اکوفیزیولوژی گیاهی
سال:1392 | دوره:5 | شماره:13 |تعداد مقالات:9

پر شدن دانه در غلات در شرایط آب و هوایی مدیترانه ای به میزان زیادی به انتقال مجدد مواد ذخیره شده قبل از مرحله گرده افشانی وابسته است. به این منظور آزمایش مزرعه ای برای ارزیابی تاثیر تنش خشکی بعد از مرحله گرده افشانی و کاربرد کود نیتروژن (50 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص) در دو رقم گندم و جو (دو رقم گندم شیراز و مرودشت و دو رقم جو نصرت و ریحانه) در سال زراعی 1389-1388 در منطقه مرودشت واقع در شمال استان فارس انجام شد. آزمایش بصورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که در بین ارقام گندم و جو مورد مطالعه رقم مرودشت بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. تنش خشکی در مرحله گرده افشانی باعث افزایش انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن گردید. همچنین مشخص شد که ساقه نسبت به دیگر اندام های رویشی سهم بیشتری در انتقال مجدد ماده خشک داشت. انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن در ارقام گندم بیشتر از ارقام جو بود. افزایش مصرف نیتروژن انتقال مجدد ماده خشک را افزایش و کارایی آن را کاهش داد. اثرات متقابل بین نیتروژن و آبیاری در اغلب صفات معنی دار بود، که حاکی از این مطلب است که مصرف زیاد نیتروژن همراه با تنش خشکی باعث کاهش کارایی لازم در کود نیتروژن می گردد. به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط مطلوب آبیاری مصرف 200 کیلو گرم کود نیتروژن با تاثیر مثبت بر کلیه اجزای عملکرد، باعث تولید عملکرد دانه بیشتر در هر دو گیاه گندم و جو گردید.

آرایش کاشت در چغندرقند را می توان با تغییرات فاصله ردیف ها و عرض پشته ها، کشت بصورت یک ردیفه و دو ردیفه و فاصله بوته بر روی خطوط کاشت تنظیم نمود. برای دستیابی به مناسب ترین آرایش کاشت برای رقم منوژرم هیبرید گدوک، آزمایش مزرعه ای به مدت دو سال (1380 و 1381) در اقلید فارس (منطقه سردسیر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و پنج تیمار انجام شد. تیمارها شامل: 1- فاصله ردیف 60 سانتیمتر و کشت بصورت یک ردیفه، 2- فاصله ردیف 50 سانتیمتر و کشت بصورت یک ردیفه، 3- فاصله ردیف 60 سانتیمتر، عرض پشته ها 40 سانتیمتر و کشت بصورت دوردیفه، 4- فاصله ردیف 50 سانتیمتر، عرض پشته ها 50 سانتیمتر و کشت بصورت دو ردیفه، 5- فاصله ردیف 40 سانتیمتر، عرض پشته ها 60 سانتیمتر و کشت بصورت دوردیفه بود. هر کدام از واحدهای آزمایشی در چهار خط (پشته های ساده در وسط آن و پشته های عریض در دو طرف آن) و به طول 10 متر با بذرکار دستی کشت شد. نتایج دو ساله نشان داد که اختلاف عملکرد ریشه و شکر سفید در آرایش های مختلف کاشت به ترتیب در سطح احتمال 1% و 5% معنی دار بود. بیشترین عملکرد ریشه و عملکرد شکر سفید به ترتیب با میزان 49.19 و 8.53 تن در هکتار مربوط به آرایش کاشت با فاصله ردیف 50 سانتیمتر و کشت بصورت یک ردیفه بود. آرایش های مختلف کاشت از نظر درصد قند، ناخالصی ها (نیتروژن مضره، سدیم و پتاسیم)، ضریب قلیائیت، درصد شکر قابل استحصال، خلوص شربت خام و قند ملاس تفاوت آماری معنی داری نداشتند. آرایش کاشت با فاصله ردیف 50 سانتیمتر، کشت بصورت یک ردیفه و آرایش کاشت با فاصله ردیف 50 سانتیمتر و پشته ها 50 سانتیمتر، کشت بصورت دو ردیفه (50×50) را می توان به عنوان بهترین تیمارهای آرایش کاشت نام برد زیرا در بین آرایش های کاشت مورد بررسی از عملکرد ریشه، درصدقند، درصد شکر قابل استحصال و عملکرد شکر سفید بالاتری برخوردار بودند.

به منظور بررسی سازگاری ارقام گوجه فرنگی با طول دوره رویشی کوتاه و تعیین تاریخ کاشت مناسب در منطقه سردسیر شمال استان فارس آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اقلید اجرا شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های خرد شده با پانزده تیمار و سه تکرار اجرا شد. تیمار اصلی تاریخ کاشت، بیست اردیبهشت ماه، یکم خرداد ماه، دهم خرداد ماه و تیمار فرعی پنج رقم شامل: Sun 6108، Rio Grand Nena، Tomato Rio Grand، Early Urbana VF و Falat بود. در پایان فصل رشد، ارتفاع بوته، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، اسیدیته عصاره میوه، طول میوه، عرض میوه، تعداد بذر در میوه، وزن یک میوه، تعداد میوه در بوته، عملکرد تک بوته و عملکرد در متر مربع اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، طول میوه، عرض میوه، تعداد بذر در میوه، وزن یک میوه، تعداد میوه در بوته، عملکرد تک بوته و عملکرد در متر مربع در تاریخ کاشت بیست اردیبهشت ماه بیشترین مقدار را دارند. همچنین رقم Nena Rio Gerand در ارتفاع بوته، اسیدیته عصاره میوه، تعداد میوه در بوته، عملکرد تک بوته و عملکرد در متر مربع بیشترین مقدار را داشت. بنابر این تاریخ کاشت بیست اردیبهشت ماه و رقم Nena Rio Gerand برای منطقه سردسیر شمال فارس مناسب می باشد.

این تحقیق به منظور بررسی اثرات کود بیولوژیک نیتروکسین بر عملکرد گلرنگ (رقم گلدشت) در حضور سطوح کلات EDTA صورت گرفت. آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. فاکتور های مورد آزمایش عبارت بودند از: فاکتور اول: مصرف کود بیولوژیک نیتروکسین در سه سطح (صفر، مصرف یک لیتر در هکتار بصورت بذر مال و مصرف چهار لیتر در هکتار بصورت سرک) و فاکتور دوم: شامل مصرف کلات EDTA در سه سطح (صفر، 20، 40 گرم در متر مربع) بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، وزن خشک بوته، ارتفاع گیاه در تیمار های دارای نیتروکسین نسبت به شاهد افزایش یافت. نیتروکسین بر تعداد شاخه در بوته، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، اثر معنی داری نداشت. همچنین کلات EDTA اثر معنی داری بر عملکرد دانه، وزن خشک بوته و تعداد غوزه در بوته از خود نشان داد و بر سایر صفات بررسی شده اثر معنی داری اعمال نکرد. بهترین عملکرد در تیمار سطح دوم کود بیولوژیک نیتروکسین و سطح سوم کلات EDTA بدست آمد. بطور کلی کود بیولوژیک نیتروکسین از طریق تثبیت نیتروژن و تولید هورمون های محرک رشد در افزایش عملکرد گلرنگ تاثیر مثبتی داشته و از نظر مصرف، سرک بهتر از روش بذر مال می باشد.

به منظور بررسی تاثیر کنترل علف های هرز و کود زیستی فسفات بارور 2 (حاوی باکتری های حل کننده فسفات) روی برخی ویژگی های زراعی و عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در شهرستان کوهدشت (استان لرستان) در بهار سال 1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتور اول کنترل علف های-هرز در سه سطح شامل 1- کنترل شیمیایی با علف کش فورام سولفورون (450 گرم ماده ﻣﺅثره در هکتار، معادل 2 لیتر) به صورت پس رویشی، 2- دو بار وجین علف های هرز، 3- شاهد بدون کنترل و فاکتور دوم کوددهی در سه سطح شامل 1- کود زیستی فسفر دار بارور 2 (100 گرم در هکتار به صورت بذرمال)، 2- کودهای شیمیایی رایج حاوی نیتروژن، فسفر و پتاس بر مبنای آزمون خاک و 3- تلفیقی از هر دو نوع کود در نظر گرفته شدند. ویژگی های مورد ارزیابی در این آزمایش شامل شاخص سطح برگ (LAI)، ارتفاع بوته، قطر ساقه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه (عملکرد اقتصادی) بود. نتایج آزمایش نشان داد که اثر سطوح مختلف کودی و کنترل علف های هرز از نظر آماری بر کلیه صفات مورد بررسی بجز قطر ساقه معنی دار بود. بالاترین عملکرد دانه به میزان 18317 کیلوگرم در هکتار در تیمار دوبار وجین علف های هرز و کاربرد کود زیستی و کمترین عملکرد دانه به میزان 7611 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد بدون کنترل علف های هرز و استفاده از کودهای شیمیایی رایج به دست آمد. نتایج آزمایش همچنین نشان داد که در شرایط عدم کنترل علف های هرز عملکرد بیولوژیک و دانه ذرت به ترتیب حدود 29 و 55 درصد کاهش می یابد. استفاده از کود زیستی فسفاته در مقایسه با کودهای شیمیایی رایج سبب افزایش 19 درصدی عملکرد دانه ذرت شد.

جنس آویشن دارای گونه های مختلفی در ایران است که در استان های مختلف پراکنش دارد. هدف از این مطالعه بررسی ترکیبات موجود در اسانس حاصل از اندام های هوایی گونه گیاهی Thymus lancifolious و بررسی اثر ضد میکروبی عصاره گونه مذکور می باشد. نمونه های گیاهی در سال 1390 از مناطق مختلف منطقه گریت از استان لرستان و در مرحله گلدهی از گیاه برداشت شد. سپس اسانس آن به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر استخراج و توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به شناساگر جرمی بررسی و اجزای آن شناسایی شد. همچنین در این پژوهش اثر ضد میکروبی عصاره گونه مورد نظر بر علیه 4 باکتری گرم مثبت و گرم منفی با استفاده از روش دیسک به کمک محیط کشت مولر هینتون آگار (MAH) و سنجش قطر هاله عدم رشد بررسی شد. در بررسی های آزمایشگاهی مشخص شد گونه مورد مطالعه با گونه های دیگر در منطقه لرستان با نام های T.eriocalyx و T.kotschyanus از نظر آناتومیکی خصوصیات مشابهی دارند. با توجه به زمان بازداری ترکیب ها، اندیس بازداری کواتس، طیف جرمی و مقایسه این پارامترها با ترکیبات استاندارد، نتایج نشان داد که این گونه 45 ترکیب در اسانس خود دارد که در مجموع 95.85 درصد کل اسانس را تشکیل می دهند. ترکیبات اصلی آن شامل کیمول (3.26 درصد)، کارواکرول (52.34 درصد)، تیمول (16.43 درصد) و گاما ترپینن (10.86 درصد) می باشد. همچنین نتایج حاصله در خصوص اثر ضد میکروبی نشان داد که عصاره های گونه ی مورد نظر دارای اثرات ضد باکتریایی می باشد.

آگاهی از ارزش رجحانی گونه های گیاهی در برآورد تولید علوفه قابل دسترس دام در هر رویشگاه مرتعی امری ضروری است. به همین منظور این تحقیق با استفاده از دو روش مشاهده مستقیم زمانسنجی (فیلمبرداری) و (لقمه شماری) در مراتع نیمه استپی چشمه انجیر فارس واقع در 25 کیلومتری شمال غرب شیراز در سال 1388 اجراء شد و ارزش رجحانی گونه های مرتعی تعیین و مورد مقایسه قرار گرفتند. در هر روش با بکارگیری 3 راس بز در زمان های 9، 11 صبح و 4 بعد از ظهر در ماه های فصل چرا رکوردگیری انجام شد. داده های هر روش بطور جداگانه با استفاده از روش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در محیط نرم افزارهای آماری SAS و SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. برای مقایسه بین دو روش از طرق آنالیز تجزیه واریانس مرکب، همبستگی پیرسون و همبستگی رتبه ای اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد که در دو روش مورد بررسی برای بز از نظر ارزش رجحانی گونه ها در ماه های مختلف فصل چرا و همچنین تکرارهای فیلمبرداری و لقمه شماری تفاوت معنی داری در سطح 1درصد (p<0.01) وجود دارد. در این تحقیق مشخص شد که یک رابطه همبستگی زیادی بین دو روش زمانسنجی (فیلمبرداری) و لقمه شماری (r=0.94) وجود دارد.

با توجه به اینکه کمیت و کیفیت سیکلامن ایرانی به شدت تابع شرایط محیطی و تغذیه ای آن می باشد و با عنایت به نقش ویژه پلی آمین ها در تغذیه گیاهان، در این پژوهش با کاربرد خارجی پلی آمین اسپرمیدین کمیت و کیفیت این گل با ارزش بومی ایران، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور آزمایشی در دو بخش طراحی و اجرا گردید. بخش اول در قالب طرح کاملا تصادفی به بررسی تاثیر محلول پاشی اسپرمیدین (0، 5، 10 و 20 میلی مولار) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و بخش دوم به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به بررسی تاثیر محلول پاشی اسپرمیدین بر خصوصیات بیوشیمیایی گل سیکلامن ایرانی پرداخت. فاکتور اصلی در بخش بیوشیمیایی مرحله برداشت (1 تا 5) و فاکتور فرعی سطوح محلول پاشی اسپرمیدین (0، 5، 10 و 20 میلی مولار) بودند. صفات مورفولوژیکی مورد بررسی عبارت بودند از: طول مرحله غنچه، طول گلدهی، عمر گل، تعداد گل، تعداد برگ و سطح برگ. در بخش فیزیولوژیکی شاخص پایداری غشاء، وزن تر، وزن خشک و محتوای آب نسبی گلبرگ مورد بررسی قرار گرفت. در بخش بیوشیمیایی میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز به همراه میزان پروتئین و پلی آمین های اسپرمیدین و اسپرمین مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر تاثیر مطلوب محلول پاشی اسپرمیدین بر خصوصیات گلدهی و رویشی گل سیکلامن ایرانی بود. میزان اثر بخش بودن محلول پاشی بر خصوصیات گلدهی همچون طول مرحله غنچه، طول گلدهی، عمر گل و تعداد گل تا سطح 10 میلی مولار و در خصوصیات رویشی همچون سطح و تعداد برگ تا سطح 20 میلی مولار بود. تیمار گل های سیکلامن موجب افزایش وزن تر، وزن خشک، محتوی آب نسبی برگ و شاخص پایداری غشاء گردید. در بخش بیوشیمیایی نیز تیمار اسپرمیدین موجب افزایش معنی دار میزان فعالیت آنزیم های شکار کننده رادیکال های آزاد همچون سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز و همچنین پروتئین در طی مراحل 1 تا 5 گلدهی گردید. میزان اسپرمین داخلی با الگویی مشابه تیمار شاهد افزایش نشان داد در حالی که اسپرمیدین در طی مراحل 1 تا 3 روند افزایشی و پس از آن روند کاهشی را به خود اختصاص داد.