جامعه شناسی
سال:1389 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

در این پژوهش از نظریات صاحبنظران اعتماد مانند پارسنز، کلمن، زتومکا،تونیس، گیدنز و بوردیو استفاده شده است و در نهایت یک چارچوب نظری برگرفته از تئوری های پارسنز و کلمن و زتومکا تشکیل شد. با توجه به تحقیقات صورت گرفته درباره این موضوع، برخی از عوامل اجتماعی موثر بر اعتماد اجتماعی (تعهد درونی ناشی از جامعه پذیری، سود حاصل از اعتماد و میزان انتظار از اعتماد شونده و ریسک اعتماد) شناسایی شده اند و به وسیله آنها فرضیاتی طرح شده و به آزمون گذاشته شد. در این پژوهش از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق بوسیله برنامه آماریspss  و با تکنیک های همبستگی پیرسون، رگرسیون ساده و رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به داده های بدست آمده و مقایسه آن با فرضیات تحقیق، می توان گفت: از بین چهار فرضیه موجود در چارچوب نظری تحقیق، سه فرضیه تایید شد. 1- بین تعهد درونی و اعتماد اجتماعی رابطه مثبت وجود دارد. 2- بین سود حاصل از اعتماد و اعتماد اجتماعی رابطه مثبت وجود دارد. 3- بین ریسک اعتماد و اعتماد اجتماعی رابطه معکوس وجود دارد. 4- بین میزان انتظار از اعتماد شونده و اعتماد اجتماعی رابطه وجود ندارد. نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شد اینست که اعتماد اجتماعی در جامعه ما آن طورکه پیر بوردیو فرض می کرد نیست بلکه اعتماد اجتماعی دارای ماهیت و کارکرد اخلاقی است.

این پژوهش درصدد بررسی جامعه شناختی الگوی مصرف لوازم آرایشی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد واحد آستارا و تالش به منظور پاسخ به پرسش اصلی این پژوهش: «چرا و چگونه الگوی مصرف لوازم آرایشی تغییر یافته است؟» می باشد. چارچوب نظری این پژوهش، تلفیقی از نظریه های بوردیو، گیدنز، گافمن، فرم وفیسک، و دوسرتو بوده است. این پژوهش از نوع کیفی و در آن از رویکرد های مطالعه میدانی به عنوان رویکرد اصلی و مطالعه اسنادی به عنوان ابزار مکمل استفاده شده است. داده های پژوهش از طریق مشاهده و مصاحبه غیررسمی در دو موقعیت جلوی صحنه: موقعیت اول، حوزه رسمی (دانشگاه)، موقعیت دوم، حوزه غیررسمی (بیرون از دانشگاه) جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل دختران دانشجوی دانشگاه آزاد واحد آستارا و تالش می باشد.نتایج این مطالعه شامل یافته های توصیفی و تحلیلی است که نشان می دهد، افزایش سرمایه (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی) زنان جامعه ایرانی باعث تمایز و تفاوت نسبت به گذشته آن ها می شود و از جمله عناصر مهم به شمار می آیند.

در این مقاله ابتدا هویت مفهوم سازی و سطوح مختلف آن تعیین و هویت ملی و اجزای آن یعنی اسلامیت، ایرانیت، قومیت و خرده فرهنگ هابه عنوان یکی از سطوح هویت اچتماعی تعریف شده است. آنگاه تلاش شده مولفه های هویت ملی در دوره پهلوی و مبانی معرفتی گفتمان هویتی این دوره تجزیه و تحلیل گردد، فرض بر این است که ساخت و محتوای گفتمان و سیاست های هویتی در این دوره تابعی از شرایط و مقتضیات سیاسی و ساختار اجتماعی، فرهنگی حاکم بر کشور و متاثر از مبانی فکری و معرفتی، ایدئولوژی و فرهنگ سیاسی، وجهه نظرها و نگرش نخبگان سیاسی حاکم نسبت به مسایل فروملی، ملی و فراملی، نوع تلقی و تعریف آنان از هویت ملی، ملت و ناسیونالیسم ملی می باشد. "گفتمان هویتی" عصر پهلوی متاثراز «علایق درون مرزی» شامل: تلاش در جهت تحقق ناسیونالیسم تجدد خواه، حذف گفتمانهای هویتی خرد و کوچک و قدرت های رقیب، خوی و خصلت های مستبدانه و تمایل بر ایجاد تمرکز سیاسی، فرهنگی و تشکیل دولت قدرتمند و متمرکز در ایران و از طرف دیگر پروژه ای (نه یک پروسه) بود که متاثر از دغدغه های تجدد و در واکنش به آن شکل گرفت، لذا از یک سو ناگزیر از بهره گیری از عناصر نو و مدرن و از سوی دیگر ترویج عناصر متضاد با مدرنیسم و تجدد بود.

جمعیت شناسی اقتصادی و اجتماعی، پدیده جمعیت را از دیدگاه اقتصادی و اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. جمعیت شناسی اقتصادی - اجتماعی شاخص جمعیت را با توجه به تغییرات اقتصادی، توسعه اقتصادی و به طور کلی روند اقتصادی از یک سو، و شاخص جمعیت در ارتباط با تحولات اجتماعی، تغییرات اجتماعی و پیشرفت جوامع را از سوی دیگر به لحاظ جامعه شناسی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد. توسعه صنعت و تحولات اقتصادی در دو سده گذشته تا حد زیادی پرسمان جمعیت و تغییرات جمعیت را مطرح کرده است. مشکل جهان در حال حاضر، افزایش جمعیت کشورهای در حال توسعه است. هرگز نمی توان مسایل و مشکلات کشورهای پیرامونی را صرفا از طریق رهیافت های جمعیتی حل و فصل کرد. برای آن که سیاست های جمعیتی در این کشورها بتوانند نقش مهمی در توسعه و بهروزی جامعه بازی کنند، باید با سیاست های توسعه همسو شوند. جمعیت شناسی اقتصادی به نقش جمعیت در ساز و کارهای مختلف اقتصادی از جمله تولید، توزیع، خدمات، مصرف، چگونگی بازار و ... در یک جامعه و این که نقش جمعیت در تولید ملی چگونه است؟ می پردازد. در حقیقت رابطه بین جمعیت و توسعه مورد بررسی قرار می گیرد. پرسمان های جمعیتی قابل تشخیص توسط برنامه ریزان، پرسمان های جمعیتی هستند که علل و نتایج آن ها در برنامه ریزی توسعه اقتصادی - اجتماعی از دیدگاه برنامه ریزان اهمیت بسزایی دارد. در این مقاله بیست و هفت پرسمان جمعیتی مورد بحث قرار گرفته است. سپس این پرسمان ها درباره جمعیت ایران تدقیق و تحلیل شده است.

تحقیق حاضر، با هدف بررسی نگرشهای دینی دانشجویان دانشگاه شیراز، به شیوه پیمایش صورت گرفته است که جهت تبیین بهتر متغیر وابسته، چارچوب نظری تحقیق، تلفیقی از نظریات وبر، اینگلهارت، هالامی وآرجیل انتخاب شده است.حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و به دلیل همگنی نسبتا زیاد جامعه آماری 400 نفر تعیین شده که از روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک برای انتخاب افراد استفاده شده است. متغیرهای مستقل تحقیق شامل متغیرهای جمعیت شناختی، پایگاه اقتصادی - اجتماعی، جامعه پذیری مذهبی، میزان استفاده مذهبی از وسایل ارتباطی و میزان مادیگرایی و متغیر وابسته شامل نگرش دینی بوده که از ترکیب اعتقادات دینی، شناخت های دینی و شعایر دینی بدست آمده است. نتایج تحقیق نشان می دهد بر اساس متغیرهای جمعیت شناختی تفاوت معنی داری بین نگرش دینی دانشجویان وجود داشته است. چنانکه بر اساس نوع دانشکده، نگرش دینی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشکده ادبیات و علوم انسانی از دانشجویان مهندسی قویتر بوده ضمن آنکه نگرش دینی دانشجویان متاهل از دانشجویان مجرد قویتر بوده است. همچنین بررسی رابطه بین مقطع تحصیلی و نگرش دینی نشان می دهد هر قدر مقطع تحصیلی افزایش می یابد، نگرش دینی دانشجویان روبه پایین میل می کند.یافته های تحقیق رابطه مثبتی را بین متغیرهای جامعه پذیری مذهبی و میزان استفاده مذهبی از وسایل ارتباطی با نگرش دینی نشان می دهد ضمن آنکه بین میزان مادیگرایی و نگرش دینی رابطه منفی را نشان می دهد. جهت سهولت بررسی متغیر پایگاه اقتصادی - اجتماعی بین ابعاد آن و نگرش دینی بررسی صورت گرفته که نتایج نشان می دهد بین شغل و تحصیلات پدر و مادر و نگرش دینی رابطه معنی داری وجود ندارد اما بین هزینه و درآمد و نگرش دینی رابطه معنی داری وجود دارد.نهایتا برای تبیین متغیر وابسته از رگرسیون چند متغیره استفاده شده که نتایج نشان می دهد، جهت تبیین متغیر وابسته، به ترتیب سه متغیر جامعه پذیری مذهبی، میزان استفاده مذهبی از وسایل ارتباطی و میزان هزینه وارد معادله شده است. این سه متغیر در مجموع 80.02 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده اند.

خانواده اولین واحدی است که فرزندان در آن به تدریج کسب هویت کرده و وارد زندگی اجتماعی می شوند. اما پدیده های ارتباطی و تحولات سریع اطلاعات و تکنولوژی که تحولات سریع فرهنگی را نیز به همراه داشته، توانسته است طرح ها، ایده ها، مدها، شیوه ها و ارزش های تازه ای را جایگزین الگوهای قدیمی تر در خانواده کند. آشناسازی نوجوانان با ارزش های جوامع دیگر به خصوص غرب‏، ورود عناصری از فرهنگ های مختلف به جامعه و یا فرهنگ پذیری را ممکن ساخته است. هدف مقاله حاضر بررسی نقش خانواده در درونی کردن ارزش های فرهنگی در نوجوانان دختر بود که به صورت یک مطالعه کیفی از طریق مصاحبه عمیق انجام شده است. داده ها از 22 نفر از دانش آموزان دختر 18 - 14 ساله دبیرستان شیخ فضل اله نوری شهر اصفهان گردآوری و به صورت موضوعی تجزیه و تحلیل شد. پنج موضوع اصلی حاصل شد که عبارتند از روابط عاطفی و اعتماد و احترام متقابل، توجه به امور مذهبی، کنترل و نظارت بر رفتار فرزندان، درک فرزندان توسط والدین و فرزند سالاری. نتایج حاصل نشان داد خانواده هایی که در حین درک مشکلات فرزندان خود با ایجاد یک فضای عاطفی و توجه به امور اعتقادی نوجوانان سعی در نظارت و هدایت آنان نموده اند موفق به درونی کردن ارزش های فرهنگی در نوجوانان و هم چنین عامل رشد و بالندگی آنان شده اند. اما به نظر می رسد وجود شکاف نسل ها کارکرد تربیتی خانواده را تا حدودی متاثر نموده و با کم رنگ شدن نقش خانواده شرایط برای پذیرش ارزش های فرهنگی جوامع دیگر در نوجوانان فراهم شده است.

مزاحمت خیابانی یکی از اشکال ممنوع تبعیض جنسی شامل رفتارهای کلامی و غیر کلامی مثل سوت زدن، چشمک زدن، چشم چرانی کردن، چنگ زدن، نیشگون گرفتن، هو کردن و متلک گفتن است که به ندرت مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین پذیرش هنجارهای جنسیتی و میزان تجربه زنان از مزاحمت های خیابانی صورت گرفته و با استفاده از تکنیک پیمایش بر روی یک نمونه 369 نفری از دانشجویان دختر دانشگاه شیراز که از طریق نمونه گیری طبقه بندی انتخاب شده اند انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل مسیر و رگرسیون گام به گام حاکی از این است که نوع پوشش، نوع آرایش به عنوان 2 شاخص پذیرش هنجارهای جنسیتی بیشترین تاثیر را بر میزان تجربه مزاحمت خیابانی دارند.

تعداد و ویژگی های افراد مبتلا به بیماری ایدز، معتادان به مواد مخدر یا مصرف کنندگان داروهای توهم زا، بزهکاران، کودکان خیابانی و حیوانات نادر یک ناحیه، موضوعاتی بوده اند که از دیر باز مورد توجه محققان علوم اجتماعی، جمعیت شناسی، زیست شناسی و پزشکی بوده است. اندازه این جمعیت ها، نحوه پراکندگی آن ها، نسبت آن ها در کل جمعیت و متغیرهایی از این قبیل، همواره در مطالعه این جمعیت ها مورد توجه بوده اند. بررسی چنین جمعیت هایی که به دلیل ویژگی هایشان، نادر، پنهان یا سخت شمار نامیده می شوند، روش های خاص خود را می طلبد. یکی از مهمترین موضوعات در بررسی این جوامع یافتن اندازه آن ها است. در این زمینه روش های متنوعی ارایه گردیده اند که در این مقاله مهمترین آن ها معرفی شده اند. هر چند هدف اصلی این مقاله معرفی روش نسبتا جدیدی است که بیشتر در جامعه شناسی مورد استفاده قرار می گیرد و آن کاربرد شبکه اجتماعی افراد در برآورد این گونه جمعیت ها است. این روش به طور کامل در بخش های 3 - 4 و 3 - 5 توضیح داده شده است.