اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی
سال:1397 | دوره:13 | شماره:50 |تعداد مقالات:8

در ویرایش پنجم کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، نسبت به ویرایش های قبلی تغییرات عمده ای صورت گرفته است هدف این پژوهش بررسی ساختار عاملی، اعتبار و پایایی پرسشنامه اضطراب کودکان و نوجوانان (5-YAM) مبتنی بر DSM-5 بود. برای این منظور، طی یک پژوهش توصیفی با رویکرد تحلیل عاملی، 300 نفر از دانش آموزان 12 تا 18 ساله شهر بیرجند به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و با پرسشنامه اضطراب کودکان و نوجوانان و فرم کوتاه مقیاس غربالگری اضطراب مرتبط با اختلالات هیجانی کودکان و نوجوانان (SCARED-71) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که اعتبار درونی بخش I پرسشنامه اضطراب کودکان و نوجوانان در دامنه 71/0 تا 90/0 و برای بخش II، 65/0 تا 91/0 بود. روایی ملاکی پرسشنامه با استفاده از مقیاس غربالگری اضطراب مرتبط با اختلالات هیجانی کودکان و نوجوانان نشان داد که بین پرسشنامه YAM-5 با مولفه های مقیاس غربالگری اضطراب کودکان و نوجوانان در دامنه ای از 12/0 تا 74/0 همبستگی مثبت و معنا دار وجود دارد. روایی به شیوه همسانی درونی نشان داد که همبستگی بین مولفه های پنج گانه هر بخش باهمدیگر که در دامنه ای از 38/0 تا 56/0 قرار می گیرد، در مقایسه با همبستگی مولفه های پنجگانه با نمره کل که در دامنه بین 69/0 تا 83/0 هستند، پایین تر است. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، همچنین اهمیت سنجش اختلالات اضطرابی کودکان و نوجوانان، در دسترس نبودن ابزارهای مناسب هنجاریابی شده در کشور ما و تایید اعتبار و روایی پرسشنامه اضطراب کودکان و نوجوانان (YAM-5) مبتنی بر DSM-5 استفاده از این ابزار به متخصصان و پژوهشگران پیشنهاد می شود.

طرحواره های ناسازگار اولیه، الگوهای عمیق، فراگیر و ناکارآمدی است که در کودکی یا نوجوانی شکل گرفته، در بزرگسالی تداوم می یابد و در عمیق ترین سطح شناخت، عمل که معمولاً فرد نسبت به آنها آگاهی ندارد، عمل می کند. به طور معمول فرض می شود طرحواره ها در نتیجه تجارب اولیه با مظاهر دلبستگی پرورش می یابند. هدف این پژوهش تعیین نقش میانجیگر سبک های دلبستگی در رابطه بین الگوهای ارتباط والد-فرزند با طرحواره های ناسازگار اولیه بود. برای این منظور، 420 دانشجوی دانشگاه های آزاد واحد تهران در سال تحصیلی 97-1396 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر الگوی ارتباط والد-فرزندی، طرحواره ها، و دلبستگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد از میان مولفه های الگوی ارتباط مادر و فرزند، کنترل، درهم تنیدگی، انعطاف ناپذیری و بی تفاوتی؛ از الگوی ارتباط پدر و فرزند، درهم تنیدگی و از میان سبک های دلبستگی، سبک دلبستگی دوسوگرا و اجتنابی پیش بینی کننده معنادار طرحواره های ناسازگار اولیه هستند. به نظر می رسد با اصلاح الگوهای ارتباط والد-فرزند و با توجه به سبک های دلبستگی می توان از شکل گیری طرحواره های ناسازگار جلوگیری کرد.

اگرچه سوگ پدیده ای رایج و همگانی است، اما کنارآیی با آن بخصوص در رابطه با کودکان و بیماری های سخت، پیچیدگی های خاصی دارد. سوگ به طور ویژه به فرایند تجربه ی مرگ یا برای همیشه از دست دادن یکی از عزیزان بر می گردد. اندوه و سوگ، طیفی از احساسان را از ماتم عمیق تا خشم، در بر می گیرند. فرایند کنار آمدن با سوگ، بسته به پیش زمینه، اعتقادات، رابطه ی فرد با چیزی که از دست رفته است و سایر عوامل، می تواند از شخصی به شخص دیگر تفاوت کند. هدف این پژوهش، بررسی فرایند کنارآیی و مقابله ی مادرانی بود که مرگ کودکان مبتلا به سرطان خود را تجربه کرده بودند. برای این مکنظور، طی یک پژوهش توصیفی، از نیمه دوم سال 2018 تا نیمه ی اول سال 2018، 19 مادر که فرزند آنها به علت ابتلا به بیماری سرطان در گذشته بودند، به شیوه ی در دسترس انتخاب و طی دوازده ماه (شش بار) از نظر واکنش به سوگ پیگیری شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که، واکنش بدنی، خشم، گریز، خودداری، احساس گناه، در طول یکسال کاهش و جستجوی حمایت اجتماعی، انکار، عقلانی سازی و رشد فردی در طول یکسال افزایش می یاید. و مادران در شش بار مشاهده، در رابطه با هریک از این متغیرها تفاوت معناداری نشان می دهند. این پژوهش از کاهش میزان مقابله های هیجانی مادران سوگوار در طی زمان حمایت می کند.

سبک زندگی و اضطراب مزمن از دلایل اصلی ابتلا به بیماری های مزمن و یکی از منابع مهم اضطراب مزمن، سیستم هیجانی خانواده است. هدف این مطالعه طراحی و ارزیابی اثربخشی مداخله ای بر اساس نظریه سیستم های خانواده بوون برای کاهش اضطراب مزمن و بهبود رفتارهای سلامت در زوج هایی بود که واجد نشانه های اضطراب مزمن در سیستم هیجانی خانواده بودند. برای این منظور طی یک پژوهش نیمه آزمایشی، 38 زوج با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گروه گواه کاربندی شدند. زوجها قبل، بعد و دو ماه بعد از اتمام مداخله از نظر ژنوگرام و سبک زندگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مداخله روانی– آموزشی خانواده محور در 7 جلسه طراحی و اجرا شد. تحلیل داده ها با روش تحلیل واریانس و اندازه گیری های مکرر نشان داد که این مداخله می تواند رفتارهای سلامت را بهبود بخشیده و نشانه های اضطراب مزمن در سیستم هیجانی خانواده را به شکلی معنادار کاهش دهد. نتایج این پژوهش را می توان در برنامه های درمانی اضطراب، پیشگیری از ابتلا به بیماری های مزمن و معرفی مدل جدیدی در روان شناسی سلامت بر اساس نقش روابط بین فردی و عوامل هیجانی در سلامت و سبک زندگی مورد استفاده قرار داد.

دیابت یک بیماری مزمن شایع است. عدم پذیرش بیماری، حساس شدن به نوسانت قند خون، نیاز به تزریق انسولین، محدودیت در رژیم غذایی و میزان فعالیت، نیاز به مراقبت دقیق و مداوم از خود ونیز احتمال بروز عوارض جسمانی جدی سبب بروز مشکلات روان شناختی در افراد دیابتی می گردند. تحقیقات نشان می دهد که نارسا کنش وری جنسی در زنان مبتلا به دیابت، بسیار شایع است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی گروه درمانی متمرکز بر هیجان بر بهبود ابرازگری هیجانی و کنش وری جنسی زنان مبتلا به دیابت نوع دو بود. برای این منظور طی یک پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل، 24 زن مبتلا به دیابت نوع دو از مراکز بهداشت شهر مشهد براساس نمونه گیری هدفمند انتخاب و به شیوه ی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. دو گروهها، قبل و بعد از مداخله از نظر ابرازگری هیجانی و کنش وری جنسیمورد آزمون قرار گرفتند. گروه آزمایش، به مدت 8 جلسه تحت درمان متمرکز بر هیجان (EFT) قرار گرفت. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که درمان متمرکز بر هیجان در افزایش ابرازگری هیجانی و کنش وری جنسی زنان مبتلا به دیابت نوع دو بطور معنا داری موثر بوده است. به نظر می رسد، گروه درمانی متمرکز بر هیجان به کمک اعتباربخشی هیجان و قاب دهی مجدد می تواند ابرازگری هیجانی و نیز کنش وری جنسی زنان مبتلا به دیابت نوع دو بهبود بخشد.

در سالهای اخیر درمانهای متنوع غیر دارویی برای درمان اختلال کمبود توجه-بیش فعالی توسعه داده شده است. اکثر این درمانهای غیر دارویی حوزه هایی مشترک نقصان های مرتبط با نقص توجه/بیش فعالی نظیر مشکلات تحصیلی، کاری، روابط بین فردی، و کارکردهای اجرایی را مورد هدف قرار داده اند. هدف پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی درمان رفتاری-شناختی گروهی، در بهبود نشانگان اصلی اختلال نقص توجه/بیش فعالی بزرگسالی و افسردگی و اضطراب، عزت نفس همراه با آن در دانشجویان بود. برای این منظور، طی یک پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل، 30 نفر از دانشجویان (12 دختر، 18 پسر) با تشخیص بیش فعالی، به شیوه ی نمونه گیری هدفمند انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) کاربندی شدند. آزمودنی ها قبل و بعد از اتمام مداخلات و یک ماه پس از اتمام جلسات، از نظر میزان اختلال بیش فعالی-کمبود توجه، اضطراب، افسردگی، و عزت نفس مورد آزمون قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای (هر هفته 2 جلسه) مداخله ی رفتاری-شناختی را دریافت کردند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره ی مختلط (درون گروهی-بین گروهی) نشان داد که درمان رفتاری-شناختی گروهی در بهبود نشانگان اختلال نقص توجه/بیش فعالی، افزایش عزت نفس و کاهش افسردگی و اضطراب دانشجویان دارای اختلال بیش فعالی-کمبود توجه اثر بخش است.

دوران نوجوانی به عنوان دوره پراسترس در فرایند رشد شناخته می شود، طی این دوران نوجوانان همزمان با تغییرات جسمانی و شناختی، تغییرات عاطفی و هیجانی زیادی را به صورت آشفتگی هیجانی تجربه می کنند. آشفتگی روان شناختی از مشکلات شایع در دوران نوجوانی خصوصا در بین دختران است. هدف پژوهش حاضر مقایسه ی سیستم حساسیت به تنبیه و سیستم حساسیت پاداش و عصب شناسی عاطفی شخصیت بر اساس ابعاد سایکوپاتولوژیک آشفتگی روان شناختی (اضطراب، استرس و افسردگی) دختران نوجوان بود. برای این منظور طی یک پژوهش علی مقایسه ای، 120 دختر دانش آموز شهرستان تبریز که بیشترین و کمترین آشفتگی روان شناختی را داشتند انتخاب و از نظر سیستم حساسیت به تنبیه و پاداش و عصب شناسی عاطفی شخصیت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که بین دختران با آشفتگی روان شناختی بالا و پایین از لحاظ ابعاد حساسیت به تنبیه و پاداش و همچنین ابعاد عصب شناختی عاطفی شخصیت تفاوت معناداری وجود دارد. به نظر می رسد فعالیت سیستم حساسیت به تنبیه و تقویت و همچنین تجربه عواطف منفی می تواند پیش بین مهمی در شناسایی افراد با مشکلات روان شناختی باشد.

سرشت، سبک رفتاری یک فرد است که روش های پاسخ خاص او را تعیین می کند و شامل سازمان یافتگی کارکردی متشکل از سامانه های متفاوت و دریافت منطقی درباره خود، دیگران و دنیا است. مشخصه اصلی الکسی تایمیا مشکل در شناخت هیجآنهای خود و تنظیم واکنش های احساسی در مواجهه با وقایع هیجانی است. هدف پژوهش بررسی رابطه سرشت و منش و الکسی تایمیا با اعتیادپذیری دانشجویان بود. برای این منظور، طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 348 دانشجو به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر سرشت و منش، الکسی تایمیا، استرس ادراک شده و آمادگی به اعتیاد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل عامل تاییدی و مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد مدل اندازه گیری شده با مدل مفهومی برازش مطلوب دارد. اثر الکسی تایمیا و استرس ادراک شده بر اعتیاد پذیری مثبت و معنادار است همچنین اثر نوجویی، پاداش وابستگی، آسیب پرهیزی، خودراهبری وخودفراروی بر اعتیادپذیری مثبت و معنی دار و اثر خودراهبری و خودفراروی بر اعتیادپذیری منفی و معنی دار است. این پژوهش از این موضوع حمایت می کند که الکسی تایمیا، استرس ادراک شده و عوامل سرشت و منشی از عوامل زمینه ساز در ابتلا به اعتیاد هستند.