اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی (علوم کشاورزی)
سال:1389 | دوره:4 | شماره:14 (ویژه نامه 1) |تعداد مقالات:12

این پژوهش به منظور ارزیابی عملکرد دانه و اجزای عملکرد 20 لاین جو تحت شرایط آب و هوایی دشت تبریز در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان دادند که بین لاین های مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، تعداد پنجه در بوته و طول سنبله، اختلاف معنی داری وجود داشت. این امر نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بین لاین ها بود. نتایج مقایسه میانگین صفات نشان داد که لاین EBYTC86-17 با داشتن طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه بالاتر و در نهایت عملکرد دانه بیشتر به عنوان لاین پرمحصول تر شناخته شد. پایین بودن تعداد پنجه، باعث بالا رفتن وزن هزار دانه و در نتیجه افزایش عملکرد دانه لاین مذکور گردید. به نظر می رسد پس از مطالعات تکمیلی از این لاین برای کشت در مناطقی با شرایط اقلیمی مشابه دشت تبریز بتوان استفاده کرد. همچنین، لاین های EBYTC86-5، EBYTC86-6 و EBYTC86-13 به دلیل داشتن عملکرد دانه پایین به عنوان لاین های ضعیف تر شناخته شدند. نتایج حاصل از بررسی ضرایب همبستگی ساده صفات مورد مطالعه نشان داد که بیشترین همبستگی ساده بین عملکرد دانه و اجزای آن مربوط به وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله بود و بر اساس نتیجه تجزیه رگرسیون، 37 درصد از تغییرات عملکرد دانه توسط وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله تبیین گردید. همچنین، با افزایش هر واحد در مقدار وزن هزار دانه 30 درصد و به ازای افزایش هر واحد در مقدار تعداد دانه در سنبله 14 درصد بر میزان عملکرد دانه افزوده شد. البته به ازای افزایش هر واحد ارتفاع بوته، 5 درصد از عملکرد دانه کاسته شد.

به منظور گروه بندی و دست یابی به ژنوتیپ های برتر در 30 لاین گندم بهاره در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل: عملکرد، اجزای عملکرد دانه، شاخص برداشت، طول پدانکل، طول ریشک، تعداد برگ، ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم و ماقبل پرچم، تعداد روز تا مرحله آبستنی، تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا برداشت بود. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر اکثر صفات، اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشت که بیانگر وجود اختلاف ژنتیکی قابل توجهی بین لاین های مورد مطالعه از نظر صفات مورد ارزیابی می باشد. با تجزیه خوشه ای بر اساس تمامی صفات و بر مبنای داده های استاندارد شده به روش Ward، لاین ها در سه خوشه گروه بندی شدند. هشت لاین خوشه سوم از لحاظ عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع بوته و سطح برگ پرچم برتر بودند. با انجام تجزیه بر عامل ها، پنج عامل 78.99% تغییرات کل را تبیین کردند، که در این میان عامل اول با توجیه 35% از تغییرات به عنوان عامل موثر بر عملکرد دانه نام گذاری شد. ژنوتیپ N-75-5 با عملکرد 289.5 گرم بر مترمربع پرمحصول ترین در میان ژنوتیپ های مورد مطالعه محسوب می شود.

مراتع کندوان در دامنه شمالی رشته کوه های سهند قرار دارد. منطقه مورد مطالعه در محدوده طول های جغرافیایی 45.7 ´10 ˚46 تا "53.7 ´20 ˚46 شرقی و عرض جغرافیایی "12.3 ´42 ˚37 تا "13.8 ´52 ˚37 شمالی قرار دارد. حداقل ارتفاع بررسی شده در این منطقه  1800و حداکثر 3000 متر می باشد. در منطقه مورد بررسی، تعداد 400 نمونه گیاهی جمع آوری و خشک شده و سپس به هرباریوم منتقل و با استفاده از کلیدهای معتبر خارجی و داخلی شناسایی و تعیین نام علمی شدند. 256 گونه متعلق به 153 جنس و 37 تیره شناسایی شد. از مهم ترین تیره های گیاهی جمع آوری شده از این منطقه می توان به تیره های Asteraceae، Fabaceae، Lamiaceae، Brassicaceae و Apiaceae اشاره نمود. تیره کاسنی با 40 گونه، بقولات با 29 گونه، نعناعیان با 25 گونه، تیره شب بو با 22 گونه و تیره چتریان با 16 گونه، به ترتیب بیشترین گونه ها را به خود اختصاص دادند. شکل زیستی هر یک از عناصر گیاهی منطقه، با استفاده از روش رونکیه مشخص شد. اشکال بیولوژیک منطقه شامل 1.17% فانروفیت، 4.68% ژئوفیت، 6.25% کامفیت، 30.07% تروفیت و57.81 % همی کریپتوفیت می باشند.

آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی برای مطالعه اثرات استفاده از سطوح مختلف مانان الیگوساکارید (صفر، 1، 2 و 3 گرم در کیلوگرم جیره پایه) بر صفات عملکردی رشد، صفات مربوط به لاشه و پروفیل چربی خون روی جوجه های گوشتی صورت گرفت. تعداد 600 قطعه جوجه گوشتی یک روزه از سویه راس 308 به صورت تصادفی در 5 تیمار قرار گرفتند. هر تیمار دارای 6 تکرار بود و در هر تکرار 20 قطعه جوجه قرار داشت. از آنتی بیوتیک آویلامایسین (10 میلی گرم در کیلوگرم جیره پایه) به عنوان شاهد مثبت در آزمایش استفاده گردید. نتایج حاصله در دوره آغازین نشان داد که هیچ یک از صفات عملکردی تحت تاثیر افزودن پری بیوتیک قرار نگرفت. همچنین افزودن آویلامایسن نیز اثری بر این صفات نداشت. در دوره رشد، صفت افزایش وزن در جیره های حاوی 2 و 3 گرم در کیلوگرم پری بیوتیک و یا آویلامایسین بیشتر از جیره شاهد (0.05>P) و ضریب تبدیل غذایی در جیره های حاوی 3 گرم در کیلوگرم پری بیوتیک و یا آویلامایسین کمتر از جیره شاهد بود (0.05>P). در دوره پایانی افزودن 2 و 3 گرم در کیلوگرم پری بیوتیک یا آویلامایسین ضریب تبدیل غذایی و افزایش وزن را در مقایسه با جیره شاهد بهبود داد (0.05>P). همچنین افزودن 2 و 3 گرم در کیلوگرم پری بیوتیک موجب کاهش چربی حفره شکمی (درصدی از وزن زنده) در مقایسه با جیره شاهد شد (0.05>P). ولی با جیره حاوی آویلامایسین تفاوت معنی داری نداشت. مقدار کلسترول سرم خون تنها در جیره حاوی 3 گرم در کیلوگرم پری بیوتیک کمتر از جیره شاهد بود (0.05>P). به نظر می رسد سطوح 2 و 3 گرم در کیلوگرم مانان الیگوساکارید، مناسب ترین سطح برای استفاده در جیره های طیور باشد.

عملکرد آمیخته های حاصل از پنج لاین تجاری چینی به نام های 32، 104، 110، 152، 154 و پنج لاین تجاری ژاپنی به نام های 31، 103، 107، 151 و 153 کرم ابریشم در چهار دوره پرورشی مشتمل بر دو فصل بهار و تابستان بررسی گردید. مراحل تفریخ و پرورش آمیخته ها و فرآیندهای آزمایش و نیز رکوردگیری صفات مربوطه طبق دستورالعمل های استانداردESCAP  (1993) انجام پذیرفت. طبق نتایج حاصل، به جز اثر پایه مادری، سایر عوامل موجود (نسل، جنس و گروه آمیخته) در مدل آماری در سطح P<0.0001 معنی دار بودند. میانگین اثر کلیه عوامل مورد بررسی به جز اثر پایه مادری روی صفات وزن پیله، وزن قشر پیله و درصد قشر پیله هم در سطح P<0.0001 معنی دار بود. نتایج برآورد مولفه های واریانس با استفاده از مدل یک صفتی نشان داد که آمیخته های 154 × 153 و 32 × 31 دارای وراثت پذیری خاص بالایی بودند (به ترتیب 0.8365 و 0.7848 برای صفت وزن پیله). می توان نتیجه گیری کرد که سرعت پیشرفت ژنتیکی حاصل از اجرای برنامه های انتخاب با استفاده از این آمیخته ها جهت تولید لاین های جدید بالاتر خواهد بود. از طرفی آمیخته 154 × 153 با وجود دارا بودن وراثت پذیری بالا در صفات انفرادی (0.8365 و 0.9854 برای صفات وزن پیله و وزن قشر پیله)، دارای میانگین پایین تری نسبت به آمیخته 32 × 31 بود که این امر بیانگر حساس بودن این آمیخته نسبت به شرایط محیطی است. نتایج حاصل از برآورد همبستگی های ژنتیکی افزایشی، محیطی و فنوتیپی با استفاده از روش آنالیز دو صفته نشان داد که بالاترین مقدار همبستگی ژنتیکی افزایشی در مورد همه صفات مربوط به آمیخته 154 × 153 است. در کل، آمیخته تجاری 32 × 31 از نظر بیشتر خصوصیات اقتصادی در سطح بالاتری قرار داشت.

آبدزدک اروپایی یکی از مهم ترین آفات حشره ای ایران از جمله منطقه آذربایجان بوده و خسارت آن در برخی مناطق، بسیار اقتصادی می باشد. در این مطالعه، ویژگی های ریختی قسمت های مختلف بدن حشره از جمله طول بخش های مختلفی از اسکلت خارجی حشرات کامل مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اندازه بال های جلویی و عقبی، منتهی به تشخیص دوشکلی فصلی به صورت افراد بال بلند و بال کوتاه در این گونه گردید که بر اساس منابع موجود تاکنون در دنیا گزارش نشده است و احتمال می رود که افراد بال بلند و بال کوتاه از نظر ویژگی های زیستی و رفتاری نیز متفاوت باشند. دو شکلی جنسی توسط رگبندی بال های جلویی جنس های نر و ماده تشخیص داده شد. یکی از ویژگی های مهم در تشخیص گونه آبدزدک ها آرایش خارها در ساق پاهای جلویی و عقبی است، به طوری که تعداد و طول این خارها در گونه های مختلف حشره متفاوت بود، ساق پای جلویی در افراد این گونه دارای چهار زایده انگشت مانند پهن و قوی در انتها بوده، در حالی که ساق پای عقبی دارای پنج خار تیز در کناره و هفت خار ظریف در انتها می باشد.

در چند سال اخیر خسارت بیماری های فوزاریومی نخود و سایر حبوبات افزایش چشمگیری یافته است، حتی این بیماری ها باعث نابودی بخش عمده محصول برخی از مزارع در آذربایجان شرقی شده است. استفاده از سموم موجب از بین رفتن میکروارگانیزم های مفید و بهم خوردن تعادل اکولوژیکی می گردد. قارچ تریکودرما موجب کنترل عوامل بیماری های فوزاریومی می شود، و همچنین مکانیزم دفاعی گیاه را تقویت می کند، و با ترشح آنزیم و هورمون باعث رشد و تقویت گیاه شده و در نهایت به حفظ تعادل اکولوژیکی کمک می کند. برای کنترل تریکودرما از روش روش کشت متقابل به صورت ماکروسکوپی استفاده شد. در این روش تقابل ایزوله های تریکودرما علیه گونه های فوزاریوم و ایزوله ها نسبت به همدیگر بررسی و مشخص گردید که ایزوله های Tr.1 و Tr.2 در کوتاه ترین مدت باعث توقف رشد پرگنه گونه های فوزاریوم گردید و در عین حال نسبت به همدیگر دارای کمترین تاثیر بودند. پیچش هیف تریکودرما به دور هیف گونه های فوزاریوم باعث لیز شدن و دفرمه شدن و توقف رشد هیف فوزاریوم شد. ترشحات مایع خارجی سلولی دو ایزوله Tr.1 و Tr.2 به طور قابل ملاحظه ای از رشد پرکنه گونه های فوزاریوم جلوگیری کرد و در عین حال نسبت به همدیگر دارای کمترین تاثیر بودند. متابولیت های فرار (گازی) تمام ایزوله ها در کاهش رشد میسیلیوم گونه های فوزاریومی موثر بودند. اثر بازدارندگی متابولیت های فرار Tr.1 و Tr.2 بیشتر از سایر ایزوله ها بود و در عین حال نسبت به همدیگر دارای کمترین تاثیر بودند. در این آزمایش ایزوله های Tr.1 و Tr.2 (T.harzianum و T.asprellum) برای کنترل بیولوژیکی بیماری های فوزاریومی نخود در گلخانه انتخاب شدند. اینوکلوم Tr.1 و Tr.2 به صورت مخلوط و به تنهایی به نسبت 10 درصد وزنی با خاک فوقانی گلدان های آلوده به اینوکلوم F.oxysporum و F. solani (به نسبت 10 درصد وزنی) مخلوط شدند. در این بررسی، ایزوله های Tr.1 و Tr.2 در سطح احتمال 5 درصد در مقایسه با شاهد موجب افزایش رشد و فاصله وزن تر گیاهچه های نخود و در سطح احتمال 1 درصد کاهش بیماری به نسبت 61.9 تا 73 درصد گردید.

در این تحقیق، تاثیر تغذیه کنه شکارگر Typhlodromus bagdasarjani از پنج نوع گرده گیاهی شامل گرده های بادام، زردآلو، سیب، گلابی و گردو به عنوان 5 تیمار غذایی در قالب طرح آزمایشی کاملا تصادفی در طول دوره تخم تا کنه کامل، طول عمر افراد کامل نر و ماده و تعداد تخم روزانه و تعداد کل تخم آن مورد بررسی قرار گرفت. کنه ها به طور انفرادی روی بسترهایی از برگ توت سیاه با مقدار کافی از هر یک از گرده ها در دمای 2 ± 24 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره نوری 8:16 ساعت (روشنایی - تاریکی) پرورش داده شدند. میانگین طول دوره تخم تا کنه کامل برای افراد ماده، از 11.69 تا 21.49 روز و برای افراد نر از 11.70 تا 20.07 روز متغیر بود. کمترین میانگین طول این دوره برای افراد نر و ماده با تغذیه از گرده های گردو، بادام و سیب، و بیشترین آن در صورت تغذیه از گرده گلابی به دست آمد. میانگین طول عمر افراد ماده بین تیمارها از 17.45 روز تا 31.26 روز و برای نرها از 18.23 روز تا 31.44 روز در تغییر بود. بیشترین میانگین طول عمر افراد ماده با تغذیه از گرده های زردآلو و بادام و در نرها با تغذیه از گرده های زردآلو و گردو و کمترین آن در هر دو جنس با تغذیه از گرده گلابی مشاهده شد. همچنین، بیشترین میانگین تعداد تخم روزانه به ازای هر ماده (0.73 تخم) و تعداد کل تخم (9.60 تخم) به ترتیب موقع تغذیه این شکارگر از گرده های سیب و گردو مشاهده گردید. کمترین مقادیر این میانگین ها با تغذیه از گرده گلابی به دست آمد. نتایج نشان داد که کنه T. bagdasarjani با تغذیه از رژیم های غذایی فوق الذکر قادر به نشو و نما و تخم ریزی بوده و گرده های مورد استفاده می توانند غذای جایگزین برای این کنه باشند. گرده های درختان بادام و گردو برای کنه T. bagdasarjani مناسب ترین رژیم غذایی بودند. گرده گلابی کمترین مطلوبیت و ارزش غذایی را برای این کنه شکارگر داشت.

بیمه محصولات کشاورزی یک سیاست حمایتی قلمداد می گردد و علاوه بر نقشی که در کاهش اثرات منفی ریسک در واحدهای کشاورزی دارد، با اتخاذ تصمیمات و استفاده از ابزارهای خاص می تواند بیمه گذاران را به سمت بهبود مدیریت و رعایت بیشتر اصول فنی و بهداشتی سوق دهد. در این راستا، تحقیق حاضر به بررسی میزان اثرگذاری بیمه در رعایت اصول فنی، بهداشتی و مدیریتی در واحدهای دام صنعتی استان خراسان و باغ های سیب شهرستان دماوند پرداخته است. بدین منظور، با تکمیل پرسش نامه از این واحدهای تولیدی، اقدام به تحلیل های آماری شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در دامداری های صنعتی، بیمه بر رعایت اکثر اصول فنی از لحاظ آماری تاثیر معنی داری دارد، در حالی که تاثیرگذاری بیمه در رعایت اصول فنی در باغ های سیب، در هیچ یک از موارد از لحاظ آماری معنی دار نبوده است. علاوه بر این، تاثیرگذاری بیمه در واحدهای دام صنعتی کمتر از 200 راس و باغ های سیب کوچک تر از 3 هکتار در مقایسه با واحدهای بزرگ تر، نمود بیشتری داشته است.

هدف این تحقیق بررسی اثرات ویژگی های زراعی، اجتماعی، اقتصادی و ترویجی شالیکاران شهرستان ساری بر یکپارچه سازی اراضی می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و روش علی- مقایسه ای بود. شالیکاران شهرستان ساری (42117=N) به عنوان جامعه آماری این تحقیق انتخاب شدند و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 329 شالیکار به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روایی ابزار پژوهش از طریق اعضای هیات علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه تربیت مدرس و متخصصان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران به دست آمد. آزمون مقدماتی و اعتبار پرسش نامه از طریق تکمیل 30 پرسش نامه به وسیله شالیکاران در یکی از شهرستان های خارج از نمونه آماری به عمل آمد و ضریب اطمینان آلفای کرونباخ 0.82 محاسبه گردید. نتایج نشان داد که میانگین های سن، سابقه کشاورزی و سابقه کشت برنج در شالیکارانی که اراضی آنها یکپارچه میباشد، بیشتر است. همچنین، میانگین های سطح تحصیلات، سطح زیر کشت برنج، سطح زیر کشت زراعی، نفوذپذیری اجتماعی، مشارکت اجتماعی، نگرش نسبت به یکپارچه سازی اراضی، عملکرد، درآمد، نسبت فایده - هزینه، استفاده از وسایل ارتباط جمعی، استفاده از منابع اطلاع رسانی و تاثیر فعالیت های آموزشی - ترویجی در شالیکارانی که اراضی آنها یکپارچه نمی باشد، بیشتر است.

هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر مشارکت بهره برداران در طرح های آبخیزداری از دیدگاه کارشناسان ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس می باشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق علی - ارتباطی است. جامعه آماری تحقیق، کارشناسان ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس می باشند. برای گردآوری داده ها از روش تمام شماری استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بود. برای حصول اطمینان از اعتبار پرسش نامه از پانل متخصصان و برای محاسبه روایی آن از روش آلفای کرنباخ استفاده شده و مقدار آن 0.87 به دست آمد. برای داده پردازی علاوه بر آمار توصیفی (میانگین، میانه، واریانس و انحراف استاندارد) و ضریب همبستگی، از آماره های استنباطی نظیر رگرسیون چندگانه و تکنیک تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج رگرسیون چندگانه به شیوه Enter نشان دهنده آن است که متغیرهای: توجه به نیازهای اقتصادی بهره برداران در طراحی طرح های آبخیزداری، میزان دخالت بهره برداران در تعیین نوع طرح ها، توجه به دانش بومی بهره برداران توسط مجریان طرح های آبخیزداری، میزان مشارکت بهره برداران در برنامه های ترویج آبخیزداری، میزان آشنایی بهره برداران با طرح های آبخیزداری، قابلیت مروجین در برقراری ارتباط دارای نقش موثری در مشارکت بهره برداران در طرح های آبخیزداری از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی و آبخیزداری دارند. همچنین، نتایج تکنیک تحلیل مسیر نشان می دهد که میزان دخالت بهره برداران در تعیین نوع طرح ها دارای بیشترین اثر مستقیم و غیرمستقیم (0.552) بر متغیر وابسته تحقیق و متغیر قابلیت مروجین در برقراری ارتباط دارای کمترین اثر مستقیم و غیرمستقیم (0.311) بر متغیر وابسته تحقیق (مشارکت در طرح های آبخیزداری) می باشند.

در این تحقیق شاخص های EI30، Lal، هادسون و Onchev برای 16 ایستگاه ثبات بارندگی و سه ایستگاه نزدیک به حوضه دریاچه نمک با طول دوره آماری بین 16 تا 26 سال در حوضه دریاچه نمک محاسبه گردید. سپس خصوصیات سهل الوصول بارندگی نظیر شاخص فورنیه، شاخص فورنیه اصلاح شده، متوسط بارندگی سالانه و حداکثر بارش ماهانه به عنوان متغیر مستقل و شاخص های EI30، Lal، هادسون و Onchev به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده و رابطه رگرسیونی برقرار گردید. بر اساس ضریب تعیین و اشتباه استاندارد مدل های رگرسیونی مختلف، چهار مدل برای برآورد شاخص های EI30، Lal، هادسون و Onchev در ایستگاه های فاقد آمار شدت بارندگی انتخاب گردید و با استفاده از روابط رگرسیونی به دست آمده، شاخص های یاد شده در ایستگاه های باران سنجی فاقد آمار، شدت بارندگی برآورد شد.