پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1390 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثر کود آلی هوموسی فربنات بر جذب عناصر غذایی و عملکرد گیاه لوبیا، آزمایشی گلدانی در شرایط گلخانه به صورت طرح آماری کاملا تصادفی در سه تکرار ه اجرا گردید که در آن تیمارهای آزمایشی شامل: روش بذر مال (مصرف مقادیر صفر، 2 و 4 درصد کود آلی مایع فربنات ال)، روش مصرف خاکی (مصرف مقادیر صفر، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر کود آلی مایع فربنات در دو مرحله سه برگی و قبل از گلدهی) و روش محلول پاشی (مصرف مقادیر صفر، 0.5 و 1 درصد کود در دو مرحله سه برگی و قبل از گلدهی) بود. نتایج تحقیق نشان داد که مصرف کود آلی فربنات سبب افزایش عملکرد ماده خشک گیاه و غلظت عناصر غذایی میکرو و ماکرو نسبت به شاهد گردید که این افزایش از نظرآماری در سطح پنج در صد معنی دار بود. روش مصرف خاکی فربنات نسبت به روش های محلولپاشی و بذر مال اثرات بیشتری بر شاخص های مورد اندازه گیری داشت.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی انتهای فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد 20 ژنوتیپ امیدبخش جو، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی محمدیه واقع در خراسان جنوبی در سال زراعی 87-86 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش، تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله و ژنوتیپ های جو شامل 20 ژنوتیپ در نظر گرفته شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که بر اساس شاخص حساسیت به تنش (SSI) ژنوتیپ های شماره 2، 3، 7، 9، 10 و 15، از نظر شاخص تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP) ژنوتیپ های 5، 8، 18 و 20، بر اساس شاخص MP ژنوتیپ های 8، 18 و 20 و در نهایت بر اساس شاخص تحمل (TOL) ژنوتیپ های 2، 3، 7، 9 و 10 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش معرفی شدند. جمع بندی نتایج حاصل از بررسی همبستگی عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی انتهای فصل رشد گیاه و بدون تنش با شاخص های تحمل به خشکی در این پژوهش نشان داد که شاخص های MP، GMP و STI بهترین شاخص ها برای گزینش و تعیین ژنوتیپ های متحمل به تنش آخر فصل در بین ژنوتیپ های جو می باشند. با بررسی تمام شاخص ها و با توجه به اینکه ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط عادی و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش مناسبترین می باشند، ژنوتیپ های 18 و 20 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها معرفی گردیدند.

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت شیرین خارجی، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1385 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش، رژیم های آبیاری به عنوان عامل اصلی در 3 سطح، آبیاری پس از 75، 100 و 125 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر استاندارد کلاس A (به ترتیب به عنوان آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید) و 12 هیبرید ذرت شیرین شامل: KSC403su، Chase، Esquire، Rival، Reveille، Diva، Shimmer، Shaker، PS107، Golda، Royalty و Rana به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تاثیر رژیم آبیاری و هیبرید بر تمام صفات مورد اندازه گیری و اثر متقابل آبیاری و هیبرید بر وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. با افزایش تنش خشکی از آبیاری مطلوب به تنش ملایم و تنش شدید همه اجزای عملکرد کاهش معنی داری یافتند. بین هیبرید های مورد آزمایش نیز بیشترین و کمترین عملکرد دانه با 8.35 و 4.86 تن در هکتار به ترتیب از هیبرید های PS107 و Rival حاصل شد. بر اساس نتایج این تحقیق، تاخیر در آبیاری تا بیش از 75 میلی متر باعث کاهش عملکرد گردید، بنابراین توصیه می شود، در شرایطی که آب کافی برای آبیاری وجود دارد، هیبرید PS107 کشت شود. همچنین در شرایط محدودیت آب کشت هیبرید های Rival، Diva و Golda پیشنهاد نمی گردد.

گندم با نام علمی (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و استراتژیک بوده و با ارزش ترین ماده خوراکی مردم جهان به خصوص مردم کشورهای جهان سوم است. لذا، هر گونه اقدامی در جهت ارتقای کمی و کیفی این محصول، امری اجتناب ناپذیر است. بدین جهت، در این پژوهش فاکتورهای فنولوژیکی و مورفولوژیکی چهارده لاین امید بخش گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و در مقایسه با دو رقم شاهد پیشتاز و بهار به مدت دو سال زراعی متوالی 87-86 و 88-87 بررسی شدند. نتایج حاصله نشان داد که لاین های مورد آزمون از نظر کلیه فاکتورهای مورد مطالعه در آزمایش سال اول و دوم و نیز تجزیه مرکب دو سال شامل: تعداد روز تا ظهور خوشه، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته، اندازه خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه با یکدیگر و در مقایسه با ارقام شاهد با اثر معنی دار در سطح احتمال یک درصد قابل تفکیک و متمایز می باشند. همچنین، نتایج حاصل از نمودار تجزیه خوشه ای ارقام و لاین های مورد آزمون و نیز ضرایب هم بستگی صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی مورد مطالعه در این پژوهش حاکی از اختلافات فاحش و معنی دار بین ارقام و لاین های مورد آزمون بوده که تاییدی بر مقایسه میانگین و گروه های دانکن مورد آزمون می باشد.

به منظور بررسی اثر کود دامی و سوپرجاذب در شرایط تنش خشکی بر ویژگی های کمی و کیفی گیاه سویا آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی و درسه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل عامل آبیاری در دو سطح (آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله تشکیل غلاف)، عامل دوم کود دامی در سه سطح (عدم مصرف، 15 و  30تن در هکتار کود دامی) و عامل سوم سوپرجاذب در دو سطح (عدم مصرف و مصرف سوپرجاذب) بود. عامل آبیاری در کرت اصلی و عوامل کود دامی و سوپرجاذب به صورت فاکتوریل در داخل کرت های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عامل آبیاری تاثیر معنی داری برعملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و آنزیم های آنتی اکسیدانت داشت. اثر متقابل سه گانه آبیاری، کود دامی و سوپرجاذب نیز تاثیر معنی داری بر کلروفیل a، a+b، آنزیم های آنتی اکسیدانت، هدایت الکتریکی برگ، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک داشت. در شرایط تنش خشکی، تمام ویژگی های گیاه تحت تاثیر قرار گرفت و در مقایسه با شرایط آبیاری معمول کاهش یافت. در وضعیت تنش کم آبی، ویژگی های فیزیولوژیک گیاه کاهش یافت در حالیکه ویژگی های بیوشیمایی آن افزایش نشان داد. نتایج نشان داد که تنش کم آبی در حالی که فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت را بالا می برد، باعث کاهش عملکرد دانه و هدایت الکتریکی برگ می شود. در مقابل کاربرد سوپرجاذب و کود دامی تاثیر مثبتی بر عملکرد دانه و بهبود هدایت الکتریکی برگ داشته است. نتایج نشان داد زمانی که گیاهان به طور کامل آبیاری شوند، سوپر جاذب و کود دامی (30 تن در هکتار) باعث افزایش عملکرد دانه می شوند. کاربرد سوپرجاذب در شرایط تنش کم آبی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب تاثیرگذارتر بود. در نهایت می توان به این نتیجه رسید که سوپرجاذب و کود دامی می توانند باعث بهبود شرایط رشد گیاه سویا در شرایط تنش کم آبی شوند.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد دانه، الگوی میزان توزیع مجدد مواد فتوسنتزی به دانه و شاخص سطح برگ پرچم، پژوهشی در سال زراعی 87-88 در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل کاربرد سه سطح نیتروژن (50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و عامل فرعی شامل شش ژنوتیپ گندم (نان: ویناک، استار، چمران و دوروم: کرخه، D-84-5، D-83-8) بودند. تفاوت صفات عملکرد دانه، توزیع مجدد، فتوسنتز جاری، سهم توزیع مجدد و سهم فتوسنتز جاری در دو عامل نیتروژن و ژنوتیپ و شاخص سطح برگ پرچم در تیمار نیتروژن معنی دار بود. بیشترین میزان توزیع مجدد مواد فتوسنتزی به دانه، به ژنوتیپ استار (218.7 گرم در مترمربع) در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و کمترین به ژنوتیپ D-84-5 (73.2 گرم در مترمربع) در تیمار کاربرد 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اختصاص داشت. بیشترین فتوسنتز جاری (383 گرم در مترمربع) در ژنوتیپ D-84-5 در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و کمترین (227.4 گرم در مترمربع) در ژنوتیپ ویناک در تیمار کاربرد 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مشاهده شد. ژنوتیپ چمران در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین (468.5 گرم در متر مربع) و وریناک در تیمار نیتروژن 50 کیلوگرم در هکتار کمترین (355 گرم در متر مربع) عملکرد دانه را داشت. بیشترین و کمترین شاخص سطح برگ پرچم به ترتیب به تیمار 150 و 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار با مقادیر 1.05 و 0.8 مترمربع اختصاص داشت. در این پژوهش همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه، توزیع مجدد مواد فتوسنتزی به دانه، فتوسنتز جاری، ماده خشک کل در مرحله گرده افشانی و شاخص سطح برگ پرچم دیده شد. به نظر می رسد در شرایط آب و هوایی اهواز، کشت رقم چمران و با کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به دلیل تولید عملکرد مناسب قابل توصیه باشد.

به منظور مطالعه اثرات تنش نیتروژن و کاربرد سایکوسل بر ویژگی های وابسته به ورس و عملکرد دانه برنج رقم طارم دیلمانی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی واقع در شهرستان بابلسر در سال  1389اجرا شد. تنش نیتروژن در مراحل ابتدای کاشت، ابتدای پنجه دهی، ظهور خوشه آغازین و خوشه دهی کامل به عنوان عامل اصلی و سه سطح محلول پاشی 0، 1.5 و 3 لیتر سایکوسل در هکتار به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد، تنها صفت طول میانگره 4 تحت اثر متقابل تنش نیتروژن و مقادیر سایکوسل قرار گرفت. کمترین طول ساقه، ارتفاع گیاه، حرکت خمش میانگره 4 و بیشترین طول خوشه، طول برگ پرچم، همی سلولز و در نتیجه عملکرد دانه (6063 کیلوگرم در هکتار) تحت تنش نیتروژن در ابتدای کاشت به دست آمد. حداقل طول خوشه، طول برگ پرچم، همی سلولز و عملکرد دانه (4350 کیلوگرم در هکتار) تحت تنش در مرحله خوشه دهی کامل حاصل شد. با کاربرد سه لیتر در هکتار سایکوسل در مقایسه با تیمار شاهد طول ساقه، طول خوشه، ارتفاع گیاه، طول برگ پرچم، طول میانگره 3، طول میانگره 4 و حرکت خمش میانگره 3 به ترتیب به نسبت 9.0، 22.2، 7.2، 24.7، 11.1 و 15.8 درصد کاهش و سلولز، همی سلولز و لیگنین هر یک به میزان 7.6، 34.5 و 26.3 درصد روند افزایشی داشتند. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده مرحله خوشه دهی کامل به کمبود نیتروژن حساس بود و مقدار سه لیتر سایکوسل در هکتار به عنوان تیمار مناسب تعیین شد.

به منظور بررسی اثر دور آبیاری و مصرف اوره بر روند افزایش تعداد برگ ها و عملکرد ارزن رقم پیشاهنگ، تحقیقی در بهار و تابستان سال 1390 در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی اراک به صورت آزمایش استریپ پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل نیتروژن در چهار سطح 50، 200، 350 و 450 کیلوگرم در هکتار اوره در کرت های اصلی و دور آبیاری در پنج سطح، آبیاری در مرحله استقرار (I1)، استقرار + ساقه دهی (I2)، استقرار + ساقه دهی + ظهور سنبله (I3)، استقرار + ساقه دهی + ظهور سنبله + گلدهی (I4)، استقرار + ساقه دهی + ظهور سنبله + گلدهی + پرشدن دانه (I5) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد، اثر تیمارهای نیتروژن بر عملکرد علوفه خشک تاثیر معنی داری داشت. اثر نیتروژن بر تعداد برگ در 70 تا 80 روز پس از کاشت تفاوت معنی داری را نشان داد. اثر نیتروژن بر طول میانگره اول و دوم تا روزهای 40، 50 و 55 روز پس از کاشت معنی دار نشد ولی از 60 روز پس از کاشت به بعد تفاوت ها معنی دار بود. بالاترین عملکرد علوفه خشک مربوط به تیمار N3I1 به میزان 10.33 تن در هکتار بود.