فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1397 | دوره:10 | شماره:2 (پیاپی 38) |تعداد مقالات:8

به منظور مطالعه عملکرد ارقام مختلف گلرنگ در تراکم های مختلف کاشت، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. عوامل آزمایش شامل چهار رقم (گلدشت، صفه، اصفهان و فرامان) و تراکم بوته در چهار سطح (20، 30، 40 و 50 بوته در مترمربع) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش بوته در واحد سطح سبب کاهش معنی دار تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و عملکرد روغن در واحد سطح در تمامی ارقام شد. تراکم بر وزن هزار دانه اثر معنی دار نداشت. ارقام گلدشت و فرامان نسبت به دو رقم دیگر بالاترین وزن هزار دانه را داشتند. بیش ترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب با متوسط 2253 و 680 کیلوگرم در هکتار در تراکم 30 بوته در متر مربع و رقم صفه به دست آمد. اگرچه در این تراکم عملکرد دانه با تراکم 40 بوته اختلاف معنی داری نشان نداد. با افزایش تراکم، تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق به ترتیب 37 و 22 درصد و عملکرد دانه و روغن به ترتیب 14 و 30 درصد کاهش یافت. به طورکلی نتایج نشان داد تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق مهم ترین اجزای عملکرد دانه و روغن بودند. بر اساس نتایج به دست آمده ارقام صفه و اصفهان با تراکم 30 بوته در متر مربع را می توان برای کشت گلرنگ در خوزستان توصیه نمود.

به منظور بررسی اثر کاربرد عناصر ریزمغذی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی، این تحقیق در سال زراعی 97-1396 در شهرستان حمیدیه به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح آبیاری مطلوب، قطع آبیاری در مرحله خورجین دهی در کرت های اصلی و محلول پاشی کود کامل ریزمغذی در چهار سطح شامل عدم محلول پاشی (شاهد)، و محلول پاشی با غلظت های دو در هزار، چهار در هزار لیتر، شش در هزار (سی سی در لیتر) در کرت های فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی و محلول پاشی عناصر ریزمغذی بر عملکرد دانه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه درصد روغن و عملکرد روغن معنی دار بود. بیش ترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری مطلوب (با میانگین 3110/7 کیلوگرم در هکتار) و کم ترین عملکرد دانه (با میانگین 2280/22 کیلوگرم در هکتار) به تیمار قطع آبیاری در مرحله خورجین دهی اختصاص یافت. نتایج نشان داد که با افزایش در سطوح محلول پاشی عناصر ریزمغذی عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن افزایش یافت. بیش ترین این صفات از آبیاری مطلوب و محلول پاشی شش در هزار به دست آمد که با تیمار چهار در هزار تفاوت معنی داری نداشت. بیش ترین عملکرد دانه (با میانگین 3290/4 کیلوگرم در هکتار) در تیمار آبیاری مطلوب و محلول پاشی چهار در هزار به دست آمد. در مجموع می توان بیان نمود که به منظور دست یابی به حداکثر عملکرد کمی و کیفی در مناطق خشک و نیمه خشک می باید آبیاری در تمامی مراحل رشد به ویژه در مرحله زایشی انجام شود، لذا کشت گیاه کلزا با محلول پاشی عناصر ریزمغذی به میزان چهار در هزار در شرایط رطوبتی مناسب پیشنهاد می شود.

به منظور بررسی پاسخ عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه ارقام گلرنگ به تنش کم آبی و پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال (95-1394) در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود انجام شد. کرت اصلی شامل آبیاری در سه سطح بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A شامل: عدم تنش کم آبی (60 میلی متر تبخیر)، تنش کم آبی ملایم (120 میلی متر تبخیر) و تنش کم آبی شدید (180 میلی متر تبخیر) و کرت فرعی ترکیبی از دو فاکتور ارقام گلرنگ (گلدشت، سینا و صفه) و پرایمینگ بذر (بذور تیمارشده با اسید سالیسیلیک و بذور تیمار نشده) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که تنش کم آبی باعث کاهش معنی دارصفات مورد بررسی ارقام گلرنگ در مقایسه با عدم تنش کم آبی شد، به طوری که تنش شدید کم آبی باعث کاهش ارتفاع بوته (15 درصد)، عملکرد دانه (29 درصد)، تعداد طبق در بوته (21 درصد)، تعداد دانه در طبق (22 درصد)، وزن طبق (17 درصد)، درصد مغز دانه (5 درصد)، درصد روغن دانه (4 درصد)، عملکرد روغن (36 درصد) و کلروفیل کل (32 درصد) و افزایش درصد پروتئین دانه (4 درصد) و میزان کاروتنوئید (17 درصد) نسبت به شرایط عدم تنش شد. نتایج تجزیه مرکب بیان گر بهبود صفات مورد بررسی در تیمار پرایمینگ نسبت به بذور شاهد در هر دو شرایط تنش و عدم تنش کم آبی بود. برهم کنش سال با آبیاری و رقم اثر معنی داری بر عملکرد دانه و عملکرد روغن داشت، به طوری که بیش ترین عملکرد دانه از رقم گلدشت و بیش ترین عملکرد روغن از رقم صفه در شرایط عدم تنش به دست آمد.

به منظور بررسی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ارقام کلزا تحت قطع آبیاری و تاریخ های مختلف کاشت، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در طی سال های زراعی 94-1393 و 95-1394 اجرا شد. در این آزمایش تاریخ کاشت (15 مهر و 10 آبان) و قطع آبیاری (آبیاری نرمال (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) به عنوان کرت های اصلی و 6 رقم کلزا شامل: BAL4, BAL1, HW2, HW1, SW102 و OKAPI (رقم شاهد) به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد اندازه گیری شامل مقدار کلروفیل a، b و کل، دمای کانوپی، مقاومت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد بیولوژیک و دانه بودند. نتایج نشان داد که بالاترین محتوای نسبی آب برگ مربوط به رقم SW102 و تاریخ کاشت 15 مهرماه (91/64 درصد رطوبت)، در شرایط آبیاری معمول (88/87 درصد رطوبت) و کم ترین محتوای نسبی آب برگ مربوط به تاریخ کاشت 10 آبان و تنش خشکی (78/59 درصد رطوبت) برای همه ارقام بود که این موضوع نشان دهنده مقاومت به خشکی بالای همه ارقام مورد مطالعه بود. بالاترین عملکرد دانه مربوط به دو رقم SW102 و HW1 به مقدار 3876/9 و 3801/1 کیلوگرم در هکتار و تاریخ کاشت 15 مهر در شرایط آبیاری معمول (5060 کیلوگرم در هکتار) بود. با توجه به این که مقدار عملکرد دانه در تاریخ کاشت 10 آبان و آبیاری نرمال 3114 کیلوگرم در هکتار و در تاریخ کاشت 15 مهر و تنش خشکی، 3929 کیلوگرم در هکتار بود. به عنوان یک نتیجه اظهار می کنیم که در شرایط آب و هوایی معتدل سرد، تاریخ کاشت دارای اهمیت بیش تری نسبت به عامل آبیاری در آزمایش ما بود.

به منظور بررسی تنش شوری و تلقیح بذر با باکتریهای محرک رشد بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت، میزان کلروفیل و شاخص سطح برگ گیاهچه چاودار، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانهی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شوری در چهار سطح شامل عدم اعمال شوری به عنوان شاهد و شوری 25، 50 و 75 میلی مولار با نمک NaCl و تلقیح بذر با باکتریهای محرک رشد در چهار سطح شامل عدم تلقیح بذر به عنوان شاهد، تلقیح بذر با سودموناس، آزوسپریلیوم و کاربرد توام سودموناس و آزوسپریلیوم بودند. نتایج نشان داد که بیش ترین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت (همچون کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز) در تلقیح توام سودموناس و آزوسپریلیوم و در شوری 75 میلیمولار و کمترین آنها در حالت عدم اعمال شوری و عدم تلقیح بذر با باکتریهای محرک رشد به دست آمد. با افزایش شوری خاک، محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل و شاخص سطح برگ کاهش یافت و روند عکسی در حالت تلقیح بذر با باکتری های محرک رشدی مشاهده شد. حداکثر سدیم در ریشه و اندام هوایی در بالاترین سطح شوری در حالت عدم تلقیح بذر با باکتر ی-های محرک رشد و کم ترین آن در پایین ترین سطح شوری و تلقیح بذر با آزوسپریلوم و سودوموناس به دست آمد. به نظر می رسد کاربرد توام باکتری های محرک رشد می تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای کاهش سدیم در ریشه و اندام هوایی و افزایششاخص سطح برگ، میزان کلروفیل a، b و کلروفیل کل چاودار تحت تنش شوری باشد.

حاصلخیزی خاک نقش مهمی در جذب عناصر غذایی توسط گیاه بازی می کند که مهم ترین عامل حاصلخیزی خاک، افزایش ماده آلی خاک می باشد. به همین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اراضی اطراف شهرستان صومعه سرا انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح مصرف ورمی کمپوست (بدون کود، 5 و 10 تن در هکتار) و استفاده از باکتری های محرک رشد گیاه (عدم تلقیح، ازتوباکتر و آزوسپریلوم) برای تلقیح بذر بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش ورمی کمپوست و باکتری بر مقدار کلروفیل برگ، تعداد پنجه، طول بوته، تعداد دانه پر در خوشه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد شلتوک در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. حداکثر عملکرد شلتوک از تیمار 10 تن در هکتار ورمی کمپوست + آزوسپریلوم با میانگین 7096 کیلوگرم در هکتار به دست آمد، که نسبت به تیمار شاهد، به میزان 31/28 درصد و تیمار 10 تن در هکتار مصرف ورمی کمپوست + عدم تلقیح، به میزان 27/47 درصد افزایش نشان داد. همچنین حداکثر غلظت فسفر و پتاسیم دانه از تیمار 10 تن در هکتار ورمی کمپوست + آزوسپریلیوم به دست آمد، درحالی که بیش ترین غلظت نیتروژن دانه از تیمار 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + ازتوباکتر، مشاهده شد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده برای حصول حداکثر عملکرد برنج، کاربرد 10 تن در هکتار ورمی کمپوست به همراه تلقیح بذر با آزوسپریلوم پیشنهاد می شود.

به منظور بررسی پاسخ فیزیولوژیکی گیاهچه های ذرت به دماهای خارج از آستانه گیاه در غلظت های سالیسیلیک اسید، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار (شرایط کنترل شده اتاقک رشد) در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه کردستان در سال 1392 اجرا شد. عامل اول پنج سطح دما (25، 30، 35، 40 و 45 درجه سلسیوس) و عامل دوم چهار سطح محلول پاشی سالیسیلیک اسید (صفر، 1/5، 2/5 و 5 میلی مولار) بود. نتایج بیانگر اثر معنی دار سالیسیلیک اسید، دما (P<0. 01) و برهم کنش این دو عامل بر ظرفیت فتوسنتزی (سطح و وزن خشک برگ، رنگیزه-های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل)) و صفات بیوشیمیایی (نشت یونی برگ و پرولین) بود. محتوای نسبی رطوبت برگ تحت برهمکنش دما و سالیسیلیک اسید قرار نگرفت. با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید محتوای نسبی رطوبت برگ روندی افزایشی و با افزایش دما روندی کاهشی داشت. بر اساس نتایج برهم کنش تحت دما های بالاتر از 35 درجه سلسیوس (40 و 45 درجه سلسیوس) ظرفیت فتوسنتزی و محتوای نسبی رطوبت برگ کاهش و نشت یونی و پرولین افزایش یافت. نتایج همچنین نشان داد تا دمای 35 درجه سلسیوس افزایش غلظت سالیسیلیک اسید تا پنج میلی مولار و تحت دما های 40 و 45 درجه سلسیوس، تا 2/5 میلی مولار باعث بهبود سطح برگ، رنگیزه های فتوسنتزی و افزایش پرولین بود. با توجه به نتایج کلی تحت دما های خارج از آستانه تحمل، گیاهچه های ذرت دچار تنش شدید شدند و سالیسلیک اسید تا غلظت 2/5 میلی مولار تا حدودی باعث تعدیل تنش گرمایی شد. پیشنهاد می شود این آزمایش پس از چند بار تکرار آزمایشگاهی در سطح مزرعه تحت تاریخ های مختلف کشت از نظر دمایی اجرا شود.

فسفر نقش مهمی در رشد و نمو گیاه کلزا ایفا می کند. با این وجود در یک دوره زمانی کوتاه، دو سوم کودهای شیمایی فسفاته مصرفی به شکل غیر قابل دسترس در خاک تثبیت می شود. لذا تنها راه استفاده از فسفر تجمع یافته در اراضی، به کارگیری کودهای بیولوژیک فسفاته است. این آزمایش به روش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1389 و 1390 اجرا شد. تیمارها شامل پنج باکتری سودوموناس (سودوموناس-فلورسنس 1 (PSf1)، سودوموناس فلورسنس 2 (PSf2)، سودوموناس پوتیدا 1 (PSp1)، سودوموناس پوتیدا 2 (PSp2) و عدم مصرف باکتری (PS0) ) و چهار سطح کود فسفره سوپر فسفات تریپل (بدون کود، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) و دو رقم کلزای هایولای 401 و ساری گل بود. نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف تیمارهای باکتری حل کننده فسفات بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، محتوای فسفر برگ و دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر سطوح مختلف کود فسفره برعملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، محتوای فسفر برگ و دانه در سطح آماری یک درصد و بر تعداد خورجین در بوته در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد. برهم کنش مصرف کود فسفره و باکتری های حل کننده فسفات بر عملکرد دانه، محتوای فسفر برگ و دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که با مصرف باکتری های حل کننده -فسفات، به ویژه باکتری سودوموناس پوتیدا 2 (PSp2) می توان از مصرف کود شمیایی فسفره به میزان 25 درصد کاست تا موجب کاهش هزینه تولید و مخاطرات زیست محیطی شد.