راهبرد دفاعی
سال:1389 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:9

اصلاح الگوی مصرف در همه بخش های دفاعی و غیر دفاعی جمهوری اسلامی ایران از الزام های حرکت به سمت پیشرفت و عدالت است. در بخش دفاع این الزام چشمگیرتر بوده و به دلایل راهبردی، ضرورت بیشتری دارد. با این حال، ممکن است انجام چنین اقدام های اصلاحی در بخش دفاع دشوارتر از بخش های غیرنظامی کشور تصور شود. از این رو، ساده کردن مساله، قدم خوبی برای حل آن خواهد بود. این مقاله، ضمن تعریف الگوی مصرف به طرح زمینه های کلی اصلاح الگوی مصرف در بخش دفاع جمهوری اسلامی ایران با ملاحظه های کارآیی و نیز اثربخشی پرداخته و برای این امر مهم سه رویکرد کلان پیشنهاد نموده است. در پایان، شواهدی از اصلاح الگوی مصرف در وزارت دفاع آمریکا ارایه گردیده که مبتنی بر یکی از رویکردهای پیشنهادی است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام نوروزی سال 1388 با توجه به رشد بی رویه مصرف و اسراف قابل توجهی که در منابع ملی اتفاق می افتد، آن سال را سال «اصلاح الگوی مصرف» نام گذاری فرمودند. با توجه به این نام گذاری این انتظار بوده و هست که اقدامات گسترده ای در جهت استفاده و مصرف بهینه از منابع، امکانات، تسلیحات و تجهیزات موجود در نیروهای مسلح انجام پذیرد. در مقاله حاضر، ابتدا مروری بر اصلاح الگوی مصرف از نگاه فرهنگ و آموزه های دینی داشته و سپس مبانی اصلاح الگوی مصرف را بیان نموده و پس از آن به زمینه های اصلاح الگوی مصرف در نیروهای مسلح و نقش فرماندهان و مدیران و کارکنان در اصلاح الگوی مصرف پرداخته می شود. بیان مصادیق اسراف و هدر دادن منابع و ارایه راهکارهای کلی و موردی برای اصلاح الگوی مصرف در ادامه مقاله آمده است. گفتنی است که این مقاله برگرفته از مجموعه مقاله های ارایه شده در همایش «اصلاح الگوی مصرف و نیروهای مسلح» است که در 10/12/1388 توسط مرکز تحقیقات مهندسی سیستم ها، با همکاری گروه مهندسی صنایع دانشکده و پژوهشکده فنی و مهندسی دانشگاه جامع امام حسین (ع) برگزار گردیده است. نگارنده که دبیر همایش مزبور بود با انجام تغییرها و اصلاح هایی در آنها و بازتنظیم متن مقاله های مزبور این مقاله را تدوین و ارایه نموده است.

این تحقیق به بحث در مورد نقش الگوسازی ریاضی در الگوی مصرف می پردازد و هدف آن نشان دادن قابلیت الگو سازی ریاضی در رسیدن به الگوی بهتر مصرف است. به این منظور تلاش شده تا با استفاده از الگو های رایج در اقتصاد خرد و مهندسی صنایع، و تنها با اتکا به نمودارهای مربوط، چگونگی به کارگیری الگو سازی ریاضی در تصمیم گیری های مدیریتی که منجر به مصرف بهینه می گردند، نشان داده شود. نتیجه این گزارش بیانگر آن است که برای رسیدن به الگوی بهترِ مصرف، ابتدا باید هدف یا هدف ها به روشنی معلوم گردند و فهرستی از گزینه های گوناگونی تهیه شود که می توانند در رسیدن به هدف کمک کنند و در گام بعدی هزینه ها یا منابع مورد نیاز هر یک از گزینه ها تعیین شود. سپس الگوی مناسب برای انتخاب گزینه ها نوشته شده و در نهایت به کمک معیارها و شاخص های تعیین شده، گزینه برتر از میان گزینه های موجود انتخاب گردد. در این انتخاب، الگوی مصرف نقش مهمی ایفا کرده و معیارهای مناسب برای تجزیه و تحلیل ها و انتخاب گزینه های برتر را به دست می دهد.

اصلاح الگوی مصرف را می توان «اتخاذ راهکارهای مناسب و کارآمد برای حصول بهینه ترین استفاده از منابع و امکانات موجود» تعبیر نمود. کمبود منابع و امکانات موجود در مقایسه با برنامه ها و اهداف، در هر سازمانی وجود دارد. عواملی مانند افزایش فشارها، دشواری های انجام برخی امور، پیچیدگی های فناورانه، تخصصی شدن کارها، شتاب تحولات، اطمینان نداشتن به آینده، بزرگ شدن اندازه سازمان ها و ... موجب شده تا سازمان ها در نحوه مدیریت زنجیره تامین و اکتساب خود تجدیدنظر کرده و برای استفاده بهتر از منابع موجود و بهبود الگوهای مصرف، به راهبردهای جدیدی روی آورند. یکی از این راهبردها، «برونسپاری» می باشد. راهبرد برونسپاری از سوی بسیاری از سازمان ها به ویژه در سازمان های نظامی و دفاعی داخل و خارج کشور به کار گرفته شده که یکی از آنها، بخش آمادوپشتیبانی است. در این مقاله به بررسی تاثیر به کارگیری راهبرد برونسپاری در اصلاح و بهبود الگوی مصرف در بخش آمادوپشتیبانی سازمان های نظامی کشور پرداخته شده است.

توجه به اهمیت مصرف مدبرانه منابع، با توجه به فرهنگ و ارزش های دینی و فرمایشات مقام معظم رهبری و نیز ارتقای سطح کیفی کارها و کاهش وابستگی اقتصادی به دیگران به عنوان یک وظیفه ملی، آحاد کشور را در جهت استفاده درست از منابع و اصلاح الگوی مصرف رهنمون می نماید. اصلاح الگوی مصرف، بهره وری (کارایی و اثربخشی) نظام ها (منابع، فرایندها و نتایج) را افزایش می دهد. در مقاله حاضر نخست مبانی ارزشی و فرهنگی الگوی مصرف، هدف ها و محورهای آن، ارتباط آن با بهره وری و محورهای عمده تحقق اصلاح الگوی مصرف مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. در ادامه پس از ملاحظات اصلاح الگوی مصرف در نیروهای مسلح و وجوه تمایز صنایع دفاعی با سایر صنایع به ارائه هدف ها و سیاست های صنایع دفاعی پرداخته می شود. سپس الگوی مفهومی اصلاح الگوی مصرف در صنایع دفاعی در سه محور مدیریت نوآوری، مدیریت دانش و مدیریت منابع تشریح گردیده و در نهایت راهکارهای اصلاح الگوی مصرف در دو بخش کوتاه مدت و بلندمدت پیشنهاد داده می شود.

هوشمند سازی مهمات، تسلیحات وتجهیزات نیروهای مسلح از جمله راهبردهایی است که دولت ها برای افزایش توان رزم با بهترین بهره وری و کمترین آسیب پذیری، به کار می گیرند. این مقاله، پس از مباحث نظری و ضمن بررسیی منحنی «چرخه حیات فناوری» و مروری بر «هزینه های چرخه حیات محصول»، به تبیین جایگاه و نقش «تسلیحات هوشمند» در افزایش توان رزم پرداخته است و رویکرد هوشمندسازی تسلیحات وتجهیزات موجود نیروهای مسلح را به عنوان یکی از راهبردهای بهینه «ارتقای توان رزم» و تحقق «اصلاح الگوی مصرف» مورد تاکید قرار می دهد. در پایان این نتیجه گیری به دست آمده است که سلاح های موجود نیروهای مسلح و همچنین تسلیحات کم اثر در توان رزم، با روش های گوناگون هوشمندسازی، می توانند در زمانی کوتاه و با هزینه ای اندک (در مقایسه با خلق سلاح های جدید مرزدانشی) به سامانه هایی کارا تبدیل گردند.

شورای امنیت سازمان ملل متحد، در سال 2006 و به موجب قطعنامه 1737، به بهانه قصور در اعلام برخی فعالیت های هسته ای صلح آمیز کشورمان و نگرانی شورای حکام ازاین بایت، ماده 41 منشور ملل متحد دایر بر تحریم های اقتصادی را علیه کشورمان وضع نمود و به خواسته های غرب دراین خصوص تن داد. شورا دراین قطعنامه و قطعنامه های بعدی حتی تحریم ها را به حوضه نظامی و دفاعی یعنی قابلیت های بازدارنده کشور نیز گستراند. هدف این قطعنامه های سیاسی، تضعیف قدرت نفوذ ایران د رمنطقه و جهان و همچنین تضعیف توانمندی های بازدارنده دفاعی است. این نوشتار، به بررسی این تحریم ها که مبتنی بر تصمیم ها و تشخیص های نادرست و نا مشروع برخی دولت های غرب (اما به نام و از مجرای رکن اجرایی سازمانی بین المللی یعنی شورای امنیت) بوده، خواهد پرداخت و انگیزه ها و مولفه های موثر در تحریم تسلیحاتی کشورمان رادر پرتو قطعنامه های پنجگانه تحریم (2010-2006) مورد تحلیل قرار خواهد داد.