زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

در این تحقیق  فراوانی و ترکیب پلانکتونی تالاب شادگان در 5 ایستگاه در سال 87-1386 مطالعه شد و شناسایی جنس ها و ترکیب آنها بصورت کیفی و فراوانی (اندازه گیری میزان کلروفیل برای فیتوپلانکتونها) از جنبه کمی، بررسی گردید. مجموعا 42 جنس فیتوپلانکتونی در 4 رده باسیلاریوفیسه (دیاتومه)، سیانوفیسه، کلروفیسه و دینوفیسه به ترتیب با در صد فراوانی 69.4، 22.22، 10.15 و 5.16 حضور داشته که غالب ترین آنها دیاتومه ها و فراوانترین جنس از دیاتومه ها جنس های Cyclotella و Nitzschia بوده اند. در این مطالعه  24 جنس زئوپلانکتونی در 4 گروه روتیفرآ، کوپه پودآ ، پروتوزوآ و کلادوسرآ به ترتیب با درصد فراوانی 80.47، 17.30، 2 و 0.23 درصد حضور داشته و روتیفرها غالب ترین گروه بوده اند. فیتو پلانکتونها دارای دو پیک فراوانی به ترتیب در تابستان و سپس با مقدار کمتر در اوایل پاییز بوده اند. بیشترین تنوع زیستی در ایستگاههای رگبه و عطیش مشاهده شده است. میانگین سالانه تولید اولیه 1.67gC/m2/d به ترتیب با حداکثر و حداقل 4.67 و 0.50 بوده است. عدم حضور گونه هایی که شاخص دریاچه های یوتروف بوده همچون جنس های Peridinium و Ceratium، همچنین عدم مشاهده شکوفایی سیانوفیسه ها، وجود شرایط یوتروفی را نفی می کند. از جمله شواهد دیگر عدم وجود یوتروفی، حضور ماکروفیت ها، کدورت پایین آب و بالا بودن تنوع پلانکتونی است که همگی شاخصی از کیفیت نسبتا طبیعی تالاب می باشند. ورود پساب های کشاورزی به تالاب می تواند در وهله اول با افزایش مواد مغذی سبب افزایش تولید اولیه گردد و طبق فرضیه های وقوع آشوب و استرس های محیطی، عوامل استرس زا، ابتدا سبب افزایش تنوع گونه ای می گردند و درصورت ادامه و افزایش فشار استرس، وضعیت تنوع کاهش می یابد.

این بررسی طی سالهای 1384 الی 1385 با هدف شناسایی، تعیین فراوانی و پراکندگی گونه های مختلف میگوی پنائیده در 7 خور (شامل خورهای دوریش، دورق، غزاله، غنام، بی حد، پاتیل وزنگی) از خوریات ماهشهر انجام شد. نمونه گیری بطور ماهانه از مهر 1384 تا شهریور 1385 با استفاده از تور ترال کف میگوگیر با قطر چشمه 24 میلیمتر صورت گرفت. جمعا 3 گونه میگو از خانواده Penaeidae شناسایی شدند که شامل میگوی سفید (Metapenaeus affinis)، میگوی خنجری (Parapenaeopsis stylifera) و میگوی ببری سبز  (Penaeus semisulcatus)بودند. فراوانی کل این گونه ها برابر با 1925 عدد می باشد. فراوانی جنس ماده هر 3 گونه بیشتر از نوع نر می باشد که دامنه طولی آنها نیز بالاتر است. میگو سفید با 60.62 درصد از فراوانی کل، میگو خنجری 32.73 درصد و میگو ببری 6.65 درصد بترتیب بیشترین فراوانی را داشتند.حداکثر فراوانی این گونه ها از خرداد تا مرداد (1385) مشاهده شد.از نظر مکانی بیشترین فراوانی گونه های شناسایی شده درخور غزاله بود. میگوهای صید شده همگی در مرحله جوانی و پیش از سن بلوغ بودند (با دارا بودن دامنه طولی بین 129-44 میلیمتر). بین فراوانی ماهانه کل این 3 گونه در خوریات مورد بررسی، اختلاف معنی دار در سطح  P≤0.05مشاهده شد. نتایج بدست آمده نشان دهنده این است که فصل تابستان زمان افزایش فراوانی میگوهای پنائیده در خوریات ماهشهر می باشد.

هیدروکربن های آروماتیک حلقوی (PAHs) از جمله آلاینده های آلی پایدار محسوب می شوند که خواص سرطانزایی آنها به اثبات رسیده است. این ترکیبات می توانند از طریق زنجیره غذایی وارد بدن موجودات زنده شده و اثرات سوء خود را بر سلامت مصرف کنندگان بر جای بگذارند. این تحقیق جهت بررسی تاثیر بخش محلول در آب نفت خام بر تجمع هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای(PAHs)  در عضله ماهیان کفشک چپ رخ در آزمایشگاه پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس در بهار سال 1384 انجام شد. دو محلول یکی عاری از نفت خام به عنوان شاهد و دیگری با دوز ppm12 از نفت خام به روش اندرسن و با استفاده از آب دریا که مشابه آب محل صید ماهیها بود تهیه گردید. سپس 24 عدد از این گونه ماهی که از 6 ایستگاه مختلف خلیج فارس صید شده بودند در آزمایشات زیست سنجش بلندمدت (8 روزه) به تعداد12 عدد ماهی در هر یک از تیمارهای تهیه شده از نفت خام قرار گرفتند. پس از پایان 8 روز در معرض گذاری ماهیان مورد آزمایش بطور جداگانه فریز و بسته بندی شده و جهت تعیین میزان تجمعPAHs  در عضله به آزمایشگاه ارسال شدند. اندازه گیریPAHs  بوسیله دستگاه کروماتوگراف گازی با شناساگر شعله یونشی (GC-FID) مدل واریان 3400 انجام شد. در کل 16 نوع ترکیب مختلفPAHs  در هر یک از تیمارهای ماهی کفشک چپ رخ شناسایی شد. سپس مجموع کلPAHs  در هر یک از دوزها بطور جداگانه محاسبه گردید. نتایج حاصله از آنالیز داده ها نشان می دهد که میانگین تجمعPAHs  در عضله ماهیان کفشک چپ رخ شاهد (دوز 0ppm) و قرار گرفته در معرض دوز 12ppm از نفت خام به ترتیب برابر با 929.66±2.51ppb و 3843±13.52ppb می باشد. مقایسه میانگین مقادیر بدست آمده با استفاده از آزمون t-test نشان می دهد که بین دو دوز 0ppm و  12ppmاز نفت خام از نظر میانگین PAHs موجود در بافت عضله در ماهی کفشک چپ رخ اختلاف معنی دار آماری مشاهده می شود (P<0.05). به عبارت دیگر قرارگیری در معرض دوز ذکر شده از نفت خام میزان تجمعPAHs  را در ماهیان در معرض قرار گرفته نسبت به ماهیان شاهد افزایش می دهد. از سوی دیگر زیاد بودن تجمع ترکیبات  PAHsدر ماهیان شاهد را می توان به آلوده بودن آب محل زیست این ماهیان (خلیج فارس) نسبت داد.

تغذیه ماهی شاه کولی که یکی از ماهیان مورد پسند و اقتصادی در شمال ایران است در حوضه رودخانه سفیدرود مورد بررسی قرار گرفت. بمنظور انجام این تحقیق، تعداد 539 قطعه ماهی شاه کولی، از فروردین ماه لغایت مرداد ماه سال 1379 در ایستگاههای تعیین شده در طول مسیر رودخانه سفیدرود از مصب تا منطقه کیسم صید گردید. از این تعداد 68 قطعه، بطور کاملا تصادفی در اندازه های متنوع انتخاب و پس از زیست سنجی های اولیه، دستگاه گوارش از حفره شکمی خارج و آزمایش های لازم جهت تعیین نوع رژیم غذایی به انجام رسید. میانگین طول نسبی روده 0.74 بود که موید رژیم گوشتخواری است. و با توجه به خصوصیات ظاهری آن چنین بنظر می رسد که از انواع پلانکتون های جانوری تغذیه نماید. میزان شاخص خالی بودن روده برابر با 23.5 تعیین شد که این ماهی را در زمره انواع نسبتا پرخور قرار میدهد. همچنین بررسی میزان شدت تغذیه حاکی از عدم تغذیه مناسب این ماهی در منطقه مورد بررسی بود. بر اساس نتایج حاصله از محتویات روده مشخص گردید که سه راسته فیتوپلانکتونی شامل Crysophyta، Chlorophyta و Cyanophyta و دو راسته زئوپلانکتونی Copepoda و  Cladoceraتغذیه این ماهی را در رودخانه سفیدرود تشکیل میدهند. علاوه بر این، تعدادی موجود مختلف اعم از گیاهی و جانوری با اندازه های بزرگتر از فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون در جیره غذایی ماهیهای تغذیه شده وجود داشت که Chironomidae Larvae وGomphonaema  از شاخص ترین آنها بود. با عنایت به نوسانات شاخص های ضریب وضعیت(k) ، شاخص گاستروسوماتیک (GSI) و گنادوسوماتیک (GSR) بر اساس ماه ها و ایستگاه های مختلف و نیز افزایش شاخص پر بودن لوله گوارش (IF) در ایستگاه های بالادست رودخانه مشخص گردید که در دوره مهاجرت شاه کولی به رودخانه سفید رود، فعالیت تخمریزی نسبت به فعالیت تغذیه ای از اهمیت بیشتری برخوردار است و ماهی در ایستگاه هایی که در آن تخمریزی می کند همزمان از مواد غذایی که در محیط وجود دارد تغذیه می کند.

بررسی پارامترهای رشد و مرگ و میر ماهی صبور (Tenualosa ilisha) با جمع آوری اطلاعات از منطقه تخلیه صید در سواحل استان خوزستان (آبادان و هندیجان) تخمین زده شد. در این پروژه یک سال (از فروردین تا اسفند سال 1387) در مجموع بیش از 13 هزار ماهی در ایستگاه مذبور، بیومتری شد و شاخصهای رشد برای سال 1387به ترتیب طول بی نهایت L ¥=54.60 (cm)، ضریب رشد K=0.96 (year-1)، زمان طول صفر t0=-0.14، میزان فایم پریم مونرو F’=3.45، مرگ و میر طبیعی M=1.34 (year-1)، مرگ و میر صیادی F=2.86 (year-1)، مرگ و میر کل Z=4.20 (year-1) و ضریب بهره برداری E=0.67 (year-1) محاسبه شد. این تحقیق نشان می دهد که میزان برداشت سالانه از ذخیره ماهی صبور به بیش از حداکثر میزان خود رسیده و جهت کاهش میزان صید و تلاش صیادی بایستی تدابیری اندیشیده شود. با توجه به خصوصیات زیستی ماهی صبور و بر اساس شاخص انجمن شیلاتی امریکا (AFS)، این ماهی جزء ماهیان با آسیب پذیری ذاتی کم به حساب می آید.

در این تحقیق تاثیر استفاده از رنگدانه های موجود در مواد گیاهی همچون فلفل دلمه قرمز(Capsicum annuum) ، گوجه (Solanum lycopersicum) و هویج (Daucus carota) که دارای بتاکاروتن طبیعی بوده و رنگدانه مصنوعی آستاگزانتین بر روی ماهی اسکار سفید (Astronotus ocellatus sp., Agassiz, 1831) مورد مطالعه قرار گرفت. ماهیان با مواد غذایی که شامل 1000 میلی گرم / کیلو گرم استاگزانتین و رنگدانه های طبیعی به مدت 60 روز تغذیه شدند. میزان کارتنوئید موجود در ماهیان توسط آزمایشات طیف سنجی مورد بررسی قرار گرفت. در پایان آزمایش تیمارهای تغذیه شده با غذای حاوی رنگدانه شیمیایی آستاگزانتین درصد بیشتر تجمع رنگدانه در بافت خود را نشان داده (0.43±0.2mg/g) ولی تیمارهای تغذیه شده با غذای حاوی رنگدانه طبیعی نیز تجمع رنگدانه در پوستشان دیده شده که دارای مقادیر کمتری بود 0.35±0.2mg).

ماهی زرده (Euthynnus affinis ) با نام عمومی زرده (KawaKawa) یکی از ماهیان ارزشمند آبهای جنوبی و استان هرمزگان می باشد، از این رو بررسی پارامترهای رشد و مرگ ومیر این گونه جهت مدیریت صید در منطقه حایز اهمیت است. در این تحقیق با توجه به رفتار مهاجرتی ماهی زرده در سواحل استان هرمزگان چهار ایستگاه کنگ، صلخ، گاوبندی و جاسک بعنوان ایستگاههای نمونه برداری در نظر گرفته شد. در این پروژه سه ساله، از سال 1382 تا 1384 در مجموع بیش از 25 هزار ماهی زرده بیو متری گردید و میانگین ± انحراف معیارطولی به ترتیب 64.58±6.27، 64.73±7.2 و 62.96±5.31 در سالهای مذکور بدست آمد و نیز کوچکترین ماهی 26 سانتی متر و بزگترین 86 سانتی متر طول داشت. شاخصهای رشد سال 82، 83، 84 به ترتیب 87 (cm) و 89 و L¥=87 و 0.5 (year-1) و 0.52 و K=0.53 و نیز 1.78 (year-1) و 2.72 و Z=2.62 و 0.64 (year-1) و 0.66 و M=0.67 و  1.14 (year-1)و 2.06 و F=1.95 و 0.64 و 0.75 و E=0.74، -0.30 و -0.46 و t0=-0.48 محاسبه شد. نرخ بهره برداری 0.53 و 0.7 و U=0.68 و میزان کل سالانه ذخیره در شروع سال برحسب تن 11566، 7881، P=9060 و میانگین سالانه ذخیره سرپا برحسب تن 5419 ، 2678، b=3159 برای ذخیره ماهی زرده برآورد گردید. این تحقیق نشان می دهد که میزان برداشت سالانه از ذخیره ماهی زرده به بیش از میزان بهینه خود رسیده و کاهش میزان صید توصیه میشود.

این پژوهش در تابستان سال1387 در کارگاه تکثیر میگوی پارس آبزیستان در استان بوشهر (شهر دلوار) به مدت 10 هفته (2 هفته سازگاری و 8 هفته پرورش) انجام گرفت. تاثیر نوکلئوتید جیره در 5 سطح غذایی صفر، 0.15، 0.25، 0.35 و 0.5 درصد از جیره بر شاخص های رشد، بقا و ماهی هامور معمولی (Epinephelus coioides) با وزن میانگین آغازین 10.70±0.29 گرم و در مخازن 300 لیتری با تراکم ذخیره سازی 15 قطعه ماهی با سه تکرار در هر تیمار انجام شد. با وجود 5 تیمار، کل آزمایش حاوی 15 مخزن 300 لیتری بوده که هر مخزن با 15 قطعه ماهی ذخیره سازی شد. با توجه به بهبود پاسخ های رشد در تیمار 0.35 درصد بهترین رشد را داشته است. و بر اساس آزمون دانکن، در این مطالعه سطح 0.35 درصد از نوکلئوتید جیره برای استفاده در جیره ماهی هامور معمولی پیشنهاد می شود.