تولیدات گیاهی
سال:1393 | دوره:37 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و مصرف باکتری بر عملکرد ژنوتیپ های سویا آزمایشی در سال زراعی 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد به مورد اجرا گذاشته شد. آزمایش بصورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل 2 سطح باکتری (کاربرد و عدم کاربرد باکتری)، عامل فرعی شامل 4 سطح نیتروژن (صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و عامل فرعی فرعی نیز شامل سه ژنوتیپ (504، L14 و DPX) بود. نتایج آزمایش نشان داد که مصرف باکتری تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و تعداد گره در بوته نداشت. این نتیجه نشان دهنده عدم فعالیت باکتری های تثبیت کننده نیتروژن در شرایط اقلیمی شمال خوزستان می باشد. اثر متقابل نیتروژن و ژنوتیپ نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (4308.33 کیلوگرم در هکتار) به DPX و تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کمترین عملکرد دانه (1890 کیلوگرم در هکتار) به ژنوتیپ 504 و عدم مصرف نیتروژن اختصاص یافت. با توجه به واکنش متفاوت ژنوتیپ های مورد آزمایش نسبت به سطوح مختلف نیتروژن و با توجه به حساس بودن ژنوتیپ رشد نامحدود 504 نسبت به ورس، میزان 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای ژنوتیپ 504 و L14 و مقدار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای ژنوتیپ رشد محدود DPX مناسب می باشد.

اثر کاربرد پوتریسین، کلرید کلسیم و اسید سالیسیلیک در غلظت های مختلف بر کیفیت و عمر پس از برداشت میوه های آلو رقم شابلون در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار بررسی شد. میوه ها در کلرید کلسیم 60 و 80 میلی مولار، پوتریسین 1 و 2 میلی مولار، اسید سالیسیلیک 1 و 3 میلی مولار و آب مقطر (تیمار شاهد) به روش غوطه وری تیمار شدند و در سردخانه با دمای 1-2 درجه سلیسیوس و رطوبت نسبی 80% به مدت 6 هفته نگهداری شدند. سپس پارامترهای کیفی از قبیل کاهش وزن، سفتی بافت، مواد جامد محلول، اسیدیته و ویتامین ث در طول دوره انبارداری، هر هفته یکبار اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمار و زمان بر روی تمام صفات اندازه گیری شده در سطح آماری 1 درصد معنی دار شده است. به طوری که تیمارهای مورد نظر موجب حفظ کلیه ویژگی های کیفی میوه در طول دوره نگهداری گردید. اثر متقابل تیمار زمان در سه صفت درصد کاهش وزن میوه، سفتی و مقدار مواد جامد محلول تفاوت معنی داری نداشت. در حالی که برهمکنش تیمار و زمان بر میزان اسیدیته و ویتامین ث میوه ها در سطح آماری 5 درصد معنی دار گردید. یعنی با پیشرفت روند نگهداری میوه در سردخانه از مقادیر اسیدیته و ویتامین ث کاسته شد. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که بین شاهد و بقیه تیمارها اختلاف معنی داری در تمام ویژگی های کیفی میوه وجود داشت. موثرترین تیمار در جلوگیری از کاهش وزن تر میوه ها کلرید کلسیم بود. در مورد حفظ ویتامین ث میوه ها کلرید کلسیم و پوتریسین بهتر از اسید سالیسیلیک عمل کرد.

به منظور بررسی فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی دو رقم برنج (چمپا و دلار)، در هنگام مواجه با تنش سرما و نیز تنش اکسیداتیو متعاقب آن، آزمایشی در اسفند سال 1389 در مزرعه واحد تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام شد. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. عامل اصلی شامل سه تاریخ کشت اول، دهم و بیستم اسفند، عامل فرعی شامل دو رقم چمپا و دلار بود. نتایج این آزمایش نشان داد که دمای پایین باعث کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پر اکسیداز در برگ و ریشه هر دو رقم گردید. کمترین میزان فعالیت آنزیم ها در برگ و ریشه رقم دلار مشاهده شد. میزان مالون د آلدئید در طی تنش سرما افزایش معنی دار داشت. بیشترین میزان مالون د آلدئید در تاریخ کشت اول در برگ و ریشه رقم دلار (59.8 و 20.95 میلی -مول بر گرم وزن تر) بود. همچنین تنش سرما باعش کاهش معنی دار پروتئین های محلول برگ و ریشه در هر دو رقم گردید. بنابر این رقم چمپا به دلیل داشتن سیستم آنتی اکسیدانی آنزیمی فعال تر نسبت به رقم دلار و نیز کاهش میزان مالون د آلدئید متحمل تر از رقم دلار عمل کرد.

در حال حاضر گزارش های زیادی در مورد اثر مثبت و بارز زئولیت های طبیعی بر ویژگی های رویشی و زایشی گیاهانی مانند غلات، نشاهای سبزی ها، درختان و درختچه های زینتی، گل های فصلی، گیاهان گلدانی، چمن ها و گل های بریدنی وجود دارد. اما تاکنون گزارشی در زمینه استفاده از زئولیت های طبیعی بر رشد رویشی و زایشی گیاهان سوخوار (پیازی) وجود ندارد. بدین منظور در این پژوهش، اثر مقادیر مختلف زئولایت طبیعی بر ویژگی های رویشی و زایشی گل نرگس شیراز رقم «شهلا» بررسی شد. آزمایش در قالب طرح به طور کامل تصادفی با 7 تیمار و 4 تکرار و به صورت گلدانی انجام شد. تیمارها شامل زئولایت طبیعی در 7 سطح، (شاهد)، 5، 10، 15، 20، 25 و 30 گرم در کیلوگرم آمیخته خاکی (خاک، خاکبرگ و ماسه) بود. نتایج نشان داد هرچند که در ویژگی های مانند طول، وزن تر و خشک ساقه گل، سطح برگ، طول گلچه ها، وزن تر برگ و ریشه، عمق ریشه دهی و تعداد سوخک تفاوت معنی داری بین تیمارها وجود دارد اما، تنها اثر مثبت آن بر وزن تر ریشه و عمق ریشه دهی که در تیمار 10 گرم زئولیت در کیلوگرم آمیخته خاکی به دست آمد، با تیمار شاهد معنی دار بود. در سایر صفات اندازه گیری شده مانند قطر ساقه گل، تعداد برگ، تعداد گلچه و وزن خشک برگ و ریشه تفاوت معنی داری بین تیمارها دیده نشد. در مجموع با توجه به نتایج بدست آمده، می توان تیمار 10 گرم زئولایت را در هر کیلوگرم آمیخته خاکی برای تولید گلدانی این گیاه پیشنهاد کرد. اما با توجه به اثر نامناسب آن بر برخی از صفات مانند قطر ساقه گل و سطح برگ، کاربرد زئولایت در این گیاه نیاز به پژوهش های بیشتری دارد و بنابرین نمی توان به طور کامل نتایج این پژوهش را برای دیگر گیاهان سوخوار (پیازی) تعمیم داد.

انگورها یکی از میوه های مناطق معتدله است که اغلب در اثر یخ زدگی دچار خسارت می شود. در این پژوهش به منظور بررسی پاسخ چهار رقم انگور به تنش یخ زدگی در طول فصل رکود، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه عامل زمان جمع آوری (اواخر پائیز، اواسط زمستان، اواخر زمستان)، دما (25، 10-، 12-، 14-، 16-، 18-، 20- و 22- درجه سانتی گراد) و رقم (کلاهداری، کشمشی قرمز، یاقوتی و کشمشی سفید) با سه تکرار در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 1389 انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد در دمای 22- درجه سانتی گراد رقم کلاهداری و یاقوتی به ترتیب در اواخر پائیز و اواخر زمستان با 60 و 62 درصد دارای بیشترین میزان و رقم کشمشی قرمز در اواسط زمستان با 39 درصد دارای کمترین میزان نشت الکترولیتی بودند. رقم کلاهداری در اواخر پائیز و رقم یاقوتی در اواخر زمستان با 24.13 و 27 میلی گرم در لیتر و رقم کشمشی قرمز در اواسط زمستان با 37.33 میلی گرم در لیتر به ترتیب دارای کمترین و بیشترین میزان کربوهیدرات بودند. کمترین و بیشترین رشد مجدد به ترتیب از رقم یاقوتی در اواخر زمستان (12 درصد) و کشمشی قرمز در اواسط زمستان (45 درصد) بدست آمد. بنابراین رقم کشمشی قرمز بدلیل کربوهیدرات بیشتر و نشت الکترولیتی کمتر به عنوان رقم مقاوم به یخ زدگی معرفی می شود.

شناسایی و معرفی گیاهانی که در خاک های آلوده به مواد نفتی به رشد خود ادامه دهند و یا در کاهش آلودگی ها موثر باشند، بسیار مهم است. با هدف گیاه پالایی و تعیین سطح تحمل گیاه کنوکارپوس (Conocarpus erectus L.) به پساب های نفتی و تاثیر اکسیدکلسیم بر افزایش سطح مقاومت گیاه، این آزمایش در سال 1388در مزرعه آموزشی و پژوهشی گروه باغبانی دانشگاه هرمزگان انجام شد. در این مطالعه اثر پساب نفتی با پنج سطح (0، 5، 10، 15 و 20 میلی لیتر در کیلوگرم خاک) و اکسیدکلسیم با پنج سطح (0، 2.5، 5، 7.5 و 10درصد) بر دانهال های 4 برگی گیاه کنوکارپوس بررسی گردید. افزایش غلظت پساب نفتی باعث کاهش معنی دار وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه به ترتیب 67 درصد و 66 درصد نسبت به شاهد گردید. همچنین افزایش پساب نفتی تا سطح 20 میلی لیتر باعث کاهش معنی دار فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و میزان کل پروتئین محلول به ترتیب 50.6 درصد و 62.1 درصد نسبت به شاهد شد. افزایش پساب نفتی تا سطح 20 میلی لیتر باعث افزایش معنی دار میزان نشت یونی و میزان پراکسیداسیون لیپید به ترتیب 51.8 درصد و 42.8 درصد در 20 میلی لیترنسبت به شاهد نشان داد. از طرفی مصرف اکسیدکلسیم به طور قابل ملاحظه ای باعث کاهش خسارت پساب های نفتی و بهبود مولفه های رشدی مانند وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه شد. تیمار اکسیدکلسیم باعث کاهش نشت یونی، کاهش پراکسیداسیون چربی ها، افزایش فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و میزان پروتئین کل محلول شد. در نتیجه به نظر می رسد به دلیل بهبود مولفه های رشدی و فیزیولوژیکی در نتیجه مصرف اکسیدکلسیم در گیاه کنوکارپوس Conocarpus erectus، استفاده از این گیاه برای مطالعات بعدیگیاه پالایی می تواند مفید واقع گردد. بنابراین با توجه به مقاومت نسبی گیاه کنوکارپوس به تنش پساب های نفتی و اثر مطلوب تیمار اکسید کلسیم، شاید بتوان این گیاه را با ویژگی گیاه پالایی معرفی کرد.

جهت بررسی عمر انباری برگ های بریده شده گیاه سیکاس، تحقیق حاضر با اعمال تیمار مواد نگهدارنده طبیعی شامل شیره نارگیل (سطح 50 درصد و 100 درصد)، عصاره لیمو (در سطوح 0، 100، 250 و 400 پی پی ام)، و نیز تیمار شیمیایی نیترات نقره (با سطح ثابت 40 پی پی ام) و ساکارز با غلظت ثابت 3 درصد انجام شد. در تمام تیمارها غیر از تیمار شاهد آب مقطر، از نیترات نقره و ساکارز استفاده شد. آزمایش در 3 تکرار انجام شد و هر گلدان شامل 6 برگ بود. هدف آزمایش افزایش طول عمر برگ بود که به عنوان مهمترین پارامتر تحقیق در نظر گرفته شد. روند تغییرات انجام شده در طی مدت نگهداری 4 ماهه برگ در تعدادی از فاکتورها شامل ماندگاری، کلروفیل، کاروتنویید، مواد جامد محلول (TSS) برگ، کاهش حجم محلول نگهدارنده، تغییرات مشخصات ظاهری، وزن تر و وزن خشک برگ ها اندازه گیری و ثبت شد. نتایج نشان داد بهترین تیمار، تیمار 100 پی پی ام عصاره لیمو به همراه 50 درصد شیره نارگیل بوده است که سبب حفظ برگ های بریده گیاه سیکاس تا 89 روز (در مقابل 57 روز در تیمار شاهد) شد.

نگرانی قابل توجهی در مورد بروز بیماری های ناشی از مصرف سبزی های حاوی نیترات و نیتریت زیاد مانند اسفناج وجود دارد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تجمع نیترات و نیتریت در اندام هوایی (برگ و دمبرگ) 44 توده اسفناج (Spinacia oleracea L.) بومی ایران که در شرایط مزرعه رشد یافته بودند، انجام گردید. طرح آماری بلوک های کامل تصادفی شامل 44 تیمار (هر ژنوتیپ یک تیمار) و سه تکرار بود. میزان نیترات و نیتریت به روش اسپکتروفتومتری تعیین گردید. نتایج نشان دادند میزان نیترات در اندام هوایی اسفناجتوده های اسفناج ایرانی از 8806.5 تا 3526.5 میکروگرم در گرم وزن خشک متغیر بود. توده های صالح آباد قم، رهنان اصفهان، سرآسیاب 1 (کرمان)، سیرجان (کرمان)، قزوین، زنجان 2 و خرم آباد بیشترین تجمع نیترات را داشتند (8806.5 تا 7092 میکروگرم در گرم وزن خشک). تجمع نیترات در اندام هوایی توده های سرآسیاب 2 (کرمان) و ماهان (کرمان) به طور معنی داری کمتر از سایر توده ها بود (3594 تا 3526.5 میکروگرم در گرم وزن خشک). میزان نیتریت در تمام توده های اسفناج ایران (بین 188.7 تا 73.8 میکروگرم در گرم وزن خشک) کمتر از میزان نیترات بود. توده های مختلف اسفناج در این آزمایش تفاوت معنی داری در میزان نیتریت داشتند. توده های اسفناج خرم آباد، ورامین-1، ماهان، بجنورد-1، قم، ساری-2 وراور کرمان کمترین میزان نیتریت را در مقایسه با سایر توده های اسفناج داشتند (بین 73.8 تا 89.51 میکروگرم در گرم وزن خشک). در حالیکه بیشترین میزان نیتریت در توده های اسفناج (بین 163.1 تا 188.7 میکروگرم در گرم وزن خشک) در توده های سرآسیاب-1 کرمان، یزد، همدان و برآن اصفهان وجود داشت. نتایج نشان دادند میانگین تجمع نیترات یا نیتریت در این توده ها تفاوت معنی داری داشت و با توجه به اختلاف زیاد در میزان تجمع نیترات و نیتریت در اندام هوایی توده های بومی اسفناج ایران، زمینه استفاده آنها در برنامه های بهنژادی برای تولید ارقام با میزان تجمع نیترات کمتر وجود دارد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی بر اجزای عملکرد، محتوای اسانس و دو ترکیب ثانویه موجود در گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1388 و 1389 در دانشگاه خلیج فارس (بوشهر) انجام شد. تیمار های مورد بررسی در این آزمایش شامل کود دامی گوسفندی (بر مبنای 15 تن در هکتار)، تلفیق قارچ میکوریزا و کود دامی گوسفندی، و کود شیمیایی NPK خالص (به ترتیب با نسبت 0-62-70 کیلوگرم در هکتار با منشاء اوره و سوپرفسفات تریپل) بود. نتایج نشان داد بیشترین وزن خشک گل (939.72 کیلوگرم در هکتار) در تغذیه با کود گوسفندی در سال دوم بدست آمد. همچنین بیشترین قطر گل (2.39 سانتی متر) و ارتفاع گیاه (35.11 سانتی متر) همراه با زی توده خشک (3497.6 کیلوگرم در هکتار) همگی در سال دوم مربوط به تغذیه با کود شیمیایی بود. در مقابل تیمار تغذیه بابونه با کود گوسفندی + قارچ میکوریزا در سال دوم بیشترین شاخص برداشت (45.26 درصد) و برتری معنی داری در سطح پنج درصد از نظر درصد کلونیزاسیون ریشه توسط قارچ میکوریزا، نسبت به سایر تیمار ها داشت. در هر دو سال آزمایش بجز درصد فسفر در بیوماس بابونه، برای دو عنصر نیتروژن و پتاسیم برتری با تغذیه شیمیایی بود. این تیمار همچنین بیشترین بازده اسانس (0.357 درصد) را در سال دوم به خود اختصاص داد. با وجود این بیشترین مقدار کامازولن (8.22 درصد) و آپیژنین 7-گلوکوزید (1.44 درصد) با تغذیه زیستی بابونه بدست آمد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تغذیه بابونه با کودهای دامی به تنهایی یا تلقیح شده با قارچ میکوریزا می تواند عملکرد مناسبی از گل خشک، بازده اسانس و ترکیبات ثانویه بابونه تولید نماید و زمینه ساز کاهش مصرف کودهای شیمیایی و تضمین کننده صرفه اقتصادی، سلامت محیط زیست و امنیت غذایی مصرف کنندگان خواهد بود.

به منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه (.Foeniculum Vulgare Mill)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کود شیمیایی در 3 سطح (N0 – P0 – K0، N60 – P60 – K48 و N120 – P120 – K96 کیلوگرم در هکتار) و زیستی- آلی در 6 سطح (بدون مصرف کود، ترکیب بیوسوپرفسفات و نیتروکسین، نیتروکسین، بیوسوپرفسفات، کمپوست ضایعات نیشکر و بیوسولفور) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار در سال 1389 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد کود شیمیایی به جز صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه و شاخص برداشت بر بقیه صفات تاثیر معنی داری داشت به طوری که با افزایش مقدار کود شیمیایی تا سطح N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار، صفات مورد بررسی روند افزایشی نشان دادند. تاثیر کود زیستی_آلی نیز بر کلیه صفات به جز تعداد شاخه فرعی، وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. به طوری که بیش ترین تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمار کمپوست مشاهده شد. بیش ترین چترک در چتر در تیمار تلفیق بیوسوپرفسفات و نیتروکسین مشاهده شد. هم چنین اثر بر همکنش دو فاکتور نشان داد که بیش ترین (237.7 کیلوگرم در هکتار) و کم ترین (103.2 کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه در کاربرد همزمان کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار و بیوسولفور بدون مصرف کود شیمیایی مشاهده شد. بیش ترین و کم ترین عملکرد بیولوژیک نیز با مصرف همزمان کمپوست ضایعات نیشکر و N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد مشاهده شد. هم چنین نتایج نشان داد شاخص برداشت در تیمار شاهد بیش ترین (27.2) و در کاربرد بیوسولفور بدون مصرف کود شیمیایی کم ترین (18.53) مقدار بود. در مجموع این مطالعه نشان داد که کاربرد کودهای زیستی-آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی نقش مفید و موثری در بهبود ویژگی های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه دارد.

با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک کشور، استفاده از روش هایی که منجر به کاهش اثرات سوء کمبود آب بر محصولات باغی گردد، دارای اهمیت است. کائولین یکی از مواد ضد تعرق است که طی سالهای اخیر استفاده از آن گسترش یافته است. بدین منظور اثر سه سطح مختلف کائولین (0، 3 و 6%) و سه سطح آبیاری (100، 65 و 40 درصد تبخیر و تعرق گیاه (ETcrop)) بر میزان کلروفیل و فلئورسانس کلروفیل برگ زیتون رقم دزفول بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه ای کاملا تصادفی با سه تکرار (هر تکرار شامل سه گلدان) در گلخانه گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران انجام شد. نتایج نشان داد که با اعمال تنش آبی از میزان کلروفیلa وکلروفیل کل کاسته شد و میزان کاهش کلروفیلa و کلروفیل کل در 80 روز بعد از اعمال تیمار نسبت به 40 روز بعد از اعمال تیمار بیشتر بود. علاوه براین بیشترین میزان کلروفیل کل در 80 روز بعد از اعمال تیمار به میزان 1.425 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ مربوط به نهال های محلول پاشی شده با کائولین 6 % بود و مشخص گردید که با کاهش مقدار آب به 65 و 40% تبخیر و تعرق گیاه، در نهال های محلول پاشی شده با غلظت های 3 و 6 % کائولین، مقدارکلروفیل a از میزان بالاتری نسبت به شاهد برخوردار بود. نتایج مربوط به پارامترهای فلئورسانسی نیز نشان داد که شاخص های فلئورسانس بیشینه (Fm)، فلئورسانس متغیر (Fv) و نسبت فلئورسانس متغیر به فلئورسانس بیشینه (Fv/Fm)تحت تنش خشکی کاهش یافت. هرچند که تیمار کائولین بر این شاخص ها تاثیر معنی داری نداشت. بطورکلی می توان انتظار داشت که محلول پاشی باغ های زیتون کشور با کائولین به خصوص در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند می تواند سبب تعدیل تنش خشکی و کاهش اثرات سوء کمبود آب شده و همچنین می تواند باعث افزایش کارایی فتوسنتز برگ گردد.