فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1389 | دوره:5 | شماره:3 (پیاپی 19) |تعداد مقالات:8

تراکم دیاتومه ها در آب های ساحلی خلیج فارس در استان هرمزگان، حد فاصل خور تیاب تا بندر لنگه، از آبان 1382 تا مهر 1383 در پنج ترانسکت شامل خورتیاب، اسکله شیلات بندرعباس، اسکله نفتی بندر عباس، بندر خمیر و بندر لنگه برآورد گردید. در هر ترانسکت سه ایستگاه و در هر ایستگاه از سه عمق (سطح، 2 و 5 متر) با بطری روتنر نمونه برداری انجام شد. در این بررسی، 40 جنس دیاتومه شناسایی شد و جنس های Pleurosigma, Thalassionema, Nitzschia به عنوان جنس های غالب شناخته شدند. بیشترین تنوع دیاتومه ها با 39 جنس در پاییز و کمترین آن با 28 جنس در بهار مشاهده شد. میانگین تراکم سالیانه دیاتومه ها در این تحقیق 2004 سلول در لیتر بود و حداکثر تراکم دیاتومه ها در تابستان (4080 سلول در لیتر) و حداقل آن در بهار (1914 سلول در لیتر) مشاهده شد. در برآورد تراکم دیاتومه ها در ترانسکت های مختلف، بیشترین و کمترین مقادیر به ترتیب به اسکله شیلات بندرعباس و بندر خمیر تعلق داشت. بررسی تعداد دیاتومه ها در اعماق مختلف نشان داد که آنها در عمق 5 متر نسبت به عمق 2 متر و سطح از تراکم بیشتری برخوردار بودند، ولی این اختلاف معنیدار نبود (P<0.05). نتایج آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و آزمونLSD  نشان داد که تفاوت تراکم دیاتومه ها در فصول مختلف معنیدار نبوده (P>0.05) در حالی که تراکم آنها در مناطق مختلف اختلاف معنی داری داشت (P<0.05).

گیاهان تیره خشخاش یاPapaveraceae  به دلیل دارا بودن آلکالوئیدهای متنوع بیشتر در عرصه دارویی مورد توجه بوده اند و کمتر به خواص فیزیولوژیک آنها پرداخته شده است. این تحقیق به بررسی مقدار ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند آنتوسیانین، آلکالویید، فلاوونوئید و فنل در سه جنس از تیره خشخاش با نام های شقایق Papaver chelidonifolium Boiss. & Buhse ، رومریاRoemeria refracta DC.  و مامیران Chelidonium majus L. پرداخته است. گیاهان در فصل بهار 86-88 از استان های گلستان، مازندران و تهران جمع آوری شدند. سپس مطالعات بر روی آنها انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار آنتوسیانین، فلاوونوئید و آلکالوئید متعلق به اندام های هوایی مامیران است. رومریا کمترین مقدار آنتوسیانین و فلاوونوئید را در اندام های هوایی و ریشه ها دارد. بیشترین مقدار فنل در اندام هوایی پاپاور نسبت به دو جنس دیگر به دست آمده است و این مقدار در ریشه مامیران بیشتر از دو جنس دیگر است. رومریا کمترین مقدار فنل را در اندام هوایی و کمترین مقدار آلکالوئید را در ریشه ها نشان می دهد. همچنین پاپاور کمترین مقدار آلکالوئید در اندام هوایی و کمترین مقدار فنل در ریشه ها را نشان می دهد.

جنس شمعدانی (Geranium L.) دارای 22 گونه یکساله و چند ساله در ایران می باشد که چهار گونه آن دارای ریشه غده ای می باشد. یکی از گونه های غده دار (G. persicum) دارای تنوع زیادی از نظر خصوصیات برگ، گل و نحوه شکوفایی میوه می باشد، به طوریکه شناسایی برخی نمونه ها با مشکل مواجه شده است. نمونه هایی از گونه فوق، با استفاده از مطالعات بیوسیستماتیکی شامل ریخت شناسی، آناتومی ساقه و برگ، ریز ریختارشناسی دانه گرده و بذر با کمک میکروسکوپ الکترونی SEM بررسی گردید. بر این اساس گونهG. linearilobum  به عنوان رکوردی جدید از جنس Geranium گزارش می شود. این گونه بر اساس داشتن برگ کلیوی، بذر چند وجهی نامنظم از گونه مجاور G. persicum قابل شناسایی و منطقه پراکنش آن در نواحی کوهستانی ناحیه ایرانو - تورانی می باشد.

در این پژوهش، هدف بررسی خوگیری سیانوباکتری Haplosiphon sp. FS 44 به شرایط توام دی اکسید کربن و اسیدیته و قلیاییت بوده است. این گونه در شالیزارها و زمین های کشاورزی استان گلستان وجود دارد، ولی از نظر اکوفیزیولوژیک ناشناخته می باشد. نمونه خالص در محیط کشت مایع BG -110 وارد شد. تیمارهای دی اکسید کربن شامل عدم تلقیح و تلقیح دی اکسید کربن (در حد هوادهی) بود. در هر تیمار دی اکسیدکربن، سه تیمار اسیدی (pH 5)، خنثی (pH 7) و قلیایی (pH 9)، اعمال گردید. بقاء، رشد، نرخ رشد ویژه، محتوای کلروفیل، فیکوسیانین، آلوفیکوسیانین، فیکواریترین، به همراه برون ریزش آمونیوم، فراوانی و بیومتری هتروسیست در هر کدام از تیمارهای ترکیبی اعمال شده بررسی گردیدند. نتایج نشان داد که سویه مذکور همانند دیگر سویه های استیگونماتالز و نوستوکالز بررسی شده، در شرایط اسیدی رشد نمی کند. نرخ رشد در شرایط خنثی و قلیایی در شرایط محدودیت دی اکسید کربن دارای اختلاف معنی دار نیست، ولی بکارگیری دی اکسید کربن سبب افزایش معنی دار نرخ رشد ویژه می گردد. سیستم فیکوبیلی زومی این گونه فاقد فیکواریترین است و در شرایط قلیایی ساختار خود را چه در بخش مرکزی و چه میله ای کامل می کند. در شرایط قلیایی فراوانی هتروسیست ها و ابعاد آن ها به بیشترین مقدار می رسند و با فعالیت نیتروژنازی همبستگی مثبت دارند. هتروسیست ها در روز چهارم آرایش استوانه ای و در روز پنجم پس از تلقیح آرایش تحت استوانه ای دارند. روی هم رفته، نتایج بدست آمده، این سویه را در کنار سیانوباکتری های دیگر از نظر بکارگیری به عنوان کود زیستی مستعد نشان می دهد.

این بررسی در سال زراعی 1384 در مزرعه آموزشی – تحقیقاتی دانشگاه آزاد واحد فراهان، به صورت طرح پایة بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش 18 رقم گلرنگ پاییزه شامل: پدیده، محلی مرند، محلی میاندوآب، S-6-46, LRV- 51-13 LRV-51-20, 697, LRV-290, IL-128, K.W.2, Yenice, LRV-51-11, K.C.72, K.A.72, L.S.P, IL-119, IL-111, LRV-51-51, و 10 رقم گلرنگ بهاره شامل: ژیلا، uc-1، نبراسکا–10، رقم محلی اصفهان، اراک 2811-، FO2، داوری2811-، ES.68،IL-111(2)  و LSP مورد بررسی قرار گرفتند. هر رقم در 2 ردیف به صورت جوی و پشته و به طول 5 متر کاشته شد. فاصله بین ردیف های کاشت، 50 سانتیمتر و فاصله بوته ها روی ردیف کاشت 5 سانتیمتر در نظر گرفته شد. صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد غوزه نابارور در هرگیاه، طول دوره رشد، درصد روغن و عملکرد روغن دانه اندازه گیری شدند. بیشترین مقدار عملکرد روغن دانه با میانگین 785.7 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار عملکرد روغن دانه با میانگین 44.33 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به ارقام 697 و IL-111(2) می باشد. رقم 697 در صفاتی چون ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی در گیاه و تعداد دانه در غوزه نسبت به سایر ارقام دارای برتری محسوسی بود. علاوه بر این رقم 697 در بین سایر ارقام مورد بررسی بیشترین تحمل به سرما را داشت.

مصرف کودهای شیمیایی از جمله کود ازته باعث افزایش رشد گیاه می شود، ولی اثرات زیست محیطی خطرناکی در پی دارد. بنابراین استفاده از باکتری های محرک رشد  به ویژه آنهایی که اکسین بالایی تولید می کنند، در بهبود خصوصیات مورفولوژیکی، رشد گیاه و حفظ محیط زیست می توانند موثر باشند. در این آزمایش، دانه های برنج واریته ندا با 5 گروه از سودوموناس های دارای توان تولید اکسین (PF1, PF2, PP1, PP2, PP3) و یک تیمار به عنوان شاهد، در 4 تکرار تلقیح شدند. سپس بذرها در گلدان هایی که خاک آن به روش استاندارد بررسی شده بود، کاشته شدند و بعد از پنجه زنی در هر گلدان فقط 3 بوته جهت انجام آزمایشات بعدی نگهداری شد. سنجش نیتروژن و پتاسیم برگ ها، ارتفاع ریشه و وزن تر ریشه در مرحله گلدهی انجام شد. بعد از رسیدگی فیزیولوژی، خصوصیات مورفولوژیکی از جمله ارتفاع بوته، وزن تر کل بوته، عملکرد و عناصر غذایی دانه برای هر تیمار اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که به دنبال تلقیح دانه رست ها، فاکتورهایی مانند ارتفاع ریشه، وزن تر ریشه، ارتفاع بوته، وزن تر کل بوته، مقدار عنصر نیتروژن در برگ ها و دانه ها و عملکرد به طور معنی داری افزایش داشت. به طور کلی این باکتری ها از طریق مکانیسم های تغذیه ای و فیزیولوژیکی موجب تحریک رشد گیاه شدند.

تنوع صفات برگ و میوه در سه جمعیت از گونه ممرز (Carpinus betulus L.) (گلی داغ مراوه تپه، لوه مینودشت و هشت پر) با استفاده از روش های آماری چند متغیره تعیین شد. به این منظور از سه رویشگاه طبیعی، تعداد 10 پایه از هر رویشگاه و با فاصله حداقل 100 متر از یکدیگر در اوایل تیر ماه انتخاب و به ترتیب اندام های برگ، شاتون و براکته و میوه از اواسط تاج گیاه به صورت تصادفی جمع آوری و برخی از صفات مورفولوژیک آنها اندازه گیری گردید. به جز صفات طول برگ، و وزن دانه از نظر سایر صفات مطالعه شده، تفاوت معنی داری بین جمعیت ها دیده می شود پنج مولفه اول PCA حدود 79.41 درصد واریانس ها را به خود اختصاص داده است. در تشکیل مولفه اول، طول براکته و عرض برگ و در مولفه دوم طول و عرض منقارک اهمیت بیشتری را در مقایسه با سایر صفات از خود نشان داده است. نتایج تجزیه خوشه ای بر اساس کلیه صفات مورد مطالعه نشان داد که با توجه به تغییرات واریانس تشکیل خوشه ها، پایه های نمونه گیری شده از سه جمعیت در دو گروه مجزا جای گرفته اند. نتایج این تحقیق نشان داد، در صفات مورفولوژیک برگ و دانه و براکته و شاتون گونه ممرز تنوع درون جمعیتی وجود دارد. همچنین می توان از صفات طول برگ و وزن دانه به دلیل تاثیرپذیری کمتر از شرایط محیطی به عنوان صفات متمایز کننده در تفکیک گونه ممرز استفاده کرد.

با توجه به گستردگی خاک های شور در کشور، دستیابی به ارقام مقاوم به شوری باعث افزایش میزان عملکرد محصول و بالا رفتن توان تولید می شود. در این پژوهش 9 ژنوتیپ سورگوم علوفه ای با استفاده از روش های کشت در فیتوترون؛ مشخص نمود که رقم هایfsia+, speedfeed  به ترتیب از بذرهای آمریکای و استرالیایی بوده و تنها رقم ایرانی (قلم هرات) از میان ژنوتیپ های: Grazer, Jumbo, speed feed, Sugar grazer, SX-121, STLE, Sudan-79, fsia+ مقاومت متوسطی نسبت به شوری دارد. حفظ سطح بالای جوانه زنی با افزلایش غلظت نمک ها در این پژوهش بخوبی نشان داده شده است و رقم های مذکور از میان همه رقم های مورد پژوهش به عنوان ارقام مقاوم معرفی و برای کشت انبوه در کشور به وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد شدند.