پژوهش های علوم و فنون دریایی
سال:1389 | دوره:5 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

به منظور دستیابی به روند تغییرات افقی و عمودی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و کلروفیل a در آب های ساحلی استان هرمزگان از منطقه جاسک تا بندر لنگه در محدوده 54o.00.00 تا 57o.40 درجه طول شرقی، تعداد 34 ایستگاه نمونه برداری تعیین گردید. عملیات نمونه برداری در اسفند 1387، انجام شده، پارامترهای فوق با استفاده از دستگاه CTD مورد سنجش قرار گرفت. تغییرات توزیع افقی شوری و چگالی، هر دو از شرق به غرب افزایش نشان داد، بطوریکه میزان شوری در محدوده بندر جاسک 36.7 و در نزدیکی جزیره کیش 37.9 (ppt) تعیین شد. میزان چگالی نیز در نزدیکی جاسک حدود 24.8 و در نواحی کیش 26.2 g/cm3 تعیین گردید، نتایج به دست آمده نشان داد که مقدار شوری و چگالی از سطح به عمق افزایش می یابد. این افزایش در مناطق غربی تنگه هرمز (خلیج فارس) نسبت به نواحی شرقی آن از نوسانات بیشتری برخورد می باشند. نتایج دما نشان داد که میزان آن از شرق به غرب و از سطح به عمق کاهش می یابد. نتایج مربوط به توزیع افقی کلروفیل a نشان داد که در این ماه مقدار کلروفیل a در محدوده بندر عباس و تنگه هرگز به جهت شکوفایی جلبکی به مراتب بیشتراز نواحی شرقی و غربی تنگه هرمز بود. علاوه بر آن تغییرات عمودی کلروفیل a نشان داد که میزان آن در مناطق ساحلی که تحت تاثیر شکوفایی پلانکتونی قرار داشت از سطح به عمق به شدت کاهش یافته (در لایه های سطحی حدود 25 و در لایه های عمقی حدود 2/میکروگرم بر لیتر) اما در ایستگاه های دریایی بیشترین مقدار آن در لایه های عمقی 10 تا 20 متر تعیین گردید. نتایج کدورت آب نشان داد که روند تغییرات آن، مخصوصا در لایه های سطحی از روند تغییرات کلروفیل a تبعیت می کند. بررسی توزیع افقی کدورت آب در لایه های سطحی مناطق مورد نظر نشان داد که نواحی غربی تنگه هرمز از بیشترین کدورت (حدود 12 گرم بر لیتر) برخوردار می باشد که علت آن کم عمق بودن آب های این منطقه و مجاورت با جنگل های مانگرو می باشد. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد که از نظر توزیع افقی و عمودی ارتباط مستقیمی بین مقدار کلروفیل a و اکسیژن محلول وجود دارد، بطوریکه با افزایش آن مقدار اکسیژن نیز افزایش و با کاهش آن مقدار اکسیژن نیز کاهش می یابد. نتایج حاصل از بررسی آماری بین میزان کلروفیل a و اکسیژن محلول در مناطق سه گانه مورد بررسی نشان داد که در مناطق شمال تنگه هرمز ضریب همبستگی بین این دو پارامتر 0.9 و در مناطق شرقی و غربی 0.7 می باشد. مقدار هدایت الکتریکی از سطح به عمق کاهش و روند تغییرات آن تقریبا از روند تغییرات دما تبعیت می نماید در صورتیکه مقدار اکسیژن محلول در مناطق ساحلی بندر عباس بیشتر از مناطق شرقی و غربی آن به دست آمد.

این تحقیق از 15 شهریور ماه سال 1387 تا 15 مرداد ماه 1388 در رودخانه بابلرود (استان مازندران) بر روی ماهی سفید رودخانه ای Leuciscus (cephalus) انجام گرفت. نمونه برداری به صورت ماهانه و با استفاده از دستگاه الکتروشوکر صورت گرفت. در مجموع 441 عدد ماهی سفید رودخانه ای صید گردید. نسبت جنسی نر به ماده، 1 به 1.41 بدست آمد. میانگین طول کل ماهیان سفید رودخانه ای صید شده حدود 165.6±29.81 میلی متر می باشد. حداکثر میانگین طول کل مربوط به اردیبهشت ماه با میانگین 190.6±38.32 میلی متر بوده و حداقل میانگین طول کل مربوط به آبان ماه با میانگین 137.5±26.70 میلی متر بوده است. میانگین طول چنگالی و وزن بدست آمده برای جنس نر به ترتیب 139.72±26.49 میلی متر و 43.18±21.58 گرم و این مقادیر برای جنس ماده به ترتیب 152.88±30.06 میلی متر و 57.32±27.08 گرم بدست آمد. نتایج آنالیز واریانس یکطرفه بین میانگین طول چنگالی در دو جنس نر و ماده و میانگین وزن در دو جنس اختلاف معنی داری نشان داد (P<0.05). همبستگی مثبت بین طول چنگالی با وزن بدن در کل جمعیت مشاهده شد (R2=0.950). نمونه ها به 9 گروه سنی (0+، 1، 1+، 2، 2+، 3، 3+، 4، 4+) تعلق داشتند. بیشترین تعداد ماهیان سفید رودخانه ای در گروه سنی 2 (114 عدد) و کمترین تعداد ماهیان در گروه سنی 4+ سال (6 عدد) بودند. میانگین درصد شاخص رسیدگی جنسی (GSI) برای ماهیان سفیدرودخانه ای نر 1.47±0.94 و برای ماهیان سفیدرودخانه ای ماده 2.95±1.83 بدست آمد. میانگین شاخص کبدی برای ماهیان سفید رودخانه ای نر 0.73±0.49 و برای ماهیان سفید رودخانه ای ماده 1.08±0.71 بدست آمد. با توجه به این بررسی زمان تخمریزی ماهی سفید رودخانه ای از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه است و نوع تخمریزی آنها به صورت دفعه ای است.

در این تحقیق غلظت عناصر سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در بافت عضله ماهی شوریده در بندر بوشهر اندازه گیری شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی سلامتی ماهی برای مصارف انسانی می باشد. تعداد 18 نمونه ماهی شوریده طی دو فصل زمستان 88 و تابستان 89 از بندر بوشهر گرفته شد و پس از جداسازی بافت عضله و هضم آن، با استفاده از دستگاه جذب اتمی، مدل Varian-AA 100 میزان عناصر سنگین در آنها اندازه گیری گردید. تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS V.17 صورت پذیرفته است. میانگین غلظت جیوه، کادمیوم و سرب به ترتیب 0.0689، 0.0100 و 0.0558 میکروگرم بر گرم بر حسب وزن خشک بود. میزان تجمع عناصر جیوه و کادمیوم در عضله ماهی شوریده و اندازه و وزن ماهی در فصل زمستان دارای همبستگی معنی داری (P<0.05) بود، در حالی که در غلظت فلز سرب و اندازه و وزن ماهی همبستگی معنی دار (P³0.05) مشاهده نگردید. همچنین غلظت فلزات سنگین در بافت عضله ماهی شوریده در فصل زمستان و تابستان دارای اختلاف معنی داری نمی باشد و نیز تجمع فلز سرب در ماهیان جنس نر و ماده دارای تفاوت معنی داری بود (P<0.05). غلظت فلزات اندازه گیری شده در عضله ماهی شوریده از حد مجاز سازمان بهداشت جهانی کمتر بوده و ترتیب تجمع فلزات مورد بررسی در عضله این ماهی به صورت Hg> Pb> Cd می باشد.

پژ‍وهش حاضر به منظور تعیین سطوح PCBs در بافت پوست و عضله ماهی کپور و اردک ماهی تالاب انزلی در فصل پاییز (آذرماه 1388) انجام شد. 4 ایستگاه جهت برداشت نمونه آب، رسوب و ذرات معلق و صید ماهی در بخش آبکنار تالاب انزلی تعیین شد. از هر نوع ماهی 9 عدد صید و بیومتری (تعیین وزن و طول کل و استاندارد) شدند. نمونه های آب، رسوب و ذرات معلق آب و نمونه ماهیان به آزمایشگاه انتقال یافت. بافت پوست و عضله ماهیان کپور و اردک ماهی بر اساس Moopam جدا شده و پس از آماده سازی، استخراج و Clean Up، آنالیز PCBs با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC-ECD) و دتکتور با اشعه یونیزان نیکل 63 (Ni63) انجام گردید. میانگین غلظت PCBs در پوست و عضله اردک ماهی به ترتیب برابر 24.36 و 14.36 نانو گرم در گرم وزن خشک، در پوست و عضله ماهی کپور به ترتیب برابر 21.82 برابر 20.86 نانو گرم در گرم وزن خشک بدست آمد. میزان ضریب تغییرات میانگین (CV) غلظت PCBs در پوست اردک ماهی بیشتر از سایر بافت ها بود. بر اساس آزمون آماری این اختلاف بین بافت عضله وپوست اردک ماهی و عضله و پوست ماهی کپور معنی دار بود (P<0.0001, n=9). همچنین اختلاف معنی داری بین غلظت PCBs آب با میزان PCBs رسوب (p<0.0001, n=12) و ذرات معلق فیلترشده در آب مشاهده گردید (p<0.0001, n=12). همبستگی مثبت قوی بین بافت عضله ماهی کپور و ذرات معلق فیلتر شده در آب (p=0.004, r=0.851, r2=%76, n=9) و همبستگی مثبت خیلی قوی بین غلظت PCBs آب و ذرات معلق فیلتر شده در آب وجود د اشت (p=0.0001, r=0.980, r2=%96, n=12). میزان تجمع زیستی (بر حسب ppb) در بافت پوست اردک ماهی برابر 5835.69، در بافت عضله اردک ماهی 3440.58، در بافت پوست ماهی کپور برابر 5232.28 و در بافت عضله ماهی کپور برابر 4997.63 میکروگرم در گرم وزن خشک محاسبه گردید. میزان ماکزیمم میانگین واقعی (با 95 در صد اطمینان) PCBs بدست آمده در بافت ماهیان (پوست اردک ماهی و کپور و عضله کپور) (ماکزیمم 0.03653 ppm و مینیمم 0.01025 ppm) کمتر از استاندارد FDI و استاندارد Food Standards Australia/NZ MRL و بیشتر از استاندارد USEPA بود.

این پروژه با هدف افزایش مدت زمان ماندگاری در سردخانه و جلوگیری از تغییر رنگ ماهی کیلکا انجام شد.برای پوشش دادن ماهی کیلکا از پروتئین آب پنیر در غلظت های 3 و 9 درصد در زمان شروع استفاده شد. از کیلکای بسته بندی شده در ظروف یک بار مصرف با پوشش سلوفان به عنوان نمونه شاهد استفاده شد. نمونه ها به مدت شش ماه در سرد خانه -18 درجه سلسیوس نگهداری شدند. شمارش کلی باکتری ها و باکتری استافیلوکوک در نمونه های پوشش دار غلظت 9 درصد در مقایسه سایر با نمونه ها کاهش نشان دادند. آلودگی به باکتری های کلی فرم، اشریشیا و سودوموناس در نمونه ها مشاهده نشد. مقادیر رطوبت، پروتئین، چربی و خاکستر در نمونه های پوشش دار غلظت 9 درصد در مقایسه با سایر نمونه ها بیشتر بود. در نمونه های پوشش دار با غلظت 9 درصد در مقایسه با سایر نمونه ها مقادیر پراکسید، TVN و pH کاهش نشان داد. در فاکتورهای یاکتریایی، شیمیایی و شاخص پذیرش کلی در تیمارها تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (P<0.05). آزمایشات حسی به روش رتبه بندی انجام شد. نمونه های پوشش دار با غلظت 9 درصد در مقایسه با نمونه های پوشش دار غلظت 3 درصد از کیفیت بهتری برخوردار بودند. نمونه های پوشش دار تا پایان مدت زمان سردخانه ای از کیفیت خوبی برخوردار بودند اما نمونه های شاهد پس از سه ماه کیفیت خود را از دست داد.

این آزمایش در 8 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام گرفت: تیمار A: یک بار غذادهی درروز با SFK (Starter Food Kutum) ، تیمار B: دو بار غذادهی درروز با SFK (تیمار شاهد)، تیمار C: سه بار غذادهی درروز با SFK، تیمار D: چهار بار غذادهی در روز با SFK، تیمار E: یک بار غذادهی در روز با مخلوط SFK و پودر ماهی (25% وزن SFK)، تیمار F: دو بار غذادهی در روز با مخلوط SFK و پودر ماهی (25% وزن SFK)، تیمار G: سه بار غذادهی در روز با مخلوط SFK و پودر ماهی (25% وزن SFK)، تیمار H: چهار بار غذادهی در روز با مخلوط SFK و پودر ماهی (25% وزن SFK). هریک از تیمارهای مورد آزمایش به ترتیب در ساعات 8، 11، 14، 17 تغذیه شدند. لازم به ذکر است که نرخ غذادهی بر اساس 15 درصد وزن کامل بدن لارو ماهیان یک تکرار، در روز صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن و طول بدن ماهیان اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (p<0.05). لارو ماهیانی که با غذای SFK تغذیه شدند، بیشترین افزایش وزن و طول را در یکبار غذادهی در روز داشتند و لارو ماهیانی که با غذای مخلوط SFK و پودر ماهی (25% وزن SFK) تغذیه شدند، بیشترین افزایش وزن و طول را در چهار بار غذادهی در روز بدست آوردند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

تالاب بامدژ در 40 کیلومتری شمال با مساحت 4000 هکتار واقع شده است. تالاب بامدژ تالابی طبیعی واجد ارزش های فراوان اکولوژیک، علمی، تفرجی و اقتصادی است که در صورت حفظ و احیاء آن می تواند به صورت مجموعه ای خود تنظیم تمام ارزش های خود را به منصه ظهور رساند.در ابتدا محدوده مطالعاتی مشخص شد. پس ازآن انتخاب گردید و نمونه برداری به صورت تصادفی انجام پذیرفت. طی آزمایشاتی BOD5، COD، نیترات، فسفات، pH، هدایت الکتریکی، کدورت، دما، DO، شوری، TSS و TDS آب تالاب اندازه گیری شد. ارزیابی کیفیت آب ایستگاه ها برپایه نظام شاخص کیفیت آب صورت پذیرفت. ارزیابی اکولوژیک منطقه با استفاده از روش تلفیقی ارزیابی سریع و TOPSIS انجام گرفت. در این روش منابع پایه به 13 گروه شامل: وسعت تالاب، پوشش گیاهی اطراف تالاب، پهنای بافر، وضعیت خاک، اتصال با سایر منابع آبی، عمق تالاب، منبع تامین آب تالاب، زمان آبدار بودن تالاب، اختلالات طبیعی، توسعه زیستگاه، نوع تالاب، پوشش تالاب و تنوع زیستی گیاهان تالاب تقسیم گردیدند. از مقایسه شاخص کیفیت سالانه هر ایستگاه با جدول شاخص کیفیت آب چنین نتیجه گیری شد که ایستگاه سوم در گروه سوم دارد و ایستگا ه های اول، دوم و چهارم در گروه چهارم طبقه بندی نظام شاخص کیفیت آب قرار دارد. در نهایت تالاب بامدژ 59 امتیاز از 85 امتیاز ممکن روش ارزیابی سریع را کسب نمود. این امر مبین آن است که تالاب دارای ارزش حفاظتی مطلوب (درجه 2) است. جهت تجزیه و تحلیل مهمترین عوامل اکولوژیکی از روش TOPSIS استفاده شد. نتایج این بررسی نیز موید آن بود که زمان آب دار بودن تالاب با وزن 1.483 به عنوان مهم ترین معیار ارزشی تالاب شناخته می شود.