شیلات
سال:1399 | دوره:73 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

در این تحقیق ویژگی های بافتی و تغییرات ترکیب اسید چرب عضله میگو سرتیز (Metapenaeus affinis) تحت تاثیر روش-های خشک کردن نورخوشید و آون مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور نمونه های میگو بعد از شستشو و آبکشی در دمای 31 درجه سانتی گراد با محلول 10-5 درصد نمک طعام به مدت 30 دقیقه پخته شدند و سپس بوسیله نور خورشید (دمای 29 درجه سانتی گراد برای 2 روز) و آون (دمای 61 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت) خشک شدند و در بسته بندی پلی اتیلنی در دمای اتاق (میانگین 27 درجه سانتی گراد) به مدت شش ماه نگهداری شدند. . نتایج نشان دادند که خصوصیات سختی و وضعیت ارتجاعی عضله خشک شده میگو بوسیله دو روش تفاوت معنی داری را در زمان صفر با هم نداشتند (05/0p>). میزان مجموع اسید های چرب اشباع عضله میگوی خشک شده با روش نور خورشید و آون در طول دوره نگهداری روند ثابت و افزایشی را به ترتیب نشان دادند. میزان مجموع اسید های چرب تک غیر اشباع عضله میگو خام نسبت به میگوی خشک شده در هر دو روش تغییرات معنی داری را نشان ندادند (05/0p<) و میگوهای خشک شده با هر دو روش در زمان صفر تفاوت معنی داری باهم نشان ندادند (05/0p>). میزان مجموع اسیدهای چرب با یک پیوند دوگانه عضله میگوی خشک شده با روش نور خورشید و آون در طول دوره نگهداری روند افزایشی و ثابت را به ترتیب نشان دادند. مجموع اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه عضله میگو خام نسبت به میگوی خشک شده در هر دو روش کاهش معنی داری را نشان داد (05/0p<) ولی میگوهای خشک شده با هر دو روش در زمان صفر تفاوت معنی داری باهم نشان ندادند (05/0p>). به طور کلی تحقیق حاضر هر دو روش را جهت حفظ ترکیب اسیدهای چرب مفید و ویژگی های بافتی عضله میگو پیشنهاد داد.

در مطالعات برنامه ریزی توسعه پایدار منابع آب در حوضه های آبریز، بایستی ارزش های اکولوژیکی و تداوم حیات اکوسیستم های رودخانه ای به رسمیت شناخته شود. رژیم طبیعی جریان، نقش کلیدی در حفاظت از اجزای زیستگاه رودخانه و شکل گیری تنوع زیستی دارد. به این منظور، در پژوهش حاضر با محاسبات گام به گام، جریان اکولوژیکی رودخانه زرین گل استان گلستان با استفاده از روش های هیدرولوژیکی تنانت، تسمن، تگزاس و کمبود جریان اکولوژیکی تعیین شد و تحلیل زیستگاه گونه ماهی هدف با مدل اکوهیدرولیکی شبیه سازی فیزیکی زیستگاه (PHABSIM)، جهت ایجاد شرایط پایدار اکولوژیک، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد با انجام شبیه سازی هیدرولیکی و آنالیز سری زمانی دبی-فیزیک زیستگاه با استفاده از منحنی های شاخص مطلوبیت، محدوده رژیم جریان موردنیاز برای تأمین پتانسیل اکولوژیکی زیستگاه گونه سگ ماهی جویباری (Paracobitis hicanica) بین 85/0 تا 42/4 مترمکعب برثانیه، با میانگین دبی سالانه 73/1 مترمکعب برثانیه (معادل 80 درصد جریان طبیعی رودخانه) بایستی در داخل رودخانه زرین گل برقرار باشد. انعطاف پذیری و اثربخشی رژیم جریان در روش های هیدرولوژیکی تنانت، تگزاس و تسمن برای حفاظت و احیا زیستگاه رودخانه مورد مطالعه کافی نیست. اما روش کمبود جریان اکولوژیکی با ارائه آمارهای جریان سازگار با محیط زیست، ضمن تأمین نیازهای درون جریانی، تغییرات هیدرولوژیکی رژیم جریان رودخانه زرین گل را به خوبی توصیف می نماید. بر اساس نتایج بدست آمده، رژیم جریان مطلوب زیست محیطی اختصاص یافته با استفاده از روش شبیه سازی زیستگاه، قادر به حفاظت از رژیم جریان طبیعی برای نگهداری از ارزش های اکولوژیکی رودخانه، عملکرد مناسب زیستگاه های رودخانه ای و حفظ شرایط مورفولوژیکی بستر رودخانه می باشد. روش های مورد استفاده در این مطالعه و نتایج بدست آمده، در برنامه ریزی منابع آب و حفاظت اکوسیستم رودخانه ها، ارزشمند است.

از مشکلات آبزی پروری افزایش اثرات ورود پساب به محیط می باشد که انجام تصفیه می تواند در کاهش پیامدهای نامطلوب آن بر اکوسیستم های آبی مؤثر واقع شود. در مطالعه حاضر امکان استفاده یکپارچه از میکروارگانیسم های فیتو-و زئوپلانکتونی در یک سیستم پرورش ماهی به منظور تصفیه پساب مورد بررسی قرار گرفت. گونه های ماهی پرورشی و فیتوپلانکتون مورد استفاده به ترتیب عبارت بودند از: ماهی تیلاپیای نیل (Oreochromis niloticus) و ریزجلبک آب شیرین Chlorella vulgaris. آرتمیا (Artemia franciscana) و روتیفر (Brachionus sp. ) نیز گروه-های اصلی زئوپلانکتون های مورد استفاده بودند. اندازه گیری ها و محاسبات مربوط به پارامترهای کیفی آب شامل غلظت نیترات (NO3)، نیتریت (NO2)، آمونیوم (NH4) و فسفات (PO4)، اکسیژن محلول (DO)، pH، هدایت الکتریکی (EC)، مجموع مواد محلول (TDS)، مجموع مواد معلق (TSS)، تعداد سلول های فیتوپلانکتونی و زئوپلانکتون ها، پارامترهای عملکرد رشد ماهیان شامل افزایش وزن (WG)، ضریب چاقی (CF) و نرخ رشد ویژه (SGR) به صورت هفتگی در طول 6 هفته در اجزای مختلف سیستم صورت گرفت. سطوح ترکیبات مغذی نیترات، نیتریت و فسفات در طول دوره پرورشی در خروجی سیستم نسبت به سطوح آن در شرایط شاهد کمتر بود. مقادیر DO و pH اندازه گیری شده نیز در خروجی سیستم همواره در سطوح مطلوبی قرار داشت (DO > 6 mg. l-1 و pH = 7-8). مقادیر پارامترهای EC، TDS و TSS نیز در خروجی سیستم ترکیبی به شکل معنی داری (P < 0. 05) کمتر از وضعیت شاهد بود. عملکرد رشد بهتری از نظر مقدار افزایش وزن برای ماهیان سیستم ترکیبی در مقایسه با شرایط شاهد مشاهده گردید (P < 0. 05). بر اساس نتایج، استفاده همزمان از سطوح تروفی مختلف شامل فیتوپلانکتون، زئوپلانکتون و ماهی در یک سیستم یکپارچه پرورشی ماهی تیلاپیا سبب تصفیه مناسب پساب پرورش ماهی با سطح کیفیت بسیار مطلوب و با قابلیت استفاده مجدد بدون پیامدهای نامطلوب بر عملکرد رشد این ماهیان در مقایسه با شرایط شاهد شد.

فرایند کلرزنی یک روش رایج برای ضدعفونی کردن پساب ها و فاضلاب در سراسر جهان، به ویژه کشورهای در حال توسعه، محسوب می شود. این فرآیند می تواند باعث ایجاد ترکیبات جانبی مضر سرطان زا مانند گروه هایتری هالومتان ها (THMs) و ورود آنها به منابع آبهای طبیعی شود. در این تحقیق، 400 لیتر پساب خروجی مزرعه تکثیر و پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان به آزمایشگاه منتقل و در واحد های آزمایشی شامل 15 ظرف 20 لیتری وارد شد. سپس غلظت های مختلف کلر (هیپوکلریت سدیم) به عنوان تیمارهای آزمایش، شامل پنج تیمار (شاهد)، 10، 20، 30 و 40 میلی گرم در لیتر به ظروف اضافه شد. هر تیماردارای سه تکرار بود و ظروف روی یک صفحه لرزان برای تهویه قرار داده شدند. طول دوره آزمایش24 ساعت بود. نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش غلظت کلرزنی، تولید میزان ترکیبات جانبی تری هالومتان ها به شدت افزایش می یابد. به طوری که در تیمار 40 میلی گرم در لیتر کلرزنی میزان تری هالومتان کل 4± 82 میکروگرم در لیتر و در تیمار شاهد این شاخص 2± 15 میکروگرم در لیتر بود. همچنین علیرغم اینکه میانگین ترکیب کلرودی برومومتان تولید شده در بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی دار نشان ندادند (p>0. 05) اما تیمارهای آزمایشی با تیمار شاهد تفاوت معنی دار داشتند. همچنین با افزایش غلظت کلرزنی ترکیبات دی کلروبرومومتان و کلروفرم روند افزایشی داشت و تفاوت بین تیمارها معنی دار بود؛ در حالیکه سطوح مختلف کلرزنی تآثیری بر افزایش غلظت ترکیب بروموفرم نداشت و تفاوت بین تیمارها معنی دار نبود. میزان تولید ترکیبات تری هالومتان در فرایند تصفیه فاضلاب آبزی پروری بخاطر بالا بودن سطح مواد آلی در این فاضلاب ها، به غیر از تیمار 10 میلی گرم در لیتر، بالاتر از استانداردهای بهداشتی جهانی است. لذا، بیشترین غلظت مجاز برای تصفیه فاضلاب آبزی پروری ماهیان سردآبی 10 میلی گرم در لیتر کلر مایع توصیه می شود.

در مطالعه حاضر اثر سطوح مختلف پروتئین جیره غذایی و شوری آب بر شاخص های رشد، تغذیه و ترکیبات بیوشیمیایی لاشه میگوی پاسفید (Litopenaeus vannamei) جوان مورد بررسی قرار گرفت. 350 قطعه میگو با متوسط وزن و طول اولیه 18/0± 55/5 گرم و 15/0± 81/8 سانتی متر، در 27 عدد مخزن بتنی با ظرفیت 10 تن آب توزیع گردیدند. تیماربندی براساس طرح ماتریکس (3×3) شامل سه سطح شوری 3-0، 15-12 و 35-32 قسمت در هزار در سه سطح پروتئین جیره غذایی 25، 35 و 45 درصد طراحی شد. غذادهی 4 بار در روز در ساعات 6، 12، 18 و 24 در حد سیری و به مدت 56 روز انجام گردید. براساس نتایج، بالاترین شاخص های رشد در هر سطح شوری آب در جیره غذایی حاوی 35% پروتئین مشاهده گردید که به لحاظ آماری اختلاف معنی داری با جیره غذایی حاوی 45% پروتئین نداشت. از طرفی بیشترین میزان درصد افزایش وزن بدن و نرخ رشد ویژه در بالاترین سطح شوری مشاهده گردید. همچنین بهترین ضریب تبدیل غذایی و کارایی غذایی در بالاترین سطح پروتئین جیره غذایی و شوری آب حاصل گردید. در شاخص های مورفومتریک، اختلاف معنی داری بین سطوح مختلف پروتئین جیره غذایی و شوری آب مشاهده نشد. بررسی نتایج ترکیبات بیوشیمیایی لاشه نیز نشان داد که افزایش سطوح پروتئین جیره غذایی و شوری آب تأثیر معنی داری بر پروتئین، رطوبت و خاکستر بدن نداشت، درحالی که بر چربی بدن به طور معنی داری (05/0>P) مؤثر بود و بیشترین میزان چربی در بالاترین سطح شوری و پروتئین مشاهده گردید؛ البته اختلاف معنی داری نیز بین سطوح 35 و 45 درصد پروتئین مشاهده نشد. بدین ترتیب براساس نتایج کسب شده در مطالعه حاضر سطح 35 درصد پروتئین رژیم غذایی جهت تغذیه این گونه در شوری آب 35-32 قسمت در هزار مشاهده گردید.

خرچنگ شناگر آبی یکی از مهمترین سخت پوستان دارای ارزش تجاری و شیلاتی در آب های نیمه گرمسیری جهان است. در این مطالعه زیست شناسی تولیدمثل خرچنگ شناگر آبی (Portunus pelagicus) بررسی گردید. نمونه ها ی خرچنگ به صورت ماهانه و از طریق صید ترال در سواحل خوزستان با تاکید بر صیدگاه بوسیف از فروردین تا اسفند ماه 1395 جمع آوری گردید. در مجموع 567 خرچنگ جمع آوری شد که از این میان 221 عدد نر و 346 عدد ماده بود. نسبت جنسی ماده به نر در این مطالعه به شکل 1 به 6/0 بود. دامنه عرض کاراپاس و وزن بدن به ترتیب بین 164 – 9/60 میلی متر و بین 7/387 – 2/15 گرم در نرها و بین 174 – 5/67 میلی متر و بین 1/434 – 3/18 گرم در ماده ها و میانگین عرض کاراپاس در خرچنگ های نر و ماده به ترتیب 59/1 ± 37/119 و 32/1 ± 15/130 میلی متر و میانگین وزن بدن 92/5 ± 58/135 و 49/4 ± 54/156 گرم اندازه گیری شد. وزن بدن در خرچنگ های ماده به شکل معنی داری (حدود 15درصد) بیش تر بود (05/0P˂ ). شاخص گنادوسوماتیک در اسفند ماه بیش ترین مقدار را دارا بود. همچنین بیش ترین تعداد ماده های حاوی تخم متعلق به ماه های اردیبهشت و خرداد بود. نتایج مربوط به بررسی ارتباط میان وزن توده تخم و وزن کل بدن نشان داد که وزن توده تخم با وزن کل بدن ارتباط بیش تری نسبت به عرض کاراپاس دارد. در مجموع به نظر می رسد خرچنگ شناگر آبی در سواحل خوزستان در شرایط محیطی مناسبی از نقطه نظر تولیدمثلی قرار دارد و می تواند چند بار در طول یک سال در این سواحل تولیدمثل نماید. بنابراین این گونه می تواند به یک پتانسیل اقتصادیِ صادراتی و ارزآور تبدیل شود.

خیار دریایی، یکی از مهم ترین گونه های خارپوستان، متعلق به رده خیارسانان می باشد. ترکیبات زیست فعال شناخته شده آنها دارای اثرات ضد سرطانی، ضد انعقاد، ضد فشار خون، ضد التهاب، ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی، ضد تصلب شرائین، ضد توموری و تسریع در بهبود زخم می باشد. در این پژوهش اثر ضد التهابی عصاره متانولی دیواره عضلانی بدن خیار های دریایی Holothuria leucospilota بر روی رتهای آلبینو (Albino rats) مورد بررسی قرار گرفت. خیارهای دریایی از جزیره هنگام جمع آوری، خشک و با هگزان، اتیل استات و متانول به صورت متوالی عصاره گیری شدند. عصاره ها بوسیله آزمایش مهارکننده آنزیم های لیپوکسیژناز در شرایط in vitro مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش های in vivo، حیوانات به 5 گروه 6 تایی شامل: کنترل، تیمارشده با کاراگینان، تیمار شده با عصاره MEHL (mg/kg 200، 100) و آسپرین mg/kg10 تقسیم شدند. به منظور ارزیابی التهاب از تست کاراگینان در روش Hind paw edema استفاده شد. در آزمایش های in vitro عصاره متانولی با 2/83± 43/75 و عصاره اتیل استات و هگزان به ترتیب ترتیب 1/22± 12/92 و 1/57 ± 9/74 درصد مهار کنندگی آنزیم های لیپوکسی ژناز را نشان دادند و عصاره متانولی (MEHL) Holothuria leucospilota با اثر مهارکنندگی بیشتر برای آزمایش in vivo انتخاب شد. در آزمایش های حیوانی MEHL با غلظت های 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم، باعث مهار کنندگی ادم پا در ساعتهای 3 و 4 به ترتیب با 1/3 ± 13/62 و 2/5 ± 35/15 درصد و 1/7 ± 18/41 و 3/2 ± 45/22 درصد شد. عصاره متانولی خیار دریایی Holothuria leucospilota دارای ترکیبات ضد التهابی می باشد که در مقایسه با داروی ضد التهابی استیل سالیسیلیک اسید توانست اثرات ضد التهابی بهتری از خود نشان دهد.

این مطالعه باهدف بررسی تأثیراستفاده از پربیوتیک تجاری ایمکس اولترادررژی غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchusmykiss) برعملکرد رشد، شاخص های خون شناسی و پاسخ ایمنی غیر اختصاصی انجام شد. ماهیان با وزن اولیه 14/2 ± 03/18 گرم در 12 قفس توری با ابعاد1×6/0×6/0 متر مکعب در 4 استخر بتنی ذخیره شدند. چهارجیره آزمایشی (هر یک با 3 تکرار) حاوی ایمکس اولترادرسطح0 (شاهد)، 1 (T1)، 2 (T2) و 3 (T3) گرم در کیلوگرم غذای پایه به مدت 45 روزمورد آزمایش قرارگرفت. ماهیان تغذیه شده با 2 گرم پربیوتیک به طورمعنی داری ازوزن نهایی، افزایش وزن ونرخ رشد ویژه بالاتری در مقایسه با گروه شاهد بود (P <0. 05). از نظرپارامترهای خون شناختی؛ گلبول های قرمز، هموگلوبین وهماتوکریت در ماهیان تغذیه شده با 2 گرم در کیلوگرم پربیوتیک در تیمارT2افزایش معنی داری داشت. در پایان آزمایش، پارامترهایایمنیسرم همچون مقادیر پروتئین کل، گلوکزوفعالیت لیزوزیم در ماهیان تغذیه شده با ایمکس اولترا دربین تیمارها تفاوت معنی داری نداشت. نتایج بدست آمده نشان داد که می توان از 2 گرم ایمکس اولترا به عنوان یک ماده پربیوتیکی مفید برای بهبودعملکردرشد وپاسخ های هماتو-ایمونولوژیک در پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان استفاده شود.

در طی سال های 1384 و 1385 به منظور بررسی برخی پارامترهای زیستی از جمله رابطه های طول-وزن، طول-طول و شاخص وضعیت ماش ماهی (Leuciscus aspius) در بخش جنوب غربی حوضه خزر تعداد 96 قطعه از رودخانه ارس، سواحل آستارا، انزلی و کیاشهر در استان گیلان توسط تورهای ساحلی صید شدند. نمونه ها پس از صید به صورت تازه به آزمایشگاه منتقل شدند. در آزمایشگاه طول کل، چنگالی و استاندارد و وزن بدن اندازه گیری و ثبت شدند. جهت بررسی رابطه طول-وزن از رابطه 〖 W=aTL〗 ^b همچنین برای پارامترهای رابطه طول-طول از FL=a+bTL و SL=a+bFL استفاده شد. براساس نتایج، مقدار پارامتر b حاصل از رابطه طول– وزن بین 28/3-75/2 همچنین مقدار شاخص وضعیت 95/0-85/0 بود. بیشترین و کمترین مقادیر پارامتر b به ترتیب مربوط به جمعیت های آستارا و کیاشهر، همچنین بیشترین وکمترین مقدار شاخص وضعیت به ترتیب مربوط به جمعیت های آستارا و انزلی بود. الگوی رشد در تمام جمعیت های مورد مطالعه به جز کیاشهر آلومتریک مثبت مشاهده شد. مقدار ضریب رگرسیون حاصل از روابط طول-وزن و طول-طول بالاتر از 95/0 برآورد شد.