پژوهش های حبوبات ایران
سال:1389 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی کارآیی تلقیح بذر نخود با مزوریزوبیوم و همچنین کاربرد کودهای نیتروژن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی شیروان- چرداول واقع در شمال استان ایلام انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار شامل تلقیح بذر نخود با مزوریزوبیوم، مصرف نیتروژن (40 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره)، مصرف روی (25 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات روی)، مصرف توام نیتروژن و روی، تلقیح بذر همراه با مصرف روی و نیز شاهد (بدون تلقیح و مصرف کود) در چهار تکرار اجرا شد. بر اساس نتایج، تفاوت های معنی داری (P£0.01) در بین تیمارها از نظر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک مشاهده شد. تلقیح باکتری همراه با مصرف 25 کیلوگرم در هکتار سولفات روی، بالاترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را تولید نمود که میزان آن نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 7/48 و 7/34 درصد افزایش نشان داد. تعداد غلاف در بوته و وزن 100 دانه نیز در این تیمار نسبت به شاهد به ترتیب 50 و 6 درصد افزایش یافت. افزایش عملکرد دانه، بیشتر ناشی از افزایش تعداد غلاف در بوته و وزن 100 دانه بود. همچنین بیشترین عملکرد نیتروژن، با مصرف نیتروژن همراه با روی به دست آمد که نسبت به شاهد 3/74 درصد افزایش نشان داد. تفاوت میان تیمارها از نظر درصد پروتئین و غلظت روی در دانه نیز معنی دار بود (P£0.01). تیمارهای مصرف توام نیتروژن روی و شاهد با 1/23 و 4/19 درصد، به ترتیب بیشترین و کمترین پروتئین دانه را تولید کردند. بیشترین غنی سازی عنصر روی در دانه نخود با مصرف سولفات روی و همچنین تلقیح توام با مصرف سولفات روی به دست آمد.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و روش کاشت بر عملکرد و خصوصیات مرتبط با آن در دو رقم لوبیا، آزمایشی طی سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی کشت و صنعت دشت خرم دره (استان زنجان) انجام پذیرفت. تحقیق شامل سه تاریخ کاشت (اول خرداد، 15 خرداد و 30 خرداد)، دو روش کاشت شامل فارویی و کرتی برای دو رقم لوبیای قرمز ناز و چیتی تلاش بود. آزمایش به صورت طرح اسپلیت-فاکتوریل که در آن تاریخ های کاشت به عنوان کرت های اصلی و ارقام و روش کاشت به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شده بودند، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا آمد. در مرحله برداشت نهایی، ویژگی هایی مانند عملکرد کل دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، درصد پروتئین، تعداد روز تا رسیدگی کامل و ارتفاع بوته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسات میانگین نشان داد که تاریخ کاشت و روش کاشت به طور معنی داری بر عملکرد دانه و تعدادی از صفات مورد بررسی ارقام موثر بودند. تعداد غلاف در بوته، مهم ترین جزء عملکردی در این آزمایش بود به طوری که تعداد دانه در غلاف و وزن 100 دانه در تیمارهای مختلف چندان تفاوتی نشان ندادند. نتایج همچنین نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد تحت تاثیر روش های مختلف کشت قرار گرفتند. کشت جوی و پشته ای (فارویی) توانست به دلیل مناسب تر بودن بستر و عدم ارتباط مستقیم آب با اندام های لوبیا، عملکرد بهتری نسبت به روش کرتی داشته باشد. تاثیر تاریخ کاشت و ارقام در سطح احتمال خطای 5% و روش کاشت در سطح احتمال خطای 1% بر میزان عملکرد دانه لوبیا معنی دار بود، به طوری که بالاترین میزان عملکرد به مقدار 3878 کیلوگرم در هکتار از تاریخ کاشت 15 خرداد، و کمترین میزان عملکرد به مقدار 3246 کیلوگرم از تاریخ کاشت 30 خرداد حاصل گردید. بیشترین تعداد غلاف در بوته در تاریخ کاشت دوم با میانگین 4/14 و روش جوی پشته ای با میانگین 4/13 و رقم قرمز ناز با میانگین 16/12 عدد در هر بوته دیده شد. بیشترین میزان پروتئین دانه از تاریخ کاشت سوم (30 خرداد) رقم چیتی تلاش به دست آمد. روش کاشت، تاثیری بر درصد پروتئین دانه نداشت.

فقدان علف کش برای کنترل علف های هرز پهن برگ از جمله مهم ترین چالش های زراعت نخود در کشور ایران است. آزمایش ارزیابی کارآیی چند علف کش برای کنترل علف های هرز کشت نخود طی سال زراعی 85-1384 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و چهار تکرار در استان های لرستان، کرمانشاه، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد پیش رویشی سیمازین، پرومترین و مخلوط آنها، کاربرد پیش رویشی و پس رویشی فومسافن، کاربرد پیش کاشت آمیخته با خاک، پیش رویشی و پس رویشی ایمازتاپیر، کاربرد پیش کاشت آمیخته با خاک و پس رویشی پندیمتالین، کاربرد پس رویشی پیریدیت و شاهد عاری از علف هرز بود. کاربرد ایمازتاپیر به صورت های پیش کاشت آمیخته با خاک و پیش رویشی به مقدار یک لیتر در هکتار و پس رویشی به مقدار 7/0 لیتر در هکتار با وجود تاثیر کنترلی مناسب روی علف های هرز (کاهش 80 درصدی تراکم علف های هرز) اثرات گیاه سوزی شدیدی روی نخود بر جای گذاشت. کاربرد پس رویشی پیریدیت، کاربرد پیش رویشی فومسافن، کاربرد پیش رویشی سیمازین و کاربرد پیش رویشی مخلوط سیمازین+پرومترین، برترین تیمارهای علف کش به لحاظ حداقل اثرات گیاه سوزی روی نخود و داشتن تاثیر کنترلی مناسب روی گونه های علف هرز بود. کاربرد پیش رویشی فومسافن ضمن کنترل نسبتا مناسب علف های هرز (کاهش 88 درصدی تولید زیست توده علف های هرز) فاقد اثرات گیاه سوزی مشهود روی نخود بود. از این رو با توجه به محدود بودن طیف علف کش های قابل استفاده برای کشت نخود می توان آن را به صورت پیش رویشی برای کنترل علف های هرز این محصول به کار برد.

گیاه زراعی نخود (Cicer arietinum L.) از جمله حبوبات با سابقه کهن و رایج می باشد. به دلیل وجود علف های هرز در مزارع نخود بین عملکرد موجود و پتانسیل واقعی ارقام، فاصله زیادی وجود دارد. به منظور تعیین اثر علف کش های تربوترین، سیانازین، لینوران، کلرتال دی متیل، پاراکوآت، پایریدات و مخلوط علف کش پروپیزآمید با تربوترین و سیانازین و لینوران به صورت پیش رویشی بر روی علف های هرز نخود، این طرح اجرا گردید. در این پژوهش، 11 تیمار علف کش همراه با تیمار عدم کنترل علف هرز در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. مهم ترین علف های هرز خسارت زا در این مطالعه، تاج خروس وحشی در درجه اول و خردل وحشی و سلمه تره در درجه دوم بودند. این علف های هرز، ارتفاع، وزن خشک، شاخص برداشت و در نهایت، عملکرد دانه نخود را تحت تاثیر خود قرار دادند. با بررسی اثر علف کش های مختلف بر روی این علف های هرز مشخص گردید که مقادیر مختلف پاپیرات، بیشترین کاهش را در تعداد علف های هرز ایجاد نمود به طوری که پاپیرات 1 و پاپیرات 2 به ترتیب 100 درصد و 4/74 درصد نسبت به شاهد در تعداد علف های هرز تاج خروس کاهش ایجاد کرد. در نهایت با در نظر گرفتن هزینه بالای وجین دستی می توان اظهار داشت که در سطوح کشت محدود و در صورت وجود کارگران ارزان قیمت می توان از وجین دستی استفاده نمود که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه خواهد بود. در غیر این صورت، استفاده از تیمار پایریدات 2 لیتر در هکتار بعد از سبز شدن برای کنترل علف های هرز در شرایط منطقه گلستان، اقتصادی تر به نظر می رسد.

به منظور تعیین تراکم بهینه لوبیاچیتی در شهرستان یاسوج، این آزمایش در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل رقم و تراکم بوته در سه تکرار در سال 1387 اجرا گردید. عامل رقم در سه سطح شامل ارقام کشاورزی، تلاش و اشتری و عامل تراکم بوته نیز در پنج سطح شامل 10 بوته، 20 بوته، 30 بوته، 40 بوته و 50 بوته در مترمربع بود. نتایج نشان داد که تاثیر تراکم بوته، رقم و اثر متقابل تراکم بوته و رقم بر عملکرد دانه معنی دار گردید. بیشترین عملکرد دانه در تراکم 50 بوته در مترمربع به میزان 1/539 و کمترین عملکرد دانه در تراکم 10 بوته در مترمربع به میزان 4/203 گرم در مترمربع به دست آمد. تعداد غلاف در واحد سطح و تعداد دانه در غلاف در تراکم 50 بوته در مترمربع بیشتر از چهار تراکم دیگر بود. عملکرد رقم تلاش نیز به طور معنی داری بیشتر از دو رقم دیگر بود. تعداد غلاف در واحد سطح در رقم تلاش به طور معنی داری نسبت به دو رقم دیگر، بیشتر بود. رقم اشتری در تراکم 10 بوته در مترمربع با میانگین 7/161 گرم در مترمربع کمترین و رقم تلاش در تراکم 50 بوته در متر مربع با 6/606 گرم در مترمربع، بیشترین عملکرد دانه را تولید نمودند.

هدف از این مطالعه، بررسی تجزیه علیت و تشریح روابط بین اجزای عملکرد با عملکرد دانه عدس بود. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. در تجزیه همبستگی های فنوتیپی و ژنوتیپی صفات، اکثر همبستگی های ژنوتیپی، روند مشابهی را با همبستگی های فنوتیپی نشان دادند و در اکثر موارد همبستگی های ژنوتیپی بیشتر از همبستگی های فنوتیپی بودند. صفت وزن 100 دانه بیشترین همبستگی فنوتیپی مثبت و صفات ارتفاع بوته و سپس وزن 100 دانه بیشترین همبستگی های ژنوتیپی مثبت را با عملکرد دانه در بوته نشان دادند. تجزیه علیت ضرایب همبستگی ژنوتیپی نشان داد که صفات وزن 100 دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد گره در ساقه اصلی و تعداد خوشه در بوته، به ترتیب بزرگ ترین اثرات مثبت مستقیم را بر عملکرد دانه در بوته داشتند. بررسی ضرایب همبستگی و تجزیه علیت نشان داد که صفات وزن 100 دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد گره در ساقه اصلی از عوامل تعیین کننده مهم عملکرد دانه در بوته عدس در مواد ژنتیکی مورد بررسی بودند.

ژن pepck، پروتئین فسفو انول پیروات کربوکسی کیناز را کد می کند که در طی واکنش گلوکونئوژنز نقش اساسی دارد. اخیرا معلوم شده است که این آنزیم علاوه بر تامین گلوکز، دارای وظایف دیگری نیز می باشد. با توجه به این که یکی از عوامل مهم در ارزش غذایی بقولات، درصد پروتئین موجود در دانه آن ها می باشد، لذا توجه محققان به بررسی نقش احتمالی آنزیمPEPCK در متابولیسم نیتروژن و ترکیبات نیتروژنه به فرم های پروتئین در دانه این گیاهان معطوف شده است. در این تحقیق، بیان ژنpepck  در رشد و نمو گیاه نخود و تاثیر آن در پرشدن و افزایش میزان پروتئین دانه مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور مطالعه بیان ژنpepck  در افزایش میزان پروتئین دانه گیاه نخود، ابتدا پس از اندازه گیری درصد پروتئین دانه در 20 ژنوتیپ از نخود زراعی، تعدادی بذر سالم و یکنواخت از ژنوتیپ های دارای حداقل (MCC291 و MCC373) و حداکثر (MCC053 و MCC458) مقدار پروتئین، انتخاب و میزان بیان ژنpepck  در آن ها با روش RT-PCR مشخص شد. با توجه به تکثیر باندهای 400 و 500 جفت بازی، تنها در ژنوتیپ های حداکثر پروتئین، احتمال می رود این آنزیم دارای دو ایزوفرم باشد که هر دو فرم آن، در ژنوتیپ های با پروتئین بالا بیان می شوند در حالی که در ژنوتیپ های با حداقل پروتئین، هیچ کدام از این دو فرم بیان نمی شوند. بنابراین با توجه به این نتایج ممکن است بتوان تفاوت در بیان را به نقش احتمالی این آنزیم در پرشدن و افزایش ظرفیت دانه نسبت داد.

آفت پیله خوار، یکی از عوامل اصلی کاهش عملکرد نخود است که سالانه خسارت زیادی به محصول نخود وارد می کند. بنابراین، اصلاح این گیاه جهت افزایش مقاومت به این آفت، حایز اهمیت است. به همین منظور از ژن تغییر  یافته پروتئین کریستالی cry1Ac از باسیلوس تورینجینسیس در پلاسمید pCry1Ac-nptII حاوی دو T-DNA مجزا به منظور تراریزش گیاه نخود استفاده شد. در نهایت پس از گزینش های متوالی، 38 گیاه حاوی ژن nptII به دست آمد که در بین آنها 36 گیاه حاوی ژن cry1Ac و دو گیاه به تنهایی ژن nptII را داشتند. از 36 گیاه حاوی ژن cry1Ac، 30 گیاه این ژن را بیان و سم Cry1Ac را تولید نمودند. درصد تراریزش در این بررسی 0.37 درصد برآورد شد. از این تعداد گیاه تراریخته، تنها هفت گیاه تولید بذر نموده و نسل T1 را ایجاد کردند. با انجام آزمون های وسترن بلاتینگ و PCR برای گیاهان نسل T0 و T1، گیاهان از نظر میزان تولید پروتئین Cry1Ac در گروه هایی با بیان بالا، متوسط و ضعیف قرار گرفتند. نتایج مقدماتی زیست سنجی بر روی لارو این آفت نشان داد که لاین های با بیان بالای پروتئین Cry1Ac باعث کشندگی 100 درصد لاروهای این آفت می شوند.

در این پژوهش، برخی خواص فیزیکی مانند خواص هندسی، ثقلی، اصطکاکی و آئرودینامیکی مربوط به بذر و لپه نخود دسی واریته کاکا به ترتیب با میانگین رطوبتی 2/8 و 0/9 درصد (بر اساس وزن مرطوب) مورد بررسی قرار گرفت. خواص هندسی و ثقلی شامل طول، عرض و ضخامت، میانگین هندسی قطر، ضریب کرویت، وزن واحد نمونه، وزن 1000 دانه، حجم، دانسیته جامد، دانسیته توده و تخلخل بودند. نتایج نشان داد که داده های مربوط به دانسیته جامد، دانسیته توده و تخلخل در مورد بذر، بیشتر از لپه بودند. همچنین در این پژوهش، خواص اصطکاکی بذر و لپه نخود دسی واریته کاکا شامل زاویه های ریپوز پرکردن و تخلیه و ضریب اصطکاک استاتیکی بر روی پنج سطح اصطکاکی (شامل آهن گالوانیزه، شیشه، فایبرگلاس، تخته سه لا و لاستیک) اندازه گیری شدند. شیشه در هر دو نمونه، کمترین ضریب اصطکاکی را به خود اختصاص داد. در مورد نمونه بذر، تخته سه لا بیشترین ضریب اصطکاکی را داشت در حالی که در نمونه لپه، بیشترین ضریب اصطکاکی مربوط به فایبرگلاس بود. سرعت حد اندازه گیری شده برای نمونه لپه، بالاتر از میزان سرعت اندازه گیری شده برای بذر بود.

در این مقاله با استفاده از داده های 120 کشاورز استان خراسان رضوی برای دوره زمانی 86-1384، نقش پروفیل ریسک عدس دیم در طراحی الگوی بیمه ای بررسی شد. برای ارزیابی خسارت  هر یک از ریسک ها از دو معیار فراوانی وقوع ریسک و میزان اثر ریسک و در نهایت ماتریس ریسک استفاده شد. نتایج نشان داد که بزرگ ترین نواحی ریسک عدس دیم، نواحی ریسک پایین است. در طول دوره مورد مطالعه، تنوع ریسک ها کاهش نیافت و تنها ریسک افزایش قیمت نهاده ها افزایش یافت. متوسط میزان خسارت ریسک های اطلاع رسانی، نیروی کار، تولید، قیمتی و اعتبارات به ترتیب 30، 5، 5/4، 75/3 و 33/3 درصد بود. همبستگی میان نمره ریسک و عملکرد محصول عدس دیم، مثبت بود (0/38). با توجه به یافته ها، ایجاد پروفیل ریسک، استفاده از پروفیل ریسک در طراحی الگوی بیمه درآمدی و پوشش ریسک ها و پرداخت اعتبارات ارزان قیمت، پیشنهاد می شود.