داروهای گیاهی
سال:1391 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

مقدمه و هدف: اکالیپتوس(Eucalyptus L'Her.)  یکی از جنس های اسانس دار خانواده مورد (Myrtaceae) محسوب می شود که بومی استرالیا بوده و گونه های مختلف آن در سایر نواحی گرمسیری جهان کاشته شده است. هدف از این تحقیق، استخراج و شناسائی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس چهار گونه از جنس اکالیپتوس کاشته شده در باغ گیاه شناسی کاشان می باشد.روش تحقیق: برگ های چهار گونه E.largiflorens، E.intertextz، E.torquata و E.loxophleba، از عرصه باغ گیاه شناسی کاشان جمع آوری شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. اجزای اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسائی شد.نتایج و بحث: بازدهی اسانس برگ های E.largiflorens، %1.85 (حجمی/وزنی) به دست آمد. تعداد 19 ترکیب اسانس شناسائی شد که، 1،8-سینئول (%58.71)، پارا-سیمن (%12.42)، آلفا-پینن (%5.61)، کریپتون (%4.54) و ترپینن-4-ال (%4.53) ترکیب های عمده اسانس بودند. بازدهی اسانس E.intertexta، %1.5 (حجمی/وزنی) به دست آمد. تعداد 16 ترکیب در اسانس شناسائی شد که بیشترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس، 1،8-سینئول (%69.45)، آلفا–پینن (%14.26)، گلوبولول (%4.02) و لدول (%2.36) بودند. بازدهی اسانس E.torquata %1.2 (حجمی/وزنی) به دست آمد. تعداد 20 ترکیب در اسانس شناسائی شد که ترکیب های اصلی تشکیل دهنده اسانس عبارتند از 1،8-سینئول (%33.86)، آلفا-پینن (%26.14)، آرومادندرن (%8.99) و گلوبولول (%7.28) بودند. بازدهی اسانس E.loxophleba، %1.54 (حجمی/وزنی) بدست آمد. تعداد 8 ترکیب در اسانس شناسائی شد که بیشترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس، 1،8-سینئول (%25.71)، گلوبولول (%21.63)، آرومادندرن (%20.43)، 4-متیل-2-پنتیل استات (%14.98) و بتا-اودسمول (%5.92) می باشند. قسمت اعظم ترپن های تشکیل دهنده اسانس برگ های E.torquata، E.intertexta و E.largiflorens مونوترپن ها بودند، در حالی که بیشترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس برگ هایE. loxophleba ، سزکوئی ترپن ها بود.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق و به لحاظ ارزش داروئی اسانس گونه های مختلف اکالیپتوس (به ویژه درصد بالای ترکیب 8،1-سینئول)، گونه E. intertexta جهت کشت و بهره برداری از اسانس آن در صنایع داروئی در منطقه کاشان توصیه می گردد.

مقدمه و هدف: خوشاریزه با نام علمی Echinophora cinerea گیاهی است از خانواده چتریان که ارتفاع آن به 30 تا 100 سانتی متر می رسد. اسانس خوشاریزه حاوی ترکیباتی از جمله آلکالوئیدها و فلاونوئیدها و غیره است. یکی از بهترین منابع آنتی اکسیدان های طبیعی، ترکیبات فنلی موجود در اسانس های گیاهی از جمله این گیاه است. هدف بررسی ترکیبات شیمیایی، خاصیت آنتی باکتریال و فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه خوشاریزه با نام علمی Echinophora cinerea است.روش تحقیق: تهیه اسانس به روش تقطیر با آب و شناسایی ترکیبات شیمیایی اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیف سنج جرمی (GC-MS) انجام گرفت. ظرفیت آنتی اکسیدانی اسانس با استفاده از روش DPPH ارزیابی و با آنتی اکسیدان استاندارد BHT مقایسه شد. آزمون ضدباکتریایی به روش رقت سازی (محیط کشت براث) و انتشار دیسک انجام گرفت و حداقل غلظت مهار کنندگی MIC و کشندگی MBC باکتریایی اسانس ها پس از 24 و 48 ساعت مشخص و با گروه آنتی بیوتیک علیه استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژنز، سودوموناس ایروژینوزا، اشرشیاکولی و MRSA مقایسه گردید.نتایج و بحث: مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس خوشاریزه a- فلاندرن (32.09)، لیمونن (%16.28)، پارا-سیمن (%10.75)، -aپینن (%9.79)، کارواکرول (%3.79)، b-میرسن (%2.65) بود.IC50 برای اسانس خوشاریزه 0.75 (mg/ml) تعیین شد در صورتی که این پارامتر برای 50.63 (µg/ml) BHT بود. اثر ضد باکتریایی قوی اسانس خوشاریزه بر باکتریهای استافیلوکوکوس ارئوس استاندارد مشاهده گردید؛ بطوری که در MIC=0.16 mg/ml اثر مهار کنندگی و در رقت MBC=0.63 mg/ml اثر کشندگی بر این باکتری داشت. این اثر بر استافیلوکک مقاومMRSA  و اشرشیا کلی ضعیف تر بود. سودوموناس آئروژینوزا نسبت به این اسانس مقاوم بود.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به خاصیت ضدباکتریایی و آنتی اکسیدان اسانس این گیاه می توان از آن در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی- بهداشتی و همچنین معطر سازی و طعم دهی مواد غذایی استفاده نمود.

مقدمه و هدف: امروزه تحقیقات زیادی در خصوص اثرات تنظیم کننده های رشد بر رشد و تولید گیاهان مختلف زراعی و باغی انجام گرفته است که نتایج آن حاکی از تاثیرگذاری اغلب این هورمون ها بر رشد کمی و کیفی گیاهان می باشد. کاربرد تنظیم کننده ها و بازدارنده های رشد در گیاهان دارویی علاوه بر رشد نیز ممکن است باعث تحریک تولید متابولیت های ثانویه شود. دراین پژوهش اثر محلول پاشی اسید جاسمونیک روی گونه آویشن دنایی(Thymus daenensis Celak.) مورد بررسی قرار گرفت.روش تحقیق: آزمایش به صورت گلدانی در سال زراعی 90-89 با تعداد 6 تیمار و 7 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارها شامل آب مقطر (شاهد)، آب مقطر و حلال هورمون (استون)، غلظت های مختلف شامل 50، 100، 200 و 400 میکرومول اسید جاسمونیک بودند. اعمال تیمار در مرحله قبل از گلدهی و اواسط تابستان به صورت محلول پاشی روی گیاه مورد مطالعه انجام شد. نمونه های اندام هوایی با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب اسانس گیری گردید. اسانس به دست آمده جهت شناسایی ترکیبات به دستگاه کروماتوگرافی جرمی (GC-MS) تزریق شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که غلظت های مختلف اسید جاسمونیک بر میزان ترکیبات اصلی آویشن دنایی اثرات معنی داری دارد؛ به طوری که غلظت های مختلف به کار رفته سبب کاهش یا افزایش تعدادی از ترکیبات ثانویه شدند. اختلاف معنی داری بین مقدار تیمول و کارواکرول با کاربرد غلظت 100 میکرومول جاسمونیک اسید در مقایسه با سایر تیمارهای مورد مطالعه مشاهده شد. همچنین کاربرد حلال استون به همراه آب مقطر نیز موجب افزایش برخی از ترکیبات اسانس شد.توصیه کاربردی/ صنعتی: در زراعت متابولیک اگر تولید یک متابولیت یا متابولیت های خاص مورد هدف باشند باید با مدیریت های مهم زراعی و فرآوری آن (روش های خشک کردن، اسانس گیری و غیره) به این هدف مهم یعنی افزایش میزان اسانس در قدم اول و میزان متابولیت (ها) در گام دوم دست یافت. با توجه به نتایج این مطالعه برخی متابولیت های ثانویه به خصوص ترکیبات فنولی مهم در اسانس آویشن دنایی به محلول پاشی اسید جاسمونیک تا حدودی واکنش نشان دادند.

مقدمه و هدف: زمین هایی که با مشکلات شوری آب مواجه هستند می توانند از طریق کشت گیاهان داروئی بومی متحمل به شوری مورد بهره برداری قرار گیرند. کمیت و کیفیت گیاهان دارویی، طی فصل های مختلف متغیر است. لذا، این مطالعه به منظور بررسی اثر فصل کشت بهاره و تابستانه بر صفات رویشی و ترکیبات اسانس زنیان (Carum capticum L.) تحت ننش شوری آب آبیاری انجام شد.روش تحقیق: تیمارهای شوری با هدای الکتریکی شامل 0.3، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر از مرحله قبل از گلدهی زنیان در میکروپلات های مستقر در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان (اصفهان) اعمال شد. صفات رویشی گیاه و هم چنین ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه زنیان با استفاده از GC-MS مورد تجزیه قرار گرفتند.نتایج و بحث: با افزایش شوری میانگین ارتفاع گیاه در کشت بهاره کاهش و میانگین تعداد انشعاب در کشت تابستانه افزایش یافت. متوسط ارتفاع گیاه، تعداد چتر، تعداد گل چتر اصلی و تعداد گلچه چتر اصلی در کشت تابستانه بیش از کشت بهاره بود. اثرات متقابل شوری و فصل کاشت بر صفات رویشی زنیان نشان داد که بیشترین میزان ارتفاع در شوری 4ds/m در کشت تابستانه و کمترین میزان در شوری 12dS/mدر کشت بهاره به دست آمد. بیشترین تعداد گل چتر اصلی در کشت تابستانه و شوری 12dS/m و کمترین آن در کشت بهاره در همان شوری حاصل شد. در کشت بهاره تعداد 10 و در کشت تابستانه تعداد 13 ترکیب مختلف در اسانس میوه شناسایی شد که مهمترین جزء آن ها به ترتیب تیمول و گاماترپینن بود.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به کاربرد وسیع ترکیب تیمول در داروسازی و صنایع غذایی و نتایج حاصل از تحقیق حاضر به نظر می رسد که امکان کشت گیاه زنیان در خاک های با درجه شوری نسبتا بالا (EC=12 دسی زیمنس بر متر) جهت زراعت متابولیک تیمول در فصل بهار وجود دارد.

مقدمه و هدف: مریم گلی (Salvia officinalis L.) گیاهی است چند ساله و علفی، این گیاه از تیره نعنائیان است. هم چنین این گیاه تا چهار سال بازدهی اقتصادی دارد. امروزه استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی نقش مهمی در افزایش ترکیبات ثانویه گیاهان به خصوص اسانس ها دارد از مهمترین تنظیم کننده های رشد گیاهی که کاربرد وسیعی در گیاهان دارویی دارند می توان به اسید جاسمونیک و سالیسیلیک اشاره نمود.روش تحقیق: به منظور بررسی اثرات مقادیر مختلف سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید بر خاصیت فیتوشیمیایی برگ مریم گلی آزمایشی در شرایط گلدانی در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه هرمزگان انجام شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 10 تیمار و در 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای سالیسیلیک اسید در چهار سطح (1، 10، 20 و 40 مول بر لیتر) و جاسمونیک اسید در چهار سطح (50، 100، 200 و 400 میکرولیتر) بر روی گیاه مریم گلی محلول پاشی شد. نمونه های اندام هوایی با استفاده از دستگاه کلونجر اسانس گیری گردید سپس جهت شناسایی ترکیبات به دستگاه کروماتوگرافی جرمی (GC-MS) تزریق شد.نتایج و بحث: بر اساس نتایج به دست آمده نشان داد اسید جاسمونیک و اسید سالیسیلیک در افزایش میزان آلفا-پینن، کامفن، بتا-پینن، 1،8-سینئول، سیس- توژان، ترانس- توژان، بورنئول، بورنئول-استات و کامفور تاثیر داشته؛ به طوری که با اعمال تیمار اسید جاسمونیک 50 میکرولیتر باعث افزایش بتا-پنین و تیمول شد.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق حاضر توصیه می شود مطالعات بیشتری در خصوص اثرات تنظیم کننده های رشد جدید مانند اسید جاسمونیک و سالیسیلیک در غلظت های مختلف از این آزمایش بر ماده موثره گیاهان دارویی انجام شود.

مقدمه و هدف: کودهای زیستی در کشاورزی پایدار به عنوان یک جایگزین برای کودهای شیمیایی مطرح هستند و در تولید ارگانیک گیاهان دارویی از اهمیت خاصی برخوردارند. هدف از تحقیق حاضر مطالعه اثرات کودهای زیستی بر رشد و عملکرد کمی گیاه دارویی سنا (Cassia angustifolia Vahl.) در شرایط آب و هوایی جیرفت بود.روش تحقیق: این پژوهش در منطقه جیرفت-کرمان در سال های 1388 تا 1389 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و 13 تیمار کودی اجرا شد. تیمارهای کودی مختلف به تنهایی یا تلفیقی از کودهای مختلف بود.نتایج و بحث: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای مختلف کودی بر ارتفاع بوته، عرض برگ، تعداد شاخه فرعی، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر اندام هوایی و وزن خشک اندام هوایی (p<0.01) و هم چنین طول برگ (p<0.05) اثرات معنی داری داشتند. اگرچه بالاترین میزان برخی صفات از تیمار کود کامل شیمیایی (200 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد، با این حال تیمارهای تلفیقی کود زیستی اگرچه عملکردی حدود 70% کود شیمیایی کامل را داشتند با توجه به اثرات مطلوب و بلند مدت آن ها بر حاصلخیزی خاک مناسب به نظر می رسند.توصیه کاربردی / صنعتی: در شرایط محیطی منطقه مورد مطالعه کاربرد تلفیقی کودهای زیستی حاوی نیتروژن تا حدودی سبب بهبود عملکرد کمی گیاه سنای هندی شد. بنابراین با مصرف کود زیستی علاوه بر کاهش مصرف کود شیمیایی می توان گام های موثری را در کشاورزی پایدار و تولید ارگانیک گیاهان دارویی برداشت.

مقدمه و هدف: پلی کوزانول ترکیبی از الکل های اصلی با زنجیره بلند است که از نیشکر استخراج می شود. در پژوهش حاضر، تاثیر پلی کوزانول بر کاهش میزان متابولیت های چربی در خون موش های هایپرکلسترولمیک مورد بررسی قرار گرفت.روش تحقیق: 32 سر موش صحرائی نر بالغ نژاد ویستار با میانگین وزنی 250 گرم که به چهار گروه شامل شاهد (دریافت تنها رژیم غذایی معمولی)؛ کنترل (رژیم پر کلسترول 2%)؛ گروه تجربی1 و 2 (رژیم پر کلسترول 2% و دریافت پلی کوزانول با دوز 0.25 و 0.5 میلی گرم در روز) تقسیم شدند. پس از چهار هفته تیمار، و عمل خون گیری صفات بیوشیمیایی نظیر کلسترول، تری گلیسرید، LDL-C و HDL-C اندازه گیری شدند.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که در گروه تجربی 1، کاهش معنی داری (P<0.05) در میزان کلسترول و LDL-C و تری گلیسرید و افزایش معنی داری (p<0.05) در میزان HDL-C در مقایسه با گروه کنترل (Sham) به وجود آمد. هم چنین در گروه تجربی 2، کاهش معنی داری (p<0.01) در میزان کلسترول و LDL-C و تری گلیسرید و افزایش معنی داری (p<0.01) در میزان HDL-C در مقایسه با گروه کنترل (Sham) به وجود آمد.توصیه کاربردی/صنعتی: پلی کوزانول احتمالا می تواند یک ترکیب موثر در کاهش میزان کلسترول، LDL-C و تری گلیسرید و افزایش HDL-C باشد.

مقدمه و هدف: از گذشته های دور طب سنتی با فرهنگ مردم آمیخته است و جنبه های مختلفی از درمان را به خود اختصاص داده است و در حال حاضر میزان استفاده از این شیوه بستگی به شناخت و باور مردم دارد.روش تحقیق: این تحقیق در این راستا به جهت آگاهی از اولویت های کاربرد گیاهان دارویی در منطقه مبارکه انجام شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد بیشترین کاربرد این گیاهان در زمینه رفع مشکلات گوارشی با فراوانی 17 درصد بود. به طوری که از 26 کاربرد در این زمینه، 53 گونه استفاده می گردید که 20 گونه جهت رفع اسهال استفاده می شد. فراوانی کاربرد گیاهان موثر بر پوست و مو در حدود 14درصد بود، به طوری که از 22 کاربرد در این زمینه، 32 گونه استفاده می شد که 8 گونه جهت رفع جوشهای صورت استفاده می گردید. فراوانی کاربرد به عنوان ضد التهاب و عفونت در حدود 11 درصد بود. به طوری که از 22 کاربرد در این زمینه، 35 گونه استفاده می گردید که 12 گونه جهت سرماخوردگی استفاده می شد. فراوانی کاربرد موثر بر دستگاه گردش خون 9 درصد بود. از 15 کاربرد در این زمینه، 33 گونه استفاده می گردید که 8 گونه جهت کاهش چربی خون استفاده می شد. فراوانی کاربرد گیاهان موثر بر تسکین درد و سیستم کلیه و ادراری به ترتیب 8 درصد بود. از 13 کاربرد در زمینه سیستم ادراری، 32 گونه استفاده می شد که 12 گونه جهت دفع سنگ کلیه استفاده می شد. فراوانی کاربرد گیاهان موثر بر رفع مشکلات غدد و متابولیسم، مشکلات عصبی و مشکلات تنفسی به ترتیب 7، 6 و 5 درصد بود. همچنین گیاهان دارویی موثر بر رفع مشکلات دهان و دندان و مشکلات عضلانی به ترتیب 3 و 2 درصد بود.توصیه کاربردی/صنعتی: بررسی ها نشان داد، بیشترین کاربرد گیاهان دارویی در منطقه در زمینه رفع مشکلات گوارشی می باشد که علت این مساله قابل تامل و پیگیری است. همچنین آگاهی از این کاربردها می تواند خط مشی برای دست یابی به کاربردهای دارویی جدید این گیاهان که در منابع موجود گزارش نشده نیز باشد.