اکوفیزیولوژی گیاهی
سال:1392 | دوره:5 | شماره:15 |تعداد مقالات:11

شاخص های حرارتی در مقایسه با سیستم های مبتنی بر تعداد روز دارای قابلیت بالاتری در پیش بینی دقیق سرعت رشد و نمو هیبریدهای ذرت می باشند. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات در 4 تاریخ کاشت (10 تیر، 20 تیر، 30 تیر و 10 مرداد) و 20 هیبرید داخلی و خارجی در 5 گروه رسیدگی و 3 تکرار در سال 1386 در منطقه داراب انجام گرفت. مقایسه میانگین ها نشان داد، بیشترین زمان لازم جهت سبز شدن متعلق به گروه رسیدگی 700 و کمترین به گروه 200، 300 تعلق داشت. گروه رسیدگی 700 بیشترین تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک را نشان داد. همچنین در این آزمایش مشاهده شد که عملکرد دانه در تاریخ کاشت دیرتر، کاهش و رطوبت دانه افزایش می یابد. هیبریدهای گروه رسیدگی 600 دارای بیشترین میزان عملکرد بودند. به منظور ایجاد محیط های مختلف و امکان برآورد نیاز گرمایی، از شاخص-های حرارتی GDD، CHU و GTI برای هر یک از هیبریدها استفاده شد. در نهایت بر اساس شاخص های حرارتی و فاکتورهای مورد بررسی، ارقام OSSK602, BC666, BC504 و BC404 به عنوان بهترین ارقام و تاریخ کاشت 30 تیر بهترین تاریخ کاشت در منطقه معرفی گردید. همچنین با توجه به بررسی رگرسیون هر سه شاخص حرارتی، شاخص حرارتی CHU به عنوان پایدارترین شاخص معرفی گردید.

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بر جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت هیبرید SC704 تحت شرایط تنش شوری و خشکی و تعیین بهترین تیمار پرایمینگ در شرایط تنش، آزمایشی بصورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد واقع در شهرستان دزفول اجرا گردید. فاکتور اول شامل سه سطح پرایمینگ (شاهد(بدون تیمار)، بذور تیمارشده با آب مقطر و بذور تیمار شده با نیترات پتاسیم 1%)، فاکتور دوم شامل نوع محلول آزمایشی (کلرید سدیم و پلی اتیلن گلیکول 6000) و فاکتور سوم شامل پنج سطح پتانسیل اسمزی (صفر، -0.3، -0.6، -0.9، -1.2 مگاپاسکال) بودند. در این تحقیق برخی از شاخص های مرتبط با جوانه زنی بذر از قبیل درصد جوانه زنی، طول، وزن تر و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، ضریب سرعت جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و میانگین زمان لازم برای جوانه زنی اندازه گیری شدند. نتایج حاکی از تاخیر جوانه زنی در هر دو محلول کلرید سدیم و پلی اتیلن گلیکول بود. درصد جوانه زنی و دیگر شاخص های جوانه زنی تحت تاثیر تیمار پرایمینگ و شرایط تنش شوری و خشکی ایجاد شده قرار گرفتند و دارای اختلاف معنی دار بودند. همچنین بذور در تمام غلظت های محلول کلرید سدیم جوانه زدند، اما در پتانسیل اسمزی -1.2 مگاپاسکال ایجاد شده بوسیله پلی اتیلن گلیکول جوانه زنی مشاهده نگردید. پرایمینگ بذر موجب بهبود درصد جوانه زنی و رشد گیاهچه ها تحت تنش های شوری و خشکی شد. با توجه به نتایج مشاهده شده، بذور تیمار شده با نیترات پتاسیم 1% بهترین وموثرترین تیمار در شرایط تنش در مورد صفت درصد جوانه زنی بود.

کاربرد هورمون های گیاهی در دهه اخیر با توجه به گسترش کشاورزی پایدار مورد توجه قرار گرفته است و از این رو باید در مدیریت تلفیقی گیاهان زراعی مورد تحقیق قرار گیرد. به منظور بررسی اثر کاربرد هورمون های مختلف گیاهی (اکسین و جیبرلین) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان مرودشت انجام گرفت. فاکتور اول شامل چهار غلظت هورمون اکسین (صفر، 50، 100 و 150 پی پی ام) و فاکتور دوم شامل چهار غلظت هورمون جیبرلین (صفر، 50، 100 و 150 پی پی ام) بود. نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده نشان داد که اثر هورمون اکسین بر صفات کمی ذرت از جمله ارتفاع بوته، وزن تر گیاه، وزن تر بلال و وزن تر علوفه در هکتار در سطح یک درصد معنی دار بود. نتایج مربوط به هورمون جیبرلین نیز نشان داد که اثر این عامل بر صفات وزن تر گیاه، ارتفاع بوته و وزن تر علوفه در هکتار در سطح یک درصد معنی دار بود. نتایج مربوط به اثرات متقابل تنها برای صفات وزن تر تک بوته و عملکرد علوفه در هکتار در سطح یک درصد معنی دار و برای سایر صفات معنی دار نبود. مقایسات میانگین مربوط به هورمون اکسین نشان داد که بیشترین میزان صفات کمی (وزن تر علوفه و وزن تر تک بوته) مربوط به کاربرد هورمون اکسین به میزان 100 و 150 پی پی ام می باشد که از لحاظ آماری با هم اختلاف نداشتند. مقایسات میانگین مربوط به هورمون جیبرلین نیز نشان داد که بیشترین صفات مربوط به کاربرد 100 و 150 پی پی ام بود. نتایج حاصل از اندازه گیری صفات کیفی از جمله میزان پروتئین ساقه و برگ و کربوهیدرات بلال نشان داد که با افزایش غلظت هورمون های مورد استفاده در این آزمایش مقدار صفات کیفی نیز افزایش می یابد. در کل نتایج نشان داد که با کاربرد 100 پی پی از هر دو هورمون اکسین و جیبرلین می توان به عملکرد مطلوب علوفه رسید.

به منظور بررسی اثرات کودهای شیمیایی و زیستی و برهمکنش آنها بر ویژگی های فیزیولوژیک و عملکرد و اجزاء عملکرد گندم (Triticumaestivum)، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در شهرستان مرودشت استان فارس انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. فاکتورهای آزمایش شامل تیمار کود نیتروژنه در چهار سطح صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تیمار کود زیستی نیتروکارا در سه سطح: بدون مصرف کود زیستی، میزان توصیه شده (100 گرم در 130 کیلوگرم بذر) و دو برابر میزان توصیه شده (200 گرم در 130 کیلوگرم بذر) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بالاترین عملکرد دانه (7.6 تن در هکتار) در شرایط تلفیقی مصرف 225 کیلوگرم نیتروژن خالص و مصرف 200 گرم کود زیستی نیتروکارا و کمترین عملکرد دانه (2.9 تن در هکتار) در تیمار شاهد (عدم مصرف کودهای زیستی و شیمیایی) حاصل شد. بالاترین تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه نیز در شرایط مصرف توام کودهای شیمیایی و زیستی حاصل شد. در شرایط مصرف 150 کیلوگرم کود اوره همراه با 200 گرم کود زیستی نیتروکارا اختلاف معنی داری با شرایط مصرف 225 کیلوگرم کود اوره همراه با 100 گرم کود زیستی نیتروکارا نداشت. بنابراین می توان نتیجه گرفت که برای رسیدن به حداکثر عملکرد گندم، کود زیستی به تنهایی کافی نمی باشد و تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی حداکثر تولید را حاصل می کنند.

به منظور ارزیابی توان رقابتی ارقام مختلف لوبیا و سطوح مختلف کود نیتروژن بر کنترل علف های هرز، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دانشگاه آزاد شیراز واقع در صدرا انجام گرفت. فاکتور اول شامل چهار رقم لوبیا (ناز، گلی، شازند و دی 801 جی) و فاکتور دوم شامل چهار سطح کود نیتروژن (0، 40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار) به صورت اوره 46 درصد بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فاکتور ارقام لوبیا بر صفات تعداد غلاف، وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار و برای صفت طول غلاف معنی دار نبود. اثر کاربرد سطوح مختلف کود نیتروژن نیز برای تمام صفات در سطح یک درصد معنی دار بود. اثرات متقابل نیز برای تمام صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. نتایج نشان داد که واکنش ارقام مختلف لوبیا به سطوح مختلف کود نیتروژن متفاوت بود. رقم ناز به سطح کود 40 کیلوگرم در هکتار واکنش مثبتی نشان داد و بیشترین عملکرد دانه در سطح 40 کیلوگرم در هکتار به دست آمد و این در حالی بود که در رقم گلی و شازند در سطح کودی 80 کیلوگرم در هکتار، دارای بیشترین مقدار عملکرد بود. رقم D801G در سطح کودی 120 کیلوگرم در هکتار، دارای بیشترین عملکرد دانه در متر مربع بود. کمترین میزان وزن خشک علف های هرز مربوط به دو رقم شازند و D801G و بیشترین وزن خشک علف های هرز مربوط به دو رقم گلی و ناز بود. در کل نتایج نشان داد که واکنش ارقام لوبیا به سطوح کود متفاوت می باشد و در حضور علف های هرز، باید با توجه به ظرفیت رقم نسبت به کود نیتروژن، مدیریت کود در نظر گرفته شود.

مریم گلی از خانواده نعنائیان، گیاهی چندساله است که علاوه بر ارزش دارویی، در صنایع غذایی و فرآورده های آرایشی- بهداشتی و گل های زینتی کاربرد دارد. با توجه به روند افزایشی توسعه اراضی شور و کمبود اراضی مطلوب برای کشاورزی، شناسایی گیاهان دارویی مقاوم به شوری و یا ترکیبات زیادی که بتواند اثرات شوری را کاهش دهد اهمیت زیادی دارد. اسیدسالیسیلیک یک تنظیم کننده رشد درونی، با ماهیت فنلی است که در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی نقش دارد و باعث حفاظت در مقابل تنش های محیطی می شود. به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف اسیدسالیسیلیک در کاهش شوری بر برخی صفات رشدی شامل پرولین، قندهای محلول، سطح برگ، نسبت ریشه به اندام هوایی در گیاه مریم گلی گونه لیمباتا (S.limbata)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارها شامل چهار غلظت اسید سالیسیلیک (0، 100، 200 و 300 پی پی ام) و چهار سطح کلرید سدیم (شاهد، 50، 100 و 150 میلی مول)، با چهار تکرار بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش شوری و اسیدسالیسیلیک بر میزان قند و پرولین برگ با همبستگی مثبت و معنی دار در سطح احتمال یک درصد افزایش یافت. بیشترین میزان قند و پرولین در سطح شوری 150 میلی مول با سطح اسیدسالیسیلیک 300ppm بود. همچنین بالاترین میزان سطح برگ در سطح شوری 50 میلی مول با سطح اسیدسالیسیلیک 200ppm مشاهده گردید. بهترین پاسخ تیمار 50 میلی مول شوری با سطح اسیدسالیسیلیک 200 پی پی ام بدست آمد که می تواند در افزایش مقاومت گیاه مریم گلی و تعدیل شدت تنش شوری موثر باشد. لذا با توجه به اینکه بیشتر مناطق ایران از شوری رنج می برند پیشنهاد می گردد که به استفاده از هورمون گیاهی اسیدسالیسیلیک توجه بیشتری گردد.

اکوسیستم های شور ایران به خاطر فعالیت های تخریبی انسان و دام در معرض تخریب قرار گرفته اند و پروژه های حفاظت، نگهداری و استقرار مجدد این اکوسیستم ها بدون بررسی جوامع گیاهی و عوامل محیطی امکان پذیر نخواهد بود. شوره زارهای جنوب شرقی دریاچه ی ارومیه با وسعتی بیش از 85000 هکتار در عرض شمالی 37 درجه الی 37 درجه و 37 دقیقه و طول شرقی 45 درجه و 35 دقیقه الی 46 درجه و 2 دقیقه با ارتفاع متوسط 1284 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. پوشش گیاهی شوره زارهای جنوب شرقی دریاچه ی ارومیه به روش براون-بلانکه یا زیگماتیست (Braun-Blanquet or Zygmatistes) مورد بررسی قرار گرفت. میانگین بارندگی سالانه و درجه حرارت سالانه برای ارزیابی انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده های جامعه شناختی گیاهی به روش گونو انجام و تعداد 9 جامعه گیاهی در این منطقه مشخص گردید. خصوصیات خاک جوامع گیاهی نظیر هدایت الکتریکی، اسیدیته، آهک، نسبت جذب سدیم، کربن آلی خاک، آنیون ها و کاتیون ها مشخص و داده ها به روش PCA آنالیز گردید. به نظر می رسد شوری، بافت خاک و سطح ایستابی از عوامل مهم کنترل کننده الگوی رویشی و پراکنش جوامع گیاهی باشند. همچنین نتایج نشان می دهد که علاوه بر عوامل اقلیمی مهمترین خصوصیات در پراکنش گیاهان هدایت الکتریکی، اسیدیته، بافت، آهک و نسبت جذب سدیم بوده، همچنین پر واضح است که چگونگی آرایش جوامع گیاهی در این ناحیه به شدت تحت تاثیر نوار بندی شوری می باشد.

منطقه جنگلی بوالحسن با مساحت 5725 هکتار در شمال شرقی شهرستان دزفول جزء جنگل های طبیعی می باشد. با توجه به گونه با ارزش بادام کوهی (Amygdalus scoparia) که بیشتر عرصه را در برگرفته است، پرداختن به بهره برداری اصولی و توسعه و احیاء آن ضروری می باشد. بر این اساس آگاهی از نیاز رویشگاهی این گونه و تعیین مشخصه های کمی و کیفی آن می تواند کمک شایانی برای استفاده مناسب از این گونه به همراه داشته باشد. به منظور اجرای این تحقیق پس از جنگل گردشی و بررسی مقدماتی منطقه، محدوده رویشگاه بوالحسن روی نقشه 1:25000 مشخص شد. سپس با تلفیق نقشه های شیب، ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی نقشه واحدهای شکل زمین تهیه و 36 واحد کاری مختلف تعیین شد. در هر واحد کاری صفات کمی و کیفی شامل ارتفاع، تاج پوشش، قطر متوسط هر اصله بادام و تراکم متوسط بادام اندازه گیری شد. ارزیابی توان اکولوژیک رویشگاه این گونه نیز با استفاده از وزن دهی به معیارهای اصلی و فرعی با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP در محیط نرم افزار Expert Choice انجام شد. در این تحقیق با کمک تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی ارزشیابی معیارها صورت گرفت و با استفاده از این روش و انتقال داده ها وضعیت توان اکولوژیکی برروی نقشه نشان داده شد. در این مطالعه جهت شمالی، طبقه ارتفاعی 800 تا 1100 از سطح دریا و شیب 15-0 درصد بهترین محدوده رویشی برای گونه بادام کوهی شناسایی شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که در حدود 1988 هکتار معادل %34.72 از منطقه جنگلی بوالحسن در وضعیت عالی، 1577 هکتار معادل %27.55 در وضعیت خوب و 2160 هکتار معادل %37.73 در وضعیت ضعیف بوده است.