پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1393 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

زعفران زراعی (Crocus sativus L.) گیاهی است علفی، چند ساله و متعلق به تیره زنبقیان که کاربرد وسیعی در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی داشته و جایگاه خاصی را از نظر صادرات دارد. با توجه به شواهد موجود در مورد افزایش درجه حرارت ناشی از گرمایش جهانی و تاثیر منفی آن بر عملکرد زعفران در کشور، شاید کاربرد مالچ زنده بتواند با کاهش دمای خاک، فعالیت های فیزیولوژیکی گیاه را متاثر نماید و موجب تاثیر بر فرایندهای رشد و نمو گیاه زعفران زراعی گردد و از این طریق، عملکرد (کمی و کیفی) را بهبود بخشد. برای این منظور آزمایشی در شهرستان نظرآباد استان البرز در سال زراعی 92-1391 انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. عامل ها شامل سطوح مختلف تاریخ کشت مالچ زنده (هندوانه) در 3 سطح (20 فروردین، 4 اردیبهشت و 19 اردیبهشت) و سطوح مختلف تراکم کاشت (فاصله بوته ها در روی خطوط موازی) در 3 سطح (20، 30 و 40 سانتی متر) در فاصله بین کرت ها در نظر گرفته شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که استفاده از مالچ زنده بر برخی صفات مورد بررسی تاثیر معنی دار داشت، به صورتی که بیشترین عملکرد در تراکم کشت مالچ زنده در سطح 20 سانتی متر بدست آمد که موجب افزایش 8.38 درصدی وزن خشک کلاله، افزایش 8.99 درصدی وزن خشک گل و افزایش 8.83 درصدی طول کلاله شد. ضمن این که در این مطالعه عامل تاریخ کشت بر صفات کمی و کیفی زعفران تاثیر معنی داری نداشت.

به منظور ارزیابی عملکرد و خصوصیات زنیان در کشت مخلوط با جو تحت تاثیر کودهای دامی و شیمیایی، آزمایشی بصورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل به اجرا در آمد. عامل اصلی شامل کاربرد کود دامی پوسیده به میزان 45 تن در هکتار و کود شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم به میزان 80، 50 و 30 کیلوگرم در هکتار و عامل فرعی پنج آرایش مختلف کشت شامل کشت خالص زنیان با فاصله ردیف 0.3 متر، کشت خالص جو با فاصله ردیف 0.2 متر، کشت مخلوط زنیان و جو به صورت درهم، کشت مخلوط زنیان و جو با فاصله ردیف 0.45 متر و کشت مخلوط زنیان و جو با فاصله ردیف 0.6 متر بود. نتایج نشان داد، اثر تیمارهای کودی و آرایش کشت بر ارتفاع بوته و عملکرد دانه زنیان و جو و نیز عملکرد بیولوژیک جو معنی دار شد. در کلیه این صفات کود دامی بیش از کود شیمیایی تاثیرگذار بود. این صفات برای زنیان در کشت خالص بیشترین و در کشت درهم کمترین افزایش را داشتند، اما برای جو کشت درهم بیشترین و خالص کمترین اثر را بر افزایش این صفات نشان دادند. کود دامی و آرایش کاشت درهم سبب افزایش معنی دار درصد جذب نور شدند. در این آزمایش اثرات متقابل کود دامی و آرایش کاشت بر هیچ یک از صفات دو گیاه معنی دار نشد.

به منظور بررسی کارایی علفکش بوتیزان استار (کویین مراک + متازاکلر) %41.6 اس ال در مزارع کلزا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 14 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 91-90 در استان قزوین اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: علف کش بوتیزان استار 2، 2.2، 2.5، 3، 4 و 5 لیتر از ماده تجارتی در هکتار به دو صورت مصرف پیش رویشی و در مرحله کوتیلدونی کلزا، علفکش ترفلان (تری فلورالین 48 درصد ای سی) 2 لیتر از ماده تجارتی در هکتار قبل از کاشت و مخلوط با خاک + گالانت سوپر (هالوکسی فوپ آرمتیل استر) 0.75 لیتر از ماده تجارتی در هکتار قبل از ساقه دهی علف های هرز باریک برگ و شاهد بدون کنترل علف هرز. نتایج پژوهش نشان داد که تمام تیمارهای علف کش نسبت به شاهد بدون کنترل علف هرز، باعث افزایش عملکرد کلزا شدند. بیشترین افزایش عملکرد کلزا 42 تا 45 درصد و مربوط به شاهد با وجین علف هرز و بوتیزان استار پیش رویشی 2.2 تا 4 لیتر بود. افزایش عملکرد کلزا تحت تاثیر سایر تیمارهای علفکش 3 تا 16 درصد بود. در مجموع، مصرف بوتیزان استار 2.2 لیتر در هکتار به صورت پیش رویشی برای کنترل علف های هرز پهن و باریک برگ کلزا توصیه می شود. با این تیمار می توان انتظار افزایش عملکرد بیش از 40 درصدی کلزا را داشت.

به منظور ارزیابی عملکرد دانه و شاخص های مقاومت به خشکی در تعدادی از ارقام عدس، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان در سال زراعی 90-1389 اجرا گردید. کرت های اصلی شامل چهار سطح آبیاری I1: آبیاری مطلوب، I2: قطع آبیاری در مرحله تشکیل ساقه به مدت 20 روز، I3: قطع آبیاری در مرحله گلدهی به مدت 20 روز و I4: قطع آبیاری در دوره پرشدن دانه به مدت 20 روز و کرت های فرعی شامل چهار رقم: V1: کیمیا، V2: سبز کوهین، V3: محلی زنجان و V4: گچساران بودند. بر مبنای عملکرد آبی (Yp) و عملکرد در شرایط تنش، به ترتیب: قطع آبیاری در مرحله تشکیل ساقه (Ys1)، قطع آبیاری در مرحله گلدهی (YS2) و قطع آبیاری در دوره پرشدن دانه(YS3) ، شاخص های تحمل به خشکی محاسبه شدند. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد دانه در شرایط YP به میزان 1263.02 کیلوگرم در هکتار و در سایر شرایط رطوبتی Ys1، Ys2 و Ys3 به ترتیب 737.29، 461.94 و 1160.18 کیلوگرم در هکتار بود و در نتیجه میانگین عملکرد دانه به ترتیب 41.62، 63.42 و 8.14 درصد نسبت به آبیاری مطلوب کاهش نشان دادند. بیشترین عملکرد دانه تحت شرایط آبیاری مطلوب، مربوط به رقم گچساران به میزان 1414.27 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به سایر ارقام برتری نشان داد. همچنین بیشترین میانگین عملکرد دانه تحت شرایطYs1 ، Ys2 و Ys3 به ترتیب به میزان 869.68، 541.66 و 1285.82 کیلوگرم در هکتار به رقم گچساران اختصاص داشت و پس از آن مربوط به رقم کیمیا که در دو شرایط YS2 وYS3 با رقم گچساران تفاوت معنی داری نشان نداد، بود. سه شاخص MP، GMP و Harm با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش، بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار را نشان دادند. به عبارت دیگر، استفاده از این سه شاخص در غربال نمودن ارقام مورد مطالعه در برنامه های اصلاحی، نشان دهنده افزایش عملکرد دانه در شرایط تنش رطوبتی و آبیاری مطلوب در این آزمایش بوده و مناسبترین شاخص های جهت تعیین ارقام متحمل به خشکی عدس می باشند. با توجه به بالاتر بودن ضریب همبستگیMP  و سپسGMP  با عملکرد دانه نسبت به شاخص های دیگر، مشخص می گردد که این دو شاخص از قدرت تفکیک پذیری بیشتری بین ژنوتیپ ها برخوردارند.

به منظور بررسی اثرات غلظت های مختلف ریزمغذی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه ذرت(Zea mays L.)  سینگل کراس 260 آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین - پیشوا در تیرماه سال 1392 انجام شد. عامل اول کود شیمیایی سولفات آهن در سه سطح (0، 2 و 4 در هزار) و عامل دوم کود شیمیایی سولفات روی در سه سطح (0، 4 و 8 در هزار) بصورت محلول پاشی در دو مرحله هشت برگی و ظهور گل تاجی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل تیمار سطوح غلظت سولفات آهن 4 در هزار و سولفات روی 4 در هزار بیشترین میزان صفات آزمایشی از قبیل وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد روغن دانه را بدست آورد و تیمار اثر متقابل غلظت آهن 2 در هزار و روی 8 در هزار بر صفت آزمایشی درصد روغن دانه نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف محلول پاشی) برتری داشته است. بر اساس نتایج بدست آمده بیشترین تاثیر استفاده از عناصر ریزمغذی آهن و روی در غلظت های سولفات آهن 4 در هزار و سولفات روی 8 در هزار بوده که موجب افزایش کیفی و کمی در گیاه ذرت سینگل کراس 260 در منطقه ورامین شده است.

به منظور ارزیابی اثر همزمان کم آبیاری و تنش قطع آبیاری، بر صفات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد ذرت دانه ای این تحقیق طی سال های 1387 و 1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان اجرا شد. عوامل تحقیق شامل تامین نیاز آبی در سه سطح (تامین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی کامل گیاه ذرت) و تیمار قطع آب در مراحل مختلف رشد در پنج سطح (بدون قطع آب در طول دوره رشد (شاهد) و یک بار قطع آب در مرحله هشت برگی، دوازده برگی، گرده افشانی و شیری) بودند. تیمارهای آزمایش از مرحله چهار تا پنج برگی گیاه تا ده روز پیش از رسیدگی فیزیولوژیکی اعمال شد. نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش شدت کم آبی، درصد لوله شدن برگ افزایش یافت ولی عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ و غلظت کلروفیل های a و b کاهش یافتند. بیشترین درصد لوله ای شدن برگ با میانگین 67 درصد، در تیمار تامین 60 درصد نیاز آبی گیاه همزمان با عدم آبیاری در مرحله دوازده برگی مشاهده شد و کمترین مقدار آن با میانگین 9 درصد به تیمار تامین 100 درصد نیاز آبی گیاه، بدون تنش قطع آب در طول دوره رشد اختصاص یافت. بیشترین غلظت کلروفیل a و b در تیمار تامین 100 درصد نیاز آبی گیاه و بدون تنش قطع آب در طول دوره رشد به ترتیب با میانگین 3.1 و 1.1 میلی گرم در هر گرم برگ به دست آمد. کمترین غلظت کلروفیل های a و b به تیمار تامین 60 درصد نیاز آبی گیاه همزمان با عدم آبیاری در مرحله گلدهی به ترتیب با 1.7 و 0.5 میلی گرم در هر گرم برگ تعلق یافت. تیمار تامین 100 درصد نیاز آبی، بدون تنش قطع آب مرحله ای با میانگین 90 درصد بیشترین و تیمار تامین 60 درصد نیاز آبی همزمان با عدم آبیاری در مرحله گلدهی با میانگین 64 درصد کمترین محتوای نسبی آب برگ را داشتند. بیشترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل و بدون تنش قطع آب، با میانگین 7500 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار آن در تیمار 60 درصد آبیاری کامل و تنش قطع آب در مرحله گلدهی با میانگین 490 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق و با توجه به حساسیت زیاد صفات فیزیولوژیکی بررسی شده نسبت به تنش کم آبی و رابطه این صفات با عملکرد دانه، لازم است از وقوع تنش آبی در مراحل حساس رشد گیاه جلوگیری نمود.

به منظور بررسی تاثیر آبیاری با آب مغناطیسی بر بهبود تحمل به تنش خشکی در ماش رقم پرتو آزمایشی گلدانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری در سال 1392 اجرا شد. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عامل اول آبیاری در دو سطح شامل شاهد (آبیاری پس از 50 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) و تنش آبی (آبیاری پس از 100 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) و عامل دوم نیز نوع آب در دو سطح شامل آبیاری با آب معمولی و آبیاری با آب مغناطیسی بود. نتایج نشان که تنش خشکی موجب کاهش تعداد غلاف بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، زیست توده و شاخص برداشت گردید. از سوی دیگر آبیاری با آب مغناطیسی موجب افزایش تمامی صفات اندازه گیری شده تحت شرایط عدم تنش و وجود تنش شد. عملکرد دانه در شرایط عدم تنش با آبیاری معمولی و آبیاری مغناطیسی به ترتیب برابر با 6.81 و 9.70 گرم بر بوته بود. تحت شرایط تنش خشکی نیز عملکرد دانه در تیمار آبیاری معمولی و آبیاری مغناطیسی به ترتیب برابر با 2.56 و 4.55 گرم بر بوته ثبت گردید. بنابراین با توجه به این نتایج می توان پیشنهاد نمود که آبیاری با آب مغناطیسی بعنوان روشی ساده، سالم و کاربردی می تواند در بهبود رشد و عملکرد ماش تحت شرایط وجود و عدم وجود تنش خشکی بکار رود.

زعفران (Crocus sativus L.) دارای امتیازات ویژه ای از قبیل نیاز آبی پایین، فصل رشد مطلوب از لحاظ زمان نزولات آسمانی پاییز، زمستان و بهار و از طرفی اشتغال زایی زیاد بوده و یکی از منابع درآمدی فراوان برای کشاورزان می باشد. تغذیه کودی در شرایط دیم می تواند، نقش مهمی در افزایش عملکرد در واحد سطح و دستیابی به عملکرد اقتصادی محصول زعفران در شرایط دیم داشته باشد. بدین منظور آزمایشی در سال 1392 با هدف تعیین بهترین تراکم بنه و تغذیه کودی در شرایط زراعی کشت دیم در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد دماوند اجرا شد. این تحقیق به صورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. عامل اصلی عبارت از سه سطح تراکم (15، 30 و 45 بنه در مترمربع) و عامل فرعی، سه زمان کوددهی (بهار، بهار - پاییز، پاییز و شاهد) بود.نتایج نشان داد که تراکم های مختلف بنه و کود بر تعداد گل و وزن کلاله در سطح یک درصد معنی دار بود. بررسی مقایسه میانگین ها موید این نکته بود که تیمار تراکم 45 بنه در مترمربع با 157542 عدد گل در هکتار در مقایسه با 15بنه در مترمربع که 89442 عدد گل در هکتار تولید نمود، حداکثر اثر را بر صفات مورد بررسی عملکرد و اجزای عملکرد زعفران نشان داد. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که می توان با استفاده از کاشت گیاه زعفران در شرایط دیم، ضمن تولید اقتصادی اشتغال قابل ملاحظه ای ایجاد نمود.