پژوهش اجتماعی
سال:1388 | دوره:2 | شماره:5 |تعداد مقالات:9

در این مقاله سعی می شود تا چند عامل اجتماعی که در ایجاد مشکلات فرهنگی - اجتماعی زندگی آپارتمانی نقش دارند بررسی شود در تعریف مشکلات فرهنگی - اجتماعی می توان گفت، با توجه به ساختار فرهنگی (مشخصه های روحی، عاطفی و مادی) متفاوتی که در میان گروه های مختلف اجتماعی وجود دارد، جمع شدن این گروه ها در کنار همدیگر می تواند منجر به نوعی ناهماهنگی و عدم تعادل در جامعه شود. در نتیجه چنین شرایطی مسایل خاصی ایجاد می شود که آن را به مشکلات فرهنگی - اجتماعی تعبیر کرده اند. مهم ترین این مشکلات: عدم مشارکت، ناسازگاری و فاصله اجتماعی ساکنان است. قومیت و تحصیلات به عنوان متغیرهای مستقل و میزان سازگاری، مشارکت و فاصله اجتماعی در میان ساکنین آپارتمان ها به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شده اند. در این میان جنسیت نیز به عنوان متغیر واسطه است.هدف این پژوهش، شناسایی مشکلات فرهنگی - اجتماعی زندگی آپارتمانی و ارایه راهکارهایی مناسب برای بهبود روابط اجتماعی ساکنان است.از سه دیدگاه مهم شهرگرایی؛ جبرگرایی، ترکیب گرایی و نظریه خرده فرهنگی بهره گرفته شده است.

مقاله حاضر با عنوان بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران از دیدگاه شهروندان (زنان) تدوین شده است.طرح مساله: مساله اصلی در این مقاله توجه بیش از حد قشری از زنان است که معمولا الگوی مصرف متنوعی را برای مدرن جلوه دادن خود بر می گزینند و معمولا این کار ریشه در بسیاری از مشکلات خانوادگی، اختلالات روحی، استرس، و اضطراب دارد.هدف: در این حوزه با طرز فکر و نگرش افراد مصرف کننده ای سروکار داریم که هر یک از آنها بر روی طیف وسیعی از افراد جامعه تاثیر دارند و اگر بتوان در این حوزه به فرهنگ سازی دست زد و طرز نگرش افراد را به سوی الگوی مصرف واقعی سوق داد و بسترهای مناسب را فراهم کرد، می توان گفت به احتمال زیاد در حوزه های کلان جامعه نیز تغییراتی ایجاد خواهد شد.روش: روش تحقیق توصیفی - تبیینی است و با توجه به نوع داده ها، آزمون آماری متناسب برای تحلیل داده ها به کار گرفته شده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان بالای 20 سال است که در زمان اجرای این تحقیق از مرکز خرید قائم واقع در میدان تجریش خرید کرده اند. با توجه به حجم زیاد افراد مراجعه کننده که روزانه 2000 نفر است، با استفاده از فرمول کوکران 322 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.یافته ها: نتایج تحقیق با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین متغیرهای هدایت گر بیرونی (تاثیر وسایل ارتباط جمعی، دوستان و همسالان بر الگوی مصرف مدرن)، مصرف تظاهری (خرید وسایل و محصولات گران قیمت و به نمایش گذاشتن آن با تصور کسب اعتبار و قدرت پولی)، کنش متقابل (تاثیرپذیری از الگوی مصرفی دیگران)، تشخص پذیری (نشان دادن برتری خود به دیگران)، با الگوی مصرف مدرن زنان رابطه معنی دار وجود دارد. به عبارتی، هر قدر متغیرهای فوق افزایش یابد، الگوی مصرف به سوی مدرن افزایش می یابد. در این میان تنها رابطه بین پایگاه اقتصادی افراد (میزان حقوق دریافتی فرد، شوهر، پدر یا فرد تحت تکفل) برای هر کار تخصصی در طول یک ماه با الگوی مصرف مدرن زنان معنا دار نیست.

هدف این پژوهش با عنوان «بررسی و تبیین عوامل موثر بر توانمندسازی کارکنان بخش درمان تامین اجتماعی، استان گلستان، 1388» شناخت، ریشه یابی، و اولویت بندی عوامل موثر بر توانمندسازی کارکنان و ترسیم چهارچوبی علمی برای صیانت از منابع انسانی و افزایش بهره وری است. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کلیه کارکنان بخش درمان تامین اجتماعی استان گلستان، اعم از استخدام رسمی، آزمایشی، و قراردادی به تعداد 950 نفر است. برای برآورد اندازه نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و حجم نمونه 250 نفر تعیین گردید. این پژوهش از نقطه نظر هدف و ماهیت، کاربردی، و از نظر روش جمع آوری اطلاعات، آزمون فرضیه ها و نتیجه گیری از نوع توصیفی است. روش تحقیق پس از تفکیک جامعه آماری برحسب شهرستان، نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. اطلاعات و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه ای جمع آوری شد که حاوی تعدادی سوال بسته مبتنی بر متغیرهای تحقیق بود و روایی و اعتبار آن با نرم افزار SPSS تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی با استفاده از جداول فراوانی و نسبی، نمودارهای دایره ای، ستونی، هیستوگرام و شاخص های گرایش مرکزی و در بخش آمار استنباطی با استفاده از جداول شاخص های گرایش مرکزی و نمودار پراکنش و آزمون ضریب همبستگی پیرسون انجام گرفت. نتایج حاصل از آزمون، فرضیه معنی داری رابطه بین متغیرهای سازمانی و توانمندسازی کارکنان را تایید کرد. در نهایت بنابر نتایج به دست آمده، سه حیطه تفویض اختیار و جلب مشارکت کارکنان در امور سازمانی، بازخورد مناسب عملکرد به کارکنان، ارتقای سطح کمی و کیفی آموزش مهارتهای تخصصی به کارکنان، و در نهایت جلب مشارکت همگانی کارکنان در اطلاعات سازمانی، به ترتیب دارای بیشترین اولویت در توانمندسازی کارکنان مورد بررسی تشخیص داده شد.

با توجه به پژوهش های پیشین، اقدام به خودکشی در دگرجنس خواهان فراوانی بالایی دارد. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی مهم ترین علل و عوامل گرایش به خودکشی در دگرجنس خواهان است. این پژوهش در چهارچوب مطالعات کیفی - توصیفی و با استفاده از ابزار مصاحبه و مشاهده انجام شده است. ابتدا با استفاده از نظریه های مطرح شده درحوزه هویت، هویت جنسیتی، دگرجنس خواهی وخودکشی، به طرح چهارچوب نظری پژوهش پرداختیم و پس از طراحی پرسش نامه ای پژوهشگر ساخته در سه بخش وضعیتی، خوداظهاری و دگراظهاری، با 21 نفر از دگرجنس خواهان مصاحبه ای عمیق انجام شد. یافته های گردآوری شده مربوط به بخش وضعیتی با استفاده از نرم افزار spss وارد رایانه شد و سپس به توصیف آنها پرداختیم. برای توصیف یافته های مربوط به بخش خوداظهاری و دگراظهاری، علاوه بر استفاده از آماره های توصیفی، شیوه اثبات از طریق مثال نیز مورد استفاده قرار گرفت. این مطالعه نشان داد که آزار و اذیت های خانواده (در نتیجه ناآگاهی اجتماعی از پدیده دگرجنس خواهی)، آزار و اذیت های جامعه (به دلیل خروج دگرجنس خواهان از الگوهای جنسیتی جامعه)، نارضایتی جنسی (در مرحله  خودتشخیصی)، نبود حمایت های اجتماعی (در مرحله گرفتن مجوز) و گسست اجتماعی (معمولا تا پس از جراحی نیز برای هر دو گروه از دگرجنس خواهان ادامه دارد). مهم ترین علل گرایش به خودکشی دگرجنس خواهان بوده اند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی تاثیر عوامل خانوادگی بر گرایش افراد به سوء مصرف موادمخدر به شیوه کیفی است. به همین منظور، خانواده اولیه افراد وابسته به مواد مخدر در این پژوهش مدنظر بوده اند. این پژوهش به شیوه کیفی انجام گرفته و از مصاحبه نیمه ساختار استفاده شده است. در این تحقیق 35 نفر (25 مرد و 10 زن) شرکت داشته اند که همگی از مرکز پذیرش و درمان معتادان خودمعرف سازمان بهزیستی شهرستان رشت انتخاب شدند و همگی در جلسات مصاحبه شرکت کردند. کلیه مصاحبه ها با کسب اجازه از مصاحبه شوندگان ضبط و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات بر روی کاغذ نوشته شد و بارها مورد بازخوانی و کدگذاری قرار گرفت تا عناصر ویژه مرتبط با سوال های پژوهش کشف شوند. در این پژوهش مشخص شده است که عوامل خطرساز خانوادگی در گرایش افراد به سوء مصرف موادمخدر و حتی وابستگی آنان به موادمخدر تاثیر دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد که خانواده اولیه به صورت مستقیم و غیرمستقیم نقش بسیار مهمی در گرایش کودکان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر ایفا می کند. تعداد زیادی از مصاحبه شوندگان شرایط رفاهی نامساعد خانواده اولیه خود را در گرایش شان به مصرف موادمخدر موثر دانسته اند. آنها معتقد بودند که بسیاری از نیازهای اساسی شان در خانواده اولیه برآورده نمی شده و والدین شان به رفع نیازهای مادی و رفاهی آنها بی توجه بوده اند. اطلاعات حاصله از مصاحبه ها نشان می دهد که روابط سطحی و سردی بر خانواده اولیه این معتادان حاکم بوده و این موضوع احتمال گرایش آنها به مواد مخدر را افزایش داده است. همچنین شیوه نادرست سرپرستی والدین در گرایش آنها به سوءمصرف موادمخدر نقش بسزایی داشته است. در پایان سعی شده است که بر اساس یافته های پژوهش پاره ای توصیه ها و راهکارهای عملی برای سیاست گذاران و دست اندرکاران موضوع مطرح شود. همچنین پیشنهاد شده است تحقیقات بیشتری در این مورد انجام گیرد.

جرم یا انحراف چراغ خطری است که نشان از نقایص یا کمبودهای جامعه دارد و معمولا دارای علل و عوامل مختلف است. در این تحقیق علل و عوامل اجتماعی از قبیل تحصیلات، خانواده نابسامان ، فقر، میزان مذهبی بودن، ارتباط با افراد ناباب، زندگی در محلات فقیرنشین و جرم خیز، ازدواج های ناموفق مورد توجه نگارنده بوده است. هدف کلی این پژوهش شناسایی و سنجش عوامل اجتماعی موثر بر جرم زنان زندانی، و هدف فرعی آن بررسی میزان جرایم برحسب گروه های سنی، تحصیلات، وضعیت تاهل، وضعیت اقتصادی و منطقه مسکونی است؛ بررسی میزان تعلقات اجتماعی، ازهم گسیختگی خانوادگی، دین داری، سن ازدواج زنان مجرم در مقایسه با زنان غیر مجرم (عادی) نیز از اهداف فرعی پژوهش است.روش تحقیق این مطالعه پیمایشی است. برای جمع آوری داده های لازم در مورد متغیرهای به کار گرفته شده از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر عبارت است از کلیه زنان زندانی زندان های استان گلستان در سال 1387. روش نمونه گیری به صورت تصادفی سیستماتیک بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول برآورد نمونه 90 نفر تعیین شده است. برای تجزیه تحلیل داده ها از جداول توصیفی و استنباطی و برای آزمون فرضیه ها از T همتا استفاده شده است. یافته ها و نتایج تحقیق عبارت اند از این که زنان مجرم با زنان غیر مجرم از لحاظ تعلقات اجتماعی اختلاف معناداری با هم ندارند. به عبارت دیگر، تعلقات اجتماعی در به زندان افتادن موثر نبوده است. عوامل از هم گسیختگی خانواده، سن ازدواج، محیط زندگی، پایگاه اجتماعی اقتصادی و دینداری در بین زنان مجرم و زنان غیر مجرم دارای اختلاف معنادار است. به عبارت دیگر عوامل نام برده در به زندان افتادن زنان موثر بوده است.

در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر جایگاه جوانان تهران در فضای اجتماعی بر روی میزان گرایش آنان به ارزش های دموکراتیک پرداخته ایم. روش پژوهش تبیینی از نوع پیمایش است و نمونه پژوهش شامل 391 نفر از جوانان دختر و پسر 29-18ساله ساکن شهرتهران بود که با روش نمونه گیری سهمیه ای غیرتصادفی انتخاب شدند.ابزار پژوهش پرسشنامه است. داده های حاصله به دو شیوه توصیفی و استنباطی تحلیل آماری شده اند. عمده ترین یافته های پژوهش نشان داد: بین سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی و گرایش به ارزشهای دموکراتیک رابطه مستقیم وجود دارد به طوری که با افزایش سرمایه اقتصادی و فرهنگی افراد مورد مطالعه، گرایش آنها به ارزشهای دموکراتیک بیشتر می شود.بین سرمایه اجتماعی و گرایش به ارزشهای دموکراتیک رابطه معکوس وجود دارد، به طوری که با کاهش سرمایه اجتماعی گرایش به ارزش های دموکراتیک بیشتر می شود. بین متغیرهای زمینه ای مانند سن و تحصیلات با گرایش به ارزش های دموکراتیک رابطه وجود دارد، یعنی با بالا رفتن سن و تحصیلات گرایش به ارزش های دموکراتیک نیز بالا می رود. ولی بین متغیر تاهل با میزان گرایش به ارزش های دموکراتیک رابطه معناداری دیده نشد. همچنین بین جایگاه افراد در فضای اجتماعی و میزان گرایش به ارزش های دموکراتیک رابطه وجود دارد، به نحوی که با بالا رفتن جایگاه فرد در فضای اجتماعی، گرایش به ارزش های دموکراتیک نیز بالا می رود و با پایین آمدن جایگاه فرد در فضای اجتماعی، گرایش به ارزش های دموکراتیک کمتر می شود.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه و تحلیل محتوای «منزلت های هویتی من» بین دختران 22-18 ساله و مادران آنها شکل گرفته است. انتخاب نمونه جامعه مورد پژوهش به روش نمونه گیری خوشه ای صورت گرفت و 50 دانشجوی دختر از دانشجویان 22-18 ساله مقطع کارشناسی کلیه دانشکده های دانشگاه علامه طباطبایی تهران و 50 نفر از مادرانشان به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته باز پاسخ مشتمل بر 8 سوال است که با تاکید بر نظریه مارسیا و استفاده از پرسشنامه عینی «منزلت های هویتی من» (EOM-EISII) ساخته شده است. پرسشنامه محقق ساخته باز پاسخ، پس از مطالعه مقدماتی روی 30 نفر و اعمال اصلاحات لازم، از نظر روایی محتوایی و روایی صوری مورد تایید چند تن از متخصصان قرار گرفت. در پژوهش حاضر از شیوه تحلیل محتوا و همچنین در مقایسه دو گروه، از آزمون حقیقی فیشر استفاده شده است. در نهایت نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که در شش زمینه انتخاب شغل، مذهب، ارتباط با دیگران و انتخاب دوست، رفتار با جنس مخالف و تصریح نقش همسری، ارتباط معناداری بین انواع منزلت های هویتی دختران و مادران وجود دارد و در سه زمینه شیوه زندگی، سیاست و گذراندن اوقات فراغت تفاوت معناداری بین این دو گروه یافت نشد.