پژوهش در علوم زراعی
سال:1391 | دوره:4 | شماره:15 |تعداد مقالات:13

برای پی بردن به پاسخ سیستم آنتی اکسیدان گیاه یونجه به تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. بر اساس محتوای آب خاک، تیمارهای 100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی (FC) تهیه و تاثیر سطوح خشکی بر میزان آنتوسیانین، بتاکاروتن، لیکوپن و مشتقات سیناپوئیل بررسی گردید. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد تنش خشکی باعث افزایش معنی دار میزان آنتوسیانین، مشتقات سیناپوئیل، بتاکاروتن و لیکوپن در سطح %1 در مقایسه با شاهد در گیاه یونجه گردید. در سطوح خشکی 25 و 50 درصد ظرفیت زراعی، میزان آنتوسیانین و مشتقات سیناپوئیل به ترتیب تا 14.02 و 5.72 برابر و مقدار مشتقات سیناپوئیل تا 1.83 و 1.69 برابر افزایش یافت. به طور مشابهی میزان بتاکاروتن در سطوح 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی در مقایسه با شاهد افزایش معنی داری را نشان داد، هر چند میزان بتاکاروتن بین این سطوح تفاوت معنی دار با یکدیگر نداشت. در مورد لیکوپن نیز تمامی سطوح خشکی به غیر از تیمار 25 درصد تفاوت معنی داری را با شاهد نشان نداد. تنش خشکی باعث ایجاد صدمات اکسیداتیو شده که غشاهای سلولی را هدف قرار می دهد. بنابراین ترکیبات آنتی اکسیدان همانند آنتوسیانین، مشتقات سیناپوئیل، لیکوپن و بتاکاروتن برای بقا گیاه در شرایط تنش خشکی مفید هستند.

به منظور ارزیابی شاخص های تحمل و حساسیت به تنش خشکی و رابطه آن ها با عملکرد ژنوتیپ های مختلف گندم تحت شرایط نرمال و تنش رطوبتی بعد از مرحله گلدهی این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در سال زراعی 88 - 87 اجرا گردید. ده ژنوتیپ گندم تهیه شده از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل دارای تیپ رشد زمستانه و بینابین در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بالاترین و پایین ترین عملکرد دانه (6093.3 و 4819.4 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب در شرایط نرمال و تنش رطوبتی به دست آمد. کمترین مقدار شاخص حساسیت به تنش متعلق به ژنوتیپ شماره 7 بود و به دنبال آن ژنوتیپ های شماره 6 و 10 قرار گرفتند. همبستگی منفی و معنی دار بین SSI با پتانسیل عملکرد تنش و منفی با پتانسیل عملکرد نرمال وجود داشت. ژنوتیپ شماره 6 به همراه ژنوتیپ شماره 10 بالاترین شاخص تحمل به تنش رطوبتی را داشتند. بین این شاخص با پتانسیل عملکرد نرمال و تنش همبستگی مثبت و معنی دار بود. هم چنین رابطه بین SSI با STI منفی بود. با توجه به نتایج به دست آمده، STI،MP  و GMP شاخص های مناسبی جهت گزینش ژنوتیپ های مقاوم به تنش خشکی بودند.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و رقم بر صفات کمی آفتابگردان به صورت کشت دوم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب انجام گرفت. در این مطالعه اثر تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح (اول تا سی ام تیر ماه به فاصله 10 روز) و چهار رقم آفتابگردان به عنوان فاکتور فرعی (هیبریدهای آذرگل، آل استار، شفق وCMS26´R103 ) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن و پروتئین دانه معنی دار بود. اولین و آخرین تاریخ کاشت به ترتیب با 3849 و 3391 کیلوگرم به ترتیب دارای بیشترین و کمترین عملکرد دانه بودند، هم چنین هیبرید آذرگل با میانگین عملکرد دانه معادل 4152 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بود. اختلاف میان ارقام ناشی از اختلاف طول دوره سبز شدن تا گلدهی آن ها بود و کاهش طول این دوره موجب کاهش ماده خشک، عملکرد دانه، قطر طبق، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در تاریخ های کاشت مختلف شد. تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد عمدتا از طریق تغییر صفاتی مانند شاخص برداشت و شاخص سطح برگ بود. در این تحقیق آذرگل بالاترین عملکرد دانه و روغن را دارا بوده و تاریخ کشت اول مناسب ترین تاریخ کاشت بود.

به منظور بررسی تاثیر کود زیستی فسفات بارور - 2 و محلول پاشی عناصر ریزمغذی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای 704 آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 89 - 1388 در روستای قره کندی شهرستان چایپاره با سه تکرار انجام شد. در این تحقیق فاکتور اول به عنوان کود فسفره در سه سطح شامل: =a1 کود زیستی فسفات بارور - 2 + سوپر فسفات تریپل، =a2 کود زیستی فسفات بارور - 2 (به روش بذر مال)، =a3 سوپر فسفات تریپل (به روش مصرف خاکی) و فاکتور دوم محلول پاشی عناصر ریزمغذی در پنج سطح شامل: =b1بور، =b2 روی،=b3 مس،=b4 منگنز که آن ها به صورت محلول پاشی برگی و =b5 شاهد (عدم محلول پاشی عناصر ریزمغذی) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته و تعداد ردیف دانه در بلال تحت تاثیر هر دو فاکتور قرار گرفتند. صفات تعداد برگ، تعداد دانه در بلال، قطر بلال، عملکرد کاه و کلش و عملکرد بیولوژیک تنها تحت تاثیر محلول پاشی عناصر ریزمغذی به خصوص روی قرار گرفتند ولی مصرف کود فسفر روی این صفات اثر معنی داری نداشت. کود زیستی فسفات بارور - 2 روی عمق دانه در بلال اثر معنی داری داشت. محلول پاشی عناصر ریزمغذی و اثر متقابل دو فاکتور روی قطر چوب بلال و عملکرد دانه در واحد سطح معنی دار بودند. در کل با توجه به نتایج حاصله، مصرف کود زیستی فسفات بارور - 2 از طریق محلول سازی منابع نامحلول فسفر در خاک، مولفه های رشد را ارتقا داده و منجر به افزایش عملکرد گیاه گردیده است و همچنین محلول پاشی عناصر ریزمغذی به دلیل رفع کمبود و اثر تغذیه ای خود باعث افزایش تعادل در رشد، تنظیم فرآیندهای نمو در گیاه و در نهایت بهبود عملکرد و اجزای عملکرد گردید، به طوری که بیشترین عملکرد دانه به مقدار 15.89 تن در هکتار در تیمار کودی محلول پاشی روی و کمترین عملکرد دانه به مقدار 12.70 تن در هکتار در تیمار کودی شاهد (عدم محلول پاشی عناصر ریزمغذی) به دست آمد.

به منظور بررسی مواد هومیوپاتیت و محرک رشد گیاهی به صورت محلول پاشی بر عملکرد دانه و اجزای آن در ارقام ذرت آزمایشی تحت شرایط مزرعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1389 اجرا شد. محرک های رشد گیاهی شامل هومیوپاتیت (کلرید سدیم C30)، مارمارین، استیمورل، هایپرتونیک و عدم مصرف محرک به عنوان فاکتور A و فاکتور B دو رقم ذرت به نام های سینگل کراس 504 و 704 تیمارهای آزمایشی را تشکیل دادند. محلول پاشی محرک های رشد در دو مرحله زانوئی شدن و ظهور گل تاجی انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که صفات ارتفاع بوته، فاصله بلال از زمین، طول بلال، تعداد دانه در ردیف، قطر چوب بلال، عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال و تعداد ردیف در بلال اختلاف آماری معنی داری بین مواد هومیوپاتیت و محرک های رشد گیاهی، ارقام ذرت و اثر متقابل رقم در محرک رشد داشتند. محرک های رشد مارمارین و هومیوپاتیت از طریق افزایش تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در بلال موجب افزایش عملکرد دانه شدند. در رقم 504 محرک های رشد مارمارین و استیمورل و در رقم 704 محرک های رشد استیمورل و هایپرتونیک به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر روی عملکرد دانه داشتند. این امر نشان می دهد که واکنش ارقام به محرک های مختلف می تواند متفاوت باشد.

به منظور بررسی تاثیر تراکم بوته و نسبت کاشت در کشت مخلوط ذرت با لوبیا چشم بلبلی آزمایشی در سال 1389 در خوی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تراکم بوته در سه سطح 55 هزار، 70 هزار، 85 هزار بوته در هکتار برای ذرت سیلویی رقم 704 و 300 هزار، 400 هزار، 500 هزار بوته در هکتار برای لوبیا چشم بلبلی توده محلی به عنوان کرت اصلی انتخاب شد و 5 نسبت کاشت ذرت - لوبیا چشم بلبلی شامل 100 =R1 درصد ذرت،75 =R2  درصد ذرت + 25 درصد لوبیا چشم بلبلی، 50 =R3 درصد ذرت + 50 درصد لوبیا چشم بلبلی،25 =R4  درصد ذرت + 75 درصد لوبیا چشم بلبلی و 100 =R5 درصد لوبیا چشم بلبلی در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تراکم بالا (85 هزار بوته در هکتار) به خاطر تولید بالاترین عملکرد علوفه تر (65570 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد ماده خشک ذرت (1739 کیلوگرم در هکتار) به عنوان تراکم برتر و هم چنین نسبت کاشت 50: 50 (ذرت سیلویی - لوبیا چشم بلبلی) به خاطر بیشترین تولید عملکرد علوفه تر ذرت (63957.1 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد ماده خشک ذرت (1699 کیلوگرم در هکتار) به عنوان تیمار برتر انتخاب شدند. بررسی شاخص های ارزیابی کشت مخلوط نیز نشان داد که این نسبت در تراکم بالا (D3R3) نسبت برابری زمین معادل 2.01 بالاتر از تک کشتی و سایر تیمارهای مخلوط قرار گرفت که نشان دهنده سودمندی کشت مخلوط است. هم چنبن بیشترین مقدار مجموع ارزش نسبی به تیمار (D2R3) تعلق داشت. از نظر شاخص رقابتی بیشترین میزان غالبیت در اکثر تیمارها مربوط به ذرت بود.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سویا، آزمایشی در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی جهاد کشاورزی دره شهر (ایلام) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی در پنج سطح تنش خشکی شامل: شاهد (بدون تنش)، تنش در مرحله چهار برگی، تنش در مرحله گلدهی، تنش در مرحله غلاف دهی، تنش در مرحله پرشدن دانه و عامل فرعی رقم در سه سطح (M7، M9 و هابیت) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای تنش خشکی و رقم بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف بارور در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت و درصد روغن در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بین ارقام سویا رقم M9 از لحاظ عملکرد، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی برتر از دو رقم دیگر بود. کمترین مقادیر عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه (2682 کیلوگرم در هکتار) و گلدهی (2918 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. درصد روغن در رقم هابیت از دیگر ارقام در هر دو شرایط تنش و غیرتنش بالاتر بود. در نهایت با توجه به نتایج این آزمایش، رقم M9 برای کشت در منطقه توصیه شده و حساس ترین مرحله فنولوژیک سویا به تنش خشکی، مرحله پرشدن دانه ها بود.

به منظور ارزیابی و بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف نخود نسبت به تنش خشکی و تعیین ژنوتیپ های مقاوم به خشکی، با عملکرد دانه بیشتر، این تحقیق با 40 ژنوتیپ نخود کابلی به همراه یک شاهد حساس به خشکی (ILC 3279) جمعا با 41 ژنوتیپ در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در 2 تکرار، در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به مدت دو سال زراعی (86 - 1385 و 88 - 1387) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به مرحله اجرا در آمد. برای ارزیابی ژنوتیپ های نخود نسبت به تنش خشکی از شاخص های حساسیت به تنش (SSI)، تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، تحمل (TOL)، میانگین بهره وری (MP) و میانگین هارمونیک (HM) استفاده گردید. نتایج نشان داد که در شرایط آبی، بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ شماره(FLIP 87-59C) 1  و در شرایط دیم مربوط به ژنوتیپ شماره (FLIP 02-70C) 15 به ترتیب با 2112 و 1268 کیلوگرم در هکتار بود. رتبه بندی ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه، در هر دو محیط تنش و بدون تنش نشان داد که FLIP 87-59C و FLIP 02-70C از عملکرد و پایداری بالاتری در بین ژنوتیپ های تحت بررسی برخوردار بودند. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر شاخص های تحمل به تنش نشان داد که از نظر چهار شاخصGMP ،STI ،MP  و HM ژنوتیپ های FLIP 87-59C، FLIP02-69C، FLIP 02-70C و FLIP 02-84C برتر بودند و به عنوان ژنوتیپ های مقاوم به خشکی تعیین شدند. در بین شاخص های مورد مطالعه، چهار شاخصGMP ،STI ،MP  و HM در دو محیط تنش و بدون تنش همبستگی مثبت و زیادی با عملکرد دانه داشته و به عنوان مناسب ترین شاخص ها برای تفکیک و شناسایی ژنوتیپ های حساس و مقاوم به تنش توصیه می گردند.

به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت گیاهان همراه بر برخی صفات زراعی ذرت رقم سینگل کراس 504 آزمایشی در سال زراعی 89 - 88 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نوع گیاه علوفه ای و دارویی در چهار سطح (شبدر، ماشک گل خوشه ای، ریحان و شوید) به عنوان فاکتور اول و تاریخ کاشت گیاهان علوفه ای و دارویی در دو سطح (کاشت هم زمان با ذرت و 15 روز بعد از کاشت ذرت) به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج آزمایش نشان داد که ارتفاع بوته گیاهان همراه، بیوماس گیاهان همراه، وزن خشک چوب بلال، عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت تاثیر گیاهان همراه و تاریخ کشت قرار گرفتند به طوری که بیشترین مقدار این صفات در تیمار ذرت با شبدر و کمترین مقدار در تیمار ذرت با شوید مشاهده شد. ترکیب تیماری گیاه پوششی ´ تاریخ کشت بر روی تعداد دانه در بلال معنی دار بود و در تیمار کشت همزمان ذرت با شبدر و تیمار شوید با 15 روز تاخیر نسبت به کشت ذرت به ترتیب بیشترین مقدار با میانگین 274.59 و کمترین با میانگین 144.85 برخوردار بود و این به دلیل رشد سریع، قدرت رقابتی و کنترل بهتر علف های هرز و کاهش رقابت برون گونه ای توسط شبدر بوده است.

این پژوهش با هدف بررسی اثر کود سبز چاودار، جو و تریتیکاله در دو تراکم کاشت بر دمای خاک، سرعت سبز شدن بوته های سیب زمینی، سرعت رشد غده و عملکرد غده سیب زمینی در سال زراعی 88 - 1387 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای اعمال شده شامل کود سبز جو، تریتیکاله و چاودار هر کدام با دو تراکم کاشت معمول و سه برابر معمول و تیمار شاهد (دارای بقایای علف هرز) بودند. نتایج نشان داد، چاودار و جو با تراکم کاشت سه برابر، به ترتیب با تولید 1503.5 و 1392.2 گرم در مترمربع، بیوماس بیشتری را نسبت به سایر تیمارها داشتند. تیمارهای چاودار و جو با تراکم کاشت سه برابر و چاودار با تراکم کاشت معمول به ترتیب 12، 11 و 7 درصد میانگین دمای خاک در طول دوره کاشت تا سبز شدگی کامل بوته ها را نسبت به شاهد افزایش دادند. افزایش دما در تیمارهای مذکور به ترتیب منجر به افزایش 20، 12 و 11 درصدی سرعت سبزشدن بوته های سیب زمینی در مقایسه با تیمار شاهد شد. افزایش دما و سرعت سبزشدن بوته های سیب زمینی در تیمارهای چاودار و جو با تراکم کاشت سه برابر و چاودار با تراکم معمول سبب افزایش سرعت رشد غده سیب زمینی شد، بطوری که تیمارهای مذکور در روز 60 پس از سبزشدن سیب زمینی به حداکثر سرعت رشد غده رسیدند. این در حالی است که سایر تیمارها در روز 75 پس از سبزشدن سیب زمینی حداکثر سرعت رشد غده را داشتند. تیمارهای مورد اشاره با تولید 58.21، 58.88 و 65.37 تن در هکتار بیشترین عملکرد غده سیب زمینی را دارا بودند و به ترتیب 33، 35 و 50 درصد در مقایسه با شاهد افزایش نشان دادند.