جامعه شناسی
سال:1388 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

چهارچوب نظری این مقاله برگرفته از نظریات والرشتاین (نظام فرهنگ جهانی)، کاستلز (عصر اطلاعات و مباحث هویت) و توسعه ناموزون (ساختار و کارکرد توسعه اقتصادی - اجتماعی کشور) تدوین یافته است و سپس به آزمون فرضیه های برآمده از چهارچوب نظری در سه گام اسنادی، پیمایشی، میدانی پرداخته شده است. در این تحقیق با مطالعه موردی دانش آموزان دختر دبیرستان های عادی - دولتی غیر بزرگسال روزانه شهر تهران به انجام رسیده است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم ساختار و کارکرد عناصر ناموزون نظام اجتماعی بر ساختار اقتصادی و نظام آموزشی کشور، جملگی در پرخاشگری جوانان موثر بوده اند. هم چنین، رواج ریا و تزویر در جامعه، از جمله عوامل موثر بر پرخاشگری جوانان شناخته شد.

ادبیات اعتماد اجتماعی در دو دهه اخیر بشدت افزایش یافته است اما هنوز جای بررسی تجربی اساسی آن در آموزش و پرورش خالی می باشد. اعتماد انتزاعی یکی از مهمترین پدیده هایی است که در افکار جامعه شناختی به کار می رود. بنابراین، این رساله می خواهد اعتماد انتزاعی را در بین دبیران پیش دانشگاهی شهر همدان شناسایی نماید. از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه برای گرد آوری اطلاعات و در نهایت از تکنیک های آماری مانند تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغیره و یک متغره برای تفسیر داده هایمان استفاده شده است. در این بررسی ما قادر شدیم نشان دهیم که عوامل مختلفی بر اعتماد انتزاعی تاثیر دارند. پژوهش نشان داد که چگونه عوامل، نظام اجتماعی را و چگونه نظام اجتماعی، اعتماد انتزاعی را در این منطقه می سازند. در نهایت نتایج نشان داد که اعتماد انتزاعی در یک سطح وسیعیی در آموزش و پرورش کاهش یافته است.بعلاوه پژوهش به این نکته مهم رسید که هرچه اعتماد اجتماعی کاهش می یابد، فاصله اجتماعی افزایش می یابد.

سال های بعد از سرشماری در کشورهای گوناگون جهان، سال های یورش طلایی  (Golden rush)نامیده می شود. در این سال ها جمعیت شناسان و سایر دانشمندان اجتماعی به پردازش داده ها و تجزیه و تحلیل و کاربرد آن ها در برنامه ریزی های اقتصادی- اجتماعی می پردازند. در برآوردهای جمعیتی، نخست بایستی به ارزیابی دقت و صحت آمارهای سرشماری پرداخت، زیرا برآوردهای مربوط به جمعیت عموما بر اساس این آمارها به دست می آید. چنانچه در ارزیابی آمارها به اشتباهاتی پی برده شد قبل از شروع و اقدام به برآورد بایستی حتی المقدور به تصحیح اشتباهات پرداخت.ضرورت مبرم ارزیابی گزارش سرشماری 1385 ایران انگیزه اصلی نگارش این مقاله محسوب می شود. در این مقاله داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385 مرکز آمار ایران برحسب شاخص های سنی و جنسی از جمله شاخص ویپل، شاخص مایرز و شاخص ترکیبی سازمان ملل ارزیابی و با سرشماری های قبلی ایران مقایسه می گردد.

هیچ جامعه ای را نمی توان یافت که عناصری از وجود نظم در آن وجود نداشته باشد. اما شدت و ضعف آن به عوامل اثر گذار بر نظم اجتماعی بستگی دارد. فرهنگ ها، باورها، فضای اخلاق عمومی جامعه از مهمترین عوامل تأثیرگذار در ایجاد نظم اجتماعی می باشند.این مقاله در پی بررسی نقش و جایگاه امنیت در نظم اجتماعی در شهرهای تهران و قزوین می باشد.

هدف از این تحقیق شناسایی مولفه های فرهنگی موثر بر توسعه در قصه های «عامیانه» فارس است. این مولفه ها می توانند بر فرایند توسعه اثر بخشند و روند آنرا سرعت داده و مقوم آن گردند. هم چنین می توانند در برابر آن موانع و تنگناهایی پدید آورند.نقطه عزیمت این تحقیق، اثر بخش دانستن فرهنگ در فرآیند توسعه است. این نگاه ملهم از دیدگاه نظری ماکس وبر است. نگارنده با استفاده از این دیدگاه، به حوزه جامعه شناختی توسعه رجوع نموده است. دیدگاه مناسب با نظام نظری خود را بر اساس مکتب ساختی - کارکردی و بطور مشخص دیدگاه نوسازی، با گرایش فرهنگی و روانشناختی پیشنهاد داده است. اندیشمندانی چون «مک کله لند» و «راجرز» بنیان تحقیق اندیشگی مبحث مورد نظر را سامان بخشیده اند. پس از این فراز، اقدام به طراحی چارچوب نظری تحقیق بر اساس ایجاد فهم مشترک و بنیادی مبتنی بر مقوله های فرهنگ، متن و توسعه، نموده است. از ذیل چارچوب نظری تحقیق، مولفه های فرهنگی متناظر در دو دسته 6 تایی انتخاب شده اند.با استناد به مباحث روش شناختی و بر اساس بنیان نظری و علمی مقاله، تحقیق ما تحقیق کیفی و روش ما اسنادی می باشد. دو تکنیک قابل استفاده در این تحقیق، «تکنیک تحلیل محتوی» و «تکنیک تحلیل گفتمان» می باشد. جامعه آماری، پنجاه قصه «عامیانه» فارس است. این قصه ها بر اساس تواتر و اعتبار روش شناختی گزین گردیده اند.بر اساس یافته های این تحقیق، مولفه های فرهنگی جوامع در حال توسعه و پیرامونی می توانند بستری برای ایجاد انگیزش و حرکت به سوی توسعه انگاشته شوند.

در این مقاله روش های درمان اعتیاد به مواد مخدر در انگلستان مورد تحقیق و ارزیابی قرار گرفتند. در این راستا موضوعات زیر مورد تحقیق و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند: 1- برنامه اجتماع درمانی مدار 2- برنامه درون بیمار پذیر 3- برقراری متادون 4- موضوعات مداخله گر روان شناختی 5- مصرف ماریجوانا برای درمان اعتیاد به مواد مخدر. در این تحقیق شاخص هایی از قبیل، عارضه بی قیدی، مصرف ماری جوانا و نشئگی، عارض جسمانی و روانی مصرف ماری جوانا مورد بررسی قرار گرفتند و در خاتمه نظام مقابله با اعتیاد به مواد مخدر در ایران و انگلستان مورد مقایسه قرار گرفتند.

ورزش به رغم پیشینه تاریخی و کهنش، از دهه هشتاد وارد حوزه جامعه شناسی شد و کانون توجه این علم قرار گرفت. علمی که به بررسی رابطه متقابل بین افراد و ساختارهای جامعه از یک سو و ورزش از سوی دیگر پرداخته و به تفهیم، تبیین و تفسیر رابطه متقابل الگوهای رفتاری انسان با ورزش می پردازد. جامعه شناسی ورزش به عنوان حوزه ایی جدید و نوپیدا به طرح بینش جامعه شناختی جهت شناخت ابعاد کارکردی ورزش در زندگی اجتماعی انسانها روی آورده است. این حوزه علمی نوپا با چنین اندیشه ای به بررسی این پدیده اجتماعی روی آورده تا ضمن بازشناسی کارکردهای اجتماعی این پدیده در جامعه، از آن به عنوان سازو کاری مناسب جهت بهبود ساختارهای جوامع استفاده کند. طلیعه دار این حوزه «مارسل موس» جامعه شناس فرانسوی است که با تالیف کتاب «فنون و بدن» به سال 1934 این سرزمین جدیدی را فتح کرد. بعد از وی «هویزینگا»، «کایووا» و «گاتمن» این انگاره فکری را بسط و گسترش داده و «الیاس» و «بوردیو» رابطه متقابل ورزش را با سبک زندگی، عادت واره و سرمایه اجتماعی بررسی نمودند، هرچند که «آدورنو» با سنت مکتب فرانکفورتی و با رویکردی انتقادی به آن نگریسته و از ورزش به عنوان توجیه گر مسایل سیاسی سخن به میان آورده است.

این مقاله، برگرفته از پژوهشی با همین عنواناست. هدف از این تحقیق، بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر شکل گیری محله های فرودست شهری (حاشیه نشین) سنندج می باشد. حاشیه نشین ها به کسانی گفته می شود که در اطراف شهرها ساکن هستند و اغلب مهاجرانی اند که برای به دست آوردن زندگی بهتر به سمت شهرها مهاجرت کرده اند. از سوی دیگر، حاشیه نشینان فقط مهاجران روستایی نیستند بلکه گروه های دیگری (گروه های کم درآمد شهری) نیز شامل می شوند. که به دلیل سیاست های ناکارآمد زمین و مسکن شهری در واقع باید آنان را سرریز اقتصادی – اجتماعی شهری محسوب داشت که به دلیل افزایش قیمت زمین و مسکن به این مناطق رانده شده اند. این بررسی سعی کرده است به جنبه های مختلف اجتماعی، اقتصادی مساله توجه کند و این مساله را در مفهوم جدید بررسی نماید که در این راستا از تلفیق روش های کمی و کیفی استفاده شده که شامل پرسشنامه، مشاهده مستقیم، مصاحبه با مطلعان کلیدی محل و مطالعه کتابخانه ای و اسنادی می باشد. به همین دلیل پرسشنامه ای تهیه گردید و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی نتایج جمع آوری شد. در این تحقیق با توجه به این که هدف بررسی عوامل موثر بر شکل گیری محله های فرودست شهری سنندج می باشد، بنابراین متغیرهای فقر شهری، دسترسی به زمین ارزان، شغل موقت یا کم درآمد، شغل فعلی، مهاجرت و سرریز جمعیت اقتصادی – اجتماعی شهری به عنوان متغیر مستقل و متغیر حاشیه نشینی در رابطه با متغیرهای فوق به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. در بخش سوالات و فرضیات تحقیق نیز سه متغیر مستقل اشتغال غیر رسمی، فقر اقتصادی و مهاجرت در رابطه با حاشیه نشینی در نظر گرفته شده اند.