زیست شناسی جانوری
سال:1391 | دوره:4 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

سوسمار های بدون دست و پا (آنگوئیده) از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به مارها دارند که آنها را از روی سوراخ گوش مشخص و پلک چشم متحرک به راحتی می توان از مارها تشخیص داد. دو گونه سوسمار بدون دست و پا در ایران وجود دارد. این تحقیق نتیجه مطالعه روی Pesudopus apodus می باشد که در شمال به پتلوس، لوس مار، کره روف، کی سر و لرس معروف است. تعداد 31 نمونه بالغ و 10 نوزاد بر اساس 9 صفت مورفومتریک و 3 صفت مریستیک و تعدادی صفات مورفولوژیکی متعلق به استان های گلستان (20 نمونه)، مازندران (20 نمونه)، گیلان (1 نمونه) مطالعه گردید. نتایج نشان می دهد که این گونه دارای یک چین جانبی عمیق از عقب سر تا مخرج بوده و نسبت طول سر و بدن به طول دم در 21 نمونه بالغ 0.69- 0.58 (میانگین 0.62) و همین نسبت در10 نوزاد با دم سالم 0.66-0.53 (میانگین 0.58) می باشد. تعداد فلس های لب بالا برای 10 نمونه نابالغ و 31 نمونه بالغ 12-9 (میانگین 11.01) می باشد. تعداد فلس های پشتی و شکمی در قسمت میانی بدن برای همه نمونه های بالغ و نابالغ ثابت می باشد (12 عدد برای قسمت پشتی و 10 عدد برای قسمت شکمی چین جانبی). دم تمام نابالغ ها (100%) سالم و دم 11 نمونه بالغ (34.3 درصد) از 31 نمونه ترمیمی بودند. در بررسی های صورت گرفته از مدفوع این گونه، تعدادی صدف حلزون های خشکی زی از رده شکم پایان دیده شد.

امروزه گرایش به مصرف داروهای محرک سیستم عصبی و روان گردان از مشکلات جوامع بشری است. اکستازی از جمله مواد نوروتوکسیک است که از مشتقات آمفتامین هاست. این دارو با اثر بر نوروترانسمیترها و سلول های مغزی اثرات سوءی به جای می گذارد. در این مطالعه اثر این دارو بر حافظه و یادگیری احترازی غیرفعال در رت مورد بررسی قرار می گیرد. در یک مطالعه تجربی 40 سر رت نر از نژاد ویستار به پنج گروه هشت تایی تقسیم شدند. گروه کنترل که هیچ دارویی دریافت نکردند. گروه شاهد که حلال دارو را دریافت کردند. به سه گروه دیگر روزانه به ترتیب 5، 10 و 20 میلی گرم اکستازی به صورت دهانی داده شد. 22 روز بعد از شروع مطالعه توسط دستگاه شاتل باکس حافظه و یادگیری احترازی غیرفعال بررسی شد و مدت زمان تاخیر در اولین ورود به اتاق تاریک (STL) و کل زمان سپری شده در اتاق روشن (TLC) اندازه گیری گردید. نتایج با استفاده از آزمون آماری ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در گروه های تجربی، تاخیر زمانی برای اولین ورود به اتاق تاریک (STL) و نیز مجموع زمان سپری شده در اتاق روشن (TLC) در تمامی گروه ها و به صورت وابسته به دوز نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری کمتر شد (P<0.05). قابل ذکر است طولانی تر بودن تاخیر زمانی برای اولین ورود به اتاق تاریک و کل زمان سپری شده در اتاق روشن نشانه حافظه و یادگیری بهتر می باشد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که اکستازی باعث کاهش حافظه و یادگیری می شود.

در این تحقیق، اثر غلظت و مدت زمان بیهوشی و بازگشت از بیهوشی اسانس گل میخک با غلظت های 50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر روی ماهی گوپی ماده بررسی شد. تعداد 5 قطعه ماهی گوپی با وزن زیر یک گرم برای هر غلظت در نظر گرفته شد. پس از آماده سازی غلظت های اسانس آویشن شیرازی در ظرف، ماهیان به صورت انفرادی به ظرف حاوی محلول بیهوشی منتقل و زمان از دست دادن تعادل و زمان ایجاد بیهوشی ثبت شد. سپس ماهیان از ظرف حاوی محلول بیهوشی به ظرف حاوی آب تمیز منتقل و زمان بازگشت تعادل و زمان بازگشت واکنش به محرک خارجی توسط زمان سنج اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که با افزایش غلظت ماده بیهوش کننده، مراحل بیهوشی سریعتر و مراحل بازگشت از بیهوشی کندتر اتفاق می افتد بطوری که در غلظت های 150 و 200 میلی گرم در لیتر اسانس گل میخک، ماهیان گوپی در مدت کمتر از یک دقیقه بیهوش شدند و مرحله بازگشت از بیهوشی آنها در آب تمیز نسبت به غلظت های 50 و 100 میلی گرم در لیتر آهسته تر رخ داد.

منطقه حفاظت شده مند با وسعتی معادل 52289 هکتار در مختصات جغرافیایی 15 51 تا 35 51 طول شرقی و 15 27 تا 45 28 عرض شمالی در جنوب ایران، در استان بوشهر و در 180 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر واقع شده است. مقاله حاضر به منظور بررسی و تعیین جمعیت و تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنارآبچر مهاجر زمستان گذران در زیستگاه تالابی منطقه حفاظت شده مند و بر اساس یک دوره 10 ساله از سال 1380 (2002) لغایت 1389 (2011) ارائه شده است. در طول دوره 10 ساله مورد مطالعه، تعداد 59397 پرنده آبزی مرکب از 73 گونه، 15 تیره و 6 راسته در منطقه حفاظت شده مند زمستان گذرانی نموده اند. در این مدت بیشترین تعداد پرنده متعلق به گونه باکلان بزرگ (Phalacrocorax carbo) با 18902 قطعه سرشماری شده بوده است. بر اساس نتایج این تحقیق در بین تیره های آبزی و کنارآبچر مهاجر زمستان گذران بزرگترین و کوچکترین تیره به ترتیب متعلق به باکلانیان (Phalacrocoracidae) و کشیمیان (Podicipedidae) با 31.82 و 0.03 درصد فراوانی به ترتیب بوده است. در دوره 10 ساله مورد مطالعه سال 1385 (2007) با تعداد 19858 قطعه پرنده بیشترین و سال 1386 (2008) با تعداد 194 قطعه پرنده کمترین تعداد پرنده سرشماری شده را به خود اختصاص داده اند. از سویی دیگر از نظر غنای گونه ای سال 1387 (2009) با تعداد 47 گونه شناسایی شده بیشترین تعداد و سال 1386 (2008) با تعداد 15 گونه کمترین تعداد گونه شناسایی شده را شامل شده اند. نتایج نشان داد بیشترین فراوانی پرندگان زمستان گذران از سال 1380 (2002) لغایت 1389 (2011) متعلق به تیره های کنار آبچر با 64.2 درصد فراوانی و کمترین فراوانی مربوط به تیره های آبزی با 35.8 درصد فراوانی بوده است. با توجه به مقادیر محاسبه شده شاخص های تنوع و یکنواختی گونه ای بیشترین میزان تنوع زیستی پرندگان آبزی و کنارآبچر زمستان گذران در منطقه حفاظت شده مند مربوط به سال 1387 (2009) و کمترین تنوع زیستی مربوط به سال 1389 (2011) بوده است (p<0.05).

کیفیت گوشت ماهی تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله نوع تغذیه و مواد خوراکی مصرف شده برای پرورش قرار دارد. در این مطالعه کیفیت لاشه ماهی پنگوسی (Pangassius hypopthalmus) در اثر تغذیه با کرم فشرده، آرتمیا، گاماروس، دل گوساله و جیره تجاری بیومار بررسی شد. این تحقیق به مدت 8 هفته و در 5 تیمار و 3 تکرار شامل: تیمار 1: جیره تجاری بیومار، تیمار 2: دل گوساله چرخ شده، تیمار 3: گاماروس، تیمار 4: آرتمیا، تیمار 5: کرم فشرده، انجام پذیرفت. تعداد 450 عدد ماهی پنگوسی با میانگین وزن 0.63 گرم و طول 3.79 سانتی متر در 15 آکواریوم (30 عدد ماهی در هرآکواریوم) در قالب طرح آماری کاملا تصادفی به مدت 8 هفته در شرایط یکسان پرورشی با یکدیگر مقایسه شدند. نرخ غذادهی برابر 10 درصد وزن بدن و 4 بار در روز در ساعت های 8، 12، 16و 20 بود. پارامترهای فیزیکوشیمیایی از قبیل اکسیژن، سختی، pH، دما به ترتیب برابر اشباع از اکسیژن، 350 dh، 7.5-8 و 29±2 درجه سانتی گراد بودند. برای اندازه گیری فاکتورهای مختلف از جمله پروتئین خام، چربی خام و خاکستر به ترتیب از دستگاه های کجلدال نیمه اتوماتیک، سوکسله تمام اتوماتیک و کوره الکتریکی در دمای 55 درجه سانتی گراد به مدت 6 ساعت، استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد از نظر میزان درصد رطوبت و خاکستر لاشه ماهیان پنگوسی اختلاف معنی دار آماری وجود دارد. (p<0.05) اما هیچ گونه اختلافی در میزان درصد پروتئین خام و چربی خام لاشه در بین تیمارهای مختلف وجود ندارد(p>0.05) . نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که جیره های غذایی مختلف بر روی کیفیت لاشه ماهیان تاثیرگذار می باشد اما ترکیبات غذایی جیره تاثیری در میزان ترکیبات لاشه ماهی ندارد.

رودخانه چشمه کیله در حوزه جنوبی دریای خزر به عنوان یک زیستگاه بسیار مهم و با ارزش برای مهاجرت و زاد آوری گونه های با ارزش شیلاتی نظیر ماهی آزاد (Salmo trutta caspius) و ماهی سفید ((Rutilus frisii kutum از اهمیت بسیار بالائی برخوردار بوده است. در پژوهش حاضر به بررسی کیفیت آب رودخانه چشمه کیله تنکابن در سال 1390-1389 بر اساس مطالعات فون کفزیان رودخانه در چهار ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری با سوربر سطح 0.1 متر مربع و در سه تکرار صورت گرفت. در بررسی کفزیان رودخانه 47 خانواده متعلق به 15 راسته و شش رده شناسایی شد که در میان آنها لارو حشرات آبزی بیشترین تنوع را داشته اند. همزمان با نمونه برداری از فون بنتیک برخی از فاکتورهای فیزیکی شیمیایی نظیر دمای آب، BOD5 و TDS در ایستگاه ها اندازه گیری گردید که فاکتورهای فوق در ایستگاه های مورد نظر تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5 درصد (p>0.05) نشان نمی دهد. نتایج نشان داد که راسته های Diptera و Ephemeroptera در همه ایستگاه ها جانداران غالب بوده اند. حداکثر فراوانی کل جانداران در این مدت مربوط به ایستگاه 1 با 44% و حداقل فراوانی مربوط به ایستگاه 4 با 16% بود. آزمون کروسکال والیس راسته های شاخص بی مهرگان کفزی راسته Plwcopteram, Trichoptera, Ephemeroptera, Other در طول سال نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین ایستگاه ها در سطح اطمینان 95%می باشد (0.05<p) اما خانواده Chironomidae در چهار ایستگاه در طول سال اختلاف معنی دار بین ایستگاه ها نشان نداد. بررسی ها نشان داد که حداقل میانگین شاخص EPT/CHIR متعلق به ایستگاه 4 با 0.79 و حداکثر آن متعلق به ایستگاه 1 با 3.32 می باشد. بر اساس شاخص زیستی هیلسنهوف (HFBI) در طول سال ایستگاه 1 دارای وضعیت کیفی خیلی خوب، ایستگاه 2 دارای وضعیت کیفی خوب و ایستگاه 3، دارای شرایط متوسط و ایستگاه 4 نیز از شرایط نسبتا ضعیفی برخوردار بود. نتایج نشان داد که ایستگاه چهار بدلیل فشار ناشی از ورود فاضلاب و پساب خانگی و شهری، کارگاه های ماشین شویی، بازار ماهی فروشان تنکابن و تخلیه زباله های شهری در اطراف رودخانه با بار آلودگی بالا، کارخانه های شن و ماسه، برداشت مجاز و غیر مجاز شن و ماسه از بستر رودخانه شرایط نسبتا ضعیف در برخی از فصول سال بوجود می آورد.

کرفس کوهی با نام علمی Apium graveolens از تیره Umbeliferae گیاهی دوساله و روز بلند است. این گیاه اثرات درمانی زیادی دارد. در این تحقیق اثر عصاره هیدروالکلی برگ کرفس کوهی بر محور هورمونی هیپوفیز–گناد در موش های نر کوچک آزمایشگاهی گونه Balb/C بررسی شد. ابتدا نمونه ها بصورت کاملاً تصادفی در 5 گروه ده تائی (سه گروه تیمار، گروه کنترل و دارونما) تقسیم و کلیه نمونه ها در شرایطی یکسان نگهداری شدند. عصاره هیدروالکلی برگ کرفس کوهی در دوزهای مختلف (mg/kg/2day150،100،50) تهیه و به روش درون صفاقی به مدت 20 روز ( یک روز در میان) به گروه های تیمار تزریق شد. از نرمال سالین نیز جهت تزریق به گروه Placebo استفاده گردید. مهمترین پارامترهایی که مورد بررسی قرار گرفت تغییر در سطح هورمون های تستوسترون، LH و FSH خون در مقایسه با گروه های شاهد بود. کلیه آزمایش های هورمونی نیز با روش ایمونورادیومتری (RIA) انجام گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون دانکن تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد غلظت هورمون های FSH در دوزهای mg/kg150 و 100 کاهش معنی دار یافته است در حالی که غلظت LH و تستوسترون در هر سه دوز تزریقی کاهش نشان می دهد. یافته های این مطالعه نشان دهنده تاثیر منفی عصاره کرفس کوهی بصورت وابسته به دوز در محور هیپوفیز- گناد موش ای نر می باشد.

امروزه استفاده از مواد آرایشی بطور وسیعی توسط جوامع انسانی رواج دارد و از طرفی اطلاعات زیادی در مورد خطرات استفاده از این مواد توسط انسان منتشر نشده است.تحقیق حاضر تلاش داشته است تا میزان رسوب سرب را در بافت کلیه بدنبال تجویز خوراکی رژ لب مورد بررسی قرار دهد. میزان سرب در 12 مارک مختلف از رژ لب با استفاده از تکنیک جذب اتمی با کوره گرافیتی (GFAAS) بعد از حل کردن نمونه ها در اسید اندازه گیری گردید. سپس یکی از انواع رژ لب جهت خوراندن به موش در سه دوز متفاوت انتخاب گردید. 60 موش رت با وزن بین 10± 230 گرم به چهار گروه 15 تایی تقسیم گردیدند یک گروه به عنوان گروه کنترل و سه گروه تجربی. گروه های تجربی به مدت 90 روز به ترتیب دوز 0.61 و 0.32 و mg/kg 0.48 را از طریق گاواژ دریافت کردند و در این مدت گروه کنترل آب آشامیدنی دربافت نمودند. نتایج نشان می دهد که میزان سرب موجود در بافت کلیه گروه های تجربی افزایش معنی داری نسبت به گروه تجربی دارد. از آنجایی که این مطالعه در یک دوره 90 روزه انجام شده است هر تخمینی از میزان سرب رسوب کرده در کلیه موش ها بایستی بالاتر از مقدار گزارش شده در نظر گرفته شود، که بیانگر مخاطرات بالای مصرف این کالای آرایشی می باشد.