پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

به منظور مقایسه تحمل ارقام برنج به تنش خشکی و شناسایی ارقام متحمل و حساس به خشکی، 15 رقم برنج در آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در سه محیط بدون تنش، تنش خشکی در مرحله رویش و تنش خشکی در مرحله زایش مورد مطالعه قرار گرفتند. شش شاخص مقاومت به خشکی میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل (STI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل به تنش (TOL) بر اساس عملکرد دانه محاسبه شدند. در این آزمایش، شدت تنش وارده (SI) برای تنش رویش 0.63 و برای تنش زایش 0.61 محاسبه گردید. نتیجه مقایسه میانگین شاخص ها نشان داد که در فک رقمی مناسب برای کاشت در شرایط تنش رویش و رقم محمدی رقمی مناسب برای کاشت در شرایط تنش زایش بود. نتایج همبستگی بین شاخص های مقاومت به خشکی و عملکرد دانه در محیط بدون تنش و تنش خشکی نشان داد که شاخص های GMP، MP، STI و HM به عنوان مناسبترین شاخص ها برای شناسایی ژنوتیپ های مقاوم و یا متحمل به تنش خشکی در مرحله رویش و شاخص MP به عنوان مطلوبترین شاخص برای شناسایی ژنوتیپ های مقاوم و یا متحمل به تنش خشکی در مرحله زایش در ارقام برنج بودند.

گیاه تلخه (Acroptilon repens L.) علف هرزی با توانایی رقابتی زیاد از خانواده آفتابگردان (Asteraceae) می باشد. یکی از مهمترین شیوه های کنترل علف های هرز دائمی نظیر تلخه استفاده از علف کش های سیستمیک است. این تحقیق طی سال های 1385-1384 در گلخانه های آزمایشی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی کرج انجام شد. آزمایش به منظور بررسی تاثیر مراحل رشد تلخه در میزان جذب و انتقال علف کش های توفوردی و گلایفوسیت انجام گردید. در این بررسی، گیاهان در مرحله رزت، غنچه دهی و گلدهی با علف کش های نشان دار توفوردی و گلایفوسیت و با اکتیویته 0.08 و 0.085 میکروکوری (به ازای هر ده میکرولیتر محلول) تلقیح شدند. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل تیمار علف کش (توفوردی و گلایفوسیت) و فاکتور دوم مرحله رشد گیاه هرز (رزت، غنچه دهی و گلدهی) بود. جداسازی و شمارش علف کش نشان دار پس از گذشت 168 ساعت نشان داد که تفاوت معنی داری بین میزان انتقال علف کش های توفوردی و گلایفوسیت وجود ندارد، اما تجمع ریشه ای توفوردی نشان دار در مرحله رزت گیاه تلخه بیشتر از سایر مراحل بوده و بیشترین میزان تجمع گلایفوسیت نشان دار در ریشه مربوط به مراحل غنچه دهی و گلدهی بود. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که رابطه مستقیمی بین میزان انتقال علف کش به ریشه و توانایی کنترل علف هرز وجود دارد و مناسب ترین زمان کاربرد علف کش توفوردی و گلایفوسیت به ترتیب در مراحل رزت و غنچه دهی گیاه تلخه می باشد.

به منظور بررسی اثرات کاربرد حل کننده های زیستی فسفات و گوگرد و محلول پاشی عنصر روی (Zn) بر عملکرد دانه، درصد پروتئین، درصد روغن دانه و همچنین بر جذب عناصر غذایی این تحقیق بر روی گیاه سویا لاین TMS در سال زراعی 1389 بر روی خاکهای آهکی شهرستان الشتر استان لرستان در شرایط مزرعه انجام شد. این تحقیق بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل: 1- حل کننده زیستی فسفات (سودوموناس) 2- حل کننده زیستی گوگرد (تیوباسیلوس) 3- حل کننده زیستی فسفات + حل کننده زیستی گوگرد 4- محلول پاشی عنصر روی 5- حل کننده زیستی گوگرد + محلول پاشی عنصر روی 6- حل کننده زیستی فسفات + محلول پاشی روی 7- حل کننده زیستی فسفات + حل کننده زیستی گوگرد + محلول پاشی عنصر روی و 8- شاهد، انجام شد. جهت اعمال تیمارهای باکتریایی از مایه تلقیح باکتری های جدایه سودوموناس فلورسنس (Pseudomonas fluorescens) و جدایه تیوباسیلوس تیواکسیدانس (Thiobacillus thiooxidanc) استفاده شد. نتایج نشان داد، تیمار حل کننده زیستی فسفات + حل کننده زیستی گوگرد با 4133.2 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و تیمار حل کننده زیستی فسفات + حل کننده زیستی گوگرد + محلولپاشی عنصر روی با 21.26 درصد بیشترین میزان روغن دانه را در آزمایش انجام شده تولید نمودند.

این آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان خوی در سال 1387 انجام گرفت. تیمار کودی در پنج سطح عدم مصرف کود (T1)، محلول پاشی با سولفات روی (T2)، محلو ل پاشی با سولفات آهن + سولفات روی (T3)، محلول پاشی سولفات آهن + سولفات روی + سولفات منگنز (T4) و محلول پاشی سولفات آهن +سولفات روی + سولفات منگنز + سولفات مس (T5) به عنوان عامل اصلی و ارقام سورگوم دانه ای با عنوان عامل فرعی شامل ارقام کیمیا (M1) و سپیده (M2) در نظر گرفته شد. نتایج مقایسه میانگین های انجام شده نشان داد، بیشترین عملکرد دانه به میزان 12.36 تن در هکتار در رقم سپیده بدست آمد. همچنین نوع کود مصرفی بر خصوصیاتی همچون طول پانیکول، وزن هزار دانه، تعداد دانه در پانیکول، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک تاثیر گذاشت. در بین تیمارهای کودی نیز محلول پاشی با سولفات آهن + سولفات روی + سولفات منگنز + سولفات مس (T5) بیشترین عملکرد دانه را با میانگین 14.16 تن در هکتار دارا بود که نسبت به تیمار شاهد افزایش 34.4 درصدی داشت.اثرات متقابل دو عامل بر صفات مورد بررسی معنی دار نگردید.

به منظور ارزیابی کشت مخلوط جو و نخود به عنوان محصول علوفه ای بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه جو، این تحقیق بر اساس آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کاملا تصادفی در چهار تکرار به مدت یکسال زراعی در سال 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد در شرایط دیم به اجرا درآمد. در این بررسی دو تیمار تراکم با سه سطح: d1= برای نخود 50 کیلوگرم و برای جو 150 کیلوگرم (کم)، d2= برای نخود 75 کیلوگرم و برای جو 225 کیلوگرم (متوسط)، d3= برای نخود 100 کیلوگرم و برای جو 300 کیلوگرم (زیاد) تیمار اول و تیمار دوم نسبت های مختلف اختلاط دو گیاه در پنج ترکیب کاشت بودند که شامل: M1= تک کشتی 100% جو، M2= 75% جو + 25% نخود، M3= 50% جو + 50% نخود، M4= 25% جو + 75% نخود، M5= تک کشتی 100% نخود بودند. صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه ، عملکرد دانه جو، عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر تراکم بوته قرار گرفتند. همچنین اختلاف معنی داری در سطح یک درصد از لحاظ صفات تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک در نسبت های مختلف وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه جو (837.6 کیلوگرم در هکتار) از تراکم حداکثر جو (300 دانه در متر مربع) بدست آمد و حداکثر عملکرد دانه جو از تک کشتی جو به میزان 854.8 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد 34 رقم ذرت هیبرید و همچنین بررسی مهمترین صفات تاثیرگذار بر عملکرد دانه، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش خشکی (80 درصد تخلیه مجاز رطوبتی از خاک) و آبیاری مطلوب (50 درصد تخلیه مجاز رطوبتی از خاک) در سال 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی بین هیبریدها از نظر کلیه صفات اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد. در شرایط آبیاری مطلوب هیبرید تجاری سینگل کراس 500 و در شرایط تنش خشکی هیبرید 11 از بیشترین مقدار عملکرد دانه (به ترتیب 13.79 و 5.69 تن در هکتار) برخوردار بودند. نتایج تحقیق نشان داد که در شرایط تنش خشکی تعداد دانه در ردیف بلال دارای بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه می باشد، در حالیکه در شرایط آبیاری مطلوب همبستگی قطر بلال با عملکرد دانه بیشتر از سایر صفات مورد مطالعه بود. در وضعیت تنش خشکی وزن 10 بلال دارای بیشترین اثر مستقیم و وزن 300 دانه دارای کمترین اثر مستقیم مثبت بر عملکرد دانه بود. بیشترین اثر غیرمستقیم منفی بر عملکرد دانه مربوط به تعداد دانه در ردیف از طریق طول بلال بود.

به منظور بررسی اثر آسکوربات و جیبرلین بر ویژگی های بیوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید که در آن عامل آبیاری در 3 سطح شامل: FC (بدون تنش)، 2/3 FC (تنش ملایم) و 1/3 FC (تنش شدید) و عامل آسکوربات در دو سطح (0 و 10 میلی مولار) و جیبرلیک اسید در دو سطح (0 و 100 میلی مولار) در نظر گرفته شد. در طول آزمایش صفات بیوشیمیایی مانند میزان پرولین، قندهای محلول و نامحلول، پروتئین و واکنش هیل اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از آسکوربات در شرایط تنش خشکی بر صفات مورد آزمون در گیاه دارویی بادرشبو دارای اثر مثبت و معنی دار می باشد. گیاه بادرشبو با استفاده از مکانیزم تنظیم اسمزی، افزایش میزان پرولین (87.62 mmol/L) و قندهای کل شرایط تنش را تا حدی تحمل می نماید، بر پایه همین نتایج نشان داده شده است که آسکوربات و جیبرلین خسارات ناشی از تنش خشکی را به طور قابل ملاحظه ای کم می کند. تنش خشکی شدید(1/3 ظرفیت زراعی) موجب افزایش و جیبرلین منجر به کاهش میزان پرولین در ریشه و اندام هوایی گردید. میزان پروتیین (569.062 mg/L)، قند محلول (81.83 mg/L) و نامحلول (0.68 mg/L) و واکنش (0.12% OD/min) صفاتی هستند که تحت تاثیر تنش شدید کاهش معنی داری یافتند. استفاده از آسکوربات و جیبرلین در شرایط تنش خشکی بر صفات فوق اثر مثبت و معنی دار داشته و اثرات تنش را کاهش می دهد و آنها را به شرایط آبیاری مطلوب نزدیک می نماید.

به منظور بررسی سیستم های زراعی و تعیین روابط بین منبع و مخزن در برنج رقم فجر، آزمایشی در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان آمل در سال زراعی 1388 اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید.سیستم های زراعی مختلف در سه سطح (کشت سنتی، کشت بهبود یافته و کشت SRI) به عنوان عامل اصلی و عامل فرعی در سه سطح روابط منبع و مخزن (حذف یک سوم خوشه، حذف برگ پرچم و شاهد) بود. عملکرد دانه در کشت بهبود یافته (873.9 گرم در مترمربع) نسبت به کشت سنتی و SRI به ترتیب 18.3 و 25.1 درصد افزایش معنی داری داشت، زیرا بیشترین و کمترین تعداد خوشه چه پوک در خوشه به ترتیب برای سیستم های کشت SRI و بهبود یافته حاصل گردید و تعداد خوشه در مترمربع برای کشت بهبود یافته بیشتر از کشت سنتی و SRI بود. حداقل تعداد خوشه چه پوک در خوشه با حذف یک سوم خوشه حاصل شد که نسبت به شاهد 39.5 درصد کاهش معنی داری داشت و نشان دهنده محدودیت منبع فتوسنتزی در رقم فجر است. تعداد خوشه چه پوک درخوشه با قطع برگ پرچم در مقایسه با شاهد 7.3 درصد افزایش یافت که نشانه اهمیت برگ پرچم در پر شدن خوشه چه ها می باشد. عملکرد دانه با قطع برگ پرچم نسبت به شاهد حدود 16.4 درصد کاهش داشت. اثر متقابل سیستم های زراعی مختلف و روابط منبع- مخزن تنها بر تعداد خوشه چه پوک در خوشه معنی دار گردید.