زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1394 | دوره:7 | شماره:25 |تعداد مقالات:10

این تحقیق به منظور سنجش میزان فلزات سنگین کادمیوم، روی و نیکل در بافت های عضله، آبشش و هپاتوپانکراس میگوی وانامی (Litopenaeus vannamei) در سایت پرورش میگوی چوئبده آبادان در پاییز سال 1392 انجام شد. عملیات نمونه برداری از 3 استخر با 4 تکرار تعداد 360 میگو به وسیله تور صیادی صورت پذیرفت و نمونه ها به آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان انتقال یافت. ، پس از جداسازی بافت ها نمونه ها هضم شدند، سپس غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه جذب اتمی مدل (990-PG Instrument PG) سنجیده شد. بیشترین غلظت فلز سنگین مربوط به فلز روی و در بافت آبشش به میزان 2.83±0.93 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک بدست آمد. روند تغییر فلز روی در بافت های انتخابی میگوی وانامی به صورت آبشش > عضله > هپاتوپانکراس می باشد. میانگین غلظت فلز نیکل در بافت های عضله، آبشش و هپاتوپانکراس به ترتیب 0.04±0.01 و 0.05±0.02 و 0.07±0.03 میلی گرم بر کیلو گرم وزن خشک بدست آمد. روند تغییر فلز نیکل در بافت های انتخابی به صورت هپاتوپانکراس > آبشش > عضله بود. میزان غلظت فلز کادمیوم در بافت های مختلف (برحسب میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) بنابر سنجش های انجام شده از حداقل مقدار سنجش دستگاه کمتر بود و هیچ گونه داده ای از سنجش ها بدست نیامد. میزان فلزات سنگین در بافت های (هپاتوپانکراس و عضله و آبشش) میگوی وانامی در سایت پرورش میگوی چوئبده آبادان از حد مجاز سازمان بهداشت جهانی پایین تر بود.

با اجرای پروژه تنوع زیستی ماهیان آبهای داخلی ایران طی سال های 1384 تا 1389 تعدادی نمونه از دو گونه  Luciobarbus brachycephalus (Kessler, 1872)و Luciobarbus capito (Guldenstaedt, 1773) صید و مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه برداری در رودخانه های اصلی حوضه آبریز دریای خزر صورت گرفت. از دستگاه الکتروشوکر به عنوان وسیله اصلی جهت صید نمونه ها استفاده شد. در بعضی از موارد که استفاده از دستگاه الکتروشوکر امکان پذیر نبود، از تور سالیک و گوش گیر استفاده گردید. نمونه های به دست آمده به صورت تازه و یا تثبیت شده در فرمالین به آزمایشگاه منتقل شده و فاکتورهای مورفومتریک و مریستیک اندازه گیری و شمارش شدند. در این بررسی ها تعداد 24 فاکتور مورفومتریک و مریستیک و تعداد 11 نسبت در مورد هر دو گونه اندازه گیری و مورد بررسی و پردازش قرار گرفت. با توجه به شباهت زیاد این دو گونه سعی شده تفاوت های آ نها ازنظر سیستماتیکی مورد بررسی قرارگرفته و وجه تمایز آن ها شرح داده شد. برای این منظور از کلیدهای شناسایی و منابع معتبر استفاده شده است.

همزیستی شکل خاصی از حیات جانوری است که دو موجود زنده زندگی و حیاتشان وابسته به خدمت از طرف دیگری می باشد. در این مطالعه رابطه همزیستی بین بارناکل بیرون زی (Chelonibita patula) و خرچنگ شناگر آبی (Portinus segnis) در سواحل خلی جفارس، استان بوشهر بررسی شد. طی نمونه برداری، درمجموع 571 خرچنگ در اندازه مختلف به طور تصادفی جمع آوری گردید. نمونه ها پس از منجمد شدن به آزمایشگاه انتقال و در دمای 20- درجه سانتی گراد جهت آنالیز قرار داده شدند. بعد از جداسازی نمونه ها، ابتدا تشخیص جنسیت با استفاده از شکل شکم صورت گرفت. بعد از این مرحله خصوصیات بیومتری زیست سنجی نمونه ها شامل وزن بدن، طول و عرض کاراپاس اندازه گیری شدند. تاثیر جنسیت، فصل و اندازه کاراپاس بر پراکنش بارناکل بررسی گردید. فراوانی بارناکل بر روی هر نمونه خرچنگ از 2 تا 23 عدد متغیر بود و فاکتور وضعیت پراکنش در گونه های خرچنگ بین 3.5 تا 8 با میانگین 6.04 بود. نتایج مطالعه نشان داد که فراوانی بارناکل بین دو جنس اختلاف معن یداری داشت ، (P>0.05)، بطوریکه که در ماده ها پراکنش و تراکم بیشتری داشتند. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش عرض کاراپاس تجمع بارناکل بر روی خرچنگ افزایش می یابد. مقایسه فراوانی بارناکل در فصول مختلف نشان داد که بیشترین فراوانی در فصل زمستان در دوره تخ مریزی خرچنگ و کمترین فراوانی در فصل بهار که زمان بعد از دوره تخ مریزی بود، مشاهده گردید. ارتباط بین هر دو سخت پوست یک ارتباط همیاری می باشد، به این صورت که بارناکل ها از سطوح بدن خرچنگ بخصوص کاراپاس به عنوان محیط زیست خود استفاده می کنند و تمام فعالیت های تولیدمثلی، تغذیه ای و متابولیسمی خود را بر روی سطح خرچنگ انجام می دهند. در عوض خرچنگ با استفاده از بارناکل استتار می کند و کمتر مورد توجه شکارچیان قرار می گیرد.

طی دهه های اخیر به دلیل تغییر سطح آب دریای خزر، ورود آلاینده های زیست محیطی و گونه های مهاجم، ساختار اکوسیستم دریای خزر به شدت تغییر کرده است. در این مطالعه اثرات شانه دار مهاجم (Mnemiopsis leidyi) دریای خزر بر روی عملکرد اکوسیستم در سواحل ایرانی دریای خزر با استفاده از میزان ذخایر گونه های مهم شیلاتی در سه دوره اول (1379- -1375 دوره مرجع)، دوم (1385- 1380) و سوم (1390- 1386)، به ترتیب به عنوان سه دوره قبل از گسترش کامل شانه دار، دوره توسعه و سازگاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد بین سه گونه از کیلکا ماهیان، میزان ذخایر ماهی کیلکای آنچوی از بیش از 185 هزار تن در سال 1375 به 158 هزار تن در سال 1378 و به کمتر از 200 تن در سال 1390 رسید. میزان ذخایر ماهی کیلکای چشم درشت نیز از 50 هزار تن در سال های 1376 الی 1377 به کمتر از 6 هزار تن در سال 1380 کاهش یافت. ولی میزان ذخایر ماهی کیلکای معمولی از 20 هزار تن در سال 1375 به بیش از 110 تن در سال 1388 افزایش یافت. ذخایر دو گونه کف زی خوار یعنی ماهی سفید و کفال طلائی دارای روندی مشابه بود، به طور یکه، ابتدا روندی افزایشی و سپس روند کاهشی داشته است. کیلکا ماهیان بخصوص کیلکای آنچوی عامل اصلی تغییرات در ترکیب ذخایر گونه های مذکور هستند. طی سه دوره مذکور عملکرد اکوسیستم متغیر بود. در مجموع عملکرد اکوسیستم در طبقه بدون اثر (E0) در دوره اول به طبقات اثر ضعیف تا متوسط (به ترتیب E1 و E2) در دو دوره دوم و سوم متغیر بود. حذف عملکرد دو گونه کلیدی (کیلکای آنچوی و چشم) می تواند سبب کاهش شدید در ذخایر آبزیان طبقات بالاتر یعنی ماهیان خاویاری و فک دریای خزر بشود.

این تحقیق ب همنظور تعیین عملکرد رشد و برخی از پارامتر های خونی و ایمنی بچه ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) تغذیه شده با سطوح مختلف افزودنی گیاهی در آزمایشگاه شیلات واحد علوم و تحقیقات گیلان در بهار و تابستان 1393 اجرا شد. تعداد 96 عدد بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزنی 15.13±3.40 گرم در 12 وان فایبرگلاس 100 لیتری مجهز به هواده و تخلیه آب مرکزی با تراکم 8 عدد در هر وان پرورش داده شدند. ماهیان به مدت 2 هفته با شرایط پرورشی سازگار شدند. بچه ماهیان کپور با چهار جیره حاوی 0، 1، 1.5 و 2 گرم در کیلوگرم افزودنی گیاهی شامل کارواکرول، آنتول و لیمونن با 3 تکرار (طرح کاملا تصادفی) تغذیه شدند. میانگین دما، اکسیژن محلول و pH طی دوره پرورش به ترتیب 23.12±1.70 درجه سانت یگراد، 7.23±0.41 میل یگرم در لیتر و 7.5±0.81 بود. نتایج نشان داد که بیشترین وزن نهایی، طول نهایی، درصد افزایش وزن بدن، میانگین رشد روزانه، شاخص رشد ویژه، ضریب چاقی و کمترین ضریب تبدیل غذایی در تیمار 2 گرم در کیلوگرم افزودنی گیاهی مشاهده شد که اختلاف معن یداری با سایر تیمارها نداشت (P<0.05). بیشترین تعداد گلبول های سفید در تیمارهای 1 و 2 گرم در کیلوگرم افزودنی گیاهی دیده شد. هر سه تیمار تغذی هشده با افزودنی گیاهی تعداد لنفوسیت بیشتری (P<0.05) نسبت به شاهد داشتند. بیشترین میزان لیزوزیم به ترتیب در تیمارهای 2 و 1 گرم در کیلوگرم و بیشترین میزان IgM در تیمار 1 گرم در کیلوگرم افزودنی گیاهی مشاهده شد که با سایر تیمارهای آزمایشی اختلاف معن یداری را نشان ندادند (P<0.05). بر اساس نتایج مذکور، م یتوان اظهار نمود که افزودنی گیاهی در سطح 2 گرم در کیلوگرم م یتواند در افزایش عملکرد رشد و نیز بهبود برخی از شاخص های خونی و ایمنی اختصاصی و غیراختصاصی بچه ماهیان کپور پرورشی موثر باشد.

فلزات سنگین ازجمله آلاینده هایی هستند که می توانند در بافت های جانداران تجمع کنند و صدمات جبرا نناپذیری بر سلامت آن ها بر جای گذارند. این مطالعه به منظور بررسی غلظت آرسنیک در بافت نرم خرچنگ شناگر آبی (Portunus pelagicus) موجود در سواحل خلیج فارس منطقه عسلویه واقع در استان بوشهر به عنوان شاخص پایش زیستی فلزات سنگین انجام شد. بدین منظور پس از شناسایی منابع آلود هکننده منطقه موردنظر، نمونه برداری از چهار ایستگاه در منطقه عسلویه در سه ماه فصل زمستان 1392، به منظور بررسی میزان جذب آرسنیک در خرچنگ آبی طی ماه های یک فصل صورت گرفت. غلظت آرسنیک توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت آرسنیک طی ماه های دی، بهمن و اسفند در بافت نرم خرچنگ آبی به ترتیب 0.17±0.09، 0.23±0.11 و 0.30±0.15 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک بود. تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد بین ایستگاه ها و ماه ها وجود داشت (P<0.05). کمترین غلظت مربوط به ایستگاه سوم (0.15±0.10) و بیشترین غلظت مربوط به ایستگاه اول (0.35±0.10) بود. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که غلظت آرسنیک در همه ایستگاه ها و ماه های مورد مطالعه، پایین تر از حد مجاز استانداردهای موجود در این زمینه می باشد.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف مکمل های ویتامین E و B2 بر روند رشد، بچه تاس ماهی شیپ، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار در نظر گرفته شد. جیره شاهد فاقد مکمل های ویتامین E و B2 بود. در سایر جیره های بعد به ترتیب 300 میل یگرم ویتامین E در کیلوگرم جیره، 20 میل یگرم ریبوفلاوین در کیلوگرم جیره، مخلوط ویتامین E و ریبو فلاوین به میزان 15+20، 300+300 و 25+300 میل یگرم در کیلوگرم جیره شد. بچه ماهیان شیپ با وزن متوسط اولیه 30±1.5 گرم به مدت 8 هفته تغذیه شدند و در پایان دوره پرورش شاخص های رشد (وزن و طول) و تغذیه ای (ضریب تبدیل، درصد افزایش وزن بدن، ضریب چاقی و میانگین رشد روزانه) در آنها اندازه گیری شد. نتایج در پایان کار نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی ازنظر وزن و طول بدن ماهیان اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (P>0.05). ماهیانی که با غذای SFC حاوی B2+E (20+300 میلی گرم در کیلوگرم) تغذیه شدند (تیمار 4) بیشترین افزایش وزن و طول را داشتند و در مقابل ماهیان تیمار شاهد کمترین افزایش وزن و طول را دارا بودند. همچنین بیشترین میزان ضریب تبدیل غذا، درصد افزایش وزن بدن، ضریب چاقی و میانگین رشد روزانه و وزن نهایی، بهبود و بالاترین شاخص های فوق الذکر و کمترین ضریب تبدیل غذا در ماهیان تغذیه شده از جیره حاوی 300 میلی گرم ویتامین E و 20 میل یگرم ریبوفلاوین مشاهده شد (P>0.05). که مربوط به تیمار 4 یعنی B2+E (20+300 میلی گرم در کیلوگرم (می باشد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که مخلوط 300 میلی گرم ویتامین E و 20 میل یگرم ریبوفلاین در جیره موجب افزایش روند رشد، در بچه ماهی شیپ می گردد.

خارپوستان گروهی از ب یمهرگان دریایی بوده که منبع غنی ترکیبات ضد باکتری با مکانیسم فعالیت بالا هستند. این تحقیق ب همنظور بررسی اثرات ضد باکتریایی عصاره های مختلف استخراجی از توتیای دریایی (Echinometra mathaei) روی چندین سویه باکتری بیمار یزای انسانی در سال 1392 در چابهار انجام گردید. پس از انجام نمونه برداری و انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، جانور تشریح و اندام های پوسته، خار و گناد آن جدا و پس از شستشو توسط دستگاه فریز درایر خشک و آسیاب شدند و توسط حلال های آب، اتیل استات، کلروفرم و متانول عصاره گیری انجام شد. اثرات ضد باکتریایی عصاره های به دست آمده روی باکتری های بیمار یزای انسانی شامل Escherichia، Enterococcus faecalis، Staphylococcus aureus coli و Klebsiella pneumoniae با استفاده از دو روش انتشار دیسک در آگار و رقت سازی لوله ای تست شد. تجزیه و تحلیل نتایج توسط آنالیز واریانس یک طرفه انجام پذیرفت و نتایج حاکی از آن بود که اثر ضد باکتریایی عصاره های متفاوت اندام های مختلف دارای اختلاف معنی داری هستند (P<0.05). طبق نتایج ب هدس تامده از آزمون انتشار دیسک در آگار عصاره های آبی فاقد اثر ضد باکتریایی بودند. عصاره های کلروفرمی خار و پوسته با قطر هاله عدم رشد 14.33±1.5 و 11.33±1.5 میل یمتر بیشترین اثر ضد باکتریایی را روی باکتری گرم منفی E.coli نشان دادند و میزان قطر هاله های مذبور بیشتر از قطر هاله عدم رشد آنت یبیوتیک جنتامایسین با قطر هاله 10±0.2 بودند. نتایج آزمون حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) مشخص کرد که عصاره های کلروفرمی نسبت به عصاره های اتیل استاتی اثر ضد باکتری بهتری دارند. عصاره کلروفرمی خار و پوسته بیشترین اثر ضد باکتری را روی باکتری E.coli نشان دادند و میزان قطر هاله های مذبور بیشتر از قطر هاله عدم رشد آنت یبیوتیک جنتامایسین با قطر هاله 10±0.2 بودند. نتایج آزمون حداقل غلظت مهارکنندگی و حداقل غلظت کشندگی نیز مشخص کرد که عصاره های کلروفرمی نسبت به عصاره های اتیل استاتی اثر ضد باکتری بهتری دارند. با توجه به نتایج به دست آمده مشخص شد که خار و پوسته گونه مورد مطالعه دارای خاصیت ضد باکتریایی قابل ملاحظه ای بوده که نیازمند مطالعات بیشتر در این زمینه و خالص سازی ترکیبات موثره دارد. در مجموع، یافته های این تحقیق نشان داد این گونه توتیای دریایی یک منبع بالقوه ای برای ترکیبات ضد باکتریایی جدید با هدف جایگزینی داروهای شیمیایی می باشد