تولیدات گیاهی
سال:1388 | دوره:32 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی روش های مختلف خشک کردن، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور گونه های بومادران (5 گونه) و روش خشک کردن (5 روش) با سه تکرار اجراگردید. تیمارها عبارت بودند از، فاکتور اول: گونه های بومادران Achillea millefolium، A. eriophora، A.biebersteinii،A. nobilis ، A. wilhelmsii و فاکتور دوم: 1- خشک کردن در آفتاب به مدت 72 ساعت 2 - خشک کردن در سایه در دمای 25 درجه سانتی گراد به مدت 120 ساعت 3- خشک کردن در آون دمای 50 درجه به مدت 48 ساعت 4- خشک کردن در آون دمای 100 درجه به مدت 24 ساعت 5- خشک کردن توسط ماکروویو در مدت زمان کمتر از 10 دقیقه. نمونه های تر نیز اسانس گیری شده و با بقیه روش ها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار نوع گونه و روش خشک کردن بر درصد کاهش وزن، درصد رطوبت نهایی، درصد اسانس و کیفیت ظاهری نمونه ها بود (p<0.01). همچنین در این فاکتورها اثر متقابل گونه و روش خشک کردن معنی دار شد(p<0.01) . بیشترین درصد نهایی رطوبت (4.7 درصد) مربوط به روش ماکروویو و کمترین میزان (1.32 درصد) مربوط به دمای 100 درجه بود. از نظر درصد اسانس بیشترین میزان اسانس مربوط به گونه A. eriophora و کمترین میزان مربوط به گونه  A. wilhelmsiiبود و در تمامی گونه ها بیشترین میزان اسانس در روش خشک کردن در سایه، دمای 25oC و کمترین میزان اسانس در روش خشک کردن در آون با دمای 100 درجه سانتی گراد به دست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که روش خشک کردن نه تنها بر درصد کاهش وزن و میزان رطوبت نمونه ها موثر است بلکه اثر قابل توجهی بر میزان اسانس نمونه ها داشت لذا بهترین روش برای خشک کردن بومادران خشک کردن در دمای 25 درجه سانتیگراد و شرایط سایه تشخیص داده شد.

به منظور مطالعه اثر تنش شوری بر رشد و عملکرد دو هیبرید ذرت، آزمایشی در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل دو هیبرید ذرت (سینگل کراس 647 و تری وی کراس 647) و چهار سطح شوری 4 dS/m، 6، 8 و 10 (نمک کلرید سدیم و کلسیم با نسبت 2:1) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده (ارتفاع ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک و میزان کلروفیل) نشان داد که این صفات تحت تاثیر سطوح مختلف شوری اختلاف معنی داری را داشتند، به طوری که بالاترین مقدار هر یک از این صفات در تیمار شاهد و پایین ترین مقدار آن در تیمار حداکثر تنش شوری مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس داده های مربوط به عملکرد، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد کل دانه در بلال و وزن هزار دانه نیز نشان داد که غلظت های مختلف نمک صفات مذکور را بنحو بسیار معنی داری تحت تاثیر قرار دادند. مقایسه میانگین های صفات مذکور نشان داد که بالاترین مقدار هر یک از این صفات در تیمار شاهد و کمترین آنها در تیمار تنش شدید بوده است. همچنین تنش شوری بر شاخص برداشت تاثیر معنی داری داشت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها حاکی از اثر غیر معنی دار هیبرید بر روی اکثر صفات اندازه گیری شده بود. همچنین اثر متقابل شوری × هیبرید در مورد هیچ یک از صفات رویشی و زایشی معنی دار نشد.

وجود اثر متقابل ژنوتیپ × محیط ایجاب می کند که عملکرد ژنوتیپ ها در دامنه وسیعی از شرایط محیطی مورد آزمایش قرار گیرند تا اطلاعات حاصل بتواند کارایی مربوط به گزینش و معرفی آن ها را افزایش دهد. در این تحقیق به منظور بررسی و انتخاب ژنوتیپ های پر محصول و سازگار با شرایط دیم و آبی، آزمایشی با تعداد 21 لاین و رقم نخود در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت چهارسال (1380- 1376) در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در دو شرایط دیم و آبی اجرا گردید. اثر متقابل ژنوتیپ × محیط با استفاده از مدل AMMI در سطح احتمال 1% معنی دار بود. مجموع مربعات (SS) اثر متقابل توسط مدل AMMI به چهار مولفه اصلی اثر متقابل (IPCA) معنی دار در سطح احتمال 1% تفکیک گردید. در کل دو مولفه اصلی (IPCA1 وIPCA2 )%66.58  تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه کردند. بر اساس نمودار بای پلات مدل AMMI2، ژنوتیپ های (FLIP 92-131C) 1،(FILIP 92-47C) 7 ، (FLIP 92-9C) 8،15  - (FLIP92- 104C)، (FLIP 92 -158C) 16 و  (ILC 482) 21به عنوان ژنوتیپ های پایدار و ژنوتیپ های 7، 8، 16 و 21 به علت داشتن عملکرد بالا به عنوان ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا شناخته شدند.

غرب ایران بر اساس نظریه پژوهشگران بخشی از مرکز پیدایش گلابی است و با توجه به وضعیت توپوگرافی و شرایط جغرافیایی استان کردستان، پوشش گیاهی از تنوع ویژه ای برخوردار است. گلابی های بومی در این استان همانند انواع وحشی گلابی از تنوع ویژه ای برخوردار می باشد. لذا شناسایی ارقام متنوع بومی تحت کشت امری ضروری به نظر می رسد. بر این اساس به منظور شناسایی ارقام بومی گلابی در بخشهای مرکزی و غربی استان کردستان بررسی های لازم بعمل آمد. در این بررسی ها با بکارگیری صفات فنوتیپی جهت شناسایی ارقام موجود، 58 صفت فنوتیپی مربوط به اندامهای مختلف گیاه (گل، میوه، برگ و شاخه) اندازه گیری شد. این اندازه گیری ها از آغاز رشد تا خزان کامل برگ در دو سال متوالی و با میانگین 20 داده برای هر صفت مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق از میان 416 درخت بررسی شده 28 رقم مختلف مشخص شدند. پس از کد گذاری صفات غیر عددی همراه با صفات عددی که کمتر تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می گیرند، بررسی های آماری (تجزیه علیت، همبستگی بین صفات و تجزیه کلاستر) با استفاده از برنامه های نرم افزاری spss و NTYSIC2 انجام گرفت. تحلیل جدول و دندروگرام حاصله از تجزیه کلاستر، تعداد 28 رقم را مشخص و میزان قرابت و خویشاوندی آنها را نشان داد. با انجام تجزیه به مولفه های اصلی، مولفه اول 84.62% از کل واریانس متغیرهای اولیه را توجیه نمود. تجزیه به مولفه های اصلی تطابق نسبتا خوبی با تجزیه کلاستر داشت. همچنین مشاهدات ما در رابطه با بعضی از صفات فنوتیپی مانند تعداد گل و میوه در هر گل آذین با نتایج برخی از نویسندگان مغایرت داشت.

شرایط تناوب زراعی خوزستان سبب می شود کلزا (Brassica napus L.) عمدتا در خارج از دامنه تاریخ کاشت توصیه شده کشت شود. باهدف بررسی امکان کاهش یا جبران خسارت ناشی از تاخیر در کاشت، این آزمایش طی دو سال زراعی 84-1383 و 85-1384 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به روش کرت های یکبار خرد شده با چهار تاریخ کاشت 8.20، 8.30، 9.10 و 9.20 در کرت های اصلی و پنج سطح صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار درکرت های فرعی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد، که تاخیر در کاشت از 8.20 به 9.20 موجب کاهش تعداد خورجین (24.6 در بوته)، تعداد دانه در خورجین (3.1 عدد)، وزن هزار دانه (0.43 گرم)، عملکرد دانه (1084.8 کیلوگرم در هکتار)، روغن دانه (5.6 درصد) و عملکرد روغن (539.1 کیلوگرم در هکتار) گردید. افزایش مصرف نیتروژن از صفر به 200 کیلوگرم در هکتار سبب گردید تا تعداد خورجین در بوته (55.3 عدد)، تعداد دانه در خورجین (2.1 عدد)، وزن هزار دانه (0.6 گرم)، عملکرد دانه (1965.7 کیلوگرم در هکتار)، روغن دانه (3.5 درصد) و عملکرد روغن (789.0 کیلوگرم در هکتار) بطور معنی داری افزایش یافت. بررسی اثرات متقابل نشان داد که در هر تاریخ کاشت، افزایش نیتروژن سبب بهبود معنی دار عملکرد و اجزای عملکرد گردید. با عنایت به عدم تفاوت معنی دار بین سطوح کودی 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تاریخ کاشت 8.20 و 8.30، در اولویت اوّل کاشت کلزا در آبانماه با کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و در صورت الزام به کشت تاخیری در آذر ماه، کاربرد 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار توصیه می شود.

به منظور بررسی روش های مدیریت بقایای گیاهی و تقسیط کود نیتروژن بر پویایی جمعیت علف های هرز، آزمایش دو ساله ای در طی سال های 86-1385 و 87-1386 (سال اول کشت گیاه گندم و سال دوم کشت گیاه کلزا) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز انجام گرفت. این آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی بصورت کرت های یک بار خرد شده و در سه تکرار انجام گردید. تیمار اصلی شامل روش های مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح شامل مخلوط کردن کامل بقایا، سوزاندن بقایا و حذف کامل بقایا بود. تیمار فرعی شامل روش تقسیط کود نیتروژن از طریق ترکیب نسبت های مختلف کود پایه و سرک نیتروژن در سه سطح (بر حسب درصد) که به ترتیب تحت عنوان تقسیط اول (%50+50)، تقسیط دوم (%75+25) و تقسیط سوم (%25+50+25) اجرا شد. صفات مورد اندازه گیری شامل تعداد گونه، تراکم و وزن خشک کل علف های هرز، تراکم و وزن خشک علف های هرز باریک برگ و پهن برگ کلزا بودند. نتایج نشان داد اثر مخلوط کردن بقایای گیاهی بر کاهش پویایی علف های هرز بصورت معنی داری بهتر از دو سطح دیگر تیمار مدیریت بقایای گیاهی بود. همچنین روش تقسیط اول کود نیتروژن (%50+50) نسبت به دو روش دیگر برتری معنی داری به لحاظ تاثیر بر کاهش پویایی علف های هرز داشت. بیشترین (19.4 بوته در مترمربع) تراکم کل علف های هرز در روش های سوزاندن بقایای گیاهی و روش سوم تقسیط کود نیتروژن و کمترین (5.1 بوته در مترمربع) تراکم کل علف های هرز مخلوط کردن بقایای گیاهی و روش اول تقسیط کود نیتروژن بود. بیشترین (153.8 گرم در مترمربع) و کمترین (43.2 گرم در مترمربع) وزن خشک کل علف های هرز نیز به ترتیب مربوط به روش های سوزاندن بقایای گیاهی و روش سوم تقسیط کود نیتروژن و مخلوط کردن بقایای گیاهی و روش اول تقسیط کود نیتروژن می باشد. در مجموع روش مخلوط کردن بقایای گیاهی و روش اول تقسیط کود نیتروژن (%50+50) در کاهش پویایی جمعیت علف های هرز بهتر از سایر روش ها بود.

استفاده از اسید جیبرلیک باعث تسریع در رشد رویشی گیاهان می شود. در این پژوهش وضعیت رشد رویشی دانهال های یک ساله کنار با کاربرد اسید جیبرلیک به صورت محلول پاشی با غلظت های صفر (شاهد)، 250، 500 و 750 میلی گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد و در نهایت صفات رویشی مانند طول میانگره، ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، سطح برگ و سطح ریشه اندازه گیری شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که اسید جیبرلیک با غلظت 750 میلی گرم در لیتر بیشترین تاثیر را بر روی طول میانگره و ارتفاع ساقه داشت و اختلاف آن با بقیه تیمارها و تیمار شاهد در سطح 1 درصد معنی دار بود. همچنین محلول پاشی با غلظت های 500 و 750 میلی گرم در لیتر از نظر سایر صفات رویشی از قبیل سطح برگ، وزن تر و خشک برگ و ساقه دانهال ها اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد نسبت به شاهد نشان دادند. نتایج آزمایش نشان داد که محلول پاشی اسید جیبرلیک تاثیر معنی داری بر هیچکدام از صفات مربوط به ریشه (سطح ریشه، وزن تر و خشک ریشه) نداشت.