اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی (علوم کشاورزی)
سال:1392 | دوره:7 | شماره:4 (28) |تعداد مقالات:9

اثر تاریخ کاشت بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی سیاهدانه با انجام، آزمایشی مزرعه ای با 4 تکرار در سال زراعی 89-1388 در شهرستان خمینی شهر اصفهان بررسی شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام یافت که در آن دو توده هند و اصفهان به عنوان فاکتور اصلی و چهار تاریخ کاشت 88.8.25، 88.9.25، 88.12.15 و 89.1.15 به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه آماری داده ها نشان داد که اثر توده، تاریخ کاشت و اثر متقابل آنها بر اکثر صفات کمی و کیفی سیاهدانه معنی دار بود. نتایح حاصل از این تحقیق نشان داد که دو توده در صفات فنولوژیکی، مورفولوژیکی و کیفی تفاوت معنی داری با هم داشتند. توده اصفهان به دلیل سازگاری با شرایط آب و هوایی منطقه، توانست از بهترین عملکرد دانه و درصد روغن در تاریخ کاشت 88.8.25 نسبت به توده هندی برخوردار باشد. همچنین، تاخیر در تاریخ کاشت موجب کاهش اکثر صفات مربوط به عملکرد و اجزای عملکرد شد. به طور کلی، اگر هدف از کشت سیاهدانه، عملکرد دانه، درصد بالاتر روغن دانه باشد، تاریخ کشت دوم و سوم برای توده اصفهان و تاریخ کشت سوم برای توده هند می تواند استفاده شود. همچنین، بیشترین میزان درصد ماده خشک، سدیم، کلسیم، روی و منگنز در سیاهدانه توده اصفهان، بیشترین درصد خاکستر دانه، میزان پتاسیم، فسفر، مس، منیزیم و آهن در سیاهدانه توده هند ملاحظه شد.

در جهت ارزیابی 7 لاین گندم دوروم نسبت به تنش شوری و خشکی یک آزمایش گلخانه ای در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و سه عامل شامل تنش شوری در دو سطح (بدون تنش شوری و تنش شوری 6.2 دسی زیمنس)، تنش خشکی در دو سطح (بدون تنش خشکی و تنش خشکی با ظرفیت مزرعه ای 50%) و هفت لاین گندم دوروم انجام گرفت. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، بین لاین های مورد بررسی در اکثر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری مشاهده شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که ژنوتیپ های آرامیدیس و یازلیق از لحاظ اکثر صفات بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادند. عملکرد دانه با اکثر صفات مورد مطالعه همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. تجزیه خوشه ای بر اساس روش "وارد"، دو ژنوتیپ آرامیدیس و یازلیق را در یک گروه جداگانه و برتر جای داد و در کل دو ژنوتیپ فوق به عنوان ژنوتیپ های متحمل نسبت به هر دو شرایط تنش شوری و خشکی شناخته شدند.

تحمل ارقام گوجه رنگی به گل جالیز مصری (Orobanche aegyptiaca Pers.) طی آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 11 تیمار و 3 تکرار در سال 1391 در مزرعه نمونه آستان قدس رضوی در خراسان رضوی به عمل آمد. تیمارها شامل ارقام پتوارلی سی اچ (CH)، استرلینگ (کارون)، خرم، پتوراک و هیبریدهایDNP 3005 ، PS 6515، SPEEDY،IDEN ،VADI STAR ،FIRINZEH  و DNP 3001 به صورت کاشت نشایی بودند. نمونه برداری طی دو مرحله، ابتدا پس از ظهور و استقرار گل جالیز بر روی بوته گوجه فرنگی جهت تعیین وزن خشک، تعداد ساقه و تعداد گرهک گل جالیز روی ریشه گوجه فرنگی و وزن خشک بوته گوجه فرنگی و سپس در انتهای فصل رشد جهت تعیین وزن میوه و عملکرد گوجه فرنگی انجام گرفت. نتایج نشان داد که ارقام استرلینگ و خرم با تفاوت معنی داری نسبت به سایر ارقام، کمترین وزن خشک، تعداد ساقه و تعداد گرهک گل جالیز روی ریشه گوجه فرنگی و در مقابل بیشترین وزن خشک بوته، میوه و عملکرد گوجه فرنگی را داشته و بنابراین متحمل ترین ارقام بودند. ارقام پتوراک و DNP 3001 از سوی دیگر دارای بیشترین وزن خشک، تعداد ساقه و تعداد گرهک گل جالیز روی ریشه گوجه فرنگی و ارقام پتوراک، پتوارلی سی اچ و FIRINZEH کمتـرین وزن خشک بوته، وزن میوه و عملکرد گوجه فرنگی بودند و بنابراین حساس ترین ارقام به گل جالیز معرفی می شوند. البته رقم DNP 3001 علی رغم دارا بودن مقادیر بیشتری در مورد صفات گل جالیز با افزایش وزن میوه توانست این نقصان را جبران نماید.

تاثیر تیمارهای مختلف بذر بر جوانه زنی همیشه بهار طی آزمایشی در سال 1391 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل تیمار اولتراسونیک با حداکثر 3 وات بر سانتی متر مربع و تیمار اشعه گاما و بتا (با شدت ثابت 2 میکروکوریل) به مدت 10 دقیقه، تیمار لیزر (با طول موج 6328 آنگستروم) و میدان مغناطیسی (با شدت 40 میلی تسلا) در سه زمان 5، 10 و 15 دقیقه بر بذرهای خیس شده، هیدروپرایمینگ به مدت 24 ساعت و شاهد بودند. نتایج نشان داد که وقتی بذور همیشه بهار بعد از تیمار با اشعه لیزر 15 دقیقه ای کاشته شدند، عملکرد گل آن (13.85 گرم) نسبت به تیمار شاهد (4.34 گرم) حدود 219 درصد افزایش نشان داد که اختلاف معنی داری با بقیه تیمارها داشت. بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمار میدان مغناطیسی 10 دقیقه (33.20 گرم در متر مربع) و کمترین آن به تیمار شاهد (7.89 گرم در متر مربع) اختصاص یافتند. بیشترین شاخص برداشت به تیمار اشعه گاما 10 دقیقه (69.07 درصد) بود و کمترین آن در تیمار لیزر 15 دقیقه (18.81 درصد) تعلق داشتند. بنابراین، اعمال تیمارهای تشعشعات فیزیکی (اشعه گاما، میدان مغناطیسی و اشعه لیزر) برای افزایش محصول در رقم کم پر گل همیشه بهار قابل استفاده است.

تاثیر دوره تداخل علف های هرز بر صفات مورفولوژیک و عملکرد پیاز رقم قرمز آذرشهر، با انجام آزمایشی در سال زراعی 90-89 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز بررسی شد. در این آزمایش، 12 تیمار شامل شش دوره فقدان علف هرز که علف های هرز مزرعه برای محدوده های زمانی صفر، 20، 40، 60، 80 و 100 روز پس از سبز شدن پیاز کنترل شدند و شش دوره آلوده به علف هرز که در محدوده زمانی صفر، 20، 40، 60، 80 و 100 روز پس از سبز شدن اجازه رشد در مزرعه پیاز داده شد، بودند. تاثیر تداخل علف های هرز بر ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، قطر متوسط سوخ، بیوماس پیاز در بوته، عملکرد سوخ در بوته و عملکرد سوخ در واحد سطح معنی دار بود. کلیه صفات مورد بررسی پیاز با افزایش طول دوره آلودگی آن با علف های هرز کاهش یافتند. افزایش دوره آلودگی مزرعه با علف هرز بیش از 40 روز پس از سبز شدن، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته و قطر پیاز را به طور معنی داری کاهش داد. افزایش دوره آلودگی به مدت 100 روز پس از سبز شدن، عملکرد پیاز در بوته و واحد سطح را به ترتیب تا 95 و 96% نسبت به تیمار کنترل علف هرز در کل دوره رشد، کاهش داد. همچنین، افزایش دوره فقدان علف های هرز تا 40 روز پس از سبز شدن، تاثیری بر عملکرد پیاز در بوته و واحد سطح نداشت. به طورکلی، نتایج نشـان داد که برای جلوگیری از کاهش عملکرد پیاز، کنترل علف های هرز از زمان سبز شدن تا 100 روز پس از سبز شدن ضروری بود و کنترل آنها پس از این دوره تاثیری بر عملکرد پیاز نداشت.

اثر اسید هیومیک و فسفر بر عملکرد کمی و کیفی همیشه بهار طی آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بررسی گردید. اسید هیومیک به عنوان عامل اصلی در چهار سطح (شامل: صفر، 5، 10 و 15 کیلوگرم در هکتار) و فسفر (P2O5) به عنوان عامل فرعی در سه سطح (شامل: 40، 60 و 80 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج حاصل نشان دادند که بیشترین عملکرد گل خشک (158.4 گرم در مترمربع)، تعداد گل (1356 گل در مترمربع)، درصد اسانس (0.55 درصد) و ماده موثره گل (0.31 درصد) در سطح 10 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و 60 کیلوگرم در هکتار فسفر و بیشترین عملکرد بذر (133.8 گرم در متر مربع) و بیشترین روغن بذر (0.41 درصد) در سطح 5 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و 80 کیلوگرم در هکتار فسفر به دست آمدند. بر اساس نتایج این مطالعه اسید هیومیک به میزان 10 و فسفر به میزان 60 کیلوگرم در هکتار بهترین نتایج را داشتند.

بررسی تاثیر تقسیط نیتروژن و دز علف کش مصرفی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط رقابت با علف های هرز، با انجام آزمایشی در قالب طرح اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در هنرستان کشاورزی سبزوار به عمل آمد. تیمارهای مورد مطالعه شامل نحوه مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره، با سه روش (30 درصد به هنگام کاشت و 70 درصد در زمان ساقه رفتن (T1)، 25 درصد هنگام کاشت، 25 درصد در زمان پنجه زنی و 50 درصد در زمان ساقه رفتن (T2) و 25 درصد هنگام کاشت، 50 درصد در زمان پنجه زنی و 25 درصد در زمان ساقه رفتن (T3) و مقدار مصرف علف کش دو منظوره ایمازامتابنزمتیل (آسرت) در پنج سطح در دزهای 0، 25، 50، 75 و 100 درصد از دز توصیه شده در هکتار بودند. مقدار مصرف علف کش 700 گرم ماده موثره در هکتار از فرمولاسیون سوسپانسیون 25% بود که در مرحله پنجه زنی گندم استفاده شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد و جمعیت علف های هرز تحت تاثیر دزهای مصرفی علف کش قرار گرفتند. افزایش دز مصرفی علف کش، تاثیر مثبت معنی داری روی عملکرد بیولوژیک و عملکرد اقتصادی گندم داشت. نتایج همچنین نشان داد که تعداد سنبله گندم در واحد سطح به جای اینکه تحت تاثیر میزان دز مصرفی علف کش قرار گیرد، تحت تاثیر تقسیط نیتروژن قرار گرفت. بیشترین تعداد سنبله در واحد سطح، وزن هزار دانه، عملکرد اقتصادی، از تیمار مصرف نیتروژن 25 درصد به هنگام کاشت، 50 درصد در زمان پنجه زنی و 25 درصد در ساقه رفتن و دز توصیه شده علف کش در شرایط رقابت با علف هرز به دست آمد. با توجه به نبود اختلاف آماری معنی داری بین دز توصیه شده و کاهش 25% دز توصیه شده می توان گفت که استفاده از دز 75% توصیه شده علف کش دو منظوره ایمازامتابنزمتیل (0.56 لیتر ماده موثر در هکتار) و مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به صورت 25 درصد هنگام کاشت، 50 درصد در زمان پنجه زنی و 25 درصد در هنگام ساقه رفتن افزایش عملکرد اقتصادی را موجب می شود.

تنوع ژنتیکی صفات زراعی در 16 ژنوتیپ گندم دوروم و روابط آنها با عملکرد دانه در شرایط دیم، در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی ایلام در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات زراعی شامل ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسی تحت شرایط دیم، اختلاف معنی داری با یکدیگر دارند. رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته حدود 75 درصد از تغییرات عملکرد دانه را در شرایط دیم توجیه می نمایند. بر اساس تجزیه علیت اثر مستقیم تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه بر عملکرد دانه تحت شرایط دیم مثبت و بالا می باشد. تجزیه خوشه ای داده ها ژنوتیپ ها را در سه گروه قرار داد. مقایسه میانگین صفات در گروه های حاصله نشان داد که ژنوتیپ های موجود در گروه دوم، بیشترین میزان عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه را دارند و برای اهداف به نژادی در شرایط دیم قابل استفاده می باشند.

اثرات پیری تسریع شده و خراش دهی پوسته بذر با اسید کلریدریک بر خصوصیات جوانه زنی رقم کاکا نخود زراعی (Cicer arietinum) با انجام آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو عامل در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی شد. عامل های آزمایش شامل پیری تسریع شده با استفاده از حرارت 45 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 100 درصد در سه سطح (صفر، 24 و 48 ساعت) و به دنبال آن تیمار با اسید کلریدریک در هشت سطح شامل شاهد (بذر خشک)، غوطه ور سازی در اسید کلریدریک صفر (آب مقطر)، 0.5، 1، 1.5، 2، 2.5 و 3 نرمال به مدت نیم ساعت بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای پیری تسریع شده و اسید کلریدریک هر دو باعث کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه می شوند. تیمارهای پیری اثرات منفی تیمارهای اسید کلریدریک را افزایش دادند. تنها هیدروپرایمینگ باعث بهبود خصوصیات جوانه زنی بذر نخود در تمام تیمارهای پیری تسریع شده گردید. بر اساس نتایج این آزمایش، می توان گفت که تیمار بذرهای نخود با اسید کلریدریک روش مناسبی برای پرایمینگ بذرهای نخود نمی باشد.