آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی (دامپزشکی تبریز)
سال:1396 | دوره:11 | شماره:3 (پیاپی 43) |تعداد مقالات:8

بشر امروز با وجود پیشرفت های سریع خود در حوزه تکنولوژی و امکانات تشخیصی، هنوز با چالش قدیمی و جدی «زئونوزها» مواجه بوده و معضلات نوپدیدی و بازپدیدی آن ها نیز بر مشکلات قبلی افزوده و گهگاهی سامانه بهداشتی کشور را بامعضلی بغرنج مواجه می سازد. از بین 1415 بیماری شناخته شده در انسان، حدود 868 مورد (60 درصد) دارای عوامل چند میزبانه هستند، که بین گونه های مختلف رخ می دهند. در سه دهه اخیر تقریبا 75 درصد عفونت های نوپدید جدید انسانی زئونوز بوده اند. در این مقاله با استفاده از مطالعه های کتابخانه ای و جستجوهای الکترونیک، فهرست مهم ترین زئونوزهای باکتریایی با نگاه ویژه به بیماری های نوپدید و بازپدید، وضعیت مهم ترین زئونوزهای یادشده در ایران و جهان بر اساس مستندات منتشرشده داخلی و خارجی، نقاط ضعف و قوت سازمان های مسوول مورد بحث و بررسی قرار گرفته و راهکارهای اصلاحی و چشم انداز آینده ارایه شده است.

استفاده از الکتروکاردیوگرافی یک روش تشخیصی مهم در رابطه با اختلالات قلبی می باشد. بنابراین، استاندارد نمودن آن در انواع دام و حتی نژادهای مختلف از یک گونه، ضروری خواهد بود، چرا که ویژگی های مختلف نژادی می تواند در پارامترهای الکتروکاردیوگرام تغییراتی را ایجاد کند. یکی از پارامترهای الکتروکاردیوگرام، فواصل و قطعات آن است که تعیین مقادیر طبیعی آنها می تواند به شناسایی اختلالات قلبی به ویژه تشخیص آریتمی ها کمک کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین اندازه طبیعی فواصل و قطعات الکتروکاردیوگرام روی 100 راس گاومیش رودخانه ای به ظاهر سالم صورت گرفت. به این منظور گاومیش ها به دو گروه نر و ماده و بر اساس فرمول دندانی نیز به دو گروه سنی کمتر و بیشتر از 2.5 سال تقسیم شدند. پس از اخذ سابقه و معاینه بالینی، ثبت الکتروکاردیوگرام با استفاده از اشتقاق قاعده ای - راسی و با بهره بردن از لید II دستگاه الکتروکاردیوگراف و با سرعت 25 میلی متر بر ثانیه و حساسیت 10 میلی ولت بر دقیقه صورت گرفت. نتایج نشان داد که میانه ± دامنه بین چارکی فواصل P-R، Q-T و R-R و قطعات PR، ST و TP بدون توجه به جنسیت و سن به ترتیب 0.03±0.22، 0.04±0.36، 0.16±0.89، 12.02±0.0، 0.05± 0.21و 0.12±0.30 ثانیه بود. آزمون های آماری نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار در رابطه با فاصله P-R و قطعه PR در بین دو گروه جنسی و نیز فاصله P-R، فاصله Q-T و قطعه PR در دو گروه سنی بود (0.05>p). به نظر می رسد که عواملی مانند نژاد، اقلیم و رفتارهای گاومیش می تواند روی پارامترهای طبیعی الکتروکاردیوگرام ازجمله فواصل و قطعات آن تاثیرگذار باشد.

کریپتوسپوریدیوم پارووم پاتوژن دستگاه گوارش طیف وسیعی از حیوانات، ازجمله نشخوارکنندگان بوده که به دلیل قابلیت انتقال از حیوانات به انسان از نظر بهداشت عمومی نیز بسیار حائز اهمیت می باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان آلودگی به این انگل در بره های پرورش یافته در شهرستان جوین به عنوان قطب گوسفنداری استان خراسان رضوی انجام شد. ابتدا تعدادی از گله های گوسفندان به صورت تصادفی انتخاب و از 300 راس از بره های 10 روزه تا دو ماهه نمونه مدفوع به صورت برداشت مستقیم از رکتوم طی چهار فصل از تابستان 1393 تا بهار 1394، اخذ شد. پس از ثبت زمان نمونه گیری، سن، جنس و وجود یا عدم وجود علامت درمانگاهی اسهال در بره های تحت بررسی، نمونه ها به آزمایشگاه انگل شناسی منتقل و از آنها گسترش تهیه شده و پس از رنگ آمیزی با روش زیل-نلسون اصلاح شده، توسط میکروسکوپ نوری، با استفاده از عدسی ×100 (روغنی) مورد بررسی قرار می گرفت.نتایج به دست آمده از مجموع 150 نمونه مدفوع اسهالی و 150 نمونه غیراسهالی نشان داد که میزان آلودگی به این انگل 3 درصد (9 نمونه مثبت) است. به ترتیب 2 ( 1.3درصد) و 7 (4.6 درصد) نمونه از موارد مثبت متعلق به بره های اسهالی و غیراسهالی بودند. آزمون مربع کای هیچ گونه ارتباط آماری معنی داری را بین آلودگی به این تک یاخته با بروز اسهال، سن، جنس و فصل نمونه گیری نشان نداد. گرچه میزان آلودگی به کریپتوسپوریدیوم در بره های منطقه تحت بررسی نسبتا پایین بود، ولی نباید از گوسفندان به عنوان یکی از منابع احتمالی آلودگی که می تواند سلامت عمومی را به خطر اندازند، غافل باشیم.

دیابت ملیتوس اختلالی متابولیکی است که از شیوع بالایی در سراسر جهان برخوردار می باشد و افزایش سطح قند خون و در پی آن آسیب های جدی را در عروق و بافت های مختلف بدن سبب می گردد. هدف از این مطالعه ارزیابی تغییرات میزان شاخص های سرمی آسیب قلبی در موش های صحرایی دچار دیابت تجربی بود. بدین منظور تعداد 30 سر موش صحرایی نر ویستار به طور تصادفی در 2 گروه 15 تایی شاهد سالم و تیمار دیابتی تقسیم شدند. دیابت ملیتوس تجربی نیز با تزریق داخل صفاقی تک دز آلوکسان (120mg/kg) ایجاد گردید. چهار هفته پس از القاء دیابت، شاخص های سرمی آسیب قلبی در موش های مورد مطالعه اندازه گیری شد. متوسط قند خون گروه دیابتی263.1±36mg/dl  و گروه شاهد96.7±12mg/dl  بود که حاکی از وجود اختلاف آماری معنی دار بین دو گروه بود (0.000=p). میزان سرمی cTnI (تروپونین I قلبی) در موش های صحرایی مبتلا به دیابت تجربی به طور معنی داری بیشتر از موش های صحرایی گروه شاهد بود (0.002=p). هم چنین فعالیت سرمی آنزیم های AST (آسپارتات آمینوترانسفراز)، LDH (لاکتات دهیدروژناز) و CK-MB (کراتین کیناز قلبی- مغزی) در گروه دیابت تجربی در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی داری بیشتر بود. در این مطالعه از لحاظ ارتباط بین مقدار قند خون و میزان تروپونین I قلبی سرم (0.685=r، p=0.010) و نیز سطح فعالیت سرمی آنزیم ها شاملAST ، (r=0.862، p=0.000)، LDH، (r=0.760، p=0.008) و CK-MB (r=0.590، p=0.014)، همبستگی مستقیم و معنی دار برآورد گردید. در این مطالعه افزایش میزان cTnI سرم همراه با بالا رفتن میزان فعالیت آنزیم های سرمی شاخص قلب در موش های صحرایی دچار دیابت در مقایسه با گروه شاهد موید بروز درجاتی از آسیب عضله قلب است.

آمینوگلیکوزیدها اغلب در ترکیب با آنتی بیوتیک ها بتالاکتام مورد استفاده قرار می گیرند. اثرات ضد باکتری سریع، در دسترس بودن، قیمت منطقی و ایجاد مقاومت کم موجب انتخاب دارویی آن ها برای درمان عفونت های متعدد تهدیدکننده زندگی شده است. از طرف دیگر اثرات سمیت کلیوی آمینوگلیکوزیدها باعث شده که نتوان به صورت طولانی مدت از آنها استفاده نمود. استفاده از عصاره های گیاهی به منظور کاهش آسیب های ایجادشده توسط مواد آسیب رسان از دیرباز مورد توجه واقع شده است. مطالعه حاضر به منظور بررسی خاصیت محافظت کنندگی عصاره گیاه گزنه در برابر جراحات کلیوی ناشی از مصرف جنتامایسین در موش های صحرایی انجام گرفته است. بدین منظور، 45 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار به 9 گروه 5 تایی تقسیم شدند: 1- گروه کنترل سالم، 2- گروه کنترل منفی که tween 20 دریافت کرد، 3- گروه کنترل بیمار که فقط جنتامایسین (100mg/kg) دریافت کرد، گروه های 4 تا 6 به ترتیب عصاره گزنه با غلظت های (50mg/kg، 100 و 200) به صورت خوراکی دریافت کردند و گروه های 7 تا  9هم زمان با عصاره گزنه، جنتامایسین (100mg/kg) نیز دریافت کردند. در پایان دوره آزمایش (28 روز) نمونه های خونی برای ارزیابی کارکرد کلیه ها تهیه شد و بافت کلیه برای آسیب شناسی بافتی جدا گردید. جنتامایسین به تنهایی موجب آسیب بافت کلیه شد و سطح سرمی اوره و کراتینین را به طور معنی داری افزایش داد (p<0.05). درحالی که، تجویز هم زمان عصاره گزنه و جنتامایسین به طور معنی داری موجب کاهش فراسنجه های سرمی مذکور گردید (p<0.05). همچنین آسیب شناسی بافتی نشان دهنده بهبود ساختار بافتی کلیه در موش های تحت درمان با عصاره گزنه بود. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت گیاه گزنه با دارا بودن منابع آنتی اکسیدانی می تواند از سمیت کلیوی ناشی از جنتامایسین جلوگیری کند.

آلودگی طیور با باکتری های جنس سالمونلا یکی از مسائل مهم در زمینه سلامت انسان و طیور محسوب می شود و ماکیان نقش مهمی در انتشار و شیوع سالمونلوز در انسان دارند. هدف این مطالعه جداسازی سالمونلا از مزارع و خوراک مرغ مادر گوشتی ایران می باشد. بدین منظور از 62 گله مرغ مادر گوشتی و خوراک آن ها در 21 استان کشور در محدوده زمانی یک ساله نمونه برداری صورت گرفت و با استفاده از روش کشت مرسوم شامل مراحل پیش غنی سازی، غنی سازی و کشت در محیط های اختصاصی و تفریقی، تعداد 18 جدایه سالمونلا تشخیص داده شد. جهت تایید هویت سالمونلای تشخیص داده شده از روش واکنش زنجیره ای پلیمراز چندگانه استفاده شد و 12  جدایه سالمونلا تایید گردید که 7 جدایه (58.33 درصد) مربوط به سالمونلا انتریتیدیس در استان های قزوین، مازندران و مرکزی، 3 جدایه (25 درصد) مربوط به سالمونلا اینفانتیس در استان های کردستان و جنوب خراسان و 2 جدایه (16.66 درصد) مربوط به سالمونلا تایفی موریوم در استان های فارس و لرستان مشخص گردید. تمامی نمونه های خوراک از نظر آلودگی به باکتری های جنس سالمونلا منفی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد تعدادی از مزارع مرغ مادر ایران به باکتری سالمونلا آلوده می باشند و سالمونلای غالب در مزارع مرغ مادر گوشتی ایران به ترتیب سالمونلا انتریتیدیس، سالمونلا اینفانتیس و سالمونلا موریوم می باشد.

این مطالعه روی 29 راس اسب مبتلا به گورم و 27 راس اسب سالم (کشت منفی) در اسب داری های اطراف تبریز به منظور بررسی سطوح سرمی هاپتوگلوبین و آمیلوئید A سرمی انجام پذیرفت. بیماری در اسب های مبتلا به گورم بر اساس نشانه های آزمایشگاهی و بالینی تایید شد. بعد از تایید آزمایشگاهی از طریق کشت نمونه ها، از دام مربوطه نمونه خون از ورید وداج اخذ و پس از جداسازی سرم، مقادیر پروتئین های فاز حاد (هاپتوگلوبین و آمیلوئید A سرمی) اندازه گیری شد. میانگین میزان آمیلوئید A سرمی در اسب های گروه بیمار 2749.13±569.95mg/dl و در گروه شاهد1602.97±357.76mg/dl  بود. میانگین سطح سرمی هاپتوگلوبین در اسب های مبتلا1258.20±244.01mg/dl و در گروه شاهد721.97±187.18mg/dl بود. میانگین هر دو پارامتر در اسب های گروه بیمار به طور معنی داری بیشتر از گروه سالم بود (0.05>p). در گروه بیمار در بررسی همبستگی بین پارامترهای سرمی اندازه گیری شده، مشخص گردید که ارتباط معنی داری بین آنها وجود ندارد (r=0.269 و 0.05<p). نتیجه نهایی این که بیماری گورم در اسب ها باعث افزایش سطوح سرمی پروتئین های فاز حاد می شود و بنابراین در درمان اسب های مبتلا به گورم این موضوع باید لحاظ گردد.

پزودوموناس آئروژینوزا یکی از باکتری های پاتوژن فرصت طلب بوده و در تمام محیط ها یافت می شود و بیشترین عامل عفونت در سوختگی ها شناخته شده است. هدف از این مطالعه، مقایسه هیستوپاتولوژی اثرات عصاره آبی دارچین و عسل با سیلور سولفادیازین بر ترمیم زخم های سوختگی درجه 2 آلوده به پزودوموناس آئروژینوزا در پوست ناحیه پشت موش صحرایی می باشد. بدین منظور 60 سر موش صحرایی نر به طور تصادفی به چهار گروه تجربی با 15 سر موش در هر گروه، تقسیم شدند. پس از بیهوشی، سوختگی درجه 2 به قطر 12 میلی متر در ناحیه پشت موش ها ایجاد شد، سپس مقدار 1.5×108cfu/ml باکتری پزودوموناس آئروژینوزا سویه PAO1 به طور یکنواخت روی زخم تمام موش ها منتقل گردید. هر 12 ساعت، سیلور سولفادیازین در گروه 1، عسل در گروه 2 و مخلوط عصاره آبی دارچین و عسل در گروه 3 روی زخم محل سوختگی مالیده شد و گروه چهار نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. در روز های 7، 14 و 21 بعد از سوختگی، هر بار تعداد 5 سر موش از هر گروه انتخاب و پس از القای بیهوشی و اندازه گیری دقیق قطر زخم با کولیس، نمونه برداری برای کشت میکروبی و انجام هیستوپاتولوژی از محل زخم انجام گرفت. بررسی های میکروب شناسی نشان داد که در تمام گروه ها غیر از گروه شاهد، رشد میکروب متوقف شده بود. مشاهدات هیستوپاتولوژی از لحاظ ترمیم محل زخم و همچنین اندازه گیری قطر زخم نشان داد که اختلاف معنی داری در روزهای 7، 14 و 21 بین گروه های تیمار و شاهد وجود دارد (p<0.05)، به طوری که روند ترمیم در روز 21، در گروه تیمار با مخلوط عصاره آبی دارچین و عسل نسبت به سیلور سولفادیازین بهتر و نسبت به عسل ضعیف تر بود. با توجه به نتایج حاصله، در درمان زخم های سوختگی عفونی می توان از عسل و مخلوط عصاره آبی دارچین و عسل استفاده کرد.