زراعت و اصلاح نباتات ایران
سال:1392 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی اثر روش های مختلف خاک ورزی بر حفظ رطوبت، عملکرد و اجزای عملکرد، چند رقم سویا، آزمایشی در قالب طرح کرت های یک بار خرد شده با پایه بلوک های کامل تصادفی با نه تیمار در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران با مشخصات جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا 1321 متر، طول جغرافیایی 51 درجه شرقی، عرض جغرافیایی 35 درجه و 48 دقیقه شمالی اجرا شد. تیمارها سه روش مختلف خاک ورزی شامل روش متداول (شخم با گاوآهن برگردان دار + دو بار دیسک عمود بر هم + لولر + بذرکار)، روش حداقل خاک ورزی (دو دیسک عمود بر هم). و روش بدون خاک ورزی (کاشت مستقیم بذر در زمین زراعی). به عنوان سطوح عامل اصلی و سه رقم سویا ویلیامز، وجوودانکا و ورنا به عنوان سطوح عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که روش های مختلف خاک ورزی تاثیر معنی داری (P>0.01). بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف داشتند به طوری که عملکرد دانه در خاک ورزی متداول با میانگین 2593 کیلوگرم به طور معنی داری بیشتر از دو روش دیگر خاک ورزی بود در حالی که خاک ورزی حداقل با بدون خاک ورزی تفاوت معنی داری با هم نداشتند. عملکرد بیولوژیک در خاک ورزی متداول با میانگین 5994 کیلوگرم در هکتار بالاتر از دو خاک ورزی دیگر قرار گرفت و حداقل خاک ورزی با میانگین 4791 کیلوگرم در هکتار کمترین مقدار را نشان داد.

به منظور تعیین حساسیت گیاه چغندرقند نسبت به قطع آب در مراحل مختلف رشد، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار به مدت سه سال به مورد اجرا گذاشته شد. تیمارهای آزمایشی شامل: اعمال تنش رطوبتی در هر یک از مراحل رشد و تیمار شاهد (آبیاری به ازای 90 میلی متر تبخیر از طشتک کلاسA ) بودند. در مراحلی که تنش اعمال شده، دور آبیاری بر اساس کسر رطوبتی خاک از حد ظرفیت مزرعه ای (F.C) تعیین و آبیاری پس از مصرف 90 درصد آب قابل استفاده توسط گیاه انجام شد. با اعمال تنش در مرحله میانی (پوشش کامل تا شروع رسیدگی) تعداد دفعات آبیاری کاهش یافت. تاثیر تنش در مرحله انتهایی که مصادف با زمان رسیدگی گیاه بود محسوس نبود و در این مرحله گیاه یکبار کمتر از شاهد مورد آبیاری قرار گرفت. نتایج حاصل از اجرای تحقیق در طول سه سال و تجزیه مرکب داده ها نشان داد در دشت مغان در صورتی که چغندرقند در مرحله میانی رشد که از اوایل تیرماه شروع و بمدت 60-55 روز ادامه دارد با کمبود آب و طولانی شدن دور آبیاری مواجه شود به دلیل گرمای زیاد تابستان (تا 38 درجه سانتی گراد در مرداد ماه) عملکرد ریشه (51.39 تن در هکتار) و درصد قند به (10.6) نزول و این مقادیر در مقایسه با سایر تیمارها و تیمار برتر یعنی قطع آبیاری در مرحله انتهایی با عملکرد ریشه 59.2 تن در هکتار و درصد قند 12.8 تفاوت و از نظر آماری در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری داشت. میزان قند ناخالص با اعمال تیمار چهارم (اعمال تنش رطوبتی در مرحله میانی رشد) 5.5 تن در هکتار نسبت به تیمار پنجم (اعمال تنش رطوبتی در مرحله میانی رشد) با مقدار 5.7 تن تفاوت قابل ملاحظه ای داشت. عملکرد قند خالص نیز تحت تاثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفت. بیشترین عملکرد قند خالص مربوط به اعمال تیمار پنجم به مقدار 4.68 و کمترین آن مربوط به اعمال تیمار چهارم به مقدار 2.64 تن در هکتار بود. نتایج حاصل از اندازه گیری آب مصرفی و شکر تولیدی نشان داد در صورتیکه چغندر قند در دشت مغان با قطع آبیاری در مرحله انتهایی و در صورت نیاز به آب برای آبیاری محصولات دیگر در مرحله توسعه (بعد از استقرار گیاه) گیاه مواجه شود، بهره وری مصرف آب در این حالات 600 و 564 گرم ماده خشک به ازاء مصرف هر مترمکعب آب می باشد.

جهت ارزیابی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و تعداد چین بر عملکرد کمی و کیفی گیاه پرکو (Perko PVH) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1389-90 در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به اجراء در آمد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح مختلف نیتروژن با چهار سطح (100، 150، 200 و 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) در کرت های اصلی و تعداد چین با دو سطح (1 چین و 2 چین) در کرت های فرعی بود. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، عملکرد علوفه سبز، وزن خشک کل، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین بود. نتایج نشان داد که بین سطوح مختلف نیتروژن در صفات ارتفاع بوته، عملکرد علوفه سبز، وزن خشک کل، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. همچنین نتایج حاکی از معنی داری صفات مورد بررسی بین سطوح مختلف تعداد چین بود. بیشترین وزن خشک کل مربوط به سطوح 200 و 250 کیلوگرم نیتروژن، به ترتیب با 7.07 و 6.97 تن در هکتار بود به طوری که این سطوح در یک گروه آماری قرار گرفتند. بیشترین درصد پروتئین نیز مربوط به سطح 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با 24.67 درصد بود.

به منظور ارزیابی و گروهبندی هیبریدهای جدید ذرت دانه ای بر اساس صفات مورفولوژیکی، 12 هیبرید متوسطرس و دیررس ذرت دانه ای (9 هیبرید خارجی و 3 هیبرید داخلی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1390 در منطقه مغان مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین هیبریدها از نظر اکثر صفات مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین ها نشان داد عملکرد دانه هیبرید داخلیSC647  بیشتر از سایر هیبریدها است، که ناشی از زیاد بودن وزن هزار دانه و داشتن تعداد ردیف دانه و دانه در ردیف متوسط آن بوده است. گروهبندی هیبریدهای ذرت دانه ای با استفاده از روش Ward و بر اساس تمامی صفات با داده های استاندارد شده هیبریدهای مورد بررسی را در دو خوشه قرار داد. صحت گروهبندی با تجزیه تابع تشخیص تائید شد. گروهبندی هیبریدها تا حد بسیار بالایی با اطلاعات شجرهای مطابقت داشت بطور کلی در بین هیبریدهای مورد مطالعه تنوع بالایی برای صفات مورد مطالعه مشاهده شد. هیبریدهای SC647, Simon, Korduna, NS770 و Maxima در گروه برتر از نظر عملکرد دانه قرار گرفتند.

به منظور تعیین حد بحرانی عناصر غذایی آهن، روی، منگنز، مس و بور برای مصرف متعادل کودهای شیمیایی، حفظ و ارتقاء بهداشت تغذیه جامعه، افزایش کمی و کیفی عملکرد گندم، بر اساس آزمون خاک تحقیقی در سال، 1386 در منطقه قزوین انجام شد. ابتدا بر اساس وسعت سطوح زیرکشت گندم که از طرف سازمان جهاد کشاورزی اعلام شد در فواصل 2 کیلومتر در 2 کیلومتر محل های نمونه برداری خاک مشخص گردید و به کمک دستگاه GPS مختصات محل از نظر طول، عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا تعیین شد. با توجه به میزان آهن، روی، منگنز، مس و بور اولیه در خاک و عملکرد گندم، حد بحرانی این عناصر در خاک محاسبه گردید. حد بحرانی عناصر در خاک به روش تصویری کیت و نلسون محاسبه شد. در این تحقیق حد بحرانی آهن، روی، مس، منگنز و بور به ترتیب 3.75, 0.9, 1.65, 9 و1.05  میلی گرم بر کیلوگرم خاک تعیین شد. بر اساس حدود بحرانی به دست آمده، مشخص شد که در شاخه های دارای کمبود آهن تعداد دانه در خوشه بسیار کم و کمبود روی باعث کمرنگ شدن بافت های بین رگبرگ ها و تاخیر در رسیدن شد که در نهایت کاهش عملکرد گندم را به همراه داشت.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد گیاهان، تبدیل انرژی نور خورشید به انرژی شیمیایی می باشد. توسعه و بسته شدن سریع کانوپی در گیاهان زراعی نیز سبب افزایش دریافت تشعشع خورشیدی شده و ممکن است منجر به بهبود عملکرد این محصولات گردد. بدین منظور مطالعه ای جهت بررسی تاثیر بهبود توسعه کانوپی بر عملکرد دانه سویا و تعیین صفات موثر بر بهبود توسعه کانوپی سویا با استفاده از هشت رقم سویا به نام های استیل، بی پی، جی کا، کلارک، ویلیامز، هابیت، هارکور، هیل در طی آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1390 اجرا شد. نتایج نشان داد که سرعت توسعه کانوپی تاثیر معنی داری روی عملکرد دانه دارد (P>0.01) و ارقامی که کانوپی خود را سریع تر توسعه دادند عملکرد دانه بیشتری نیز تولید کردند. صفات شاخص سطح برگ و تجمع ماده خشک در شروع فاز نمایی رشد، سرعت نسبی گسترش سطح برگ و سرعت نسبی تجمع ماده خشک تا توسعه کامل کانوپی، متوسط سطح هر برگ و نسبت سطح برگ تا توسعه کامل کانوپی به عنوان صفات موثر بر توسعه کانوپی سویا شناسایی شدند.

این مطالعه به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات کمی و میزان مشارکت آنها در عملکرد دانه، همچنین شناسایی اهمیت این صفات به عنوان معیارهای انتخاب در برنامه های اصلاحی تحت شرایط آبی و دیم صورت گرفته است. آزمایش در قالب طرح بلوک تصادفی با سه تکرار در دو مزرعه جداگانه در گریزه - سنندج در سال 89-88 صورت گرفت. پنج روش آماری شامل همبستگی ساده، رگرسیون stepwise، تجزیه فاکتورها، تجزیه علیت و تجزیه کلاستر جهت مطالعه روابط میان عملکرد دانه و اجزای آن تحت شرایط آبی و دیم مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که صفات بیوماس، تعداد دانه بر سنبله و شاخص برداشت در شرایط آبی عملکرد دانه را تحت تاثیر قرار می دهند. در حالی که صفات بیوماس، تعداد دانه بر متر مربع و تعداد سنبله بر مترمربع در شرایط دیم مهمترین صفات موثر در افزایش عملکرد دانه هستند. بر پایه همین نتایج در شرایط دیم با انتخاب صفات بیوماس، تعداد دانه بر مترمربع و تعداد سنبله بر مترمربع در مواد گیاهی اصلاحی می توان عملکرد دانه را افزایش داد.

این آزمایش به منظور بررسی صفات بیولوژیک و اثرات آن بر عملکرد و اجزای عملکرد 8 رقم از لاین های امیدبخش برنج در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، با 8 تیمار و 4 تکرار در موسسه تحقیقات برنج (آمل) طی سال 1391-92 اجرا شد. اثرات رقم بر صفات ارتفاع بوته در زمان ظهور خوشه، ارتفاع بوته در زمان رسیدگی، تعداد پنجه در زمان ظهور خوشه، تعداد پنجه در زمان رسیدن، وزن هزار دانه، درصد دانه سالم در خوشه، درصد دانه های پوک خوشه، تعداد کل دانه در خوشه در سطح 5 درصد معنیدار شد. در بررسی صفات بیولوژیکی ارقام مورد آزمایش، رقم شاهد (شیرودی) بدون در نظر گرفتن تیمارهای محدودیت منبع و مخزن، ارقام 2، 6 و 7 در بالاترین سطح آماری و ارقام 4 و 8 در سطح آماری بعدی و ارقام 1، 3 و 5 در سطح آماری سوم قرار گرفتند. در نهایت رقم شماره 7 (رقم آزمایشی 843) با داشتن ارتفاع 97.37 سانتی متر در زمان ظهور خوشه، ارتفاع 116.4 سانتی متر در زمان رسیدگی، تعداد 19.50 پنجه در زمان ظهور خوشه، تعداد 15.75 پنجه زمان رسیدگی، وزن هزار دانه 27 گرم، طول خوشه 26.75 سانتی متر، درصد دانه سالم 82.53، درصد دانه پوک 17.50 و میانگین کل دانه 96.75 عدد در خوشه در بین ارقام با بیشترین میزان عملکرد همراه بودند.