آیرونی، شگردی است که نویسنده یا گوینده با آن، با توجه به بافت متن به کلام یا واقعه ظاهرا صریح، معنایی بسیار متفاوت می بخشد. مهم ترین گونه های آیرونی عبارتند از: کلامی، نمایشی، موقعیت، سقراطی، رمانتیک و تقدیر. آیرونی موقعیت، زمانی به کار می رود که تضادی بین موقعیت های واقعی و آنچه که متناسب است یا بین وضعیتی که اتفاق افتاده و وضعیتی که انتظار می رود، رخ می دهد، یعنی آنچه انتظار می رود، پیش آید و آنچه که اتفاق می افتد، با هم تفاوت دارد. نظامی، شاعر قرن ششم، از جنبه های آیرونیک در آثار داستانی خود بهره های فراوانی برده است. وقایع و اتفاقاتی که در داستان می افتد، وقتی رنگ و بوی آیرونی به خود می گیرد، خواننده را بر آن می دارد تا با اشتیاق بیشتری به ادامه داستان توجه کند و هر از گاهی هم خنده هایی هر چند تلخ بر لبش می نشاند. هدف از این پژوهش، بررسی آیرونی موقعیت در داستان های مثنوی خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجوی است. نتیجه حاصل از این تحقیق آن است که در بین مثنوی های حکیم نظامی، داستان های مثنوی خسرو و شیرین بعد از مثنوی هفت پیکر بیش از بقیه مثنوی ها دارای آیرونی موقعیت و به تعبیر دیگر چرخش های غیرمنتظره می باشد.