اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1390 | دوره:3 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

به منظور بررسی اثرات توام شوری و سالیسیلیک اسید از ارقام کلزا با نام های هایولا 401 و RGS استفاده گردید. بذر های مذکور از محل مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان تهیه گردیدند. در این آزمایش بذور اصلاح شده ارقام مورد نظر پس از استریل شدن توسط محلول هیپوکلریت سدیم 20 درصد مورد استفاده قرار گرفتند. پس از کشت بذرها در محیط آزمایشگاهی، دانه رست های سالم به محیط کشت نیم قدرت هوگلند در ظرف های با ظرفیت 650ml انتقال داده شدند. پس از گذشت مدت زمان 24 ساعت تحت تیمارهای مختلف نمک و سالیسیلیک قرار گرفتند. گیاهان مذکور در اتاقک های تعیین شده در دوره روشنایی و تاریکی به ترتیب 16 و 8 ساعت قرار گرفتند. گیاهان مذکور به منظور تهویه هوای ظروف هر روز به مدت 2 ساعت مورد هوادهی قرار گرفتند. تیمارهای اعمال شده شامل شوری های 75، 100، 150 میلی مولار و میزان سالیسیلیک اسید نیز 5mM میکرو مولار در نظر گرفته شد. پس از گذشت مدت زمان 20 روز سنجش آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز در قسمت های ریشه و برگ انجام گرفت. باتوجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید که با افزایش میزان تنش شوری، میزان آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز به طرز معنی داری افزایش می یابد که این افزایش در ریشه هر دو رقم بیشتر از برگ نشان داده شد. با افزودن سالیسیلیک اسید با غلظت 5mM به محیط های فوق میزان آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز افزایش نشان داد که این امر به از بین بردن اثرات مخرب شوری و تعدیل اثرات آن کمک می کند.

برای بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت بر برخی خصوصیات زراعی و فنولوژیکی ارقام آفتابگردان روغنی، آزمایشی به صورت طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی در سال 1388 انجام شد. تاریخ کاشت در کرت اصلی در چهار سطح از تاریخ 30/2/88 با فاصله کاشت 20 روز تا 18/4/88 و رقم در کرت فرعی در سه سطح شامل آلستار، اروفلور و 43.128 KSC بود. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت اثر قابل توجهی بر صفات فنولوژیکی، ریخت شناسی و زراعی آفتابگردان داشت. در تاریخ کاشت سوم بیشترین تعداد کل دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن و شاخص برداشت به دست آمد. نوع رقم بر تمام صفات تاثیر معنی داری داشت. بین ارقام آزمایشی هیبرید 43.128 KSC و آلستار با میانگین طول دوره رشد 111 و 117 روز به ترتیب زودرس ترین و دیررس ترین ارقام بودند. رقم آلستار بیشترین ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن را داشت. بیشترین تعداد کل دانه در طبق مربوط به رقم اروفلور بود. هیبرید 43.128 KSC بیشترین درصد شاخص برداشت را داشت. با توجه به اهمیت عملکرد روغن آفتابگردان، نتایج نشان می دهد که در منطقه خوی، تاریخ کاشت سوم و رقم آلستار جهت رسیدن به حداکثر عملکرد دانه و روغن مناسب می باشد.

تغذیه مطلوب گیاهی، به عنوان یکی از روش های موثر بر تواناسازی گیاهان در مقابله با تنش خشکی به شمار میرود و می تواند به کاهش اثرات مضر تنش خشکی و جلوگیری از کاهش عملکرد دانه کمک کند. به این منظور آزمایشی در شرایط مزرعه در شهرستان بوانات در سال 1389 به صورت اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در3 تکرار انجام گردید. در این آزمایش که روی ذرت رقم سینگل کراس 704 انجام شد، کرت های اصلی مربوط به تنش خشکی (شاهد و تنش در مرحله رویشی (70 روز بعد از کاشت)) و کرت های فرعی شامل سطوح مختلف سولفات پتاسیم (0، 150 و 300) کیلوگرم در هکتار و سطوح مختلف سولفات روی (0، 15 و 30) کیلوگرم در هکتار بود. در این آزمایش عملکرد دانه، وزن 100 دانه، ارتفاع بوته و قطر ساقه، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که تنش خشکی به طور معنی داری موجب کاهش عملکرد دانه، وزن 100 دانه و ارتفاع بوته گردید، در حالی که مصرف سولفات پتاسیم و سولفات روی، مقاومت گیاه را به کاهش این صفات افزایش داد و در نتیجه موجب تعدیل اثرات مضر تنش خشکی گردید.

با توجه به آنکه تراکم بوته نقش مهمی در عملکرد گیاهان زراعی دارد، بنابراین هدف اصلی از این تحقیق مطالعه تاثیر تراکم کاشت بر عملکرد و صفات ریخت شناسی یونجه رقم همدانی بود. این آزمایش در سال 1390 در مزرعه آزمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس انجام شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد.فاکتور مورد آزمایش فاصله بوته روی ردیف10، 15 و 20 سانتیمتر (10 × 25، 15 × 25 و 20 × 25) که به ترتیب شامل 400000، 266666 و 200000 بوته در هکتار بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر تراکم بوته بر عملکرد علوفه، تعداد ساقه فرعی، ارتفاع بوته و قطر ساقه در سطح یک درصد معنی دار شد و مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه و ارتفاع بوته از تراکم 400000 بوته در هکتار به دست آمد. همچنین بیشترین میزان قطر ساقه و تعداد شاخه فرعی نیز از تراکم 200000 بوته در هکتار حاصل شد. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش تراکم بوته سبب کاهش تعداد شاخه فرعی و قطر ساقه گشته در حالیکه در چنین شرایطی عملکرد علوفه و ارتفاع بوته افزایش پیدا کرده بود.

به منظور اثر آبیاری محدود بر خصوصیات لاین های امیدبخش سورگوم علوفه ای، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج سال زراعی1389 اجرا شد. در این آزمایش فاکتور اصلی، در سه رژیم آبیاری (60، 120و 180 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی، لاین های امیدبخش سورگوم علوفه ای در پنج سطح (KFS2، KFS3، KFS12، KFS17 و KFS18) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عملکرد علوفه در سطوح مختلف آبیاری در سطح احتمال 5 درصد دارای اختلاف معنی داری می باشد. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه تر، 119.9 تن در هکتار مربوط به سطح آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر بود و آبیاری بعد از 120 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر با عملکرد علوفه تر 109.9 تن در هکتار با سطح آبیاری اول تفاوت معنی داری نشان نداد و در یک گروه قرار گرفتند و سطح آبیاری سوم یعنی آبیاری بعد از 180 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر با عملکرد علوفه تر 92.4 تن در هکتار با سطوح آبیاری اول و دوم تفاوت معنی دار نشان داد. لاین ها از لحاظ عملکرد علوفه خشک، عملکرد علوفه تر، تعداد برگ در ساقه، قطر ساقه و ارتفاع بوته تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد نشان دادند. مقایسه مینگین ها نشان داد که لاین شماره 2 (KFS3) با وزن علوفه تر 132.9 کیلوگرم در هکتار و وزن خشک 16.4 تن در هکتار در رتبه اول قرار گرفت. نتایج ارزیابی با استفاده از شاخص های مختلف تحمل به خشکی نشان داد که بر اساس شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل (TOL) لاین های شماره 1، 4 و 5 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند. بر اساس شاخص های تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP) لاین های شماره 2، 5 و 1 به ترتیب با عملکرد علوفه خشک 20.2، 15.2 و 14.4 تن در هکتار در شرایط بدون تنش و 13.5، 10.4 و 11.2 تن در هکتار در شرایط تنش شدید به عنوان ژنوتیپ های با عملکرد بالا در هر دو محیط شناخته شدند. شاخص های STI، GMP و MP با همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش، به عنوان معیارهای مناسب جهت معرفی و تعیین ژنوتیپ های متحمل به تنش شناخته شدند و لاین های 2 (KFS3 ) و 1 (KFS2) به عنوان مناسب ترین ژنوتیپ ها در شرایط تنش خشکی تعیین شدند.

به منظور بررسی تاثیر سیستم انتقال آوندی محور سنبله بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم جو ریحان و نصرت آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در سال زراعی 89-1388 انجام پذیرفت. دراین آزمایش نحوه توزیع دستجات آوندی و سایز آنها در طول محور سنبله جو و تاثیر آن بر عملکرد و اجزاء عملکرد (تعداد و وزن دانه ها) گیاه جو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تعداد و سایز دستجات آوند مرکزی در طول محور سنبله از پائین به طرف بالای سنبله دارای کاهش بوده به طوری که بیشترین تعداد و سایز این کاهش در ابتدای محور سنبله و درمحل ورود دستجات آوندی از پدانکل (محل اتصال سنبله به ساقه) به میان گره اول بوده است. این آزمایش نشان داد که رابطه منطقی بین کاهش سایز و تعداد دستجات آوندی با نحوه توزیع تعداد و وزن دانه های تشکیل شده درطول محور سنبله جو وجود ندارد، به طوری که در قسمت ابتدایی محور سنبله که بیشترین تعداد و سایز دستجات آوندی اختصاص می یابد (میانگره شماره 1تا میانگره شماره 4 و 5 بسته به نوع رقم) هیچ دانه ای تشکیل نشد. نتایج حاصل از این آزمایش بیانگر ورود تعداد مساوی از دستجات آوندی مرکزی از پدانکل به داخل محور سنبله در هر دو رقم مورد آزمایش در سنبله های با تعداد سنبلچه های برابر می باشد.

به منظور بررسی تاثیر کود نیتروژن و تراکم بوته بر جذب عناصر پر مصرف غده و نسبت C/N خاک مورد آزمایش جهت تولید غده های سیب زمینی باکیفیت (رقم آگریا) در اردبیل، آزمایش فاکتوریلی بر پایه بلوک های کامل تصادفی، با 3 تکرار در سال1389 در منطقه اردبیل انجام شد. فاکتورها شامل، کود نیتروژن (0، 80، 160 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و تراکم بوته (5.5، 7.5 و 11 بوته در متر مربع) بودند. نتایج نشان داد، بیشترین درصد نیتروژن غده و متوسط وزن غده در سطح کودی 80کیلوگرم (که با سطح کودی 160 کیلوگرم در یک گروه قرار داشت) و تراکم 5.5 بوته در متر مربع حاصل شد. بیشترین جذب فسفر و مس توسط غده در سطح کودی 80 کیلوگرم و تراکم 7.5 بوته به دست آمد. افزایش مصرف کود موجب افزایش جذب کلسیم و پتاسیم و بیشتر شدن نیتروژن در خاک و کاهش کربن آلی و نسبت C/N در خاک شد به طوری که در سطح کودی 200 کیلوگرم و تراکم 7.5 و 11 بوته به ترتیب بالاترین درصد جذب کلسیم و پتاسیم صورت گرفت. با افزایش کود نیتروژن تا 80 کیلوگرم، و افزایش تراکم، تعداد و عملکرد غده در واحد سطح افزایش یافت و در سطح کودی 80 کیلوگرم که با سطح 160 کیلوگرم در گروه مشترک آماری قرار داشت و تراکم 11 بوته، بیشترین تعداد و عملکرد غده حاصل شد. بنابراین سطح کودی 80 کیلوگرم در هکتار و تراکم 11 بوته در متر مربع جهت به دست آوردن غده هایی با کیفیت تغذیه ای مطلوب و عملکرد بیشتر در واحد سطح و کاهش آلودگی زیست محیطی و هزینه های اضافی برای این رقم در اردبیل توصیه می شود.

به منظور یکنواخت سبز شدن و موفقیت در کشت هندوانه ابوجهل به عنوان یک گیاه دارویی، شکستن خواب بذور ضروری می باشد. در این راستا و با توجه به ارزش دارویی این گیاه، آزمایشی با 20 تیمار بر روی یک اکوتیپ هندوانه ابوجهل از خورو بیابانک اصفهان در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در سال1388 در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان انجام گردید. تیمارها شامل تیمار شاهد، خراش دهی، شستشو در آب به مدت 24، 48 و 72 ساعت و سرمادهی 2هفته، 4 هفته، 6 هفته، 8 هفته و 10 هفته بود. همچنین از نیترات پتاسیم در شش سطح از 0.1، 0.2، 0.4، 0.6، 0.8 و 1 درصد و اسید سولفوریک نرمال در زمان های مختلف 2 دقیقه، 5 دقیقه، 8 دقیقه و 11 دقیقه استفاده شد. صفاتی که مورد ارزیابی و اندازه گیری قرار گرفته شد عبارت بودند از درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین طول ریشه چه، میانگین طول ساقه چه، وزن ترریشه چه، وزن ترساقه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و نسبت طول ساقه چه به طول ریشه چه (ضریب نسبت وزن ریشه به ساقه). نتایج نشان داد تیمارهای به کاررفته در این آزمایش به غیر از تیمار با اسیدسولفوریک به مدت 11 دقیقه اثر مثبتی بر شکستن خواب بذر داشتند و تیمار خیساندن بذر در اسید سولفوریک به مدت 5 دقیقه بالاترین میزان درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی را موجب گردید. نتایج نشان داد درصد جوانه زنی با تیمار اسیدسولفوریک به مدت 5 دقیقه، نیترات پتاسیم 0.4 درصد و خراش دهی فاقد تفاوت معنی دار بوده و در یک گروه آماری قرار گرفتند. به نظر می رسد پوشش سخت دانه ها در این گیاه عامل اصلی عدم جوانه زنی بوده و خواب آن به نظراز نوع خواب القایی است.