پژوهش های اعتقادی کلامی (علوم اسلامی)
سال:1389 | دوره:5 | شماره:17 |تعداد مقالات:8

بر اساس دیدگاه غالب در میان فقیهان و اصولیان، می توان در فتوا دادن به احکام غیر الزامی، به روایات نامعتبر از قبیل ضعیف، مرسل، منقطع و به طور کلی هرگونه دلیلی که فاقد شرایط حجیت است، استناد نمود. این رویکرد که به قاعده «تسامح در ادله سنن» معروف است، بیش از هر چیز، مبتنی بر روایاتی است که به «احادیث من بلغ» استشهار یافته.با بررسی دقیق این احادیث و درنگ بیش تر در مفاد آنها، و نیز نقد دلایل دیگر این قاعده، روشن می شود، هیچ یک از این احادیث و دلایل، بر مدعای مشهور دلالت ندارد و در نتیجه قاعده مزبور، فاقد اعتبار و کارآیی لازم است.

در حقوق اسلامی و اعلامیه جهانی حقوق کودک، حقوق بسیاری برای کودک پیش بینی شده است. از جمله حقوق کودک، حق حضانت است. حق حضانت کودک، یکی از اصول مسلم در فقه و حقوق اسلامی و اعلامیه و کنوانسیون جهانی حقوق کودک است و همه عقلا جهان نیز بر آن وحدت نظر دارند. زیرا کودک از آغاز ولادت ناتوان و ضعیف است و عقل سلیم حکم می کند که فرد یا افرادی وظیفه و مسوولیت نگهداری و حضانت کودک را بر عهده داشته باشند و این حکم عقل و بناء عقلا، مورد تایید و تاکید قانونگذار اسلام بوده و در آیات و روایات و احادیث بدان اشاره گردیده است.در این گفتار، حق حضانت کودک در ابعاد مختلف مورد برسی فقهی و حقوقی قرار گرفته است.

در این نوشتار به بررسی مفهوم تقیه تفاوت آن با دروغ، نفاق توریه و معاریض پرداخته شده است و سعی شده است شبهاتی را که در باب تقیه در لابلای بعضی از نوشتارها آمده بررسی وجواب داده شود. البته به دلیل اهمیت بحث، فرق تقیه را با نفاق بیشتر توضیح داده و نیز به وجود تقیه در منابع غیر اسلامی از قبیل تورات و انجیل اشاره گردیده و علت تاکید امامان شیعه را بر مساله تقلید گوشزد نموده ایم. با توجه به منابع روایی و دینی و حکم عقل به تقدیم اهم بر مهم، تقیه را بر پنج قسم واجب، حرام، مستحب، مباح و مکروه نموده ایم که توجه بر این دو مطلب یعنی منابع روایی دینی و حکم عقل می تواند راهگشای ما در تشخیص جواز یا عدم جواز تقیه باشد تا بدینوسیله با تقیه در غیر موارد لزوم آن دچار آسیب نشویم.

در این مقاله بر آنیم تا مساله ایمان و اختیاری بودن آن را بررسی کنیم. مراد از اختیار آن است که انسان راه ها و گزینه های گوناگونی را پیش روی داشته باشد و با بررسی و سنجش آنها راه یا گزینه مطلوب خود را برگزیند. بنابراین بررسی، تصمیم گیری و انتخاب سه عنصر اساسی اختیار محسوب می شوند.بر این اساس می توان گفت: که اشاعره ایمان را امری غیر اختیاری و  آن را تفضل و عطای الهی می دانند. از نظر آنان ایمان لطف حق است و انسان تنها وظیفه دارد لطف و عطای حق را استجابت کند. اما امامیه بر خلاف اشعریان، بر اختیاری بودن ایمان تاکید و در دیدگاه خود به دلایل متعدد عقلی و نقلی استناد می کنند. از نظر امامیه هر فعل اختیاری دارای حداقل سه عنصر آگاهی و شناخت، میل و گرایش و قدرت و توانمندی است. آنها در هر موردی از سه عنصر، شواهدی از آیات و روایات را می آورند.

مقاله حاضر به بررسی دیدگاه قرآن در خصوص پلورالیسم دینی پرداخته است. آنچه در این مقال مورد توجه است، پلورالیسم فلسفی و معرفتی یا صدق می باشد. آیاتی از قرآن کریم مورد استفاده تکثرگرایان قرار گرفته است و با استناد به آنها بر این عقیده اند که کثرت گرایی صدق مورد تایید اسلام می باشد و قرآن بر صادق بودن مدعیات ادیان مختلف صحه می ‏گذارد. اما در این نوشتار روشن خواهد شد که آیات شریف قرآن که مورد استناد پلورالیست ها است، هیچکدام بر مدعای آنها دلالت نمی کنند؛ در بیان هر کدام از آیات مورد استناد، ابتدا به بیان دیدگاه کثرت گرایان پرداخته شده و سپس استدلال بر آن جهت اثبات ادعایشان مورد نقد قرار گرفته است.

در این مقاله سعی شده است ابتدا دیدگاه قرآن نسبت به نگارش بیان و به آیاتی که در این زمینه است اشاره شده، سپس به ذکر احادیث و روایتی که از ائمه (ع) در این مورد وجود دارد پرداخته شده است. همچنین دیدگاه اسلام نسبت به کتاب و کتابخوانی بیان شده است و از جهت آیات قرآن و احادیث مورد توجه قرار گرفته و به کتابخانه های بزرگی مانند رصد خانه مراغه و کتابخانه های بزرگ دیگری به همت دانشمندان مسلمان تاسیس شده است اشاره شد. پس به عواملی مانند اختراع کاغذ، فتوحات اسلامی، دعوت مسلمانان به تالیف و تصنیف از طرف مکتب اسلام، اهتمام دانشمندان اسلامی به تالیف، علاقه خلفا به تالیف و ترجمه، انتقال حکومت از شام به بغداد، و راه یافتن ایرانیان به دربار خلفا، که باعث شد تالیف و ترجمه در تمدن اسلامی شکوفا شود اشاره شده است و در پایان به نخستین افرادی که در علوم مختلف اسلامی دست به تالیف زدند، اشاره شده است.

هذه المقالة دراسة تحقیقة حول أکبر عالم من علماء التشیع هو العلامة المجلسی – علامة امامی حیث ترجم الی الفارسیة مجموعة کبیرة من الأحادیث. له «بحارالأنوار» 25 جزءا فی مباحث مختلفة، و «کتاب العقل و العلم و الجهل» و «کتاب التوحید» و «مرآة العقول» و «جوامع العلوم» و «السیرة النبویة» و «الإمامة» و «الفتن و المحن» و «أمیرالمؤمنین، علی بن ابی طالب (ع) و فضائله و أحواله» و«تاریخ فاطمة و الحسنین» وعدة «تواریخ» للأئمة المعصومین (ع) و «السماء و العالم» و «الأحکام» و الرسالة الوجیزة فی رجال الحدیث و غیر ذلک.