماده مورد بررسی قرار گرفتند. طبق بررسی های انجام گرفته میانگین طول کل 43.26 سانتی متر، میانگین وزن 832.08 گرم، میانگین سن 4.41، میانگین وزن تخم 146.31 عدد، میانگین قطر تخمک 1.85 میلی متر، میانگین تعداد گرم تخم خشک 294.49 عدد، میانگین هم آوری مطلق 41370 عدد، میانگین هم آوری نسبی 52 و میانگین درصد لقاح 93.55 عدد بود. همچنین بر اساس آزمون کروسکال والیس و من ویتنی بین سن ماهی و تمامی فاکتورها به غیر از هم آوری نسبی اختلاف معنی دار آماری به دست آمد. رابطه بین سن ماهی و فاکتورهای فوق خطی و ضعیف تا متوسط، ولی رابطه طول چنگالی و وزن با این فاکتورها متوسط تا قوی بود. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت که افزایش سن مولدین ماهی سفید اثر مثبتی روی کاریی تکثیر مصنوعی دارد.

در این مطالعه داده های به دست آمده از پرسش نامه های تکمیل شده توسط مدیران شرکت های تعاونی صید پره ماهیان استخوانی مستقر در جنوب شرقی دریای خزر، محدوده استان گلستان در رابطه با هزینه های ثابت، متغیر، سود و برگشت سرمایه تجزیه و تحلیل گردید. یافته های این مطالعه نشان داد که دوره بازگشت سرمایه در محدوده 0.14 و 2.42 سال می باشد و میانگین (سالانه) سود سرانه اعضای تعاونی ها از حداقل 1626155 ریال تا حداکثر 41585259 ریال بود. با توجه به سابقه دیرینه صنعت صیادی به شیوه های سنتی، توجه به توسعه ظرفیت های صیادی استانی ضروری به نظر می رسد.

امروزه با توجه به اثرات سودمند باکتری های اسید لاکتیک استفاده از آن ها در پرورش آبزیان به طور چشم گیری در حال افزایش است. آنتاگونیسم با بیماری ها، خاصیت کلنی شدن در روده و افزایش مقاومت میزبان در مقابل بیماری ها، از اثرات این باکتری ها است. باکتری های اسید لاکتیک، تولیدات متابولیکی متعددی دارند که ممکن است بر روی میکروب های پاتوژن در روده ماهی موثر باشند. اثر هفت باکتری اسید لاکتیک شامل Entrococcus spp.، Pediococcus، spp. Leuconostoc، Lactobacillus plantarum، L. viridence،L. acidophilus و L. fermentum  که قبلا از روده 25 تاس ماهی ایرانی در ماه های تیر و مرداد جداسازی و شناسایی شده بودند، به روش Well-diffusion در محیط TSA داخل چاهک ها ریخته شد، بعد از 24 ساعت Aeromonas hydrophila بر روی چاهک ها کشت داده شد و بعد از انکوباسیون در 30 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت، اثر ممانعت از رشد آن ها بررسی شد. از میان باکتری های مورد بررسی بیش ترین اثر آنتاگونیستیکی از spp.  مشاهده شد و باکتری های L. acidophlus و L. fermentum Entrococcus هیچ اثر آنتاگونیستکی علیه آئروموناس نشان ندادند.

پروژه پایش کمی، کیفی و بهداشتی ماهی آزاد در مرکز تکثیر و پرورش ماهی شهید باهنر کلاردشت تا مرحله رهاسازی به دریا طی سال های 83-1382 انجام شد. در این بررسی تعداد 118 عدد ماهی مولد از مصب رودخانه تنکابن با میانگین وزنی 2.35 کیلوگرم صید گردید. تعداد 79 عدد از مولدین جهت دست یابی به رسیدگی جنسی به مدت دو ماه در آب شیرین نگهداری شدند. 197 قطعه ماهی مولد ماده در سال 82 تکثیر شد. میانگین وزنی و طولی مولد ماده تکثیر شده به ترتیب 92±2330 گرم و 1.54±56.4 سانتی متر و میانگین وزنی و طولی مولد نر تکثیر شده به ترتیب 13±2350 گرم و 0.86±60 سانتی متر و نسبت ماهی نر به ماده 2:2 بوده است. تعداد تخم استحصالی طی فصل تکثیر 568989 عدد (به ازای هر مولد 2888 عدد) و میانگین های درصد لقاح، درصد بازماندگی تخم تا مرحله چشم زدگی و درصد بازماندگی تا مرحله تخمه گشایی به ترتیب 0.86±97، 2.39±95 و 1.22±90 درصد تعیین گردید. تعداد و درصد لارو به دست آمده از کل تخم استحصالی 486523 عدد (85.5 درصد) و میانگین به ترتیب 10±96 میلی گرم، 12±130 میلی گرم و 7±200 میلی گرم بوده است. ضریب تبدیل غذایی در اوزان مختلف به ترتیب 0.87: 130-96 میلی گرم، 0.95: 200-130 میلی گرم، 1: 400-200 میلی گرم، 1.1: 2000-400 میلی گرم، 1.2: 5000-2000 میلی گرم و 1.4: بیش از 5 گرم محاسبه گردیده است. حداقل و حداکثر وزن، طول و ضریب چاقی بچه ماهیان یک تابستانه به ترتیب 1 گرم و 21.95 گرم، 5.2 سانتی متر و 12.6 سانتی متر، 1.01 و 1.22 تعیین گردید. در ماهیان دو تابستانه حداقل و حداکثر وزن و طول به ترتیب 5 و 80 گرم، 3.80 و 19 سانتی متر بوده است. بچه تعداد 756 عدد بچه ماهی در دامنه وزنی 20-1.95 گرم مورد بررسی انگل شناسی قرار گرفت که، 54 درصد آن به انگل Gyrodactylus، 14.2 درصد به انگل Myxobolus و 13.8 درصد به انگل سفید یا آلوده بودند. در آزمایش مقاومت در برابر شوری، درصد ماندگاری بچه ماهیان یک تابستانه در آب شور دریای خزر 53 درصد و برای بچه ماهیان دو تابستانه 100 درصد بود. پارامترهای فیزیکوشیمیایی (TDS، EC، PH، DO، Po4-3، NH4+، No2-، Co32-، BOD5، Ca+2، Mg+2) درجه حرارت آب ورودی کارگاه، چشمه و رودخانه تنکابن اندازه گیری گردیده است.

یک آزمایش تغذیه ای به منظور ارزیابی تاثیر تیمول و کارواکرول بر عملکرد رشد، بازماندگی و تغییرات سلول های خونی در قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) انجام شد. NEXT Enhance 150 به عنوان یک فرآورده گیاهی که دارای نسبت کاملا یکسان از تیمول و کاروکرول می باشد، به میزان 0، 1، 2 و 3 گرم در کیلوگرم به جیره های غذایی افزوده شد. جیره های غذایی مربوطه به مدت 45 روز در طرح کاملا تصادفی در اختیار تیمارهایی با سه تکرار از قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 0.1±8.4 گرم قرار گرفتند. اکثر شاخص های مربوط به رشد در ماهیان تغذیه شده با جیره های غذایی دارای تیمول و کارواکرول بهتر از ماهیان تیمار شاهد بود. تفاوت معنی داری در نرخ بقا در بین تیمارها مشاهده نگردید. همچنین کاربرد NEXT Enhance 150 باعث ایجاد تفاوت معناداری در درصد لنفوسیت ها شد، در حالی که تفاوت آماری معنی داری در درصد هماتوکریت، غلظت هموگلوبین، تعداد گلبول های قرمز (RBC)، تعداد کل لکوسیت ها (WBC)، حجم متوسط گلبولی (MCV)، وزن هموگلوبین داخل گلبولی (MCH) و درصد غلظت هموگلوبین داخل گلبولی (MCHC) مشاهده نگردید. از طرفی میزان چربی بدن در تیمارهای 1 و 2 گرم تیمول و کاروکرول بالاتر از تیمارهای شاهد و 3 گرم تیمول و کاروکرول بود. همچنین میزان پروتئین در تیمار 3 گرم تیمول و کاروکرول با سایر تیمارها تفاوت معنی داری را نشان داد. این در حالی است که میزان خاکستر در تیمار شاهد دارای افزایش معنی داری نسبت به سایر تیمارها بود. ماده خشک در تیمارها تفاوت چندانی را نشان نداد. نتایج نشان داد که استفاده از تیمول و کارواکرول به صورت ترکیب با یکدیگر در جیره غذایی قزل آلای رنگین کمان، میزان رشد و برخی فاکتورهای خونی را تحت تاثیر قرار می دهد.

به منظور تعیین پارامترهای خون شناسی ماهی سوف سفید دریای خزر (Sander lucioperca, Linnaeus 1758) در زمستان 1387، 32 قطعه ماهی سوف از سواحل جنوبی دریای خزر (بندر انزلی) توسط تور پره به صورت تصادفی صید شدند. پس از بیومتری ماهیان، از آن ها خون گیری به عمل آمد. خون مورد نظر توسط سرنگ از ساقه دمی گرفته شده، سپس به ویال هایی حاوی هپارین (ماده ضد انعقاد خون) ریخته و به آرامی تکان داده شد. سپس پارامترهای خون شناسی با روش های استاندارد آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفت. در این مطالعه میانگین گلبول های قرمز1772854.17 (RBC)  عدد در میلی مترمکعب، تعداد گلبول های سفید  11444.375 (WBC)عدد در میلی مترمکعب، هماتوکریت33.1 (Hct)  درصد، غلظت هموگلوبین6.85 (Hb)  گرم در دسی لیتر، متوسط حجم گلبولی 238.98 (MCV) فمتولیتر، مقدار هموگلوبین داخل گلبولی 40.74 (MCH) پیکوگرم، متوسط غلظت هموگلوبین گلبول ها 21.05 (MCHC) گرم، لنفوسیت 86.1625 درصد، منوسیت 1.46 درصد، نوتروفیل 11.00 درصد به دست آمد. آنالیز آماری نشان داد که در میانگین فاکتورهای خونی در سنین مختلف اختلاف معنی دار آماری مشاهده نمی گردد.

امروزه استفاده از روش های تجربی به عنوان ابزاری کارآمد جهت بررسی فرایندهای ساحلی، ره گشای بسیاری از مسائل فنی و مهندسی شده است. با توجه به قابلیت های مختلف روش های تجربی، به علت پیچیدگی های مربوط به پدیده رسوب گذاری، لزوم انجام مطالعات کافی و اصولی به منظور انتخاب مدل مناسب و کارا در مناطق ساحلی ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق الگوی امواج، جریان ها و انتقال رسوب در دهانه بندر ریگ به چند روش تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا تحلیل آمار باد و تبدیل آمار باد به موج، به روش SMB بر اساس آمار باد 30 سال گذشته ثبت شده در ایستگاه هواشناسی بوشهر ساحلی در جهت های هشت گانه و در تداوم های 3، 6 و 9 ساعته در کلاس های مختلف سرعت و همچنین دوره بازگشت های پیش بینی که تا 100 سال انجام شده است. در ادامه با استفاده از روش های تجربی به محاسبه میزان انتقال رسوب پرداخته شده است. در این تحقیق مدل C.E.R.C به عنوان یک روش کارآمد در منطقه دریایی خور ریگ انتخاب شده است. این روش بهترین تطابق را با داده های محلی نشان داده است.