شیلات
سال:1390 | دوره:64 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف چربی بر شاخص های رشد، ضریب تبدیل غذا و بازماندگی بچه فیل ماهی پرورشی، آزمایشی طراحی و اجرا گردید. چهار جیره آزمایشی با پروتئین یکسان (45 درصد) و سطوح 6.7، 10.5، 14 و 17 درصد چربی و 3.4 تا 3.7 کیلوکالری بر گرم انرژی قابل هضم تهیه شد و هر یک با سه تکرار، با بچه فیل ماهیان پرورشی با وزن 0.07± 2.14 گرم و به تعداد 420 عدد - 35 عدد در هر واحد آزمایشی (حوضچه های فایبرگلاس با حجم 100 لیتر و میزان تعویض آب 1.4 لیتر در دقیقه)- به مدت 48 روز مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج حاصل معنی دار بودن اثر سطوح مختلف چربی جیره های غذایی بر شاخص های مورد بررسی شامل وزن نهایی، طول نهایی، درصد افزایش وزن، رشد ویژه، شاخص تولید، شاخص کبدی، ضریب تبدیل غذا، بازده پروتئین و پروتئین تولید شده را نشان داد .(p<0.05) بر اساس یافته های این تحقیق افزایش میزان چربی تا سطح 14 درصد، بهبود شاخص های مورد بررسی را بهمراه داشته است. بیشترین رشد و بهترین راندمان غذایی در سطح چربی 14 درصد با نسبت انرژی قابل هضم به پروتئین خام (DE/CP) برابر 79.9 بدست آمد. بر این اساس میزان بهینه چربی در جیره غذایی بچه فیل ماهیان پرورشی در محدوده وزنی مورد بررسی در این تحقیق، 14 درصد پیشنهاد می گردد.

امروزه اهمیت نگهداری و عرضه ماهی تازه با توجه به علاقه مصرف کنندگان به ماهی تازه نسبت به منجمد روز به روز بیشتر می شود. در این میان تعیین مدت زمان ماندگاری ماهی، جهت تعیین زمان مصرف آن، به دلیل فساد پذیری بالای ماهی اهمیت می یابد. این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات فسادی و تعیین زمان ماندگاری ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) طی نگهداری در دمای یخچال (4oC) صورت پذیرفت. بدین منظور فیله های ماهی قزل آلا به مدت 18 روز در یخچال نگهداری و تغییرات شاخص های اسیدهای چرب آزادFree Fatty Acids (FFA) ، شاخص تیوباربیتوریک اسیدThiobarbituric acid (TBA) ، مجموع بازهای نیتروژنی فرارTotal Volatile Basic Nitrogen (TVB-N) ، بار میکروبی کل (TVC) Total Viable Count و ارزیابی های حسی صورت پذیرفت. نتایج به دست آمده نشان داد مقادیر شاخص های شیمیایی طی نگهداری بطور معنی داری افزایش یافت. با توجه به استانداردهای TBA، TVB-N و TVC و همچنین ارزیابی حسی نمونه ها در روز 5 از حدود استاندارد تعیین شده خارج شدند. بررسی همبستگی های بین شاخص های شیمیایی و میکروبی با قابلیت پذیرش کلی نشان داد که دقیق ترین شاخص ها جهت تعیین ماندگاری فیله ماهی قزل آلا(6 log cfu/g) TVC   TVB-N و(حدود 25 میلی گرم در 100 گرم فیله) می باشد. طبق نتایج فیله ماهی قزل آلای رنگین کمان تا حدود روز 5 در دمای یخچال قابل نگهداری می باشد.

ماهی سفید دریای خزر یکی از ماهیان اقتصادی حوزه جنوبی دریای خزر است که همه ساله جهت تخمریزی به رودخانه های حوزه جنوبی این دریا وارد می شود و در این حین با انواع آلاینده های صنعتی و کشاورزی روبرو می شود. در این مطالعه جهت بررسی چگونگی روند تولید اسپرم (اسپرماتوژنز) مولدین نر ماهی سفید در آب های آلوده، اقدام به کشت بافت بیضه این ماهیان تحت تماس با غلظت های 10، 100 و 200 میکروگرم در میلی لیتر از سم دیازینون به مدت 3 و 6 روز در شرایط In Vitro گردید. میزان ضایعات وارده بر بافت بیضه و کاهش روند اسپرماتوژنز با افزایش غلظت و افزایش زمان تماس سم با بافت بیشتر شده به طوری که در غلظت 200 میکروگرم در میلی لیتر در ششمین روز پس از کشت تعداد بسیار زیادی از سلول های جنسی نکروز یافته و روند اسپرماتوژنز در بافت متوقف گردید. از آنجایی که تولید مثل موفق ماهیان در گرو کیفیت و کمیت مناسب گامت های مولدین است، ادامه روند آلودگی در طی سال های متمادی جمعیت این ماهیان را با تهدید جدی مواجه خواهد ساخت.

تغییرات ترکیب اسیدهای چرب کپور معمولی طی مراحل لاروی در جهت تعیین احتیاجات غذایی و بهبود کیفیت تولید، به مدت 33 روز در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی شهید رجایی ساری مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری از لارو ها به صورت کاملا تصادفی در روزهای 1، 3، 7، 11، 15، 19، 26 و 33 پس از تفریخ انجام شد. تغذیه لاروها پس از جدب دو سوم کیسه زرده، از روز سوم تا روز هفتم پس از تفریخ، با روتیفر(Brachionus calyciflorus)  و از روز هشتم تا پایان دوره با غذای خشک صورت گرفت. از ابتدا تا انتهای دوره، اسیدهای چرب اشباع به میزان 2% کاهش و اسیدهای چرب تک غیراشباع و چند غیراشباع به ترتیب 7.46% و 1.26% افزایش داشتند. نوسان در میزان اسیدهای چرب در دوره های مختلف نشان دهنده استفاده از آنها به عنوان منبع انرژی است. مقایسه غلظت پایین C20:4n-6 (اسید آراشیدونیک)، C22:6n-3 (اسید دوکوزاهگزانوئیک) و ) C20:5n-3اسید آیکوزاپنتانوئیک) در غذای مصرفی لارو با مقدار بالای آن ها در بدن لارو نشان دهنده توانایی لارو کپور معمولی در سنتز آراشیدونیک اسید از) C18:2n-6 اسید لینولئیک) و سنتز اسید دوکوزاهگزانوئیک و اسید آیکوزاپنتانوئیک از ) C18:3n-3لینولنیک اسید) است.

جمعیت ماهی سیاه کولی دریای خزر (Vimba vimba persa) در دو منطقه از سواحل جنوبی دریای خزر (تالاب انزلی و رودخانه حویق واقع در استان گیلان) با استفاده از ده نشانگر ریزماهواره پلی مورف مورد مطالعه قرار گرفت. در مجموع 153 الل مورد شناسایی گردید. بیشترین تعداد الل های مشاهده شده 17 الل در جایگاه CA3 و کمترین آن 3 الل در جایگاه Z8145 بوده که میانگین اللی در هر جایگاه 7.6 بدست آمد. میانگین هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار به ترتیب 0.79 و 0.76 بود. بیشتر مناطق انحراف از تعادل هاردی - واینبرگ را نشان دادند. مقادیر محاسبه شده Fst در سطح معنی داری (p≤0.01)، دو جمعیت از ماهی سیاه کولی خزری در سواحل جنوبی دریای خزر را نشان داد. بنابراین مدیریت برای حفاظت این گونه، برداشت پایا و بازسازی ذخایر با در نظر گرفتن حفظ تنوع ژنتیکی توصیه می شود.

در این تحقیق اثر دو روش بیهوشی 1) بیهوشی ماهیان با قرار دادن آنها در یخ 2) بیهوشی ماهیان با غوطه وری در عصاره گل میخک و مرگ با ضربه در سر، در مقایسه با روش معمول کشتن ماهی (مرگ خارج از آب) بر شاخص های کیفی و میزان استرس وارده در ماهی کپور معمولی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش بیهوشی قبل از مرگ، بر کیفیت گوشت ماهی اثر معنی داری دارد. ارزیابی شاخص جمود نعشی و میانگین pH عضله در طول زمان پس از کشتار و بین تیمارهای آزمایشی مختلف، تغییرات معنی داری را نشان دادند. جمود نعشی در ماهیانی که خارج از آب مردند، 3 ساعت پس از مرگ، به بیشترین مقدار خود (77.6 درصد) رسید. جمود نعشی ماهیان بیهوش شده در یخ و عصاره گل میخک به ترتیب در 24 ساعت پس از مرگ (44.2 درصد) و 60 ساعت پس از مرگ (55.1 درصد) به حداکثر رسید. ماهیان بیهوش شده با گل میخک، جمودی با تاخیر نسبت به دو تیمار دیگر داشتند. میزان pH بلافاصله پس از مرگ برای ماهیان مرگ خارج از آب 6.34، برای تیمار یخ گذاری 6.53 و برای تیمار گل میخک 6.99 بود. در ماهیان بیهوش شده با عصاره گل میخک، میزان آبچک عضله پایین تر از سایر تیمارها بود. غلظت فاکتورهای خونی وابسته به استرس (کورتیزول، گلوکز و لاکتات پلاسما) در تیمار مرگ خارج از آب، بطور معنی داری از تیمارهای یخ گذاری، گل میخک و تیمار شاهد پلاسما، شامل 8 ماهی زنده درون حوضچه نگهداری که تحت استرس بیهوشی و کشتار نبودند، بالاتر بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ماهی هایی که با عصاره گل میخک بیهوش و سپس با ضربه در سر کشته شدند، کیفیت به مراتب بالاتر داشته و استرس وارده به آنها نسبت به تیمارهای یخ گذاری و مرگ خارج از آب، به طور معنی داری پایین تر بود.

اثر پساب مزارع پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان رودخانه هراز بر بزرگ بی مهرگان کفزی و توان خودپالایی رودخانه، با انتخاب چهار مزرعه و ده ایستگاه در منطقه مورد مطالعه صورت گرفت. نمونه برداری از بزرگ بی مهرگان کفزی، در پنج نوبت در فصول مختلف سال انجام گردید. حدود 170000 نمونه بزرگ بی مهرگان کفزی شناسایی شده که به 34 جنس، 32 خانواده و 12 راسته تعلق داشتند. بیشترین فراوانی را در اکثر ایستگاهها، راسته Ephemeroptera تشکیل داده که فراوانی مجموع دو جنس97.9 Baetis sp. Acentrella sp. درصد از کل اعضای این راسته را در کلیه ایستگاه ها تشکیل دادند. شاخص های غنایEPT، درصد EPT وEPT/CHIR. (Ephemeroptera+Plecoptera+Trichoptera/Chironomidae)  در ایستگاه های بلافاصله پایین دست مزارع نسبت به بالا دست آنها از مقادیر کمتری برخوردار بودند و با فاصله گرفتن از مزارع افزایش پیدا کردند. بر اساس نتایج شاخص زیستی HFBI (Hilsenhoff Family Biotic Index) آلودگی آلی آب در ایستگاه های مختلف، در طبقه کیفی خوب، مناسب، نسبتا ضعیف و ضعیف طبقه بندی شدند. نتایج ترکیبی از شاخص های زیستی نشان داد، ایستگاه های بلافاصله بعد از مزارع از آلودگی بیشتری نسبت به قبل آنها برخوردار بوده و با فاصله گرفتن از مزارع دارای روند خودپالایی بودند که در فاصله 3.5 کیلومتری بطور معنی داری از آلودگی کم شده بود.

هدف این مطالعه بررسی تاثیر مهارکننده باسیلوس لیکنی فورمیس روی آفلاتوکسین های G1 و G2 در محیط کشت آزمایشگاهی و آرد ماهی کیلکا است. از دو غلظت آفلاتوکسین (8 و 12 نانوگرم بر میلی لیتر برای G1 و (G2 و (2 و 4 میلی لیتر از استاندارد آفلاتوکسین به 50 گرم از آرد ماهی) به ترتیب در محیط کشت آزمایشگاهی و آرد ماهی کیلکا استفاده گردید. دوز مورد استفاده باسیلوس لیکنی فورمیس نیز دو غلظت 3 و 4 درصد بوده است. میزان تغییرات باسیلوس و آفلاتوکسین به ترتیب توسط دستگاه اسپکتروفتومتر (جذب نوری با طول موج 600 نانومتر) و HPLC مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که به هنگام استفاده از دوز 3 درصد باسیلوس لیکنی فورمیس، میزان کاهش معنی دار G1 (p<0.05) با غلظت های 8 و 12 نانوگرم بر میلی لیتر به ترتیب 99.9 و 99.4 درصد و G2 با غلظت 8 و 12 نانوگرم بر میلی لیتر به ترتیب 99.2 و 98.2 درصد و میزان کاهش معنی دار (p<0.05) آفلاتوکسین در دوز 4 درصد باسیلوس لیکنی فورمیس به ترتیب 100 و 100 درصد برای G1 با غلظت های 8 و 12 نانوگرم بر میلی لیتر و 100 و 99.6 درصد برای G2 با غلظت 8 و 12 نانوگرم بر میلی لیتر بوده است. در آرد ماهی، میزان کاهش آفلاتوکسین برای تیپ G1 و G2 با حضور 3 و 4 درصد باسیلوس لیکنی فورمیس به همراه 2 و 4 میلی لیتر از سوسپانسیون استاندارد آفلاتوکسین در 50 گرم از آرد ماهی برای  G1به ترتیب 75.8 و 66.1 درصد و 95.4 و 81.7 درصد و برای G2 به ترتیب 77.7 و 80.1 درصد و 98.9 و 80.3 درصد بوده است. نتایج نشان می دهد که باسیلوس لیکنی فورمیس قادر به کاهش معنی دار (p<0.05) آفلاتوکسین های G1 و G2 در شرایط آزمایشگاهی و آرد ماهی بوده و توصیه می شود از آن به عنوان ابزار بیولوژیک در جهت کنترل آفلاتوکسین در کارگاه های تولید آرد ماهی استفاده گردد.